Tíminn - 21.09.1972, Blaðsíða 9

8
TÍMINN
Fimmtudagur 21. september 1972
Fimmtudagur 21. september 1972
TÍMINN
9
C
Félagslegt vandamál.
Þetta samtal veröur ólikt flest-
um öðrum blaðaviötölum að þvi
leyti, að nafns viðmælanda
verður ekki getið, og þaðan af
siður birt af honum mynd. Hér
verður ekki heldur sögð ævisaga
eða persónuleg reynsla rakin.
Það er þjóðfélagslegt vandamál,
sem hér verður rætt, — meira að
segja eitt hið allra stærsta, sem
tslendingar eiga nú við að striða,
áfengisvandamáliö.
En ef einhver lætur sér detta i
hug, að sóttur hafi verið auðnu-
leysingi út á götu og við hann
rætt, þá er það mikill misskiln-
ingur. Viðmælandi minn er há-
menntaður og mikill lærdóms-
maður, einhver sterkasti starfs-
kraftur AA-samtakanna á Is-
landi, og hefur ekki bragðað
áfengi árum saman.
Skal sá formáli svo ekki hafður
lengri, heldur byrjað á
spurningalistanum.
— Ert þú ekki þeirrar skoð-
unar, að áfengisbölið sé eitthvert
stærsta vandamál þjóöarinnar?
— Jú, það held ég nú að tæp-
lega fari á milli mála. Það er ekki
ástæða til þess að fara að rekja
hér áfengisnotkun á Islandi, eins
og hún hefur verið. Við vitum, að
hún hefur verið með ýmsu móti á
ýmsum timum, auk þess hve
geysilega mismunandi hún er
eftir einstaklingum. Okkur nægir
að lita i kringum okkur og sjá,
hvernig ástandið er nú og hér. En
þegar að þvi kemur að finna ráð
við vandanum, er eðlilegt, að
menn verði ekki á eitt sáttir. Ég
held þó, að við séum búin að læra
svo mikið af reynslunni, að viö
ættum að geta verið sammála um
það, að kominn sé timi til þess að
gera rækilega athugun, félags-
lega skilgreiningu á vandamál-
inu, og hversu viðtækt það er i
raun og veru. Að gerö verði á þvi
undanbragðalaus athugun,
hversu viðtækt þetta vandamál er
orðið, og hve djúpt það hefur
grafið sig inn i máttarstólpa þjóð-
félagsins, heimilin sjálf.
Vandamálið er tviþætt.
Við getum til hægðarauka byrj-
að á að segja, að vandamálið sé
tviþætt. Annars vegar er það fólk,
sem nú þegar er orðið alkóhó-
listar, eða er um það bil aö kom-
ast á það stig. Við vitum öll, að
þetta fólk þarínast hjálpar.
Hin hliðin er svo sú, hvernig
fara á að þvi að hefta útbreiðslu
sjúkdómsins. Og þá hljótum við
fyrst og fremst að lfta til ungu
kynslóðarinnar. Ég held nú aö
flestum komi saman um, að þar
sé ástandið allt annað en glæsi
legt. Hugsum sem svo: Hve
margir af þeim unglingum, sem
nú drekka, skyldu komast i gegn-
um þetta skaðlitið, og hversu
margir skyldu þeir vera, sem
eiga eftir að verða áfenginu að
bráð? Það eru þvi miður miklar
likur til þess, aö sá hópur fólks,
sem verður orðinn alkóhólistar
eftir svo sem ein tiu ár, verði
geigvænlega miklu stærri en sá
hópur er núna.
— Vita menn, hve margir
alkóhólistar eru á íslandi?
— Ekki með neinni vissu. Eða,
ef við orðum það öðru visi: Um
það eru ekki til neinar samþykkt-
ar tölur. En menn hafa leitt get-
um að þessu, og það hefur komið
fram, meðal annars hjá læknum,
að þessi tala gæti verið einhvers
staðar á bilinu frá tvö þúsund og
upp i sex þúsund. Við getum reynt
að fara þarna mitt á milli, en
persónulega er ég þeirrar skoð-
unar, að fjögurþúsund sé of lág
tala.
En með þessu er ekki hálf
sagan sögð, hvað þá meira. Hver
einasti alkóhólisti er tengdur svo
og svo mörgu fólki. Þar ber fyrst
að nefna eiginkonuna eða eigin-
manninn — þvi ekki eru það nú
alltaf karlmennirnir, sem i hlut
eiga — þar næst eru það börn
alkóhólistans, þá foreldrar hans,
systkini, vinir, vinnufélagar og
jafnvel starfsfólk þeirra. Þvi það
er engan veginn óþekkt, að
alkóhólistar hafi yfir fólki að
segja i vinnu. Þegar við þvi tölum
um fórnarlömb áfengisins, getum
við með góðri samvizku bætt að
minnsta kosti fimm til sex
manneskjum við hvern drykkju-
sjúkling. Og ef við höldum okkur
við það, að þeir séu um það bil
Ijögur þúsund á landinu öllu, þá
verða það um tuttugu og fjögur
þúsund manns, sem þjást undir
þessu böli. Og, þvi miður: Mig
grunar, að þessi tala sé fremur of
lág en of há.
Verkefni fyrir
féiagsfræöinga.
— Er ekki bráðnauðsynlegt að
kanna þetta niður i kjölinn, svo
við vitum alveg hvar við stönd-
um?
— Jú, vissulega, Ég-held, að
það væri mjög verðugt verkefni
lyrir unga og upprennandi félags-
Iræðinga og sálfræðinga. Þáð er
engum blöðum um það að fletta,
uð hér er þörf gifurlega mikils
átaks. Þegar um svona geysilega
stórt og viðtækt vandamál er að
ræða, verður ekki hjá þvi komizt
að byrja á að kryfja ástandið til
mergjar i heild sinni, og að þvi
loknu að hefjast handa um þær
ráðstafanir, sem liklegastar eru
til árangurs.
— Er ekki allri hjálp við
drykkjusjúklinga mjög ábótavant
hér á landi?
— Jú, þvi miður er það svo, og
það viðurkenna allir, bæði læknar
og aðrir, sem um þessi mál hafa
hugsað. Það má til dæmis benda á
nauðsyn þess að geta veitt manni,
sem er að reyna að hætta
drykkju, nauðsynlegustu læknis-
hjálp, án þess að þurfa að geyma
hann inni á heimili eða jafnveí i
fangaklefa á meöan hann biður
eftir vist á sjúkrahúsi, hæli, eða
hverjum þeim staö, þar sem aðal-
lækningin færi fram.
— En hvaö er hægt að gera?
— Það er langt siðan upp kom
hugmyndin um hinar svokölluðu
afvötnunarstöðvar, sem væru
þannig hugsaöar, að þar væri i
fyrsta lagi hæft starfslið, læknir
og hjúkrunarfólk, að stöðvarnar
væru i stöðugu og nánu sambandi
við sjúkrahúsin og siðast en ekki
sizt i beinu sambandi viö endur-
hæfingarheimili, sem ennþá
vantar hér á tslandi.
— Nú er það almennt viður-*
kennt, að ákaflega erfitt sé að fá
drykkjufólk — konur jafnt sem
karla — til þess að viðurkenna
ástand sitt og leita sér lækninga.
— Já, það er alveg rétt. Þetta
er vandamál, sem margur
maðurinn og konan hafa glimt
við, en reynslan virðist leiða i
ljós, að við þessu sé ekki neitt ein-
hlitt ráð til. Ég held, að við eigum
að byrja á þvi að segja fólki, og
það ekki aðeins þeim, sem
drekka, heldur þjóðinni allri, að
alkóhólismi sé sjúkdómur. Sjúk-
legt ástand. Þetta á alveg skil-
yrðislaust að vera fastur liður i
allri barnafræðslu, þannig að
enginn einasti þegn þjóðfélagsins
komizt til fullorðinsára, án þess
að hafa öðlazt þann skilning. Og
þegar sá skilningur er orðinn rót-
gróinn hjá fólki, hlýtur þvi óhjá-
kvæmilega að vera léttara að
skilja og skilgreina ástand þess
einstaklings, sem drekkur, hvort
sem það er maöurinn sjálfur eða
einhver i kringum hann. Hér er
það sem sagt fræðsla, fræðsla og
aftur fræðsla, sem gildir. Og þá
ekki hvað sizt að eyða margvis-
legum fordómum. Drykkju-
maðurinn á ekki og má ekki lita á
sig sem eitthvert veraldarinnar
afhrak, sem ekki á sér viðreisnar
von. Hann á að skilja, að drykkju-
skapur er ekki fyrst og fremst
löstur heldur fyrst og fremst
sjúkdómur. Sjúkdómur, sem þarf
ofur einfaldlega að lækna, engu
siður en inflúenzu eða magaveiki.
— Hvað vilt þú segja um hinar
margvislegu aðferðir, sem beitt
hefur verið til þess að fá menn til
að hætta drykkju?
— Aðferðirnar, já þær eru
margar og ólikar. Menn hafa
verið látnir skrifa undir yfirlýs-
ingar, þar sem þeir skuldbinda
sig til hælisvistar, þeir hafa verið
sviptir sjálfræði, og svo mætti
lengi telja. En ég held, að óhætt sé
að fullyrða, að allt slíkt, allt, sem
eitthvað á skylt við þvingun, eða
er bein þvingun, hafi gefizt ákaf-
lega illa. Sumt hefur alls engan
árangur borið, en annað haft
þveröfug áhrif.
legra að þeir, sem i kringum hann
eru, séu færir um að beina honum
á rétta leið.
AA-samtökin.
— Snúum okkur þá sem
snöggvast að öðru efni: Hvenær
voru AA-samtökin stofnuð?
— Þessi samtök eru upp runnin
i Bandarikjunum, og það mun
hafa verið árið 1935, sem þau tóku
þar til starfa. Eftir nokkur erfið
uppvaxtarár tóku þau að breiðast
út um heiminn, og nú munu þau
vera til staðar i flestum löndum
heims. Hingað bárust þau einnig,
og nú i ár munu þau hafa starfaö
hér samfleytt i átján ár.
— Veiztu, hvað kom mönnum
fyrst á sporið með þessa starf-
semi?
— Þessi samtök eru sprottin
upp úr reynslu þeirra manna,
sem gengið hafa i gegnum vitis-
kvalir ofdrykkjunnar. Sá litli
visir, sem þeir gróðursettu á sin-
um tima, hefur orðið að stórum
rreiði, og árangur starfsins hefur
orðið gifurlegur.
— Spjallað við ónefndan
mann i AA-samtökunum
Fræðslan á heimilunum.
— Er ekki eitthvað hægt að
gera fyrir þau heimili, sem harð-
ast verða úti af þessum sökum?
— Jú,að sjálfsögðu er ýmislegt
hægt að ■gera þeim til hjálpar.
Eitt af þvi er fræðslan.
Þegar heimili hefur orðið lengi
að búa við það, að húsbóndinn,
húsmóðirin eða einhver annar á
heimilinu drekkur mikið að stað-
aldri, þá er höfuðnauðsyn að
kenna þeim rétt viðbrögð gagn-
vart hinum margvislegu uppá-
tækjum alkohólistans. Þessi
fræðsla verður að beinast aö þvi
að gera heimilisfólkið óháðara
ástandi sjúklingsins. Það verður
að kenna þvi aö lifa sinu eigin lifi,
þrátt fyrir óregluna, að svo miklu
leyti, sem þvi verður með nokkru
móti við komiö. Vissulega er slikt
erfitt og kostar mikinn styrk til
sálar og likama, en það er nú
samt sú leið, sem skynsamlegust
er, þegar ekki er hægt að koma
neinu tauti við sjúklinginn sjálf-
an. Og það hefur sýnt sig i öðrum
löndum, þar sem þessi aðferð er
viðhöfð, að þá hefur hún oft orðið
til þess, að sjúklingurinn hefur
farið aö endurskoöa afstöðu sina,
en þaö er auðvitað fyrsta sporiö
til þess, að menn geri eitthvað i
sinum málum.
— Gera i sinum málum, segir þú
En hvað getur fólk gert, eftir að
það er orðið svo á sig komið, aö
það blátt áfram gengur fyrir
áfengi, getur ekki án þess verið?
— Sjáðu nú til. Það vita allir,
að hver einasti alkóhólisti lifir
einhvern tima þá stund, að ein-
hver, sem nærri honum stendur,
maki hans, foreldri, systkini eða
presturinn hans, fer að tala um
fyrir honum. Sjálfur finnur hann,
að eitthvað er að, en hann viður-
kennir það ekki, vill ekki kannast
við það, — ekki fyrir sjálfum sér,
og þvi siður fyrir öðrum. Þannig
getur það gengið langan, langan
tima. En einhvern tima, fyrr eða
siðar, kemur að þvi, að hann
vaknar upp við þann vonda
draum, að þetta er langt frá þvi
að vera eins og æskilegast er. Það
er með öðrum orðum orðið honum
ljóst, að eitthvað er að, og það
meira en litið. A slikum stundum
er honum það öllu öðru nauðsyn-
— Eru samtökin enn eingöngu
byggð upp af fólki, sem átt hefur
við ofdrykkju að striða?
— Já. Þeir, sem telja sig vera
félaga eða þátttakendur i sam-
tökunum, eru einmitt fólk, sem
þekkir drykkjuvandamálið af
eigin raun. Það, sem þessu fólki
er sameiginlegt, er fyrst og
fremst, að það hefur viðurkennt,
að það sé óhæft til þess að neyta
áfengis. Meö öðrum orðum: Fólk-
inu er það ljóst, að um leið og það
hefur drukkið úr fyrsta glasinu,
er það komið i hið annarlega
ástand, sem einkennir alkóhólist-
ann.
— Er ekki verulegur árangur af
starfsemi AA-samtakanna, einn-
ig hér á tslandi?
landi?
— Jú. Við, sem höfum starfaö i
þessum samtökum um nokkurt
skeiö, teljum árangurinn á marg-
an hátt mjög ánægjulegan. En
vegna þess, hvernig félags-
skapurinn er upp byggður, höfum
viö ekki neinar skýrslur þar að
lútandi og getum ekki nefnt
neinar tölur. En það er reynsla
okkar, aö þeir sem á annað borð
koma til okkar með einlægum
vilja til þess að hætta drykkju-
skap og bæta sitt lif, þeir ná
árangri, svo framarlega sem þeir
halda til streitu sinni fundarsókn.
Margt i starfsemi okkar mætti
kalla sjálfsskoðun. Við reynum
að gera okkur ljóst i hverju okkar
skapgeröargallar liggja. Við
reynum að finna skýringar á alls
konar annarlegri hegðan, sem við
verðum vör við hjá sjálfum
okkur, og reynum að draga réttar
álykthnir af þessu öllu. Jafnframt
þessu reynum við svo að notfæra
okkur þann styrk, sem félagarnir
i kring veita okkur.
— Er þetta þá nokkurs konar
hóplækning?
— Það má vel orða það svo. Ef
til vill mætti lika nota orðið sefj-
un. Félagsskapurinn með þeim,
sem eins er ástatt um, hefur
geysilegá mikið að segja.
Það væri ekki rétt að sleppa
þvi, að AA-samtökin byggja starf
sitt á trúrænum grundvelli, i allra
viðtækasta skilningi þess orös.
Það má segja, að trú i einhverri
mynd sé undirstaöa þeirra. A
hinn bóginn er þetta ekki trúar-
félagsskapur, langt frá þvi. Það
er mjög algengt, að þangað komi
fólk, sem telur sig ekki trúa
nokkrum sköpuðum hlut. Þó er
ekki þvi að leyna, að ein aðal-
forsendan fyrir þvi að ná ein-
hverjum árangri er sú, að menn
fari að trúa þvi, að eitthvað sé til,
sem æðra er og sterkara en
maður sjálfur. En þetta er allt
saman svo frjálslegt i sniðunum,
að það á ekki að geta sært nokk-
urn lifandi mann, eða farið á
neinn hátt i blóra við personu-
legar lifsskoðanir hans.
— Haldið þið ekki uppi ein -
hvers konar félagslifi, sem hjálp-
ar fólki að ná hugarfarsbreyt-
ingu?
— Það var gott, að þú skyldir
spyrja mig um þetta, þvi það
gefur mér tækifæri til þess aö út-
skýra nánar, hvernig samtök
okkar eru byggð upp. Markmið
félagsskaparins er aðeins það að
veita þessu fólki aðstöðu til þess
að samfiæfa reynslu sina, læra
hvert af öðru og hljóta styrk hvert
hjá öðru. En samtökin sem slik
skipta sér ekki af neinni annarri
skipulagningu. Hitt er svo annað
mál, að félagarnir, þeir leita hver
til annars, þeir hóa sig saman og
hittast heima hjá hver öðrum, þar
sem þeir ræða bæði um sin
vandamál og önnur. Þeir mynda
sina spila- og taflklúbba, les-
hringi og svo framvegis. En ekk-
ert af þessu er á vegum samtak-
anna sem slikra. Þetta kann sum-
um að koma einkennilega fyrir
sjónir, en reynslan hefur sýnt, að
samtökunum þarf að halda utan
við allt — nema vandamálið
sjálft. Starfið felst eingöngu i
fundahöldum og samræðum, og
það er gaman að skjóta þvi hér
inn i, að fundir eru haldnir i
Reykjavik sex sinnum i viku. Fé-
lagsheimili samtakanna er i
Tjarnargötu 3c, það er litla,
rauða húsið á bakvið Hótel
Skjaldbreið. Og það er ánægju-
legt að geta bætt þvi við, að að-
sóknin hefur aukizt svo mikið, að
þetta litla hús er nú að verða
alltof litið. Eitt af okkar allra
brýnustu verkefnum er einmitt
núna að finna annaö og rýmra
húsnæði. Svo er lika starfandi
deild inni i Vogahverfi og hefur
aðstöðu i safnaðarheimili Lang-
holtskirkju. Þar eru haldnir
fundir á föstudagskvöldum
klukkan niu og á laugardögum
klukkan tvö. En i Tjarnargötunni
eru haldnir fundir fimm daga vik-
unnar, klukkan niu á kvöldin, frá
mánudegi til föstudags. Það er
þannig sunnudagurinn einn, sem
sleppur úr, en einn daginn eru
fundir haldnir i tveim stöðum.
— En hvaða ráð eru fyrir það
fólk, sem gjarna vill hafa sam-
band við ykkur? Hvert getur það
snúið sér?
— Simi samtakanna er 16373.
Það er simsvari, sem er i gangi
allan sólarhringinn, en auk þess
er sérstök simavakt á timanum
frá klukkan 6—7 alla daga, nema
laugardaga og sunnudaga. Þar að
auki má svo nefna, að tekið er á
rrióti fólki á þessum sama tima,
kl. 6—7 i Tjarnargötu 3c.
Deildirnar úti á lands-
byggðinni.
— Er starfsemi AA-samtak-
anna ekki eingöngu bundin við
Reykjavik og næsta nágrenni
hennar?
— Nei, engan veginn. 1 Vest-
mannaeyjum er starfandi mjög
blómleg deild. 1 Keflavik er starf-
andi deild, sem að visu er enn
ung, en hefur farið mjög vel af
stað. Og á Selfossi hefur verið
stofnuð deild, sem er nýbyrjuð
starfsemi sina.
En þótt þessir aðilar hafi nú
þegar stofnað AA-deildir, er þvi
alls ekki þar með slegið föstu, að
þeir séu neitt verr á vegi staddir i
áfengismálum en almennt gerist,
siður en svo.
,,IIans eigin samvizka”.
— Þú lézt að þvi liggja áðan, að
þið rækjuð ekki neins konar
áróður.
— Já, það er rétt. Hlutverk
þessara samtaka er ekki að reka
neins konar áróður, heldur að
fræða. Það er hverjum einasta
manni frjálst að koma til okkar
eða að fara frá okkur eftir eigin
vild. Við höfum reynslu fyrir þvi,
að skilyrði þess, að maður nái
árangri, er að hann ákveði það
sjálfur og komi af eigin hvötum,
eða að minnsta kosti af fúsum
vilja. Það er aðeins hans eigin
samvizka, sem hann hefur við að
glima, og það er eingöngu hans
mál, hvernig hann vinnur úr þeim
möguleika, sem honum býðst hjá
okkur.
— Eruð þið ekki með skráða
félagsmenn?
— Nei. En hverjum þeim, sem
telur sig hafa við áfengisvanda-
mál að striða, er velkomið að
leita til okkar.
— Hvers má vænta af AA-sam-
tökunum?
— Já, það er von, að svo sé
spurt. Hvaða vonir getur
einstaklingurinn og samfélagið
gert sér i sambandi við félags-
skap okkar? Starfið byggist á ein-
staklingunum sjálfum. AA-fé-
lagar reyna að hjálpa öllum, sem
eiga við áfengisvandamál að
striða og láta i ljós áhuga á að lifa
lifinu án áfengis. Og AA-félagar
eru reiðubúnir að ræða vanda-
málin á gagnkvæmum grund-
velli, hvort heldur sem er i einka-
viðræðum eða á fundum.
— En hverjar eru þá þær kröf-
ur, sem við megum ekki gera til
AA-samtakanna?
— Þetta finnst mér góð spurn-
ing, vegna þess misskilnings, sem
mjög gætir meðal fólks um ein-
mitt þetta atriði. Við verðum að
gera skýran mun á einstakling-
unum, sem eru i samtökunum, og
samtökunum sjálfum, sem slik-
um.
AA-samtökin hvetja engan
alkóhólista til þess að leita sér
bata eftir AA-leiðinni. Þau safna
ekki fólki á félagsskrá, og þau
leggja ekki að nokkrum manni að
ganga i samtökin. Þannig halda
þau ekki neina félagaskrá eins og
tiðkast um annan félagsskap, og
þau skrá ekki einstaklingsferil
nokkurs einasta manns. Þau taka
ekki þátt i rannsóknastörfum.
Þau eiga ekki hlutdeild að nefnd-
um annarra samtaka i þjóðfé-
laginu, þótt AA-félagar, deildir og
þjónustuskrifstofur eigi oft sam-
skipti við þau. Samtökin hafa ekki
heldur neitt eftirlit með sinum fé-
lögum.
Samtökin sem slik útvega ekki
hjúkrunarþjónustu, lyf eða
læknishjálp. Þau taka ekki þátt i
opinberri fræðslu eða áróðri um
áfengi. Og samtökin útvega ekki
húsnæði, fæði, atvinnu eða
peninga. Og AA-samtökin þiggja
ekki peninga fyrir þjónustu.
En i framhaldi af þessu er
nauðsynlegt að taka fram, að ein-
staklingar i samtökunum gera
sitthvað af þessu, sem ég taldi
upp — jafnvel allt þetta. En þeir
gera, það ekki i nafni samtak-
anna, heldur aðeins sem
einstaklingar.
A ð v e r a
raunsær.
— Timinn hefur nú flogið, hafi
það gerzt fyrr.
Framhald á bls. 10
Lagt af stað út i. Gjá og þar með hyldýpi framundan, cn svo var einhvorjmn fy rirrennara fyrir að þakka, að splitti fannst i lykkjuna
Veiðimaðurinn tók sér næturhvíld
og laxinn fann vinningsleið í biðstöðunni
,,t*að hlaut að fara
svo, að annar bæri hærri
blut”, sagði hann kátur,
veiðimaðurinn, að lok-
inni stuttri viðureign á
mánudaginn við ,,þann
stóra”, en eins og frægt
er orðið fór viðureign
sú, sem sumir áhorf-
enda vildu kalla laxveiði
aldarinnar, i bið um kl.
21 á sunnudagskvöldið.
Að þvi er fróðir menn
telja, er þetta eina lax-
veiðiferðin, sem hefur
leitt til svo tvisýnnar
stöðu, að i bið þyrfti að
fara. En liklega hefur
laxinn fundið vinnings-
leið i stöðunni — og þvi
fór sem fór.
Það var annars upphaf fiski-
sögunnar, að Sverrir Kristinsson,
brá sér i lax i Sogið á sunnudag-
inn, en hann, ásamt Sævari Sigur-
geirssyni er leigutaki að ánni.
Ekki lét árangurinn á sér
standa, og um hádegið hafði hann
fengið þrjá væna laxa.
Eftir hádegið var rennt að nýju.
Feitur Skoti dinglaði á önglin-
um, sem festur var á 25 punda
linu. Liklega hefur Skotinn veriö
óvenju kræsilegur og lokkandi,
þvi eftir skamma stund var hann
ekki lengur einn á önglinum. Og
ekki var félaginn af lakara taginu
— stórlax, vel ættaður i báðar
ættir og skapstór.
En við hinn endann á linunni
var þriðja lifveran, svo sem les-
endur geta imyndað sér.
Homo sapiens er ekki á þvi að
láta dýr merkurinnar eða lagar
komast upp með neitt múður og
hófst nú baráttan fyrir alvöru.
Báðir toguðu — og það fast á
stundum. Báðir voru langt úti i á
— og það djúpt á stundum.
En það var eins og með Ein-
björn og Tvibjörn — ekkert gekk,
á hvorugan veginn.
Að loknum þrem klukkutimum
breytti veiðimaðurinn svolitið út
frá hinni hefðbundnu aðferð og
brá sér yfir ána. Þeir,sem þekkja
Sogið reka sjálfsagt upp stór augu
og spyrja hvernig aðrir en fuglinn
fljúgandi megi komast yfir svo
stóra móðu, en svo vildi til, að
viðureignin fór fram við brúna,
nánar tiltekið á veiðisvæði
Alviðru, og brá veiðimaðurinn sér
yfir mannvirkið, en gætti þess
vel, að vatnsbúinn slyppi ekki.
Á hinum bakkanum hélt leikur-
inn áfram. Áhorfendur llykktust
að og hvöttu manninn óspart, en
auðvitað voru á bakkanum menn,
sem hefðu getað landað liskinum
með litlaputta, eins og svo oft er.
En snemma bar góðan gest að
garði, sérfræðing i landhelgis-
málum. Jónas Arnason var að
visu ekki með klippurnar með-
ferðis, en var þvi áhugasamari
um, að landi hans kæmi fiskinum
á land, þvi hver vissi nema
annars kæmi einhver forrikur
Englendingur næsta sumar og
fengi þann stóra.
Ofan af brúnni var hið bezta út-
sýni yfir vigvöllinn. Enda flykkt-
ust áhorfendur að, svo að við um-
ferðaröngþveiti lá. öllum bar
saman um að þarna væri stórlax
fasturá önglinum, á annan metra
að lengd og feitur eftir þvi. En
Sogið er straumþungt, og við
brúna er djúp gjá i miðjum far-
veginum. t djúpinu kunni laxinn
að sjállsögðu bezt við sig.
Baráttan stóð þvi um það, hvort
hann næðist úr vigi sinu.
Jónas náði sér i klofstigvél og
sór þess heit uð lara ekki fyrr en
veiðin værv komin á land. Tók
hann upp hátt brezkra togara-
jaxla, grýtli laxinn og manaði. En
þess á milli sótti hann kaffi handa
sér og veiðimanninum, sem fór að
lýjast, er degi tók að halla.
Áhorfendur voru lika vel búnir,
sóttu ljóskastara og hrossabresti
og sáu nú jafn vel baráttuna og
fyrr.
Hingað til ku það einungis hafa
tiðkazt um knattspyrnuleiki, að
þeir færu fram i fljóðljósum, og
mun þessi viðureign þvi söguleg
einnig fyrir tæknilegu hliðina.
Um klukkan niu gerðist það,
sem siðar átti eftir að vera
afdrifarikt. Laxinn fann upp hina
snjöllustu leikfléttu, fléttaði lin-
una um stein og allt var fast.
En veiðimaðurinn var ekki á
þvi að gefast upp, enda þótti það
ástæðulaust, þegar ljóst var, að
laxinn var kyrr á sínum enda. En
ekki losnaði, og þá var þaö, að
staðan fór i bið.
Veiðimaður batt stöngina við
girðingarstaur og hélt til sins
heima, lúinn og lurkum laminn,
en sæll og glaður.
Annir mánudagsins voru mikl-
ar, en um hádegið var lagt af stað
öðru sinni. Nú var ýmis útbún-
aður meðferðis, sem ekki hafði
verið hið fyrra sinnið, svo sem
nylonkaðall mikill, sem ætlað var
að tryggja það, að veiðimaðurinn
yrði ekki laxinum að bráð, —
nema þá mætti siðan draga
báða....
Þegar leiðangursmenn komu
var þar fyrir Guðmundur
Danielsson, hinn kunni veiði-
maður og rithöfundur, en hann
ætlaði að aðstoða.
,,Ég hef bara eitt ráð handa
þér”, sagði hann ,,þú skalt bregöa
linunni yfir öxlina og ganga upp
með ánni, þá hlýtur eitthvað að
láta sig”.
Ekki var veiðimaðurinn á þvi,
og farið var að huga að skepn-
unni. Ekki sást hún, og varla von,
þvi dýpi er mikiö þarna, eins og
fyrr var getið.
En nú var veiðimaðurinn bund-
inn rammlega, fjórföldum nylon-
kaðli brugðið um hann, en þegar
erfiðlega gekk að binda hinn stifa
kaðal, var tekið það ráð að splitta
i lykkju, svo að kaðallinn rynni
ekki utan af veiðimanninum,
þegar verst léti. Ekki fannst
neinn spýtufleygur þar nálægt, en
einhver veiðimaður hefur haft
með sér brjóstbirtu, og umbúðir-
nar lágu á bakkanum. Og frekar
en að láta veiöimanninn vera i
óþarfa hættu lét Guðmundur
flöskuna i lykkjuna og hélt sjálfur
i endann — þótt það fylgdi ekki
sögunni hvers vegna hann vildi
hafa ráð veiðimannsins i hendi
sér.
En allt kom fyrir ekki. Upp og
niður með ánni var farið, áhorf-
endur söfnuðust að sem fyrr og
siminn i skálanum i Þrastarlundi
þagnaði ekki, þegar forvitnir
ferðalangar frá deginum áður
spurðu um leikslok.
Yfir brúna var farið að nýju og
alltaf var jafn fast.
Og loks kom að þvi, — það slitn-
aði.
Sex tima viðureign auk biðstöð-
unnar var lokið og ekki varð jafn-
tefli þar.
En nú eru báðir kátir, laxinn
enn i lifenda tölu og veiðimaður-
inn á nú eina beztu veiðisögu, sem
um getur, einu veiðisöguna, sem
greinir frá biðstöðu.
Traustur bakhjall er fyrir öllu, enda er Guðmundur
vigalegur og stóð sig með hinni mestu prýði.
Texti og myndir Leó E. Löve