Fréttablaðið - 28.06.2004, Blaðsíða 32

SÍMANÚMER FRÉTTABLAÐSINS: 515 75 00, fax: 515 75 16 Ritstjórn: 515 75 05, fax: 515 75 06, ritstjorn@frettabladid.is
Auglýsinga- og markaðsdeild: 515 75 15 - fax 515 75 16, auglysingar@frettabladid.is Dreifing: 515 75 00, dreifing@frettabladid.is
VI Ð S EG J U M F R É T T I R SM Á A U G L Ý S I N G AS Í M I N N E R 550 5000 99 kr/skeytið.
Sendu SMS skeytið JA POPP
á númerið 1900 & þú gætir
farið á tónleikana. Við sendum þér
spurningu sem þú svarar með SMS
yti JA A, B eða C á númerið 1900.
www.gunnimagg . i s
Trúlofunar- og
giftingarhringir
20% afsláttur í takmarkaðan tíma
Auður og
hugsjónir
Hinn 17. september er öld liðin síðanDaniel Willard Fiske dó í Leipzig í
Þýskalandi. Enginn útlendur maður
hefur gefið Íslendingum fleiri eða
stærri gjafir og enn í dag erum við að
njóta góðs af örlæti þessa óvenjulega
auðkýfings og hugsjónamanns.
Willard Fiske fæddist í Bandaríkjun-
um 1831 en heillaðist kornungur af
löndunum í norðri. Nítján ára réðst
hann sem háseti á millilandaskip til að
komast til Evrópu og næstu árin nam
hann íslensku og norræn fræði í Dan-
mörku og Svíþjóð. Um þetta leyti var
Ísland syfjuleg nýlenda Danakóngs.
Þjóðin bjó í torfkofum, örfáir drengir
fengu tækifæri til að mennta sig, allar
konur og þorri karla voru réttlaus,
hingað bárust erlendir straumar seint
og illa.
Fiske hafði tröllatrú á framtíð Íslands
og skrifaði ótalmargar greinar um
íslensk málefni í blöð í Evrópu og
Bandaríkjunum á ofanverðri 19. öld.
Hann var óþreytandi að kynna málstað
dvergþjóðarinnar í norðri. Hann var
vinur og stuðningsmaður Jóns Sigurðs-
sonar og stóð í bréfaskriftum við tugi
Íslendinga. Fiske varð vellauðugur
maður við andlát konu sinnar 1870 og
bjó eftir það í Flórens á Ítalíu – en hug-
ur hans var allur á Íslandi.
Hann gaf Landsbókasafninu þúsund-
ir bóka, kom upp lesstofu fyrir skóla-
strákana í MR og sendi þangað erlend
blöð og bækur og setti á laggirnar nor-
rænudeild við Cornell-háskóla í Banda-
ríkjunum. Þegar gríðarlegir jarðskjálft-
ar skóku Suðurland 1896 var Fiske
staddur í Svíþjóð og hóf umsvifalaust
landssöfnun til hjálpar Íslendingum.
Hann lagði líka grunn að skáklífi á Ís-
landi á 20. öld: hvatti til stofnunar skák-
félaga og gaf út fyrsta íslenska skák-
tímaritið – prentað í Flórens um alda-
mótin 1900!
Willard Fiske notaði auð sinn á skap-
andi hátt, öðrum til heilla. Hann var
knúinn áfram af þeirri hugsjón að láta
gott af sér leiða. Talnaglöggir menn
hafa reiknað út að Willard Fiske hafi
lagt út 250 til 300 milljónir króna á nú-
virði, til að standa straum af gjöfum
sínum til Íslands. En jafnvel slíkar upp-
hæðir verða merkingarlitlar þegar við
íhugum hvaða gildi gjafir Fiskes höfðu.
Hann flutti menntun og upplýsingar til
Íslands þegar þörfin var mest. Í raun
var hann að festa fé sitt í framtíð
Íslendinga án þess að fá neitt í staðinn,
en við höfum til þessa dags notið góðs
af vöxtunum.
HRAFNS JÖKULSSONAR
BAKÞANKAR