Tíminn - 10.09.1972, Side 5

Sunnudagur 10. september 1972
TÍMINN
5
„Þetta gerír maður ekki!”
Gott uppeldi og fáguð fram-
koma hafa ætið þótt hið mesta
hnoss — bæði hér á landi og
annarsstaðar — en langt er
siðan það heimsálit skapaðist,
að „sannur Englendingur”
væri gæddur þessum kostum
um aðra menn fram. Dæmi-
gerður Englendingur hefur
þvi löngum verið álitinn sá
maður, sem héldi skaphöfn
sinni i algjöru jafnvægi á
hverju sem gengi — i gjör-
vallri framkomu hins „sanna
Englendings” endurspeglaðist
vandað og háþróað uppeldi.
Samkvæmt þessu er „hinn
sanni Englendingur” allra
manna kurteisastur — hæfi-
lega hlédrægur — maður fárra
oröa en vel valinna. „Hinn
sanni Englendingur” virðir
ætið skoöanir og rétt annarra,
en er að sama skapi ósýnt um
yfirgang og ruddaskap út-
lendinga, sem hann neyðist til
að hafa afskipti af, enda hafa
þeir vesalingar ekki borið
gæfu til þess að njóta góðs
ensks uppeldis og fágaðrar
framkomu. Þessir kostir
„hins sanna Englendings”
hafa skapað honum mikið álit
um gjörvalla heimsbyggðina:
„Orð Englendings jafngilda
skriflegum og vottfestum
samningi” segir i ensku mál-
tæki. Enska uppeldið og fram-
koman leynir sér ekki, hvar
sem slikur maður fer.
Þessi skoðun útlendinga á
„hinum sanna Englendingi”
mun ennþá lifa góðu lifi viðast
hvar — nema ef til vill hér á
tslandi nú upp á siðkastið. En
vert er að hafa i huga, að um-
rædd skoðun útlendinga skap-
aðist af framkomu ákveðinna
stétta — stétta velmegunar og
menntunar, sem ennþá hafa
þessa kosti til að bera i rikum
mæli — aö ég hygg. Mér vitan-
lega dettur engum „sönnum
Englendingi” i hug, að góða
uppeldið og fágaða framkom-
an nái niöur til lægri stéttanna
— og allra sizt sjómanna!
Raunar er ég þessari skoðun
„hinna sönnu Englendinga”
ósammála, en hinsvegar hélt
ég að þessar „fornu dyggöir”
lifðu ennþá góðu lifi i hópi
ábyrgra menntamanna —
einkum og sér i lagi ritstjóra
— jafnvel aðstoðarritstjóra —
jafn virðulegs ensks vikurits
og „The Spectator” er.
„The Spectator” telur sér
m.a. til gildis að vera hægri
sinnað og það sem meira er
um vert — langelzta vikurit á
Bretlandseyjum — stofnað
fyrir hvorki meira né minna
en 144 árum! Þar i landi telst
það einnig til dyggða að vera
gamall — þvi eldri þvi betri!
Með jafn langa og merka sögu
að baki, hlýtur maður að ætla
að langþróað — já 144 ára upp-
eldi — sýni sig og staðfesti i
öllum skrifum blaðsins; að
ritstjóri þess — og jafnvel að-
stoðarritstjórinn — hafi öðlazt
hnoss brezka yfirstéttar-
menntamannsins — góða upp-
eldið og fáguðu framkomuna
Vonbrigði min voru þeim
mun meiri, þegar ég las viku-
legar dálk i seinasta hefti
„The Spectators” eftir að-
stoðarritstjórann — Patrick
nokkurn Cosgrave, þar sem
hann gerir landhelgismálinu
skil i „nokkrum vel völdum
orðum”. Þar er Einari
Ágústssyni utanrikisráðherra
likt við skripakarakter úr ópe-
rettu eftir þá Gilbert og Sulli-
van (manni verður hugsað til
Sir Alec) — hvað sem það á nú
að þýða — og siðan er fjallað
um hina heimskulegu hræsni
þessa hræsnisfulla fulltrúa
ömurlegrar „non nation”.
(„Non nation” er illþýðanlegt
— i orðunum felst að hér búi
enginn þjóð, sem verð sé þvi
nafni — nánast þjóöleysa). Að
lokum brýzt út hjá Cosgrave
tötrinu það, sem einungis er
hægt að kalla fjarskalega
barnalega vonzku fulltrúa
þjóðar, sem ekki hefur lengur
þau völdi i heiminum, sem
brezka heimsveldið hafði
meðan það var og hét — hann
heitir á flota hennar hátignar
að lúskra nú á þessum „fárán-
legu gerviofstopamönnum,
sem Islendingar eru” og von-
ast til að slikt sé flota hennar
hátignar ekki um megn!
Ég ætla ekki aö fjalla um fá-
vizku Cosgrave þessa á land-
helgismálinu, (sem kemur
m.a. fram i þvi að rugla sam-
an fiskveiðilögsögu og land-
helgi), en illt er til þess að
vita, að fulltrúi brezku
menntastéttarinnar og þeirra,
sem hlotið hafa „gott upp-
eldi”, skuli bregðast vonum
foreldra sinna og annarra á
þennan hátt — með sliku orð-
bragði.
Það stoðar litið þótt „The
Spectator” sé 144 ára gamall
og það þyki „fint”. Maður gæti
haldið að „góða uppeldið og
fágaða framkoman” sé að
fjara út vegna ellihrumleika.
Ég vona að Patrick þessi
Cosgrave sé sú undantekning,
sem sannar regluna — að hin-
ar fornu dyggðir góðs uppeldis
og framkomu ráði enn á Eng-
landi — en Cosgrave þennan
beri að skoða sem frávilling —
sem dæmi um óþæga strákinn,
sem mömmurnar benda góð
börnunum á þeim til viðvörun-
ar og segja: „Svona gerir
maður ekki!”
Páll Heiðar Jónsson.
Sviðsmynd úr „Kjarnorka og kvenhylli”. Taliö frá vinstri: Þorleifur alþingismaður Ólafsson (Eggert
Ólafsson) Valdimar stjórnmálaleiðtogi (Baldur Hólmgeirsson).
„Gisli” — imynd vegagerðarmannsins, stytta reist af vega-
gerðarmönnum með svipmót eins þeirra.
Verndarvæltur Flókalundar
Vestur á Kleifaheiði gnæfir
steinkarl mikill og alkunnur,
likt og jötunninn, sem stendur
meö járnstaf i hendi jafnan við
Lómagnúp — smiði vega-
gerðarmanna og talinn hafa
talsvert mikinn svip af Hákoni
i Haga, sem lengi var höfðingi
mestur i sveit Barðstrend-
inga. Flestir, sem þar fara um
i fyrsta skipti, munu staldra
við til þess að heilsa upp á
karl.
Úr Vatnsfirði er vegur um
Hornatær i Arnarfjörð, og
minnugir þeirrar frægöar,
sem „Hákoni” hafði hlotnazt á
Kleifaheiði, reistu vega-
gerðarmennirnir aðra styttu,
skammt frá brúnni á Pennu.
Svo er sagt, að sá, sem þar var
hafður að fyrirmynd, hafi ver-
ið úr hópi vegagerðarmanna
sjálfra, Glsli Gislason frá
Hvammi á Barðaströnd, og
kannski má telja þessa lik-
neskju heiðursvarða vega-
gerðarmanna, svo hreinlega
sem hún er úr þeirri stétt
runnin að öllu leyti.
Hann er þarna á krossgöt-
um, svo að segja, imyndun
þeirra, sem ruddu brautir um
urð og klungur, og er vafa-
laust gott til fararheilla á
Vestfjörðum að hugsa fallega
til hans og sýna honum verö-
uga lotningu. Kannski veröur
einhvern tima fariö að heita á
þá „Hákon”, þegar uggur er i
mönnum á ökuferðum á þess-
um slóðum, likt og fólk hét á
heilaga Barböru i Kapellu-
hrauni fyrr á öldum.
A næstu grösum er svo gisti-
húsið Flókalundur, sem tekið
hefur út mikinn vöxt I sumar
eins og áður hefur verið skýrt
frá, og er oröinn prýðilegasta
athvarf þeirra, sem mega eiga
þægilega nótt á leið sinni milli
Vestfjarða og annarra lands-
hluta eða dveljast nokkra
daga i fallegu umhverfi, sem
vissulega er i Vatnsfirði. Ef
til vill má þvi segja, að
„Gisli” sé jafnframt verndar-
vættur þessa gististaðar.
Kjarnorka og kven
hylli til Færeyja
Samband norrænna bandalaga
áhugamannafélaga fékk sl. vor
fimm hundruð þúsund kr. styrk
frá Norræna menningarmála-
sjóðnum til leikferða áhuga-
mannaleikflokka milli Norður-
landa. Þar af fær Leikfélag
Keflavikur hundrað og fimmtiu
þúsund kr. til Færeyjafarar með
leikritið „Kjarnorka og kven-
hylli” eftir Agnar Þórðarson.
Sýnt verður i „Havnar sjónleika-
húsið” i Þórshöfn fimmtánda,
sextánda og sautjánda september
næstkomandi.
Fimmtán hlutverk eru i
„Kjarnorka og kvenhylli”, og
með þau fara: Eggert Ólafsson,
Ingibjörg Hafliðadóttir, Hrefna
Traustadóttir, Albert Karl Sand-
ers, Sævar Helgason, Áslaug
Bergsteinsdóttir, Baldur Hólm-
geirsson, Finnur Magnússon,
Ragnheiður Skúladóttir, Jónfna
Kristjánsdóttir, Eygló Jensdóttir,
Karl Guðjónsson, Ólafur Sigur-
vinsson og Magnús Gislason.
Leikstjóri er Sævar Helgason, og
hefur hann einnig gert leikmynd.
Sævar hefur stjórnar leikritum
viða um land. Hann útskrifaöist
úr leiklistarskóla Þjóðleikhússins
1962.