Tíminn - 21.09.1972, Blaðsíða 7

Fimmtudagur 21. september 1972
TÍMINN
7
Útgefandi: Fra'msóknarflokkurilin
' Framkvæmdastjóri: Kristján Benetliktsson. Ritstjórar: Þór-
arinn Þórarinsson (ábm.).-Jón Helgason, Tómas Karlsson,:;::::::::
Andrés Kristjánsson (ritstjóriL SunnudagsblaOs TImáns).::::::::::
Auglýsingastjóri: Steingrimur_ Gistesþi.' Ritstjórnarákrif ::::::::::
míí stofur i Edduhúsinu viö Lindargötu, sfmar 18300-l«306^:;:;:;:i
Skrifstofur i Bankastræti 7 — afgreiöslusimi 12323 — auglýs-(;;:^;
ingasimi 19523. Aörar skrifstofurrsimi 18300. Askriftargjaldj:;:;:;:;:
225 krónur á mánuöi innan lands, I lausasölu 15 krónur ein-l:;:;:;;;;
takiö. Blaöaprent h-f-
íslendingar reiðubúnir
til viðræðna
Svar islenzku rikisstjórnarinnar við tillögu
vestur-þýzku stjórnarinnar um sameiginlegar
viðræður íslendinga, Breta og Vestur-Þjóð-
verja um landhelgismálið, gat ekki orðið nema
á einn veg. Islendingar geta ekki tekið þátt i
sameiginlegum viðræðum margra þjóða um
sérleyfi til veiða innan fiskveiðilögsögunnar,
heldur verður að ræða við hverja einstaka um
þau. Hagsmunir hinna erlendu aðila eru mjög
mismunandi i þessum efnum og þvi útilokað að
gera heildarsamninga við marga i einu. T.d. er
mjög ólikt ástatt um Breta og Vestur-Þjóð-
verja i þessum efnum. Bretar hafa yfirleitt
stundað hér veiðar á minni skipum og nær
landi en Þjóðverjar og þeir hafa aðallega veitt
þorsk, en Þjóðverjar karfa og ufsa á allt öðrum
veiðistöðvum. Þessvegna er ekki hægt að gera
samskonar samninga við þá báða, heldur verð-
ur að gera sérsamninga við þá með tilliti til
ólikrar forsögu og aðstæðna. Af þessum ástæð-
um kom það dálitið á óvart, að Vestur-Þjóð-
verjar skyldu gera það að uppástungu sinni, að
draga Breta inn i viðræður þeirra við ís-
lendinga. Islendingar verða að ræða við þessar
þjóðir sérstaklega um hin sérstöku vandamál
þeirra, alveg eins og þeir hafa rætt sérstaklega
við Belgiumenn og Færeyinga.
En þótt íslendingar hafi hafnað sameiginleg-
um viðræðum við Breta og Vestur-Þjóðverja,
hafa þeir jafnákveðið áréttað, að þeir vilja
halda áfram viðræðum við þessar þjóðir.
íslendingar eru tilbúnir til nýrra viðræðna við
þær hvenær, sem er. íslendingar hafa meira að
segja fyrir nær einum og hálfum mánuði gert
Bretum nýtt tilboð, þar sem þeir drógu veru-
lega úr fyrri skilyrðum sinum, og lýstu sig taf-
arlaust fúsa til viðræðna. Þessu hafa Bretar
raunverulega ekki svarað neinu enn, og ekki
látið i annað skina, en að aðstaða þeirra sé
óbreytt frá þvi i júlimánuði, þegar viðræður
féllu niður vegna óaðgengilegra skílyrða
þeirra.
Það stendur þvi ekki á íslendingum að semja
um þessi mál. Það stendur á Bretum, sem hafa
enn ekki svarað islenzka tilboðinu frá 11. ágúst,
og það stendur á Vestur-Þjóðverjum, sem settu
fram þau óaðgengilegu tilmæli, að Bretar yrðu
dregnir inn i viðræður þeirra og íslendinga.
Meðan þannig háttar verða íslendingar ekki
áfelldir fyrir það, þótt viðræður dragist á lang-
inn.
Heræfingar
Varsjárbandalagið og Atlantshafsbanda-
lagið hafa undanfarið haldið uppi miklum her-
æfingum, hið fyrra við Norður-Noreg en hið
siðara i Tékkóslóvakiu. Vissulega eru þessar
heræfingar áminning um, að enn hefur ekki
verið skapað nægilega tryggt og friðvænlegt
ástand i Evrópu. Þessvegna ber að vænta, að
ekki dragist lengi úr þessu að hefja undirbún-
ing öryggisráðstefnu Evrópurikja og viðræður
um gagnkvæman samdrátt herafla i Evrópu.
Friðsamlegt samstarf þarf að geta leyst her-
æfingarnar af hólmi. Þ.Þ.
John Gittings, The Guardian:
Ný átök eru væntanleg
um völdin í Kína
Kommúnisminn útrýmir ekki stéttabaráttunni
INNAN skamms, eða senni-
lega á árunum 1976-1977, má
að likindum vænta viðlika
harðra átaka meðal kin-
verskra forustumanna og
þeirra, sem leiddu til stjórnar-
byltingartilraunar Lin Piaos
fyrir réttu ári. Þessi spá er
ekki byggð á þeim óáreiðan-
legu heimildum i Hong Kong,
sem oft hafa spáð dauða Maos
og öðrum ósköpum á undan-
gengnum árum. Hún er reist á
grein i ágúst-hefti Rauða fán-
ans, timarits kinverska
kommúnistaflokksins.
1 greininni er að finna fyrstu
fræðilegu skýringuna á þvi,
hvers vegna mál Lin Piaos bar
að með þeim hætti, sem raun
varð á, og hún er nú rökrædd á
fundum um gjörvallt Kina.
Mál Kao Kang var fyrst i
röðinni árið 1953. Svo deildi
Peng Teh—huai varnamála-
ráðherra á forustu Maos i
,,hinu stóra stökki áfram” ár-
ið 1959. Þessu næst kom til-
raun Liu Shao-chi til að koma
,,Kapitalisma” á að nýju, en
menningarbyltingin árið 1966
afhjúpaði hana. Að lokum er
svo „samsæri og svik” þeirra,
sem kallaðir eru i kinverskum
blöðum „svindlarar á borð við
Liu Shao-chi”, — en það er nú
samheiti Lin Piaos og fylgis-
manna hans frá i fyrra.
SAMKVÆMT áminnstri
grein i Rauða fánanum lýtur
lögmál stéttabaráttunnar
meðal annars ákveðinni
„timasveiflu”. „Þegar litið er
um öxl kemur i ljós, að alvar-
leg átök eru óhjákvæmileg á
fárra ára fresti”, stendur i
greininni.
Kinverskir lesendur hljóta
að draga þá ályktun af upp-
talningu Rauða fánans á at-
burðum liðinna ára, að „fénd-
ur stéttarinnar” á æðri stöð-
um hljóti að láta til skarar
skriða á ný eftir fimm eða sex
ár. Greinin fjallar ekki aðeins
um það liðna, heldur segir
þar, að „alvarleg átök verði á
fárra ára fresti” og kinverska
þjóðin hafi ekki efni á að sofa á
verðinum unz þar að kemur.
SÚ kenning getur ekki talizt
nein nýjung, aö minnsta kosti
ekki i Kina, að stéttabaráttan
milli borgara og öreiga hljóti
að halda áfram i sósialista-
riki. Þetta hefir árum saman
verið eitt helzta hugsjónalega
ágreiningsefni Kinverja og
Rússa, en valdhafarnir i Pek-
ing sakfella hina siðarnefndu
einmitt fyrir að þykjast hafa
myndað „riki allrar þjóðar-
innar” i Sovétrikjunum.
Baráttan milli sósialisma og
kapitalisma heldur ekki að-
eins áfram innan sérhvers rik-
is, heldur einnig innra með
hverjum einstaklingi. Þetta er
einmitt einn þátturinn i kenn-
ingu Maos um „andstæðurn-
ar”, en hann hefir meira að
segja gengið svo langt að
segja, að enn sé ekki úr þvi
skorið, hvor „ofaná verði” i
Kina.
Boðskapur greinarinnar i
Rauða fánanum er nýr að þvi
leyti, að þar virðist haldið
fram, að stéttabaráttan i Kina
komi fram með alveg ákveðnu
móti, eða á þann hátt, að hóp-
ur háttsettra forustumanna
geri á tilteknum fresti sam-
særi og reyni að vinna
skemmdarverk á sósia-
lismanum „með glæpsamleg-
um hætti”.
KENNINGIN kann að fela i
sér snotra skýringu á þvi,
hvers vegna Lin Piao — hinn
kjörni eftirmaöur Maos og
forustumaður menningar-
byltingarinnar — reyndist jafn
afleitlega og raun bar vitni.
En hún er boðuð af slikum
ákafa, að það bendir eindregiö
til, að þörf þyki á að sannfæra
fjölda manna um aö sann-
leikurinn sé svona einfaldur.
Sannfærist menn hins vegar
um tilveru hinnar ákveðnu
timasveiflu er ekki nema eðli-
legt, að þeir taki að velta fyrir
sér, hvaða leiðtogar séu lik-
legir til að fara á stúfana með
hlutverk „stéttarféndanna”
árin 1976 eða 1977.
BENT hefir veriö á tvö önn-
ur lögmál, og getur stjórn-
málalegt mikilvægi þeirra
ekki siður orðið örlagarikt.
Hið fyrra er, að hin tima-
bundnu „samsæri gegn
flokknum”, sem gerð hafa
verið i Kina á sex til sjö ára
fresti, hljóti „óhjákvæmilega”
aðeiga upptök sin „erlendis”.
Þetta þýðir með öörum orð-
um, að Sovétmenn hafi haft
þarna hönd i bagga.
Þessi röksemd er sennileg
að vissu marki. Kao Kang og
Peng Teh- huai hlutu báðir
nokkurn stuðning i Moskvu.
Hún getur einnig átt viö um
Lin Piao að þvi jeyti, að hann
snérist gegn einhliða viðleitni
til að bæta sambúðina við
Bandarikjamenn. Hins vegar
voru aldrei leidd að þvi nein
rök, — ekki einu sinni i
menningarbyltingunni —, að
Liu Shao-chi hefði átt stuðn
ingsmenn i Rússlandi eða
nokkurs staðar annars staöar
utan Kina.
SIÐARA „lögmálið” kem
ur fram i athugasemdum frá
ýmsum byggðarlögum við
greinina i Rauða fánanum.
Þar er i raun og veru haldið
fram, að „stéttarféndurnir”
geri ætið árás frá vinstri. Til
dæmis var á það bent i útvarp-
inu i Szechwan fyrir skömmu,
að „stéttarféndurna megi
ávalít þekkja á þvi, aö þeir
veifa ætið rauðum fánum i at-
lögunni að hinum eina rétta,
rauða fána”.
Nú er svo ástatt i Kina, aö
„öfgamenn til vinstri”, sem
gengu of langt i menningar-
byltingunni, sæta gagnrýni
framar öðrum. Er þá ekki
hætta á, að röksemdir Rauða
fánans telji einhverja fals-
lausa vinstri menn af þvi að
hefja hinn rétta, rauða fána á
loft?
EF til vill ber aðeins að
skoða greinina i Rauða fánan-
um sem skýringu og rétt-
lætingu á atburðunum i sam-
bandi við hvarf Lin Piaos,
skýringu, sem sé flutt af meiri
harðfylgi en efni standa til. Sé
svo geta höfundar hennar átt
von á þvi, að þeir verði innan
tiðar gagnrýndir fyrir „svart-
sýni” i spánni um framtið kin-
verskra stjórnmála.
Þarna er um mjög veruleg-
an mun að ræða. Annars vegar
er myndin af alþýöulýðveldinu
Kina,sem á blómgun að fagna
bæði heima fyrir og erlendis,
er sjálfu sér nóg og einart i
sókn að sósialisma. Hins veg-
ar er svo sú mynd, sem dregin
var upp i útvarpi fyrir
skömmu, þar sem bent var á
„lögmál stórátaka á fárra ára
fresti” og varað við þvi, að
„stéttarféndurnir” séu aðeins
að „sækja i sig veðrið” áður
en þeir hefji næstu „megin-
gagnsókn” sina. Hvor myndin
er svo réttari?