Fréttablaðið - 08.07.2004, Blaðsíða 19

Kjör aldraðra
eru til skammar
Einn stærsti bletturinn á stefnu
ríkisstjórnarinnar er slæm kjör
aldraðra og öryrkja. Á því tíma-
bili sem góðæri hefur ríkt í
landinu og auðvelt hefði átt að
vera að bæta kjör þessara hópa
hafa kjör þeirra versnað í sam-
anburði við kjör láglaunafólks á
almennum vinnumarkaði. Aldr-
aðir og öryrkjar hafa dregist
aftur úr í launaþróun hinna
lægst launuðu.
Árið 1995 var skorið á tengsl
milli elli- og örorkulífeyris og
lágmarkslauna á vinnumarkaði.
Fram að þeim tíma hækkuðu
bætur aldraðra og öryrkja sjálf-
virkt um leið og lágmarkslaun
hækkuðu. Frá 1990 hefur kaup-
máttur lágmarkslauna hækkað
um 52% en á sama tímabili
hefur kaupmáttur lífeyris aldr-
aðra einstaklinga aðeins aukist
um 25%. Það er skilyrðislaus
krafa aldraðra, að þessi skerð-
ing verði leiðrétt. Árið 1990 nam
ellilífeyrir einstaklinga ásamt
tekjutryggingu 83,4 % af lág-
markslaunum verkafólks. Í dag
nemur ellilífeyrir einstaklinga
ásamt tekjutryggingu aðeins
66,5% af lágmarkslaunum.
Þessar tölur tala sínu máli. Þær
leiða í ljós, að þegar bæta hefði
átt kjör aldraðra og öryrkja
voru kjörin skert í samanburði
við kjör láglaunafólks. Þetta er
ótrúlegt á góðæristímum. Skatt-
ar aldraðra hafa einnig hækkað
á sama tíma og ríkisstjórnin
segist hafa lækkað skatta.
Tekjuskattur af 100 þús. kr.
tekjum nemur í dag 11,1% en
nam árið 1990 5,5% (miðað við
sambærilegar tekjur að teknu
tilliti til verðlagsbreytinga). Lyf
hafa einnig hækkað en það
bitnar þungt á öldruðum.
Aldraður einstaklingur sem
einungis hefur bætur frá Trygg-
ingastofnun ríkisins hefur í dag
í kringum 100 þús. kr. á mánuði
í lífeyri. Af þeirri fjárhæð
greiðir hann 11 þús. kr. í skatt.
Harpa Njáls félagsfræðingur,
sem ritaði bók um fátækt á Ís-
landi, telur að það vanti 40 þús.
kr. á mánuði til þess að unnt sé
að framfleyta sér á bótum
Tryggingastofnunar. Það er sem
sagt verið að skammta öldruð-
um skammarlega lágar bætur,
sem ekki duga til framfærslu.
Og þetta gerist á uppgangs-
tímum. Bæturnar þyrftu að áliti
Hörpu að vera a.m.k. 140 þús.
kr. á mánuði. Einn stærsti út-
gjaldaliður fólks er húsnæðis-
kostnaður. Algengt er að aldrað-
ir einstaklingar þurfi að greiða
40 til 50 þús. kr. á mánuði fyrir
húsnæði. Sjá þá allir hversu lít-
ið er eftir af bótunum fyrir mat,
fatnaði og öllum öðrum kostn-
aði. Krafan er sú, að aldraðir,
sem byggt hafa upp þetta þjóð-
félag, geti lifað með reisn á efri
árum.
Hagstofan birti fyrir
skömmu niðurstöður nýrrar
neyslukönnunar, sem gerð var á
árunum 2000 til 2002. Sam-
kvæmt henni nema meðal-
neysluútgjöld einstaklinga 161
þúsund krónur á mánuði að
meðtöldum húsnæðiskostnaði.
Hagstofan reiknar húsnæðis-
kostnað 38 þús. kr. á mánuði í
þessum tölum. Er það lágt
reiknað. Ýmsa liði „vantar“ í
þessar tölur Hagstofunnar, t.d.
fasteignaskatta, bifreiðagjöld,
vexti, félagsútgjöld o.fl. Og að
sjálfsögðu eru opinber gjöld
ekki inni í þessum tölum, þar eð
hér er um neyslukönnun að
ræða. Samt sem áður er hér að
finna góða vísbendingu um það
hvað aldraðir einstaklingar
þurfa mikið til framfærslu á
mánuði. Það eru 123 þús. kr.
fyrir utan húsnæðiskostnað og
skatta. Samkvæmt tölum Hag-
stofunnar þyrfti talan að vera
rúmar 170 þús. kr. ef hún ætti að
duga fyrir húsnæði og sköttum
einnig. Af því er ljóst, að 140
þús. kr. bætur á mánuði er of lág
tala. Í rauninni þyrftu bætur að
vera mun hærri miðað við þessa
nýju könnun Hagstofunnar.
Í nóvember 2002 samþykkti
ríkisstjórnin, að gera örlitlar
lagfæringar á kjörum aldraðra
samkvæmt samkomulagi við
samtök aldraðra. En þetta voru
smánarlega litlar breytingar á
bótum. Ólafur Ólafsson, for-
maður Félags eldri borgara í
Reykjavík, sagði á síðasta aðal-
fundi félagsins, að samninga-
menn aldraðra hefðu verið of
undanlátssamir í samningum
við ríkisstjórnina. Og það er
rétt. Þessar breytingar á bótum
vigta sáralítið. Meira munaði
um það sem samið var um til
lagfæringar á hjúkrunarrýmum
fyrir aldraða. En ríkisstjórnin
getur enn tekið sig á í lífeyris-
málum aldraðra og öryrkja.
Stjórnin getur ákveðið að
hækka bætur um a.m.k. 40 þús.
á mánuði. Það er lágmarks-
lagfæring. Stjórnin ætti að sjá
sóma sinn í að gera það. ■
FIMMTUDAGUR 5. maí 2004
Framsóknarflokkurinn
Kristján Sig. Kristjánsson skrifar:
Í þingflokki Framsóknarflokksins eru tíu
einstaklingar fimm eru ráðherrar, tveir
vonast til að verða ráðherrar, tvö börn og
Kristinn H. Í miðstjórn flokksins sitja um
það bil 150 manns. Allir þingmenn
flokksins, allir fyrrverandi þingmenn
flokksins, landstjórn og framkvæmda-
stjórn, sjö fulltrúar kosnir af landstjórn,
sveitarstjórnarráð flokksins, formenn
launþegaráða flokksins „þar sem þau
starfa“ og svo fáeinir fulltrúar framsóknar-
félaganna. Það má segja að flestir fulltrú-
ar miðstjórnar, sem eru kosnir en ekki
sjálfskipaðir, séu kosnir af öðrum mið-
stjórnarmönnum. Ef þeir einstaklingar
sem í miðstjórn sitja eru skoðaðir með til-
liti til brauðs síns þá kemur í ljós að all-
flestir þiggja framfæri sitt frá hinu opin-
bera (hér um bil undantekningarlaust,
hinir eru á biðlista). Hafi þeir einhverja
menntun hafa þeir hlotið vinnu hjá hinu
opinbera eða hjá fyrirtækjum sem hið
opinbera á. Hafi þeir aftur á móti enga
menntun eru þeir bændur, lögreglumenn
eða tollverðir, einkum á Keflavíkurflug-
velli, að ótöldum sveitarstjórnargæðing-
um en þar er mörg holan. Í þessu ljósi
þarf ekki að koma á óvart hve hljóðlegir
miðstjórnar- og þingflokksfundir flokksins
eru, foringinn er alltaf á réttri leið meðan
hann skaffar, ef foringinn verður forsætis-
ráðherra þýðir það tveggja til þriggja
launaflokka hækkun og rými skapast
handa fleirum sem aftur þýðir enn meiri
þögn. Kosningar eru martröð flokksins.

 






 
 



  
 
    


 
 

 

 


 
 

 
 




 

 


  



 
  
 

 
 

!   


 




 

 

"  

#  



  



 

 
 



 

$









%% 
$ &
$%%
$

  &
'


 

  



  
$
 


 

 

(&

$
  $$
 



 

 






   %%






) 

  


 
 &








 


  
 


) 
 
    


   

 


 
 
 
$

 
 $
  
 
*+ 

 




#




 

(





 
$


 
 
 
 %
  , - 

 


 





  
 

 
&

  ./


  

 





  

 


  
 
  
        

     
    
     

    !  
  

  "
    
     
 !  
 # $

     %  
 
   &'     (      
   ) 
  !   !
  !
# !       
 
 $ 

  *   
   
 

  ! 
 


    %#


 )'  

  !  +

 !  %  

   ,

   
%# !   - 






 
     
      

 
  
 
 
  !


 

  



   Árið 1995 var skorið
á tengsl milli elli- og
örorkulífeyris og lágmarks-
launa á vinnumarkaði.
Fram að þeim tíma
hækkuðu bætur aldraðra
og öryrkja sjálfvirkt um leið
og lágmarkslaun hækkuðu.
Frá 1990 hefur kaupmáttur
lágmarkslauna hækkað um
52% en á sama tímabili
hefur kaupmáttur lífeyris
aldraðra einstaklinga aðeins
aukist um 25%.
BJÖRGVIN GUÐMUNDSSON
VIÐSKIPTAFRÆÐINGUR
UMRÆÐAN
KJÖR ALDRAÐRA
,,
BRÉF TIL BLAÐSINS