Tíminn - 10.09.1972, Blaðsíða 6

TÍMINN
SAUNA
Getum afgreitt nokkra
„Complett”
gufubaðs-
klefa
l'yrir áramól
BYGGIR HF.
Sími 17220
SOKHSK
RKFOEYHKB
TT
ARMULA 7 - SIAAI 84450
Kynningarnámskeið
í JUDO
verður haldið á vegum Judofélags
Reykjavikur að Skipholti 21, Kennari
verður N.Yamamoto 5. dan KDK Judo.
Námskeiðið fer fram á þriðjudögum og
fimmtudögum kl. 7-8 s.d.., og hefst á
þriðjudaginn kemur.
Athugið að námskeið þetta stendur aðeins
út september og er fyrir alla, unga sem
gamla.
JUDOKKLAG IIEYKJAVÍKUR.
VÍSIR á mánudegi
greinir frá íþróttaviðburdum helgarinnar
Pyrstur meó "TTT
fréttimar | ^ I il,
Hvar er veður-
lagið æskilegast
Sunnudaginn þriðja september síðast liðinn flutti Páll
Bergþórsson veðurfræðingur bráðskemmtilegt útvarps-
erindi i þættinum Loft, láðog lögur. Var það, samkvæmt
venju, fyrir hádegi, á eilefta timanum.
íslendingar tala mikið um veður, þeir líta oft til veðurs,
og það hef ur hingað til þótt góður kostur á mönnum að
vera veðurglöggir. Þeir hafa líka til skamms tima verið
háðari veðurfari en flestar þjóðir aðrar. Þetta hef ur ekki
látið sig án vitnisburðar í bókmenntum þjóðarinnar, enda
hefur það verið um islendinga sagt, að þeir hafi alltaf á
öllum timum bundið alla sína reynslu í skáldskap.
Ég er bóndi, allt mitt á
undir sól og regni
sagði Stephan G. Hvar hefur veðurfar og skáldskapur
tvinnazf saman á áhrifameiri hátt en hér?
En víkjum nú aftur að því, sem getið var í upphafi og
varð tilefni þessara hugleiðinga.
Meginefnið í erindi Páls Bergþórssonar var að bera
saman veðrið í Reykjavík, London og Nlew York. Við
skulum snöggvast heyra, hvað hann hefur að segja um
hitann á þessum þrem stöðum:
„Meðalhiti ársins er fimm stig i
Reykjavik, tiu og hálft i London
og tólf og hálft i New York. En ef
litið er á sumarið sérstaklega,
verður munurinn talsvert meiri.
Hlýjasti mánuður ársins er júli á
öllum þessum stöðum. t>á er
meöalhitinn ellefu stig i Reykja-
vik, seytján og hálft i London og
hvorki meira né minna en tuttugu
og íimm stig i New York. Tvi-
madalaust mundu flestir kjósa
helzt Lundúnahitann..”
Þetta og reyndar margt
fleira skemmtilegt, segir
Páll um sumarhitann. En
hvernig skyldi ástandið
vera að vetrinum? Um það
segir svo í áðurnefndu
erindi:
..Kaldasti mánuður ársins á
öllum þessum stöðum er yfirleitt
janúar, en febrúar fylgir fast á
hæla honum. i London er janúar-
hitinn að meðaltali fjögur stig,
eitt i New York. en við frostmark
i Reykjavik. Greinilega hefur
London þarna vinninginn, og
stundum koma þar janúarmán-
uðir. þegar aldrei frýs. Þór hefur
frostið komizt i meira en fimmtán
stig i London i janúar. siðast árið
19(i2. En það er ekki nema rúm-
lega eins stigs munur á meðalhita
janúar i Reykjavik og New York,
hiti rétt um frostmark. Af þvi
leiðir, að frost og frostleysa eru
álika algeng á báðum stöðum i
janúar og frostakaflarnir verða
viðlika harðir. Sá sem getur lifað
af veturinn i New York vegna
kulda, ætti þvi að geta það jafn
vel i Reykjavik. Hitt er svo annað
mál. að veturinn er lengri i
Reykjavik.”
Einn er sá þáttur í veður-
fari lands okkar, sem er
mörgum manni til ama.
Það er vindurinn. Að
minnsta kosti þykir okkur,
sem borizt höfum á hið svo-
kallaða höfuðborgarsvæði,
sem hér sé alltaf einhver
ónotagustur, úr einhverri
átt. Við skulum athuga,
hvort vísindamanninum er
eins illa við storminn og
hinum almenna vegfar-
anda, sem varla getur
gengið svo fyrir húshorn,
að hann fái ekki væna ryk-
gusu framan i sig úr næsta
húsasundi. Páll segir:
„Nú er komið að öðrum þætti
veðursins, sem er óhagstæðastur
Reykjavik i samanburði við
heimsborgina London og raunar
lika New York, en það er vindur-
inn. og þá nánar tiltekið vind-
hraðinn. ísland er á allmiklu
hvgða- og vindasvæði. Loftslags-
fræðingar tala um íslandslægð-
ina sem ákveðið fyrirbæri á til-
teknum stað á kortinu. milli
islands og Suður-Grænlands....Og
nú er Reykjavik einmitt i þeim
hluta landsins. sem næst liggur
íslandslægðinni. Þar er þvi vinda
von. og ekki bætir það úr. að land-
ið er skóglaust að kalla. Þetta
kemur lika greinilega fram i
samanburði Reykjavikur og
Lundúna. í Reykjavik er veður-
hæðin ljórir eða meira helming
ársins, en i London er veðurhæðin
aðeins 40% af árinu fjögur vind-
stig eða meira. Þó er munurinn
öllu skýrari, þegar litið er á,
hvað hvassviðri eru algeng, átta
vindstig eða meira. i Reykjavik
nær veðurhæðin hvassviðri um
5% af árinu. en i London viðast
langt innan við 1%. Þess er þó rétt
að geta að hvassviðrin i Reykja-
vik koma aðallega að vetrinum,
þau eru þá fimm sinnum algeng-
ari en um hásumarið... Af þessu
má marka, að á tslandi þarf
sterkari mannvirki en i Englandi,
allt frá tjöldum til stórhýsa,
og það þarf hlýrri föt. Það er ekki
lofthitinn einn , sem ræður vellið-
an manna, oft er það vindurinn,
sem segir um það siðasta orðið.
Hér skal þó nefna það, sem betur
verður komið að siðar, að vindur-
inn á tslandi á þátt i þvi með si
felldri endurnýjun, hvað loftið er
hreint og ómengað, þar sem reyk-
ur og stybba kynnu annars að
safnast fyrir.”
En það erfleira en hiti og
vindur, sem setja svip á
veðurfarið. Úrkoman er
ekki síður gildur þáttur
þess. Um hana hefur Páll
þetta að segja:
,.í London mælast sex hundruð
mm á ári. um átta hundruð i
Reykjavik. en ellefu hundruð og
tuttugu i New York. Reykjavik er
þarna mitt á milli. í London er úr-
koman nokkuð jöfn yfir allt árið,
íjörutiu til sextiu mm á mánuði. t
Reykjavik er sumarregn ósköp
áþekkt þessu. en það sem muninn
gerir. er að á veturna er úrkoman
mun meiri i Reykjavik. sjötiu til
niutiu mm á mánuði. En þessi
vetrarúrkoma Reykjavikur er
nokkuð svipuð og vetrarúrkoman
i New York. Þetta má orða svo,
að mjög likt úrkomumagn og i
Iteykjavik megi upplifa með þvi
að dveljast að vetrinum i New
York. en að sumrinu i London. En
i þessum samanburði má ekki
gleyma þvi. að úrkoman á Islandi
er ákaflega misjöfn. Þar sem hún
er minnst. i innsveitum norðan
lands. er hún meira en helmingi
minni en i Reykjavik, en á Kvi-
skerjum i öræfum er hún fjórum
tii fimm sinnum meiri en i höfuð-
borginni. Það rignir og snjóar
sem sagt tiu sinnum meira á Kvi-
skerjum en á Grimsstöðum á
Fjöllum.”
Nú mun vist nóg komið
af orðréttum tilvitnunum,
en það er sannast að segja,
að undirrituðum þóttu þeir
kaflar, sem hér hafa verið
teknir, svo merkilegir, að
ekki væri annað fært en að
taka þá upp eins og þeir
lögðu sig. Þarsem fellt var
úr, á eitthvað tveim eða
þrem stöðum, var það auð-
kennt með punktum... Sú
ein breyting var gerð, að
tölur eru skrifaðar i bók-
stöfum af ótta við prent-
villupúkann alræmda, sem
Sunnudagur 10. september 1972
Páll Bergþórsson
alltaf er að angra þá, sem
skrifa í blöð.
En Páll Bergþórsson
kemur miklu viðar við í
erindi sinu, en hér hefur
verið talið. Hann talar um
snjókomuna, sem viða á
islandi er ósmár þáttur
veðurfarsins. Kemst hann
að þeirri niðurstöðu, að í
Reykjavík séu þeir dagar
sextiu og fimm á ári, sem
eitthvað verður vart snjó-
komu eða slyddu, en í
London aðeins fimmtán til
tuttugu. Þetta er óneitan-
lega mikill munur, og
myndi margur sveitabónd-
inn á islandi þykjast góðu
bættur, ef hann hefði ekki
meira af Vestri konungi að
segja, en þeir Lundúnabú-
ar.
,,Þokan gráa grípur
féð..” var forðum kveðið.
En ekki þurfa Reykvíking-
ar að kvarfa undan henni,
því þar kemur ekki nema
einn þokudagur á mánuði,
að sögn Páls. Aftur á móti
er London ,,alkunn fyrir
þokur sínar og þó sérstak-
lega að vetrarlagi", segir
hann. Og enn verður ekki
hjá því komizt að vitna orð-
rétt í erindi Páls Bergþórs-
sonar:
„Að vetrinum er þoka i London
meira en fjórða hvern morgun
sjö til átta daga i hverjum mán-
uðinum, nóvember. desember og
janúar. t desember 1952 var það,
sem þokan var svo mikil og eitr-
uð. að á fjórum dögum var talið,
að dauðsföll hefðu verið fjögur
þúsund fleiri en ella hefði orðið,
aðallega vegna lungnakvefs og
lungnabólgu. Nú er þess skylt að
geta. að einmitt eftir þennan
hrapalega atburð, tóku Bretar
mikla rögg á sig, settustrangalög-
gjöf gegn mengun lofts, og
ástandið hefur siðan batnað mikið
að sögn.”
En þess ber að geta, að
hin fræga Lundúnaþoka er
næstum eingöngu bundin
vetrinum. Á sumrin kemur
hún á ekki nema á margra
mánaða fresti.
Enn er eitt atriði veður-
fars, sem Páll Bergþórsson
gerirskil í erindi sínu. Það
eru þrumuveðrin. Segja
má, að þau fyrirbæri fari
langtum verr með
Lundúnabúa en Reykvík-
inga, því samkvæmt upp-
lýsíngum Páls, koma
fimmtán til tuttugu
þrumudagar á ári þar í
heimsborginni, og það sem
verra er: Þeir koma næst-
um allir að sumrinu. En í
Reykjavík kemur að jafn-
aði ekki nema einn þrumu-
dagur á ári, og það eru yf ir-
gnæfandi likurtil þessað sá
eini dagur, þegar þrumur
ganga hér, verði að vetrar-
lagi, i útsynningséljum,
Framhald á bls. 12