Tíminn - 29.09.1972, Blaðsíða 6

6
TÍMINN
NORRÆNA FELAGIÐ FIMMTIU ARA
Norræna félagið á Islandi er
fimmtugt i dag. Það var 29. sept.
1922, að hópur manna og kvenna
kom saman i Reykjavik og stofn-
aði félagið. Forgöngu um það
hafði Sveinn Björnsson, siðar for-
seti, haft mesta, en fyrsti formað-
ur þess var kjörinn Matthias
bórðarson, þjóðminjavörður.
Áður höfðu þó verið stofnuð fé-
lög i Sviþjóð, Noregi og Dan-
mörku, og i Finnlandi var félags-
deild stofnuð 1924.
Fyrri heimsstyrjöldin skerpti
mjög skilning Norðurlandabúa á
þvi, að samstarf og samhugur
norrænna þjóða hlyti að veröa
traustasti grundvöllur þeirra til
farsældar og friðar. Ávöxtur þess
skilnings var hugmyndin um nor-
rænu félögin. Sá, sem fyrstur hóf
virka baráttu fyrir stofnun fast-
mótaðra félaga var danski augn-
læknirinn Heerfordt i Hróar-
skeldu. Áður höfðu þó margir
reifað málið i ræðu og riti. Heer-
fordt læknir fór viða um Norður-
lönd og flutti fyrirlestra um mál-
ið.
Árangur þess varð sá, að viða
voru stofnaðar undirbúnings-
nefndir og fundir haldnir um mál-
ið, og þvi bættust æ fleiri virkir
liðsmenn. Loks kom að þvi, að
landsnefndir i þremur löndum,
Sviþjóð, Danmörku og Noregi,
birtu sameiginlegt ávarp og
hvatningu um félagsstofnun 24.
febrúar 1919, og 1. marz það sama
ár var fyrsta félagsdeildin stofn-
uð i Sviþjóð, og nokkrum vikum
siðar stofnuðu Danir og Norð-
menn deildir.
Tilgangur Norrænu félaganna
er löngu alkunnur og verður ekki
rakinn itarlega hér, og hann er i
megindráttum enn hinn sami —
að efla með ráðum og dáðum
samstarf, kynni og bróðurhug
norrænu frændþjóðanna, erja
jarðveg gagnkvæmrar samvinnu,
koma á fjölþættum menningar-
samskiptum og efnahagslegu
samstarfi.
Siðan hafa norrænu félögin
starfað af þrótti, þótt bláþræðir
hafi komið á við og við, en mest
frátök urðu i þessu starfi og i allri
norrænni samvinnu á árum siðari
heimsstyrjaldarinnar, þegar
þjóðirnar náðu ekki saman.
En eftir styrjöldina var þráður-
inn tekinn upp að nýju og starfið
hefur siðan eflzt að miklum mun
allt fram á þennan dag.
Norræn samvinna á upptök sin i
þessum félögum og þeim anda,
sem þau hafa fóstrað, þótt megin-
Reglusemi í viöskiptum
hefur jafnan veriö leiöin til
trausts og álits.
Þeir sem temja sér
reglusemi í bankaviöskiptum,
njóta því trausts bankan's
umfram aöra.
Landsbankinn hefur
þess vegna stofnaö nýjan
flokk sparisjöösbóka, sem
tengdur er rétti til lántöku.
Meö þessu veröa banka-
viöskipti þeirra, sem temja
sér reglubundinn sparnaö,
hjá Landsbankanum, auö-
veldari en nokkru sinni fyrr.
Sparilán er nýr þáttur
í þjónustu Landsbankans.
Nú geta viöskiptamenn
hans safnaö sparifé eftir
ákveönum reglum.
Jafnframt öölast þeir'rétt
til lántöku á einfaldan og
fljótlegan hátt, þegar á
þarf aö halda.
Rétturinn til lántöku
byggist á gagnkvæmu trausti
Landsbankans og viöskipta-
vinar hans. Reglulegur
sparnaöur og reglusemi í.
viðskiptum eru einu skilyröin.
Þér ákveðið hve mikiö
þér viljiö spara mánaðarlega.
Eftir umsaminn tíma
getiö þér tekiö út innstæö-
una, ásamt vöxtum, og feng-
fengið Sparilán til viöbótar.
Reglubundinn sparnaður
er upphaf velmegunar.
Látiö sparibaukinn og
sparisjóösbókina, sem
tengd er rétti til lántöku
tryggja fjárhag fjölskyld-
unnar. Búið í haginn fyrir
nauösynleg útgjöld síöar
meir.
Veriö viöbúin óvæntum
útgjöldum.
Kynnið yöur þjónustu
Landsbankans. Biöjiö bank-
ann um bæklinginn um
Sparilán.
Banki allra landsmaima
Föstudagur 29. september 1972
þungi hennar hafi færzt á þing og
rikisstjórnir landanna. Sú sam-
vinna er nú þegar orðin nánari og
árangursrikari en hliðstæð dæmi
munu um i öðrum heimshlutum.
Árangurinn má sjá svo að segja i
öllum helztu þáttum þjóðfélags-
mála, svo sem skólamálum, lög-
gjafarstarfi, listum og bókmennt-
um, félags- og öryggismálum,
efnahagslifi og viðskiptum. bessi
samvinna er þegar orðin svo
gagngerð og mikil, að hún hlýtur
að eflast og vaxa með hverju ári,
nema ótrúlegt öfugstreymi eigi
sér stað og Norðurlandaþjóðirnar
hendi sú ógæfa að sökkva i eitt-
hvert þjóðahaf. Þessi samvinna
hlýtur einmitt að verða sterkasta
brú þeirra til samvinnu við aðrar
og stærri þjóðir og rikjasambönd,
án þess að þær týni sjálfum sér.
Norræna félagið á Islandi starf-
aði allvel framan af árum, en sið-
ar lagðist það i hálfgert dá, unz
þeir Sigurður Nordal, prófessor,
og Guðlaugur Rósinkranz, þáver-
andi yfirkennari, gengust fyrir
endurreisn þess árið 1931. Aðrir
formenn þess hafa verið Stefán
Jóhann Stefánsson, Sigurður
Bjarnason og Gunnar Thorodd-
sen, sem nú er formaður þess i
annað sinn.
Gildasti starfsþáttur félagsins
hefur jafnan verið samstarfið við
félög annarra landa og margvis-
leg kynning og fyrirgreiðsla á
þeim samskiptum. Deildir eru nú
starfandi i mörgum kaupstöðum,
kauptúnum og sýslum, en félögin
hafa þó aldrei orðið eins fjölmenn
og skyldi. Það hefur gengizt fyrir
fræðslufundum, kynningarmót
um, fyrirlestrum, listaflutningi
og leiksýningum, og á timabili
gaf það út ársrit — Norræn jól —
en átti aðra tima hlút að sam-
eiginlegri útgáfu rita, svo sem
Nordens Kalender, og nú siðast
ársfjórðungsritsins Vi i Norden.
lslenzka félagið hafði um skeið
mikinn hug á þvi að reisa hús yfir
starfsemi sina eða norrænt hús og
hafði ætlað þvi stað við Þing-
vallavatn. Var nokkur skriður
kominn á það mál, en af fram-
kvæmdum varð ekki, enda tóku
þau mál aðra og heppilegri stefnu
eftir styrjöldina, og bygging Nor-
ræna hússins i Reykjavik meö
sameiginlegu átaki allra norrænu
félaganna leysti það mál eins
og bezt varð á kosið, og stofnun
þeirrar norrænu menningar-
stöðvar, sem þar er nú, er einhver
ánægjulegasti áfangi norrænnar
samvinnu.
Norræna félagið á Islandi hefur
nú fastan starfsmann og opna
skrifstofu. Meðal hinna helztu
verkefna, sem unnið hefur verið
að, má nefna nemendaskipti og
kennaraskipti. Hundruð islenzks
námsfólks hafa fyrir milligöngu
félagsins og velvilja norrænna
skóla notið skólavistar viðs vegar
um Norðurlönd. Kennaraskipti
hafa orðið allmikil og ferðalög um
Norðurlönd með hagkvæmum
kjörum sifellt færzt i auka. Þá
hafa vegir listanna yfir landa-
mærin sifellt greiðzt
með margvislegu móti,
kynningarmót og ráðstefnur oröið
æ fleiri, og iþróttasamskipti færzt
i auka. Norræn námskeið og
æskulýðsmót eru nú haldin mörg
á hverju sumri.
I framhaldi af starfi norrænu
félaganna og i beinum tengslum
við þau hefur vinabæjahreyfingin
sprottið og dafnað, og hún er nú
orðin ein helzta samgönguleið
vináttu og kynna.
Á þessu hálfrar aldar afmæli
Norræna félagsins á Islandi er
ánægjulegt til þess að hugsa, að
siðustu daga og vikur hafa gerzt
atburðir, sem liklegir eru til þess
að hleypa nýjum þrótti i norræna
samvinnu. færa út kvíar hennar.
Það er góð afmælisgjöf. —AK
Á víðavangi
Framhald
af bls. 3.
skráin leyfir ekki þingrof á
kjörtimabilinu og þess vegna
veröur stjórnarkreppan nú
ekki leyst með nýjum kosning-
um. llelzt er gert ráö fyrir að
Per Borten, foringja Mið-
flokksins, verði falið að reyna
stjórnarmyndun. Formaður
liægri flokksins hefur nú lýst
yfir,að flokkur hans muni ekki
taka þátt i rikisstjórn nú. Ný
m i n n ih lu t as t jórn Verka-
mannaflokksins verður ef til
vill niðurstaðan, en einnig er
rætt um mögulcika á skipun
embættismannastjórnar fram
að kosningum.
—TK