Fréttablaðið - 28.07.2004, Blaðsíða 16

Sumarið er tími til að gleyma. Ég
fór ásamt fríðum hópi í göngu um
óbyggðir Hornstranda í júlímán-
uði. Við þræddum víkur, fjöll og
heiðar. Leið okkar lá um Fljóta-
vík, Kögur, Beylu, Tungudals-
heiði, Látra, Stakkadal, Rekavík
Látur, Straumnesfjall, Hesteyri
og Sléttu. Fyrir mörgum eru þessi
örnefni bara stafir á pappír, en
fyrir æ fleiri, ekki bara Íslending-
um, eru þau fjörefni sem gefa líf-
inu gildi að lifa því. Þetta eru slóð-
ir sem verða æ verðmætari með
hverju árinu sem líður. Bæði með
tilliti til fjármuna og andlegra
verðmæta.
Við fórum upp á Straumnes-
fjall upp úr Rekavík á Látrum.
Tilgangur okkar var að berja
augum rústir herstöðvar Banda-
ríkjahers sem byggð var þarna á
sjötta áratugnum. Samkvæmt
korti Landmælinga Íslands átti
að vera slóði þarna upp. Svo
reyndist ekki vera svo við héld-
um áfram göngu okkar upp í
þoku og vindi, þótt sól og blíð-
viðri væri niðri í Rekavík. En
brátt var ekki um villst að við
værum á réttri leið. Fyrst ein-
staka spýtur, síðan spýtnabrak
svo rafmagnskapall og upphlað-
inn stokkur, líklega vatnsleiðsla,
sem endanlega sannfærði okkur
um að við værum brátt á leiðar-
enda þrátt fyrir 15 - 20 metra
skyggni. Risastórar húsarústir
blöstu brátt við okkur, drauga-
þústir í þoku og hvassviðri. Ótrú-
legt var að nokkur hefði getað
dvalið hér um hávetur, en hér
voru 70 manns staðsettir.
Heimkominn, feginn hvíldinni
frá fjölmiðlum, er ég brátt kom-
inn inn í Hvíta húsið og þar blasa
við kunnugleg andlit, Georg Bush,
forseti Bandaríkja Norður-Amer-
íku, og okkar eigin Davíð Oddsson
forsætisráðherra þreyttur á van-
þakklæti landans og feginn að
vera þar sem hann er metinn að
verðleikum. Ekki er heldur ama-
legt að vera með sjálfan Hannes
Hólmstein Gissurarson sem
fylgdarmann til að túlka ummæli
og vilja stórveldisfurstans. Jafn-
vel til að skrifa góða ræðu með
réttum tilvitnunum. Maður sér á
þessum blaðamannafundi að
þarna eru á ferðinni nánir vinir
og bandamenn. Frá því þeir hitt-
ust á fyrsta NATO - fundi forset-
ans hefur verið djúp vinátta milli
þeirra og Ísland hefur alltaf verið
stöðugur og mikilvægur vinur.
Forsetinn að sögn Davíðs (um
leiðtogafundinn í Istanbul) „hefur
breytt andrúmsloftinu innan Nató
til hins betra. Fortíðin er að baki,
fólk er sameinað fyrir framtíð-
ina“! Já svo mörg voru þau orð.
„Ekki nóg með það heldur skilja
allir þegar hann talar“. Jú, það er
gott að eiga vini sem skilja mann.
Og í lok fundarins, forsetinn
eyðir ekki tíma sínum í óþarfa,
fundurinn tekur 7 mínútur, spyr
hann hvort einhver annar þurfi að
spyrja að einhverju. Þá kemur
Davíð með yfirlýsingu, það má
ekki vera neinn vafi á því að þeir
eru skoðanabræður í flestu.
„Jæja, ég bara – Ég verð að
segja að ég er sammála forsetan-
um um Írak. Framtíð Íraks er –
framtíð heimsins er langtum betri
vegna gjörða Bandaríkjanna,
Bretlands og bandamanna þeirra.
Og ef það hefði ekki verið gert
hefði ástandið í þeim heimshluta
verið langtum hættulegra en það
er nú. Það er von núna. Það var
engin von áður.“
Svo hljóðar sú trúarjátning.
Heimsveldið og leiðtogar þess
verða að hafa áhangendur.
Gleymum ekki að þeir eru margir.
Svo hefur það verið á öllum tím-
um. Rómarveldi, Spánn, Breska
heimsveldið, Sovétríkin. En
gleymum því ekki að það getur
verið erfitt að vera vinur. Vinirn-
ir þurfa oft að þrífa upp eftir
heimsveldin. Reikningurinn kem-
ur á eftir. Einn vinurinn, Tony
Blair, þurfti að nota orðalag
Margaret Thatcher á þingi nú í
vikunni. „Fögnum yfir Írak“,
sagði hann. „Fögnum“ Það er
mörgu að fagna: Dauði rúmlega
900 bandarískra hermanna, 60
breskra hermanna, 6000 írakskra
hermanna, 13000 írakskra borg-
ara, 120 verktaka, 124 billjóna
dollara kostnaður (10.000 billjónir
íslenskra króna). Ómetanleg eyði-
legging umhverfis og menningar-
verðmæta.
Þetta er samt bara byrjunin.
Þess vegna þurfa Bandaríkja-
menn að fá fleiri vini til að
hreinsa eftir sig. Við sjáum lítið
dæmi um það upp á Straumnes-
fjalli, þar sem enn á eftir að
hreinsa ummerki hernaðarmann-
virkja, rusl og drasl á stóru
svæði. Þetta er ekki eini staðurinn
hér á landi. Og það á eftir að
verða meiri umræða þegar banda-
ríski herinn hverfur héðan með
flugsveitir sínar. Það getur verið
ansi dýrt að vera vinur. Við eigum
að velja okkur vini og bandamenn
af meiri kostgæfni. ■
Óróleiki vegna þjónustumiðstöðva
Eitt af kosningaloforðum R-listans var að
koma á fót sérstökum þjónustumiðstöðv-
um í hverfum borgarinnar þar sem íbúarn-
ir gætu snúið sér á einn stað með öll sín er-
indi. Tillaga þess efnis var samþykkt í borg-
arstjórn í lok júní eftir töluverða togstreitu
sem sér reyndar ekki fyrir endann á. Grunn-
og leikskólarnir neituðu að vera með í verk-
efninu nema að mjög takmörkuðu leyti og
starfsmenn íþrótta- og tómstundaráðs voru
ekki spenntir. Fyrir vikið er upprunalega
hugmyndin vart svipur hjá sjón. Það kom
svo nokkuð á óvart þegar tillagan var sam-
þykkt í borgarstjórn þar sem talið var að for-
maður ÍTR, framsóknarkonan Anna Krist-
insdóttir, væri henni andsnúin. Fyrir vikið
er nokkur skálfti ríkjandi innan ÍTR og
óvissa um framhald málsins.
Vantrú á hrifla.is
Á vefsvæði framsóknarfélaganna í Reykja-
vík, hrifla.is, bera menn sig nú vel og
þakka foringja sínum Halldóri Ásgríms-
syni fyrir að höggva á hnútinn í fjölmiðla-
málinu. Gestir vefsíðunnar virðast aftur á
móti vantrúaðir á áhrif Framsóknarflokks-
ins í ríkisstjórnarsamstarfinu því 54
prósent þeirra svara spurningunni: „Veitir
Framsóknarflokkurinn Sjálfstæðisflokkn-
um aðhald?“ neitandi í skoðanakönnun á
síðunni.
Sleggjunni ekki haggað
Það styttist óðum í sársaukafullt uppgjör
framsóknarmanna um hverjum skuli fórn-
að þegar ráðherrastólum flokksins fækkar
um einn í haust. Ein hugmynd sem hefur
verið viðruð er að losa um forstjórastól
Karl Steinars Guðnasonar í Trygginga-
stofnun og færa þangað Jón Kristjánsson
heilbrigðisráðherra eða jafnvel Kristinn
H. Gunnarsson og losa þar með um
stöðu þingflokksformanns. Með því væru
slegnar tvær flugur í einu höggi, Kristinn
yrði ekki lengur til ófriðs innan
þingflokksins og staða hans
sem þingflokksformaður
gæti orðið einhverjum
góð dúsa. Ekkert farar-
snið mun þó vera á Kristni
og hann kannast ekkert
við þreifingar í þá veru.
Sem þarf þó ekki að
merkja að þessi
flétta hafi
ekki verið
skoðuð.
Á kvörðun Ólafs Ragnars Grímssonar, forseta Íslands, sem til-kynnt var í gær, að staðfesta afnám fjölmiðlalaganna varréttmæt og skynsamleg. Með henni leggur forsetinn lóð sitt
á vogarskál sáttar í samfélaginu eftir hörð átök undanfarinna mán-
uða. Nú skapast svigrúm og tími til að hefja málefnalega vinnu við að
skoða leikreglur og lagaumhverfi á fjölmiðlamarkaði og ræða af yf-
irvegun og þekkingu um stjórnarskrána og stjórnskipanina. Hvort
tveggja eru þýðingarmikil verkefni, þótt með afar ólíkum hætti sé.
Því er ekki að neita að lögfræðilegur efi ríkir um réttmæti þess að
fella úr gildi lög sem forseti Íslands hefur synjað staðfestingar og
þannig kallað fram þjóðaratkvæðagreiðslu. En hér hlaut skynsemi að
ráða niðurstöðunni, jafnt hjá Alþingi sem forseta, frekar en ein-
strengingsleg bókstafstúlkun. Vont er hins vegar að að slík staða
komi upp. Hún sýnir ásamt öðru nauðsyn þess að stjórnarskráin fái
vandaða endurskoðun fyrir lok kjörtímabils núverandi ríkisstjórnar.
Kveða þarf upp úr – og ná víðtækri sátt – um hvert eigi að vera hlut-
verk og vald forseta Íslands. Marka þarf stefnu um rétt alþingis-
manna og kjósenda til að krefjast þjóðaratkvæðagreiðslu um stór
ágreiningsefni. Ætti í því efni að horfa til fyrirmynda í stjórnar-
skrám nágrannaríkjanna.
Ekkert sem gerst hefur á fjölmiðlamarkaði að undanförnu knýr
beinlínis á um lagasetningu. Engin vá er eða hefur verið fyrir dyrum.
Þótt breitt eignarhald á fjölmiðlum sé æskilegt verður ekki með
nokkurri sanngirni horft framhjá því að fjölbreytni í fjölmiðlum hef-
ur stóraukist hér á landi á undanförnum mánuðum. Stærstan þátt í
því eiga þeir aðilar sem standa að fjölmiðlafyrirtækinu Norðurljós-
um, sem meðal annars er eigandi Fréttablaðsins. Án atbeina þeirra
er ekki ósennilegt að hér væri aðeins eitt dagblað og ein sjónvarps-
og útvarpsstöð sem burði hefði til að reka fréttastofu og innlenda
dagskrárgerð.
Stærsta brotalömin á fjölmiðlamarkaðinum er rekstur Ríkisút-
varpsins sem með lögbundnum sérréttindum sínum skekkir og skað-
ar samkeppnisstöðu einkarekinna ljósvakamiðla. Um framtíð þess
rekstrar þarf að nást víðtækt samkomulag. Almenn lagasetning um
fjölmiðla kann einnig að vera skynsamleg í því skyni að skapa frið og
sátt í þjóðfélaginu um þessa mikilvægu starfsemi. En slík lagasetn-
ing verður að taka mið af veruleika hins íslenska markaðar, fámenn-
is þjóðarinnar og takmarkaðrar arðsvonar af fjölmiðlarekstri. Hún
má ekki hindra nýsköpun í greininni, tæknilegar framfarir og rétt
manna til að njóta stjórnarskrárvarins tjáningarfrelsis.
Mikilvægt er að málsmeðferðin á næstu mánuðum og misserum
verði í anda þeirrar lýðræðishefðar, sem stundum er kölluð umræðu-
stjórnmál, en ekki foringjatilskipana, sem þjóðin er búin að fá sig
fullsadda af. ■
28. júlí 2004 MIÐVIKUDAGUR
SJÓNARMIÐ
GUÐMUNDUR MAGNÚSSON
Staðfesting forsetans skapar skilyrði fyrir
friðsamleg og málefnaleg vinnubrögð
Rétt ákvörðun
Ólafs Ragnars
Heimsveldið og vinir þess
ORÐRÉTT
Miður sín yfir sigri
Stjórnarandstaðan á Alþingi er í
öngum sínum yfir sigrinum í hund-
raðdagastríðinu svokallaða um
fjölmiðlalögin. Hver á fætur öðr-
um rísa forystumenn stjórnarand-
stöðunnar upp í þinginu og lýsa
hryggir, beygðir og þrumu lostnir
yfir óánægju sinni með sigurinn.
Glúmur Jón Baldvinsson.
DV 27. júlí.
Einkennileg öfund
„Þetta er bara öfund og ekkert
annað,“ segir Hilda Hafsteins-
dóttir en hún vaknaði við vond-
an draum þegar hún las í DV í
gær að nágranni hennar hefði
vígbúist og hótaði að drepa
hana. Hún var fljót að koma sér
niður á lögreglustöð.
Frétt um nágrannaerjur á Kleppsvegi.
DV 27. júlí.
Hvert á að snúa sér?
Víkverji vill ennfremur lýsa yfir
óánægju sinni með rigninguna
sem dundi yfir bæinn í gær-
kvöldi.
Víkverji Morgunblaðsins.
Morgunblaðið 27. júlí.
FRÁ DEGI TIL DAGS
Mikilvægt er að málsmeðferðin á næstu mánuðum
og misserum verði í anda þeirrar lýðræðishefðar,
sem stundum er kölluð umræðustjórnmál, en ekki foringja-
tilskipana, sem þjóðin er búin að fá sig fullsadda af.
,,
jk@frettabladid.is
ÚTGÁFUFÉLAG: Frétt ehf. RITSTJÓRI: Gunnar Smári Egilsson FRÉTTASTJÓRI: Sigurjón M. Egilsson RITSTJÓRNARFULLTRÚAR: Steinunn Stefánsdóttir og Jón Kaldal
AUGLÝSINGASTJÓRI: Þórmundur Bergsson RITSTJÓRN, AUGLÝSINGAR OG DREIFING: Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík AÐALSÍMI: 550 5000 SÍMBRÉF Á FRÉTTADEILD: 550 5006
NETFÖNG: ritstjorn@frettabladid.is og auglysingar@frettabladid.is VEFFANG: visir.is SETNING OG UMBROT: Frétt ehf. PRENTVINNSLA: Ísafoldarprentsmiðja ehf. Fréttablað-
inu er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu, Suðurnesjum og Akureyri. Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni. Fyrirtæki geta fengið blaðið gegn
greiðslu sendingarkostnaðar, 1.100 krónur á mánuði. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. ISSN 1670-3871
Á STRAUMNESFJALLI Þar eru rústir bandarískrar herstöðvar.
ERLING ÓLAFSSON
SAGNFRÆÐINGUR
UMRÆÐAN
FRÁ STRAUMS-
FJALLI Í HVÍTA
HÚSIÐ