Tíminn - 24.09.1972, Qupperneq 16

16
TÍMINN
Sumiudagur 24. scptomber 1972
30 þjóðir
drekka
meira en við
Stp—Reykjavik
Afengisvarnaráð hefur birt
skýrslu um áfengisneyzlu i
ýmsum löndum árið 1970, þar
sem tsland er að sjálfsögðu tekið
sðrstaklega fyrir og rakin saga
áfengisneyzlu hér frá þvi árið
18H0.
t skýrslunni er geíin upp neyzl-
an i prósentum og litrum á hvern
ibúa að meðaltali. Aðgreind eru
veik vin, sterkt öl og sterkir
drykkir. Lang mest er drukkið af
veikum vinum i löndum Suður-
Kvrópu. t Frakklandi drekkur
hver ibúi að meðaltali 112 litra, en
Fortúgalir og ítalir 115 litra hver
ibúi. Spánn kemur svo na'st, 62
litrar á mann. Næst koma Mið-
Kvrópurikin Austurriki, Sviss,
Imxemborg og Ungverjaland,
með um 40 litra á mann.
Relgar drekka mest af sterku
öli eða 140 1 á mann. Næstir koma
svo Ujóðverjar, 139 1 á mann,
Tékkar, Astralir, Nýsjálendingar
og Luxemborgarar. Kkki er fjas-
að um bjórþamb Dana að ástæðu-
lausu, þvi þar er neyzian 109 1 á
ibúa.
Næstir af Norðurlandabúum
koma Sviar, en það er stórt stökk,
58 1 á ibúa. Loks skal getið Breta,
sem drekka um 100 1 mann.
tslendingar eru auðvitað ekki á
skrá yfir ölneyziu.
Sviar drekka mest af sterkum
drykkjum af Nórðurlandabúum
eða 2,7 i 100% litrum. tslendingar
drekka 2,2, Finnar 1,8 og Norð-
menn 1,6. Annars drekka Pólverj-
ar. Ujóðverjar og Bandarikja-
menn mest af sterkum drykkjum
eða 3 1 og rúmlega það á mann.
Til gamans má geta þess, að
Tyrkir eru skv. skýrslunni manna
tregastir við neyzlu sterkra
drykkja, drekka aðeins 0,3 100%
litra á mann. Annars kemur
manni helzt i hug við lestur þess-
arar skýrslu, að tsendingar geti
verið ögn upplitsdjarfari yfir
suddalegri drykkju sinni, eftir
þessa opinberum, þar sem sýnt er
svart á hvitu eftir itarlegar rann-
sóknir, að þeir eru alls ekki ötul-
astir allra þjóða við neyzlu
sterkra drykkja, þótt löngum sé
þvi haldið fram i ra'ðu og riti.
Neyzlan samtals á veiku vini.
sterku öli og sterkum drykkjum
er mest i Frakklandi eða 17,3
100%litrará ibúa og aðrar Suður-’
Evrópuþjóðir fylgja svo fast á eft
ir. Er það veika vinið sem skipar
þessum þjóðum efst á blað. ’
Islendingar eru i 31. sæti með 2,5 1
á ibúa, en Danir efstir Noröur-
landaþjóða i 15. sæti með 6,8 1 á
ibúa (sterka ölið).
Sé litið á áfengissögu Islands á
siðustu hundrað árum, sést, að
neyzlan hefur farið stigvaxandi
allan timann. 1881-1885 var neyzl-
an á mann miðað við 100% áfengi
2,27 1 af sterkum drykkjum og 0,11
I af léttu vini, eða samtals 2,38 1.
Arið 1971 er heildarneyzlan 2,70 1
á mann, þar af 0,29 1 létt vin.
Skýrslan sýnir snöggminnkandi
áfengisneyzlu 1911-1915, en þá
kemst hún niður fyrir 1 litra á
mann og helzt undir þvi marki til
timabilsins 1941-1945. Detta er af-
leiðingar innflutningsbannsins á
áfengi, sem komið var á á þessum
árum.
1908 var borið fram á alþingi
Irumvarp um innflutningsbann á
áfengi, og hlaut það þrjá fimmtu
hluta greiddra atkvæða. A alþingi
1. mai 1909 var frumvarpið svo
algreitt með 42 atkvæðum gegn
17. Varð það undirritað sama ár i
júli af Friðrik 8. Danakonungi og
Birni Jónssyni ráðherra. Átti að-
flutningsbanniö að taka gildi 1.
jan 1912, þannig að gefinn var um
þriggjaára umþóttunartimi. Eftir
31. des 1915 átti öll sala og neyzla
að vera lögbönnuð. Árið 1916 hafði
bannið staðið i ár. Er haft eftir
Jóni Magnússyni, sem þá var
bæjarfógeti i Reykjavik, að
haustið 1916 hafi ekkert þurfa-
mannaheimili verið á sveitar-
framfæri, en áður var allmikið
um það. Erfitt hafði oft verið að
lögskrá á fiskiskipin sökum
drykkjuskapar, en nú kom það
ekki fyrir.
Bannið stendur svo meö smá-
vegis undanþágum til 1922, það er
að segja að gerðar voru undan-
þágur á „konsúlabrennivini” og
„la'knabrennivini”. Læknum var
veitt leyfi til að gefa út resept, og
erlendir ræðismenn fengu leyfi
til að flytja inn vin i landið.
Algjört bann er þvi aðeins tvö
Þótt ótrúlegt kunni að virðast, er viða meiri drykkjuskapur en á islandi.
ár, 1916 og 1917. Er raunar
merkilegt, hvað neyzlan er
mikil á þessu timabili skv.
skýrslunni. Mætti ætla, aö ræð-
ismenn hafi drukkið anzi stift
og læknar verið örlátir á
reseptin.
Arið 1922 var svo farið að flytja
inn Spánarvinið svokallaða, i
staðinn fyrir blessaðan saltfisk-
inn. Eins konar kaup kaups Stökk
neyzlan á léttu vini frá þvi að
vera nánast engin upp i 0,21 1 á
mann. Algjört bann var á aðflutn-
ingi og neyzlu sterkra drykkja til
ársins 1935, en er það var gefið
frjálst aftur, hraðminnkaði
neyzla létts vins. Það þótti finna
að neyta sterkra drykkja og hæfði
betur vikingum okkar þjóðar.
Þjóðaratkvæðagreiðsla sú, er
felldi bannið úr gildi 1935, var dá-
litið merkileg. Úti á landsbyggð-
inni voru jafnmargir með og á
móti, en það var Reykjavikur-
svæðiö, sem skar úr um þetta
mál. Þar var langmestur meiri-
hluti fylgjandi afnáminu.
Enn skiptir nokkuð sköpum
1954, er veitingarhúsum er veitt
vinveitingarleyfi, og eykst þá
drykkjan mjög. 1955 er hún orðin
1,451 af hundrað prósent áfengi á
mann, var alls 1,76 á öllu timabil-
inu 1946-1950.
Á seinni árum er eftirtektar-
vert, að á kreppuárunum 1968 og
1969 er neyzlan mun minni en
áður var, 2,11 litrar 1968, en var
2,38 1 ’67. Hún eykst svo aftur,
með vaxandi hagsæld. Þetta styð-
ur eindregið þá skoðun margra,
að hækkun á áfengisverði dragi
úr sölu þess, þvi það virðist vera
hlutfallið milli kaupgetu
almennings og verðlags sem
ræður hve mikið þeir drekka.
Frakkar eiga EBE-met
Þegar hátið fer 1 hönd er ávallt mikið að gera i útsölum ATVR.
NTB—Brussel.
Hollendingar eiga EBE-met i
mjólkurdrykkju, en Belgar nota
hins vegar flestar hitaeiningar.
Þetta og margt fleira merkilegt
kemur fram i skýrslu, sem
Evrópunefndin lagði fram ný-
lega. 1 Hollandi drekkur hver ibúi
til jafnaðar 114 litra af mjólk ár-
lega, i Frakklandi er ársneyzla af
kjöti 87 kiló á ibúa, en Hollend-
ingar eru minnstar kjötætur
innan EBE með aðeins 50 kiló á
í bílaeign
ibúa. Þó að þeir hins vegar fram-
leiði mikið smjör, er neyzlan að-
eins 2,3 kiló af þvi árlega á ibúa,
en i Frakklandi, Belgiu og Þýzka-
landi er hún átta kiló.
Italir drekka mest af léttum
vinum, 115 litra árlega á ibúa.
Frakkar eiga flesta bila, 245 á
hverja 1000 ibúa, V-Þjóðverjar
hafa flest sjónvarpstæki, 262 á
hverja 1000 ibúa og i Luxembourg
eru flestsjúkrarúm, 1265 á hverja
100 þús. ibúa.
LAXVEIÐI
Tilboð óskast i Álftá á Mýrum, sem er laus
til leigu á næsta sumri.
Tilboð sendist fyrir 1. des. 1972.
Upplýsingar gefur Magnús Guðmundsson,
Hundastapa, Simastöð Arnarstapa.
Skjaldbaka setti heimsmet í sundi
NTB—Genf
Fyrir nokkrum dögum
setti skjaldbaka ein heims-
met, er hún synti alls 5931
km frá S-Afriku til Afriku.
Ekki nóg með það, hcldur
lagði hún einnig með þessu
sitt að mörkum til aö koma i
veg fyrir a.ö skjaldbökum
verði útrýmt.
Það voru samtökin „World
wildlife fund”, sem tilkynntu
um sundafrek skjaldbökunn-
ar, en hún hafði verið merkt.
Hún hóf sundið frá Surinam,
og skreið loks á land aftur i
Ghana. Aldrei fyrr er vitað
til að svona nokkuð hafi
gerzt. Ströndin, sem skjald-
bakan kom upp á i Ghana, er
mikil varpstöð skjaldbaka,
og þar stunda tillitslausir
veiðimenn lika skjaldböku-
veiðar sinar, með þeim fyr-
irsjáanlegu afleiðingum, að
skjaldbakan deyr út. Undan-
farið hafa varpstöðvar
skjaldbökunnar viða verið
friðaðar, og nú væntanlega
einnig i Ghana, eftir að sund-
garpurinn visaði á þær.