Fréttablaðið - 14.07.2004, Blaðsíða 10

14. júlí 2004 MIÐVIKUDAGUR
Einar Már Sigurðarson um fjárlagagerðina:
Vinnubrögðin ekki nógu vönduð
FJÁRLAGAGERÐ „Það virðist vera
að það sé ekki hægt að fram-
fylgja fjárlögum gagnvart stofn-
unum, eða hin skýringin sem er
líklega algengari, að útgjöld
stofnana eru vanáætluð. Þá sitja
menn uppi með það að það er
ekki hægt að fara að fjárlögum,“
segir Einar Már Sigurðarson,
þingmaður Samfylkingar, um út-
gjöld ráðuneyta og stofnana um-
fram fjárheimildir.
Einar Már segir þetta koma
hvað best í ljós þegar skera
þurfi niður. „Tökum stærsta
dæmið sem er Landspítali - há-
skólasjúkrahús. Þegar stjórn-
endur þar gera tillögur um
hvernig þeir geta framfylgt fjár-
lögum treystir ráðherra sér ekki
til að samþykkja slíkt. Þetta seg-
ir okkur að þrátt fyrir fagurgal-
ann eru vinnubrögð við fjárlögin
ekki nægilega vönduð.
Niðurstöður Ríkisendurskoð-
unar koma Einari Má ekki á
óvart. Stjórnarandstaðan hafi
bent á þetta árum saman en ekk-
ert verið aðhafst. ■
Minni festa hér en
víða erlendis
Fjármálaráðherra hafnar því að áætlanagerð fjármálaráðuneytisins sé
jafn slæm og lesa má um í skýrslu Ríkisendurskoðunar en segir að þó
megi bæta hana. Einar Már Sigurðarson segir fjárlagaferlið meingallað.
FJÁRLAGAGERÐ „Ljóst er að verulegrar
ónákvæmni hefur gætt undanfarin
ár í þeim spám og forsendum sem
fjárlög hafa byggst á. Áform um
aukningu samneyslunnar hafa eng-
an veginn staðist.“
Þetta er meðal þess sem kemur
fram í skýrslu Ríkisendurskoðunar
um framkvæmd fjárlaga síðasta árs
og yfirliti yfir rekstur ríkissjóðs á
árunum 1999 til
2002. Þar er einnig
bent á að umfram-
keyrsla ráðuneyta
og stofnana hafi
komið í veg fyrir
að markmið stjórn-
valda um hóflega
aukningu útgjalda
hafi gengið eftir.
Erlendis heyri það
til undantekninga
að stofnanir fari
fram úr fjárheim-
ildum en hér hafi
210 af 530 fjárlaga-
liðum reynst
dýrari þegar upp
var staðið en stefnt var að við sam-
þykkt fjárlaga.
Sérstaklega er fundið að því að
fjármálaráðuneytinu hafi farist illa
að spá fyrir um vöxt einkaneyslu
og hagvaxtar auk þess sem samne-
ysla hafi aukist mun meira en spáð
var. Þannig segir í skýrslunni að
samneysla hafi aukist fjórfalt
meira en gert var ráð fyrir á árun-
um 1999 til 2002, einkaneysla hafi
aukist nær þrefalt meira en spáð
var og verg landsframleiðsla rúm-
lega þrefalt meira en sem nam spá
ráðuneytisins.
Bæta má áætlana-
gerðina
Geir H. Haarde
fjármálaráðherra tel-
ur hluta skýrslunnar
óvandaðan og segir
að í kaflanum um
þjóðhagsstærðir séu
bornar saman tölur
sem séu ekki saman-
burðarhæfar. Þannig
sé því haldið fram að
verg landsfram-
leiðsla hafi aukist
rúmlega fjórfalt
meira á síðasta ári en
um þau 2,5 prósent sem fjármála-
ráðuneytið hafi spáð. „Þetta er óskil-
janlegt. Það hefur enginn upplifað
hér tíu prósenta hagvöxt í raun.“
Hann segir að sér virðist sem ekki
hafi verið tekið tillit til verðbólgu í
skýrslu Ríkisendurskoðunar.
Fjármálaráðherra segir skýrsl-
una því um sumt villandi þó hún sé
um margt ágæt. Hann viðurkennir
þó að hægt sé að bæta áætlana-
gerðina.
„Það má alltaf gera betur og það
má alltaf bæta þetta,“ segir Geir.
„Auðvitað er það þannig að enn er
langt í land með að koma upp jafn
mikilli festu í þetta og sums staðar
annars staðar er. En að hluta til get-
ur það nú verið kostur. Ég viður-
kenni það fyrstur manna að það má
betrumbæta þetta.“
Markmið og niðurstaða
„Ég tel ekki óeðlilegt að bera sam-
an fjárlög og útkomuna,“ svarar Sig-
urður Þórðarson ríkisendurskoðandi
þeirri gagnrýni fjármálaráðherra að
borin séu saman fjárlög og útkoma
en ekki endanlegar fjár-
heimildir að teknu tilliti til
fjáraukalaga annars vegar
og útkoman hins vegar.
Framúrakstur ríkissjóðs er
einn milljarður króna um-
fram fjárheimildir á fjár-
lögum og fjáraukalögum
en Ríkisendurskoðun benti
á að afkoma ríkissjóðs varð
tæpum fjórtán milljörðum
króna lakari en stefnt var
að við samþykkt fjárlaga.
„Þetta eru tölur sem við
höfum tekið upp úr annars
vegar fjárlagafrumvarp-
inu og hins vegar hagtölum
frá Hagstofu Íslands,“ seg-
ir Sigurður aðspurður um
gagnrýni Geirs á hvaða tölur séu not-
aðar við samanburð á spám fjármála-
ráðuneytis og niðurstöðu ríkisreikn-
ings. „Við erum aðallega að benda á
hvort vandinn liggi meðal annars í
því að menn séu ekki nógu forspáir í
forsendunum.“
Fjárlagaferlið meingallað
„Fjárlagaferlið er meingallað,
eins og við höfum bent á undanfarin
ár,“ segir Einar Már Sigurðarson,
fulltrúi Samfylkingar í fjárlaga-
nefnd Alþingis. Hann telur skýrsl-
una styðja málflutning stjórnarand-
stöðu á undanförnum árum um að
stjórnvöld hafi klikkað í að áætla
hvort tveggja tekjur og útgjöld.
Hann tekur sem dæmi afskriftir
skatttekna sem hafi árum saman
verið áætlaðar mun hærri en þær
séu, það megi rekja til þess að skatt-
stjórar áætli himinháar tekjur á þá
sem telja ekki fram. Þetta sé tekið
gott og gilt við fjárlagagerðina en
skili sér aldrei nema að hluta í ríkis-
sjóð.
Einar Már segir mikið áhyggju-
efni að spár um þjóðhagstölur gangi
ekki eftir. „Á þessum spám er áætl-
anagerðin byggð. Til að fjárlögin
geti verið traust og markverð verð-
ur grunnurinn að vera markverður.
Ég held að þetta liggi ekki síst í því
að grunnurinn sem fjárlögin byggja
á er ekki réttur.“
Einar Már vill láta endurskoða
grunninn sem fjárlagavinnan bygg-
ir á og núllstilla stofnanir sem hafi
ekki fengið nægar fjárveitingar
fyrir verkefni sín. Hann segir að
fjárlaganefnd ætti að koma fyrr að
fjárlagagerðinni og að stórauka ætti
eftirlitshlutverk hennar.
,,Auðvitað
er það
þannig að
enn er langt
í land með
að koma
upp jafn
mikilli festu
í þetta og
sums staðar
annars
staðar er.
RÍKISENDURSKOÐANDI
Eðlilegt að bera saman
markmið og útkomu.
FJÁRMÁLARÁÐHERRA Á ALÞINGI
Ósammála þeirri ákvörðun Ríkisendurskoðunar að bera saman fjárlög og niðurstöðu ríkis-
sjóðs frekar en allar fjárheimildir og niðurstöðuna.
EINAR MÁR SIGURÐARSON
Stjórnendur stofnana standa
of oft frammi fyrir því að brjóta
fjárlög eða lög um verkefni
stofnana sinna.
10,6
1,3
8,0
13,4
7,2
1,5
-1,9
3,6
-3,1 -3,5
1999 2000 2001 2002 2003
HLUTFALLSLEGUR AFGANGUR
Markmið fjárlaga og niðurstaða.
Fjárlög
Niðurstaða
HEIMILD: UNNIÐ ÚR TÖLUM
RÍKISENDURSKOÐUNAR.