Tíminn - 15.09.1972, Blaðsíða 15
Föstudagur 15. september 1972
TÍMINN
15
„Þaö er alveg rétt. Þess vegna veröur vinna að hefjast aftur i verk-
smiöjunum, hvaö sem öllu verkfalli liöur. En ef verkamannafélagiö
veröur viðupkennt sem samningsaöili af hálfu verkamannanna, verður
ekki komizthjá launahækkunum, og kröfur þess eru svo miklar, að allt
héngi á heljarþröm eftir sem áður. Vonin er sii, aö nú er byrjaö aö
kreppa aö þeim sjálfum þarna hinum megin og....”
„Þaö veit ég, Harrý, það veit ég. Jafnvel hérna megin gætir þess,
hve þrengra er i búi nú heldur en var i siöastliöinni viku, og nú fara
jólin i hönd. Þaö verður eitthvað aö gera. En hvað er hægt aö gera”?
Ég horfði fast á hann. Ég sá, að hann var ekki bjartsýnn á úrræðin.
„Bankafulltrúarnir voruokkursammálaum það aðaöeins eittúrræði
væri fyrir hendi: Verkamenn sem vilja vinna, verða að vinna fyrir þau
laun, sem unnt er að borga. Þeir, sem ekki vilja þekkjast það”, — hann
réttiútflata lófana—„þeir verða aðhalda sig utan verksmiðjuhliðanna
og láta verkamannasambandið ala önn fyrir sér. Við getum fengið
nógan vinnukraft og alla þá hjálp sem við þörfnumst, og það eru
margir langþreyttir á atvinnuleysinu hér eins og annars staðar.”
„Þú átt við að hefja vinnumeðverkfallsbrjótum —sviklum”?
Ég hafði aldrei notað þetta orð fyrr, nema i samtali minu við Jóa
Kellý. Ég sá að Harrý furðaði sig á þessari nafngift.
„Já, þú getur kallað vinnufúsa menn það”, sagði hann.
„Ég segi ekki, að þetta verði gert árekstralaust en öll önnur úrræði
hafa verið reynd til þrautar siðan verkfallið hófst”.
„Arekstralaust?” spurði ég. „Yrðu þá kannske nýir árekstrar?”
„Þeir gætu reynt aðbeita ofbeldi. En þaðyrði litið úr þeim, þó að þeir
vopnuðust hökum og garðhrifum, ef rikisherinn yrði kvaddur á vett-
vang.”
Hann þagnaði, er hann sá skelfingarsvipinn á andliti minu. „Þú
skallt ekki verða hrædd strax, Emma min. Auðvitað vonum við, að til
sliks komi aldrei. Við vonum,$ð allt geti farið friðsamlega fram”.
Ég þagði um stund. Ég sat þarna við hliðina á honum á legubekknum
og reyndi að rifja það upp, sem ég hafði lesið um verkfallsóeirðir og
bardaga milli verkamanna og hermanna i öðrum iðnaðarborgum.
Einu sinni hafði ég lesið frásögn um það, er liðsforingjar réðust á þyrp-
ingu karla og kvenna með reidd byssuskepti og börðu þá niður, sem
ekki höfðu svigrúm til að forða sér, að öðru sinni hafði verið sagt frá
þvi, að mannfjölda hefði verið dreift með táragasi. Gat Harrý haft
þetta i huga, er hann sagði mér ráðagerðirnar?
„En ef Friðarpipuverksmiðjurnar yrðu ekki opnaðar aftur — fyrst
um sinn á ég við?”
Ég sá, að hann var orðinn þreyttur á spurningum minum. „Það
verður að opna þær”, sagði hann. „Annað hvort verður að opna þær
eða allt hrynur i rúst. Veiztu, hve mikiðhver verkfallsdagurkostar? —
Nei, vitaskuld ekki. Ég get sagt þér það, ef þig langar til að vita það.
Og peningarnir streyma ekki inn af sjálfu sér”
„Það er hræðilegt af þér að tala svona”, sagði ég með grátstafinn i
kverkunum. „Það er eins og peningarnir séu mest virði af öllu — meira
virði en lif og hamingja vesalings verkamannanna. Ef til vill lit ég
öðrum augum á þetta af þvi að ég hef gengið i skóla með sumum þeirra.
Ég get ekki kallað þá „vinnukraft”, þeir erú menn. Þeir hafa lika
talsvert til sins máls, og ég hef séð börnin...”
„Þetta er veiklyndi”. Drættirnir kringum munninn urðu hörkulegir,
og hann horfði harðneskjulega á mig. „Þú spurðir um staðreyndir, og
þærhef ég sagtþér. Þú ættir að hætta aðleggja til mála, sem þú berð
ekki skynbragö á, og þú ættir lika að venja þig af þessu næturflandri
með ókunnugum læknum og taka þér hvild frá liknarstörfum um það
leyti sólarhringsins”.
Mér varð orðfall svo undrandi varð ég. Hvernig gat hann hafa frétt
um ferö mina á heimili Angelettu, nýkominn heim? Ég hafði sjálf ætlað
að segja honum þetta ævintýr.
„Æ”. sagði ég. „Hefur þú frétt um....?”
„Já, ég hef frétt um það. Þess háttar fréttist fljótt”.
Ég fann, að mér hitnaði I geði. Mér sárnaði ummæli hans, og mér
var mjög á móti skapi, að hann færi að spyrja mig um Merek Vance.
„Ef þú hefur rekizt á Hönnu i Boston”, sagði ég „og' hún sagt þér
þetta, þá veiztu sjálfur hve ýkin hún er”.
Ég haföi ekkert hugsaö út i, hvað ég var að segja. En hann reis allt I
einu á fætur og gekk út að glugganum, eins og hann væri að forðast að
lita framan i mig. Hanna hafði þá sagt honum tíðindin. Ég gat imyndað
mér, hvilikan mat hún hafði gert sér úr þessu.
„Ég ætlaöi aö segja þér þetta sjálf Harrý”. Ég stóð upp og gekk til
hans þar sem hann stóð og fitlaöi við gluggatjaldsnúruna. „Og Vance
læknir bað mig ekki heldur um það. Ég fór bara með honum, af þvi að
hann fékk lánaðan vagninn. Það er engin ástæöa fyrir þig aö láta þér
mislika þetta”
Ég smeygði hendinni undir arm hans og reyndi aö fá hann til þess að
lita á mig. En hann gaf þvi engan gaum.
„Elsku Harrý”, sagöi ég hjákátlega, þvi að mér fannst ég vera svo
yfirgefin, þegar hann vildi ekki lita á mig. „Mér datt ekki í hug, að þér
myndi falla þetta svona þungt. Þú mátt ekki láta þér mislika þetta,,
Loks sneri hann sér aö mér, og þó að hann brosti.þá var brosið kalt
og veitti mér enga hugsvölun.
„Þaö skiptir ekki mestu máli, hvort mér likar þetta illa eöa ekki”,
sagði hann og talaði hægt og settlega, svo aö ég missti áreiöanlega ekki
af neinu orði. „Þú veröur að gæta þess að gera þig ekki að bitbeini al-
mennings.Þér ermeiriathygliveittenalþýðustúlku hér i Blairsborg.
Forfeður þinir hafa átt og rekið Friðarpipuverksmiöjurnar. Þú ert ein
greinin á ættarmeiðnum, og þvimátt þú ekki gleyma.”
„Ég hef aldrei gleymt þvi”, svaraöi ég, „en ég hygg, að það sé æði-
margt, sem okkur hefur ekki auðnazt að skilja ennþá. Það ,sem var
hárrétt fyrir fimmtiu árum — jafnvel tiu árum — getur verið orðið
rangt núna”. Ég veitti þvieftirtekt, að brúnirjótt. augu hans, sem voru
mér jafnvel enn hjartfólgnari en hvelfdar augnabrúnir og glettnis-
legur munnurinn, urðu auðnarlega kuldaleg, og ég flýtti mér að segja
það, sem mér bjó i brjósti áður en hann sneri frá mér aftur. „Ég þykist
ekki vera neinn spekingur en ég reyni að meta málefni að verðleikum.
Iðjurekstur getur orðið of viðamikill fyrir eina ætt — getur oröið eins
og snjóköggull, sem alltaf helðst utan á, unz honum verður ekki
valdið”. Sjálfri mér til undrunar var ég farin aðendurtaka samlikingu
Jóa Kellýs. „Indánahöfðinginn með fjaðurskrúðið hefur lengi verið
vörumerki okkar, og það hefur margt breytzt allan þann tima.”
„En alltaf hefur þetta vörumerki notið álits, og ávallt hafa verk-
smiðjurnar verið til blessunar og farsældar. Og undirstaða alls þessa
hafa alltaf verið peningar — fjármagn”, svaraði hann. „Ég hef
stundum gagnrýnt framleiðsluhættina, og enn er ég þeirrar skoðunar,
að þeir séu harla gamaldags i ýmsum greinum. En allt um það
viðurkenni ég, hve traust og affarasælt fyrirtæki Friðarpipuverk-
smiðjurnar hafa verið og i þinum sporum væri ég hreykinn af þeim”
1207
Lárétt
1) Yljaðir. — 6) Fiska. — 7)
Grassylla. — 9) Eins. — 10)
Heimskan. — 11) Einkst. — 12)
51. — 13) Sverta. — 15) Orrust-
una. —
Lóðrétt
1) Mánuður. — 2) Komast. —
3) Timaskipti. — 4) öfugt
nhm. — 5) Striðnina. — 8)
reykja. —9) Mál— 13) Ess. —
14) Röð. —
Ráðning á gátu No. 1206
Lárétt
I) Myrkurs. — 6) Rum. — 7)
Rs. — 9) Fa. — 10) Galdrar. —
II) Al. — 12) Óp. — 13) Ana. —
15) Sýknaði. —
1) Morgans. — 2) RR. — 3)
Kuldinn. — 4) Um. — 5)
Skarpri. — 8) Sal. — 9) FAÓ
— 13) Ak. — 14) AA. —
i ftl b i s
7 5 ‘7
IO
U
■r/i Jy\
/5
D
R
E
K
I
Farsóttin breiðist út —
Þráttfyrir aðgerðir
Stundum fer Dreki úr
frumskóginum',
segir þjóðsagan...
illililii
FÖSTUDAGUR
15. september
7.00 Morgunútvarp Veður-
fregnir kl. 7.00, 8.15 og 10.10.
Fréttir kl. 7.30, 8.15 (og for-
ustugr. dagbl.), 9.00 og
10.00. Morgunbæn kl. 7.45.
Morgunleikfimikl. 7.50.Morg
unstund barnanna kl. 8.45:
Lilja Kristjánsdjittir heldur
áfram lestri sögunnár
„Mariönnu” eftir van Holst
(11). Tilkynningar kl. 9.30.
Létt lög milli liða. Spjallað
við bændur kl. 10.05. Popp-
hornið kl. 10.25: Stephen
Stills og CCS syngja og
leika. Frettir kl. 11.00 Tón-
leikar: Félagar i Vinarokt-
ettinum leika Tvöfaldan
kvartett i e-moll op. 87 eftir
Louis Spohr / Walther Lud-
wig syngur lög úr laga-
flokknum „Malarstúlkunni
fögru” eftir Schubert.
12.00 Dagskráin. Tónleikar.
Tilkynningar.
12.25 Fréttir og veðurfregnir.
Tilkynningar.
13.00 Eftir hádegiö Jón B.
Gunnlaugsson leikur létt lög
og spjallar við hlustendur.
14.30 Siðdegissagan: „Þrútið
loft” cftir P.G. Wodehouse
Sunna Stefánsdóttir islenzk-
aði. Jón Aðils leikari les
sögulok (25).
15.00 Fréttir. Tilkynningar.
Lesin dagskrá næstu viku.
15.30 Miödcgistónleikar: Ei-
leen Croxford og David
Parkhouse leika Sónötu
fyrir selló og pianó i g-moll
op. 19 eftir Rahkmaninoff.
Hermann Klemeyer og Sin-
fóniuhljómsveit Berlinar
leika Divertiment fyrir
flautu og hljómsveit op. 52
eftir Busoni: Bunte stj.
16.15 Veðurfregnir. Létt lög.
17.00 Fréttir. Tónleikar.
17.30 Úr ferðalagi um Norður-
lönd. Frásögn Málfriðar
Einarsdóttur.
18.00 Frcttir á ensku.
18.10 Tónleikar. Tilkynningar.
18.45 Veðurfregnir. Dagskrá
kvöldsins.
19.00 Fréttir. Tilkynningar.
19.30 Frcttaspegill
19.45 Við bókaskápinn Eirikur
Sigurðsson fyrrverandi
skólastjóri talar.
20.00 Pianókonsert i a-moll op.
16 cftir Gricg Dinu Lipatti
og hljómsveitin Phil-
harmonia leika: Alceo
Galliera stj.
20.30 Mál til mcðferðar Arni
Gunnarsson fréttamaður
sér um þáttinn.
21.00 Ariur úr itölskum óper-
um Maria Chiara syngur
með hljómsveit Alþýðu-
óperunnar i Vin: Nello Santi
stjórnar.
21.30 útvarpssagan: „Dala-
lif” eftir Guðrúnu frá Lundi
Valdimar Lárusson les (23).
22.00 Fréttir.
22.15 Vcðurfregnir. Kvöldsag-
an: „Bréf i stað rósa” cftir
Stefan Zweig Edda Þórar-
insdóttir leikkona lýkur
lestri sögunnar i þýðingu
Þórarins Guðnasonar (4).
22.35 Danslög i 300 ár. Jón
Gröndal kynnir.
23.05 A tólfta timanumLétt lög
úr ýmsum áttum.
23.55 Fréttir i stuttu máli.
Dagskrárlok.
liiiill
20.00 Fréttir
20.25 Veður og auglýsingar
20.30 „Pop Story” Finnskir
listamenn flytja lög og
söngva úr „Jesus Christ
Superstar”. Einnig leikur
svissneska popp-hljóm-
sveitin „The Forerunners”
(Nordvision — Finnska
sjónvarpið) Þýðandi Kristin
Mantyla.
21.20 Ironside . Bandariskur
sakamálaflokkur. Fóstur-
barnið.Þýðandi Kristmann
Eiðsson.
22.10 Erlend málefni. Um-
sjónarmaður Jón Hákon
Magnússon.
22.40 Dagskrárlok.