Fréttablaðið - 16.07.2004, Blaðsíða 18

Byggðastefna enska boltans
Á meðan margir eru að fá sig full-
sadda af fjölmiðlafrumvarpinu, máli
sem skekur stjórnskipun landsins svo
hriktir í stoðum
ríkisstjórnarinn-
ar, virðist sýn-
i n g a r r é t t u r
Skjás eins á
enska boltan-
um valda meiri
geðshrær ingu
meðal hins al-
m e n n a
borgara.
H e y r s t
hefur að
einstaka
þ i n g -
mann fái ekki stundarfrið fyrir knatt-
spyrnuáhugamönnum sem eru svo
óheppnir að búa utan útsendingar-
svæðis Skjás eins og krefjast að eitt-
hvað verði gert í málinu. Vestfirðir
verða verst úti hvað útsendingarnar
varða og segja sagnir að aldrei hafi
Matthíasar Bjarnasonar verið saknað
jafn ákaft og nú, enda með öflugustu
kjördæmapoturum Vestfjarða.
Chopin 2004
Róttæki GettuBeturdómarinn Stefán
Pálsson heldur uppi æsispennandi
samkeppni á heimasíðu sinni, þar
sem lesendur kjósa um bestu sjopp-
ur landsins. Keppnin ber hið fágaða
nafn Chopin 2004 en keppt er í
tveimur riðlum, þjóðvegaflokk og
þéttbýlisflokk. Líður brátt að úrslitum
í keppninni, en fjórðungsúrslit fóru
fram í gær, en úrslit þeirra lágu ekki
fyrir þegar blaðið fór í
prentun, en keppnin
er framlag Stefáns til
menningareflingar
lands og þjóðar þar
sem meðal ann-
ars er búið
að velja
b l ó m
og fugl
lands-
ins.
Við upphaf hundadaga 1809 urðu
á Íslandi kaflaskil í uppreisn sem
þá stóð yfir gegn yfirvöldum.
Hefur þessi tími verið kenndur er
við uppreisnarforingjann Jörgen
Jörgensen eða Jörund hundadaga-
konung en þá lýsti Jöundur sig
„Alls Íslands verndara og hæst-
ráðanda til sjós og lands“. Jafn-
framt var sérstakur íslenskur
fáni dregin að húni í fyrsta sinn.
Tengslin við hundadagana, sem
eru frá 13. júlí –23. ágúst, ráðast
af því að valdatími Jörgens á Ís-
landi sem „verndara og hæstráð-
anda“ stóð nokkurn veginn út
hundadagana, eða til 22. ágúst.
Jónas Árnason orti m.a. þetta um
Jörund eða „Hann“ eins og Jónas
kallar hann:
Og sýslumenn tók Hann, ef
gleiðir þeir gerðust,/
og gaf þeim að líta pístólur/
og skjálfandi lét þá að fótum
sér falla/
en fátækum gaf hann rúsínur.
Við upphaf hundadaga, þann
13. júlí 2004, urðu kaflaskil í sögu
Framsóknarflokksins og íslenskra
stjórnmála. Þá var haldinn upp-
reisnarfundur gegn flokksforustu
og ríkisstjórn í Reykjavíkurkjör-
dæmi suður. Uppreisnarmenn
Framsóknarflokksins telja forustu
flokks síns hafa gerst full gleiða og
krefjast flokkslegrar umfjöllunar
um fjölmiðlafrumvarpið. Þeir hafa
dregið fram sínar pístólur og vilja
nú að forustan falli þeim að fótum
svo fátækir geti fengið sína þjóðar-
atkvæðagreiðslu.
Hundadagauppreisnin – sú er
sprakk út hjá framsóknarmönn-
um í hinu ráðherralausa Reykja-
víkurkjördæmi suður en hefur
verið að breiðast út – er um margt
mjög merkileg í síðari tíma
stjórnmálasögu. Í fáum flokkum
öðrum hefur sú menning og það
grunnviðhorf verið sterkara und-
anfarna áratugi, að almennir
flokksmenn styðji forustumenn
sína í gegnum sætt og súrt.
Þannig hefur forustan yfirleitt
getað kallað fram félagsfundi og
fengið bakstuðning ef um um-
deild mál er að ræða. Opinber
gagnrýni flokksmanna á flokkinn
– sérstaklega ef um áhrifamenn
eða fyrrum forustumenn er að
ræða – hefur ekki átt upp á pall-
borðið hjá almennum flokks-
mönnum. Hafa menn talið að slík-
an ágreining beri að leysa inni í
flokknum. En nú virðist öldin önn-
ur. Engu er líkara en alvarlegur
samskiptabrestur hafi orðið milli
a.m.k. hluta flokksmanna og
meirihluta þingflokksins – brest-
ur sem nú gerir vart við sig á
versta tíma fyrir flokkinn. Vin-
sælt er orðið að nota orðalagið um
„gjá milli þings og þjóðar“. Hér er
við hæfi að tala um gjá milli þing-
flokks og almennra flokksmanna.
Halldór Ásgrímsson formaður
flokksins ber vitaskuld aðalábyrgð
á því hvernig komið er og menn
hljóta því að horfa til hans um leið-
sögn út úr þessu ástandi. Hans
bíða fyrst og fremst fjögur vanda-
mál sem hann þarf að leysa úr. Í
fyrsta lagi þarf hann að finna leið
til að slá á þá óánægju sem er í
eigin flokki og tryggja sér öruggt
bakland. Þetta er ekki síst brýnt
þegar og ef stólaskiptahringekjan
fer af stað 15. september með til-
heyrandi ráðherrafórn og titringi.
Í öðru lagi þarf hann að finna
lausn á skuldbindingum sínum og
loforðum um stuðning við Davíð
Oddsson og samstarfsflokkinn í
fjölmiðlamálinu. Í þriðja lagi þarf
hann að taka afstöðu til lagalegrar
óvissu varðandi hugsanleg stjórn-
arskrárbrot – og þá þannig að
stjórnarskráin njóti vafans.
Hvorki hann né Davíð myndu þola
það pólitískt ef dómstólar kæmust
að því að aðgerðir þeirra væru
stjórnarskrárbrot. Í fjórða og síð-
asta lagi þarf Halldór að bjarga
ásýnd flokksins gagnvart hinum
almenna kjósenda. Það er barna-
skapur að ætla allt í einu núna að
skýla sér bak við tæknilegar og að-
ferðarlegar athugasemdir við
skoðanakannanir Fréttablaðsins,
kannanir sem í raun eru gömlu DV
kannanirnar og byggja á áratuga-
reynslu og hafa reynst ágætlega.
Þessum fjórum verkefnum
verður erfitt að ná öllum fram því
þau rekast hvert á annars horn. Því
er ljóst að formaður Framsóknar
þarf að forgangsraða og hugsan-
lega láta einhver þeirra mæta af-
gangi. Efst á forgangslistanum
hlýtur að vera að ná sáttum í
flokknum og einsýnt má vera að
það verður ekki gert nema með því
að einhver sú leið verði valin sem
lætur stjórnarskrána njóta vafans.
Athugasemdir flokksmanna eru
ekki síst við framganginn gagnvart
forsetanum og stjórnarskránni.
Vandinn er hins vegar að fá slíkar
lausnir til að ríma við samstarfið og
skuldbindingarnar gagnvart Davíð.
En jafnvel þótt Halldór og sjálf-
stæðismenn yrðu einhuga um að
keyra síðara fjölmiðlafrumvarpið í
gegn á þeim forsendum sem nú eru
uppi, er óvíst að fyrir því sé þing-
meirihluti. Það bendir því flest til
þess að eina leið Halldórs í málinu
sé að semja við Davíð Oddsson um
að láta undan kröfum hundadaga-
uppreisnarinnar og draga málið til
baka og helst láta þjóðaratkvæða-
greiðsluna fara fram. Því mun
reyna á hversu gegnheilt samstarf-
ið er í raun og hvort Davíð sættir
sig við að Halldór á í raun enga val-
kosti. Geri hann það ekki er vand-
séð á hvaða grundvelli stjórnar-
samstarfið getur haldið áfram. ■
É g veit ekki hvað hann heitir – reiturinn sem ríkisstjórnin erkomin á – en þetta er í þriðja sinn í hörmungasögu fjölmiðla-máls Davíðs Oddssonar sem við fylgjum ráðherrunum á
þennan reit. Undir lok maí lentu þeir á reitnum eftir reiðilestur
Davíðs yfir forseta Íslands í sjónvarpsfréttum eitt föstudags-
kvöldið. Þá misstu framsóknarmenn alla lyst á að fylgja Davíð í
þessum herleiðangri, sem áður hafði verið á hendur Norðurljósum
og eigendum þess, en virtist þá einnig beinast að forseta lýðveldis-
ins. Á mánudeginum hoppuðu ráðherrarnir af þessum reit þegar
Davíð brá sér til Bessastaða áður en hann hitti Halldór Ásgrímsson
og samþykkti þriðju breytingu á fjölmiðlafrumvarpi sínu. Hún fólst
í því að áður veitt útvarpsleyfi skyldu fá að renna út í stað þess að
vera afturkölluð þegar lögin tækju gildi. Eftir þetta sagðist Halldór
vera öruggari um að frumvarpið stangaðist ekki á við stjórnarskrá.
Lausnin virtist fundin, forsetinn sáttur og fjölmiðlalögin hans
Davíðs í höfn.
Svo fór ekki. Forsetinn staðfesti ekki lögin. Flokksformennirnir
sættu sig við þjóðaratkvæðagreiðslu og þing var kallað saman í
byrjun júlí til að ganga frá henni. Þegar aðeins voru tveir dagar til
þings lentu ráðherrarnir öðru sinni á umræddum reit. Nú vegna
þess að sjálfstæðismenn vildu setja girðingar í komandi þjóðar-
atkvæðagreiðslu þannig að ekki dygði meirihluti til að fella frum-
varpið en framsóknarmenn engar hindranir eða sem lægstar. Ráð-
herrarnir hoppuðu af þessum reit með bragði sem þeir sögðu bæði
óvenjulegt og snilldarlegt en stjórnarandstaðan og fleiri kölluðu
brellibragð. Það óvenjulega var að fella gömlu lögin úr gildi en setja
þau jafnharðan aftur. Og snilldin lá í því að ef forsetinn staðfesti
ekki fjölmiðlalög II og þau yrðu felld í þjóðaratkvæðagreiðslu
myndu fjölmiðlalög I öðlast gildi og nauðsynlegt væri að efna til
nýrrar þjóðaratkvæðagreiðslu. Og síðan endalaust ef ráðherrunum
þóknaðist. Með þessu töldu ráðherrarnir að fjölmiðlalögin hans
Davíðs væru í höfn.
Gallinn var sá að þetta bragð stóðst illa nánari skoðun. Aðeins
lögfræðisveit ríkisstjórnarinnar gat mælt með brellunni – sömu
menn og hafa blessað lagafrumvörp sem Hæstiréttur hefur síðar
úrskurðað að stæðust ekki stjórnarskrá. Aðrir lögfræðingar and-
mæltu þessari leið sem útúrsnúningi á stjórnskipan okkar og stjórn-
arskrá. Og aftur vildu framsóknarmenn beygja sig fyrir ráðum
vísra manna og undirstöðuleikreglum lýðræðisins – en sjálfstæðis-
menn ekki. Og ráðherrarnir eru komnir á sama reit í þriðja sinn.
Eftir því sem þeir lenda oftar á þessum reit versnar staða þeirra.
Í fyrstu virtust þeir aðeins vera í andstöðu við fjölmiðla, stéttar-
félög, lögspekinga, Samkeppnisstofnun, viðskiptalífið og meirihluta
almennings en síðan hafa forsetinn, stjórnarskráin, stjórnskipanin
og gervöll lögfræðideild Háskóla Íslands bæst við – að viðbættum
almennum flokksmönnum stjórnarflokkanna sem fyrir löngu eru
búnir að fá nóg af klúðurslegum málatilbúnaði ráðherranna, orðnir
dauðþreyttir á að verja gerðir þeirra og muna ekki hvert þessi
leiðangur átti að stefna.
Um eða eftir helgina mun koma í ljós með hvaða brögðum ráð-
herrarnir ætla að hoppa af reitnum í þetta sinn. Miðað við reynsluna
þurfa þeir að taka undir sig gott stökk ef þeir vilja ekki lenda á þess-
um reit í fjórða sinn innan skamms. ■
16. júlí 2004 FÖSTUDAGUR
MÍN SKOÐUN
GUNNAR SMÁRI EGILSSON
Davíð Oddsson virðist á góðri leið með að sprengja
eigin ríkisstjórn með fjölmiðlafrumvarpi sínu.
Þriðja sinn
á sama reit
Hundadagauppreisnin
ORÐRÉTT
Framtíðarstefna Moggans?
Aðrir mundu kannski segja, að
Staksteinar hefðu horfið til for-
tíðar! Það þarf ekki að vera svo
slæmt. Að fortíð skal hyggja ef
frumlegt skal byggja, sagði
skáldið mikla!
Staksteinar
Morgunblaðið 15. júlí.
Formsatriði fullnægt
Sé málflutningur Hannesar í
þessu stutta greinarkorni vís-
bending um vinnubrögð hans
almennt, virðist full ástæða fyrir
hann að kvíða niðurstöðu siða-
nefndarinnar.
Ólafur Hannibalsson um að því virð-
ist botnlaust samtal sitt og Hannesar
Hólmsteins Gissurarsonar.
Morgunblaðið 15. júlí.
Skyldi hann ná sér?
Hann [Halldór Ásgrímsson]
virðist ekki vera í sambandi við
grasrótina, enda kemur hann um
þessar mundir dauflega fyrir í
sjónvarpi og á opinberum
vettvangi, eins og hann sé ekki
heill heilsu og átti sig ekki á
látunum umhverfis hann.
Jónas Kristjánsson
DV 15. júlí.
Er þetta kannski bara ég?
Flestir telja á engan hallað.
Hinir skrifa það á tilviljun. Er
enginn að fylgjast með?
Ólafur Teitur Guðnason um dóm-
gæslu á Old Trafford.
Viðskiptablaðið 14. júlí.
FRÁ DEGI TIL DAGS
Í DAG
TÍMAMÓT Í FRAMSÓKN
BIRGIR
GUÐMUNDSSON
Það bendir því flest
til þess að eina leið
Halldórs í málinu sé að
semja við Davíð Oddsson
um að láta undan kröfum
hundadagauppreisnarinnar
og draga málið til baka og
helst láta þjóðaratkvæða-
greiðsluna fara fram.
,,
degitildags@frettabladid.is
ÚTGÁFUFÉLAG: Frétt ehf. RITSTJÓRI: Gunnar Smári Egilsson FRÉTTASTJÓRI: Sigurjón M. Egilsson RITSTJÓRNARFULLTRÚAR: Steinunn Stefánsdóttir og Jón Kaldal
AUGLÝSINGASTJÓRI: Þórmundur Bergsson RITSTJÓRN, AUGLÝSINGAR OG DREIFING: Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík AÐALSÍMI: 550 5000 SÍMBRÉF Á FRÉTTADEILD: 550 5006
NETFÖNG: ritstjorn@frettabladid.is og auglysingar@frettabladid.is VEFFANG: visir.is SETNING OG UMBROT: Frétt ehf. PRENTVINNSLA: Ísafoldarprentsmiðja ehf. Fréttablað-
inu er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu, Suðurnesjum og Akureyri. Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni. Fyrirtæki geta fengið blaðið gegn
greiðslu sendingarkostnaðar, 1.100 krónur á mánuði. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. ISSN 1670-3871