Tíminn - 07.10.1972, Page 9

8
TÍMINN
Laugardagur 7. október 1972.
Laugardagur 7. október
„Einstaklingurínn er ekki neitt, fyrr en hann
fer að vinna með öðrum og fyrir aðra"
I dag, laugardaginn sjöunda
október, er Hannes bóndi Guö-
brandsson i Hækingsdal i Kjós,
hálfáttræður. Vera má, að sum-
um þyki það litlar fréttir, og satt
er það: Hannes er ekki einn
þeirra manna, sem hreykja sér
yfir náungann, og vafalaust hefði
honum verið kærast að fá að vera
i friöi fyrir blaðamönnum á þess-
um degi.
En það er ekki vist að menn
sleppi við að eftir þeim sé tekið,
þótt þeir ástundi ekki auglýsinga
mennsku, og vissulega hefur
Hannes unnið afrek, sem mörg-
um, sem tápminni er, hefðu reyn-
zt ofviða.
Eiginkonur sinar tvær missti
hann, báðar i blóma lifsins. Aðra
eftir örskamma sambúð, hina frá
mörgum börnum og ungum. En
Hannes lét ekki bugast, heldur
hélt áfram búskap sinum og bætti
jörð sina meira en margur annar,
sem betri virtist hafa aðstöðuna.
Skal sá formáli svo ekki hafður
lengri, en reynt að koma til skila
einhverju af þvi, sem honum og
undirrituðum fór á milli, þegar
fundum bar saman á heimili
Hannesar fyrir fáum dögum.
— Fyrst langar mig að spyrja
þig, Hannes, hvort þú kannt ekki
einhverja skýringu á hinu sér-
kennilega nafni á bæ þinum:
Hækingsdalur?
— Ég veit ekki annað en þaö,
sem i Landnámu stendur. Þar
segir, að komið hafi frá Noregi-
landnámsmaður, sem Hækingur
hét. Hann byggði hér bæ, sem viö
hann er siöan kenndur. Meira veit
ég ekki, en þetta er nú svo algengt
á landi hér, að bæir beri nöfn
þeirra manna, sem fyrstir bjuggu
þar, aö það er ekkert óliklegra
hér en viða annars staðar.
— Ert þú fæddur og alinn upp
hér?
— Ég fæddist ekki hér. Foreldr-
ar minir bjuggu fyrst aö Eyrarút
koti i Kjós, og þar er ég fæddur.
Sá bær heitir nú Eyrarkot. Faðir
minn og móðir eignuöust sex syni
og þrir þeir elztu fæddust i Eyrar-
útkoti.
Arið 1901 fluttust foreldrar min-
ir frá Eyarútkoti að bæ, sem þá
hét Eyraruppkot, og er örskammt
frá. Nú heitir sá bær Eyri.
— Att þú ekki einhverjar endur-
minningar frá Eyrarútkoti?
— Jú, ekki er nú þvi að neita.
Þorvarður bróðir minn var elztur
okkar og ég næstur honum. Svo
var það nú einu sinni, að við vor-
um að leika okkur úti við,
bræðurnir, að Þorvarður datt á
höfuðið niður i geysidjúpan, hlað-
inn brunn, sem stóð þar rétt við
bæjardyrnar. Var þar tekið vatn
og föturnar halaðar upp með
löngu reipi, eins og þá var alsiða á
bæjum. Þegar þetta gerðist, var
ég þó svo vizkulegur að hlaupa
háorgandi inn i bæ og segja hvað
komið hefði fyrir. Systir föður
mins, Ingibjörg, sem var vinnu-
kona hjá foreldrum minum, hljóp
strax út, og einhvern veginn tókst
henni að ná barninu úr brunnin-
um.
— Veiztu, hvað þið voruð gaml-
ir, þegar þetta gerðist?
— Þorvarður mun hafa veriö
þriggja ára og ég tveggja, svo að
það var nú svo sem ekki við miklu
að búast, enda mesta mildi, að
ekki skyldi veröa dauðaslys
þarna.
— Hvenær var það, sem for-
eldrar þinir fluttust hingað að
Hækingsdal?
— Það var vorið 1905, og voru
þá synir þeirra fæddir. Þeir
yngstu fæddust i Eyraruppkoti.
— Þú er þá að mjög verulegu
leyti alinn upp hér?
— Já, mikil ósköp. Ég er ekki
nema niu ára, þegar við komum
hingað. En auðvitað á ég mjög
margar endurminningar frá hin-
um bæjunum.
Aökoman í Hækingsdal
— Hvernig var umhorfs hér i
Hækingsdal, þegar foreldrar þin-
ir komu hingaö?
— Aður höföu foreldrar móður
minnar búiö hér. Nú var afi minn
dáinn, en amma hafði gifzt aftur
manni, sem Þorléifur hét. En
þegar hér var komið sögu, var
hann farinn að þreytast — og hún
reyndar lika, — og buðu þau þvi
foreldrum minum aö flytjast á
jörðina.
En svo ég svari þvi beint,
hvernig umhorfs hafi verið á
jöröinni, þá er þess fyrst að geta,
að Þorleifur var búhöldur mikill
og um margt á undan sinni sam-
tið. Hafði hann meðal annars
hlaðiö mikla grjótveggi kringum
meirihlutann af túninu. Auk þess
lagði hann vatnsleiöslu úr læk hér
fyrir ofan. Þá þekktust ekki
vatnsleiðslupipur, svo hann not-
aði hellustokk, sem hann útbjó
sjálfur. Þetta leiddi hann i brunn,
hérna rétt við, siðan i gegnum
fjósið. Siðan var vatninu veitt úr
brunninum og i dý hér fyrir neð
an bæinn. Á þessum árum var
Þorleifur eini maðurinn hér um
slóðir, sem hafði sjálfrennandi
vatn i húsum inni.
Að sjálfsögðu voru allar bygg-
ingar úr torfi og grjóti, eins og þá
var siður til, en þó var hér einn
hlutur frábrugðinn þvi, sem al-
mennt gerðist. Það voru hellu-
þökin. t fjallinu hérna er geysileg
hellunáma og þangað voru þær
sóttar og þeim ekið heim á sleð-
um að vetri til. En helluþökin
gerðu það aö verkum, að húsleki
var hér nær enginn, og er það
meira en hægt var aö segja um
velflesta bæi á þeim árum. Til
þess að skýra þetta enn betur fyr-
ir þeim, sem ekki hafa kynnzt þvi,
má geta þess, að hellurnar voru
látnar skara, þannig að ekki
myndaðist rifa á milli þeirra.
— Hvernig voru heyskapar-
möguleikarnir hér á þeim árum?
— Engjar voru bæöi miklar og
góðar. Sumt af þeim var slegið á
hverju einasta ári, og er það ekki
algengt, að úthagi sé svo kosta-
góður, að hann þoli að vera sleg-
inn árlega. Um túniö skal ég ekki
alveg fullyrða, en ég held, að það
hafi gefið af sér nálægt tvö hundr-
uð hestburðum, þegar bezt lét. Og
til þess að gefa ofurlitla hugmynd
um engjaheyskapinn, get ég sagt,
að alls var heyfengurinn oftast i
kringum sex til sjö hundruð hest-
ar, ef árferði var sæmilegt.
— En svo kemur að þvi, að þú
ferð sjálfur aö búa.
— Já. Þar er nú vist bezt að
byrja á byrjuninni. Ég var með
þeirri áráttu fæddur, að ég vildi
verða bóndi. Auövitaö naut ég lit-
illar skólagöngu i æsku, en þó tók
faðir minn stúlku hingað á
heimiliö til þess að kenna okkur
bræðrunum. En ég vildi læra eitt-
hvað meira, og þaö varð úr, aö ég
dreif mig i bændaskólann á
Hvanneyri. Þaö var árið 1919.
— Varð ekki veran þar þér mik-
il lyftistöng?
— Þetta gekk allt eftir áætlun.
Ég lauk prófi frá skólanum voriö
1921. Mér likaði ágætlega i skól-
anum, enda var þar margt af
ágætu fólki þá, eins og reyndar
bæöi áður og siöan. Halldór skóla-
stjóri var frábær maður, sem
hlaut að hafa mikil og heillavæn-
leg áhrif á nemendur sina, enda
var borin óblandin virðing fyrir
honum. Fjármaðurinn á Hvann-
eyri var þá Steingrimur Stein-
þórsson, siðar búnaðarmálastjóri
og ráðherra. Hafði hann lokið
námi i skólanum, en var fjármað-
ur hjá Halldóri i tvo vetur eftir
það. Það var öldungis ekki ónýtt
ungum manni að kynnast Stein-
grimi á þessum árum, svo skarp-
ur og hugmyndarikur maður,
sem hann var.
Afdrifaríkasta afleiðing
skólaverunnar
mig, var þó, að á Hvanneyri
kynntist ég elskulegri stúlku. Hún
vann i skólanu, og svo skipuðust
málin, að hún kom hingað heim
með mér vorið 1921, þegar ég út-
skrifaöist úr skólanum. Siðan
giftum við okkur og byrjuðum að
búa hér á hluta af jörðinni, þótt
auðvitaö væri allt smátt i sniðum,
fyrst i stað.
— En þið hafið nú bæði verið
ung og dugleg.
— Já, að visu vorum við það, en
þó dró fljótt ský fyrir sólu.
Haustið eftir að við byrjuðum
búskapinn fæddist okkur drengur.
Hann var skirður Haukur. Ar
siðar kom að þvi, að hún skyldi
ala annað barn, en það fór nú svo,
að bæöi hurfu mér, móðirin og
barnið. Það var sóttur læknir og
allt gert, sem hugsanlegt var, en
ekkert dugði. Þar með voru allar
minar skýjaborgir, sem bæði
voru margar og stórar, hrundar
til grunna.
— Þú hefur samt haldið áfram
að búa á jaröarparti þinum?
— Já, það átti svo að heita, að
ég héldi áfram búskapnum, eins
og þú sagðir, á þessum hluta, sem
ég hafði úr jörðinni. Ég var i fæði
hjá móöur minn og lagði i heimil-
ið, eins og við töldum hæfilegt.
— Atti ekki svona smár búskap-
ur illa við þig?
— Jú, þaö var einmitt það. Mig
langaöi til þess aö búa dálitið
stærra, svo þaö varð úr, að ég réði
til min kaupakonu austan af
Borgarfiröi eystra. Var hún
næst-elzt tiu systkina. Hún var
ákaflega greind og elskuleg
manneskja, og það varð úr, að við
gengum i hjónaband. Nú var fyrri
fellibylurinn liðinn hjá og aftur
fariö að rofa til.
— Búskapurinn hefur samt enn
verið fremur smár i 'sniðum?
— Já, vist var hann þaö. Faðir
minn bjó enn og bræður minir
voru vinnumenn hjá honum. En
samkomulagið var ágætt og það
hjálpaði hver öðrum, eftir þvi,
sem á stóð hverju sinni, svo það
var ekkert undan sambýlinu að
kvarta.
En árið 1937 veiktist faðir minn
og varð að fara á sjúkrahús. Þar
lá hann á annað ár, og dó svo. Nú
var að þvi komið að skipta, þvi
faðir minn var orðinn eigandi
hennar, eins og auðskilið er af
þvi, sem á undan er gengið, þá
átti hann ekki HækingsdaÍ, þegar
hann kom þangað.
— Og þarna var á milli sex
bræðra að skipta.
— Já, að visu. En nú var svo
komið, að þrir bræður minir voru
kvæntir og búsettir sinn i hverri
áttinni, en aðeins tveir þeir
yngstu ókvæntir heima — og svo
ég. En þar sem ég hafði lengi búið
á hluta jarðarinnar, þá varð það
úr, að bræður minir eftirlétu mér
hnossið, þótt þeir tveir, sem enn
voru heima, hefðu lika áhuga á'
búskap.
Svo kom mæðiveikin
— Það hefur nú samt verið
erfitt þá að kaupa meirihlutann
úr stórri og góðri jörð?
— Já, vist var það erfitt. Þá var
kreppan fræga i algleymingi, en
auk þess varð ég fyrir öðru, al-
varlegu áfalli. Þá var mæðiveikin
að hefja sina frægu göngu hér á
landi, og einmitt þetta haust, vildi
okkur það óhapp til, að kindur
héðan og frá Stiflisdaí komu fyrir
uppi i Borgarfirði i réttum um
haustið. En það var ekki vitað, að
þessi fræga veiki væri komin suð-
ur fyrir Súlur, svo það var ákveð-
ið að skera niður á þessum tveim
bæjum. Þetta var þungt fjárhags-
áfall, og ekki var ég ánægður meö
þær ráðstafanir, sem gerðar voru
og áttu að vera mönnum sárabæt-
ur. Peningarnir voru nefnilega
afhentir hreppnum en ekki
bændunum, sem fyrir þessum bú-
sifjum urðu, og svo notaði
hreppurinn féð til vegagerðar, og
mér var svarað þvi, að ég nyti
vegarins eins og aðrir. En ég
heföi nú samt heldur viljaö fá
kindur i staðinn, þótt vegurinn
væri að visu til hagræöis fyrir mig
eins og aðra, satt var þaö.
— En þú hefur þó haldið áfram
að búa, þrátt fyrir allt?
— Já, ég hélt áfram, þótt við lit-
iö væri að búa. En fyrst ég er far-
, inn að tala um það, sem mér þótti
miöur fara, er ekki nema sann-
gjarnt að ég geti hins, sem betra
var. Vinur minn, Gestur hrepp-
stjóri á Neðra-Hálsi, keypti
handa mér rúmar tuttugu ær af
bónda, sem var að flytja sig bú-
ferlum suður fyrir Laxá, en varö
að selja allt fé sitt, þvi hann mátti
ekki flytja kindurnar suður fyrir
ána vegna mæðiveikinnar. Við
vorum aftur á móti á sama svæði,
svo fara mátti með kindurnar til
min. Mér var veittur allgóður
gjaldfrestur og við þetta bjó ég
næstu árin, nema hvað ég reyndi
auðvitað að fjölga fénu, eftir þvi
sem ég gat.
— Óx þér ekki lika ómegð, eftir
að þú varst kvæntur i annað sinn?
— Jú, hún óx. Og nú kemst ég
ekki hjá þvi að rekja þann kafla
ævisögu minnar, sem mér hefur
þyngstur þótt.
Við eignuðumst sjö börn og
bjuggum við hamingjusamt
heimilislif. En á meðan börn okk-
ar voru öll i ómegð, veiktist kona
min, og lyktaði þvi þannig, að hún
andaðist árið 1945. Þá var elzta
barn okkar, sem er stúlka, aðeins
þrettán ára. Eftir það bjó ég ein-
göngu með börnum minum, en
það bjargaði heimilinu, hve þau
eru öll einstaklega veí af guði
gerð, eins og mæður þeirra.
— Það hefði nú einhverjum ver-
ið dimmt fyrir augum i þinum
sporum.
— Rétt er það, og vissulega þótti
mér lika, sem nú væri fokið i flest
skjól. En manni leggst ævinlega
likn með þraut og þetta bjargað-
ist allt saman. Börnin veittu mér
mikla gleði, þótt erfiðið væri auð-
vitaö talsvert mikið.
Alltaf var veriö
að rækta
— Ég sé, að hér breiðir úr sér
stórt og fallegt tún. Hefur þú
ræktað allt þetta sjálfur?
— Já, það hef ég gert. Ég byrj-
aði á þvi að slétta gamla túnið, og
var það verk að visu hafiö fyrir
mina búskapartið hér. Þorleifur
var farinn að slétta með gömlu
ofanafristuaðferðinni, á meðan
hann bjó hér, og þeirri iöju hélt
faðir minn áfram.
En nú fór timi hinna stórvirkari
tækja i hönd, og það notfærði ég
mér aö sjálfsögðu eftir föngum.
Mýrarnar hérna fyrir neöan
voru ákaflega blautar og þvi
reyndi ég að fá skurðgröfu til þess
aö ræsa þær fram, strax og sú
tækni kom til sögunnar. Aö visu
gekk það fremur hægt, þvi þessar
vélar voru svo geysilega eftirsótt-
ar, aö h'ver bóndi fékk ekki nema
litinn hluta þess, sem hann bað
um hverju sinni. Ég held að
skurðgrafan sé búin að koma til
min eitthvað fjórum sinnum.
— Þvi trúi ég vel. Það var vist
alls staðar sama sagan með þá
hluti. En hvað er nú þetta stórt
land, sem þú ert búinn að rækta?
— Það er núna rúmir sjötiu
hektarar, sem komnir eru i rækt-
un.
— Hvað táknar það mikinn hey-
skap á ári?
— Það er nú misjafnt eftir ár-
ferði. Árið 1968 fékk ég rétt um
tvö þúsund hestburði af heyi, en i
Frh. á bls. 15
TÍMINN
9
Sigvaldi Hjálmarsson:
KASTLJOS
Að komast vel áfram
1
1
Sá sem ætlar að komast vel
áfram i lifinu, einsog þeim mál-
um er háttað i dag, þarf að
menntast með það fyrir augum að
komast i góða slöðu. 1 þvi er ekki
endilega fólgið að vera vel
menntaður, heldur að hafa lokið
tilskildum prófum sæmilega.
Pappirinn er það sem gildir.
Siðan þarf að keppa að þvi aö
eignast — eignast hús og bil,
gjarnan með iágu númeri, konu
og krakka og virðulegt hobbý —
sem samt tekur ekki of mikinn
tima og gerir ekki of háar kröfur
gráu heilasellanna.
Maðurinn þarf að vera hörku
duglegur að vinna fyrir pi ening-
um. þvi ekki er vist að han n eigi
rikan pabba, kunna að ver ja sér
vel borgaða aukavinnu of * láta
konuna vinna lika, eins þól tt þau
eigi börn: þeim má fleygja i
ömmu, ellegar i hinar eða þessar
barnfóstrur, svo hver krógi er
kannski búinn að vera hjá 20-30
kerlingum i fóstri þegar hann er
kominn á skólaaldur.
Að ýmsu fleira þarf að gæta.
Húsið þarf að vera flott og gegna
eins vel þvi hiutverki að láta
horfa á sig utan og innan og búa i
þvi. Ekki spillir að eiga mávastell
og málverk eftir fræga málara,
og svo auðvitað lika lslendinga-
sögurnar i skrautbandi ásamt
fleiri fallegum kjölum uppi skáp
— sem maður kikir i einstaka
sinnum nokkrar minútur i senn i
sérstökum sloppi með alveg ein-
staklega gáfulegan svip á ásjón-
unni.
Auðvitað þarf hann að vinna
störf sin vel: það er partur af þvi
að vera i góðu áliti, sem aftur er
skilyrði fyrir aö komast vel
áfram. Þar að auki er maðurinn
vafalaust allra vænsti maður,
samvizkusamur og hollur i starfi:
flestir eru þannig. Annað er þó
sjálfsagðara: að láta ekki komast
upp um misferlurnar — sem þó
hljóta alltaf að vera einhverjar,
nema hlut eigi að máli maskina
en ekki maður, ekkiafþvi hann sé
slægur og falskur, heldur af hinu
að hann getur ekki að sér gert að
reyna að komast áfram einsog
aörir — og þess vegna kennir
hann öðrum um oftar en hann
vildi.
Mestu varöar þó hvað staðan
heitir, þarf helzt að enda á -stjóri,
og bráðnausynlegt er að hægt sé
að hækka i tign.
En ekki er hægt að hækka i tign
endalaust i sömu grein jafnvel
þótt virðulegum stöðutitlum sé
óspart dreift niðrávið, aðallega
með það fyrir augum að menn
komist auðveldlegar i hærri
launaflokka. Og þá er þrauta-
lendingin að fara að skipta sér af
opinberum málum, einhverri
virðulegri hreyfingu, verða
formaður i landssambandi — eða
fara úti pólitik.
Það er misjafnt hve lengi menn
nenna að halda • þessu streði
áfram, enda tekur nú hjartað að
gefa sig og fleiri mikilvæg liffæri.
En þeir sem enn halda áfram
vilja komast á þing, verða gjarn-
an ráðherrar. Til þess þarf
heilsugóða menn.
Tii eru aðrar leiðir að sama
marki.
Ein er sú að gérast óhemju
rikur og gefa svo fé til aö halda
uppi starfsemi pólitisks flokks.
Slikt eru mannkostir.sem launast
oft með þingsæti, eða valdastöðu
innan flokks og þá virðulegúsæti á
lista. önnur leið er að gerast já
maður stjórnmálaforingja, segja
lengi vel já við hverju sem er og
vera i spreng dag og nótt að
hlaupa fyrir málstaðinn, en hætta
svo allt i einu að segja já og byrja
að segja nei og láta ganga pass-
lega mikið eftir sér. Þessi maður
er ómissandi, og já-og-nei-for-
múlan er hans verðleikar. Með
þessari aðferð hafa ýmsir komist
vel áfram.
A hinn bóginn hef ég aldrei vit-
að neinn „komast vel áfram” fyr-
ir það eitt að vinna verk sitt vel
nema þá með þvi móti að vera
tekinn úr þvi verki og látinn i eitt-
hvað.sem kallað er merkilegra og
hann kunni ekki eins vel að vinna.
Þetta er að hækka i tign. Að kom-
ast áfram með þvi að vinna verk
sitt vel, fá betur borgað, vera
meira metinn, og halda áfram að
vinna það verk, jafnvel enn betur,
það þekkist ekki.
Ég er ekki að segja að það sé
neitt varið i það útaf fyrir sig að
fá vel unnið verk launað með
hærra kaupi og tilheyrandi. En
slikt er okkar aðferð til að sjá
eitthvað við einhvern. Og úrþvi
menn fá kauphækkun til að hætta
i stað þess að halda áfram hljót-
um við að meina aö eitthvað
annað sé mikilvægara en vinna
vel.
Hvernig finnum við það út að
störf séu mis-mikilvæg?
Mér er það alls ekki ljóst.
Stundum er talað um að eitt starl
sé ábyrgðarmeira en annað og þá
þýðir það vanalega að sá,sem i
þvi situr hafi yfir fólki að segja.
Ekki vil ág gera litið úr sliku,
t.d. hefur rikisstjórnin yfir fáein-
um að segja og ber vist mikla
ábyrgð.
Raunar sagði vitur maður i
merku skáldverki eftir Halldór
Laxness eitthvað á þá leið að sæl
væri sú þjóð sem hefði óduglega
rikisstjórn. Eftir þvi að dæma
liggur ábyrgðin ekki sizt i þvi að
kupna að lúta ógert.
Þegár um er að ræða vanaleg
fyrirtæki og stofnanir er málið
heldur ekki fyrriiega ljóst. Það er
vandalaust að stjórna hundrað
mönnum, sem vinna vel, á hinn
bóginn ómögulegt að fást við
hundrað lélega menn. Það væri
ekki mikið um lélega starfsmenn
ef þeir yröu góðir við það eitt að
lenda undir stjórn góðra
yfirmanna.
Gæði i starfi fara ailtaf eftir
einstaklingnum, ekki eftir
yfirmanni hans.
Annars finnst mér að ef einhver
störf eru öðrum merkilegri á
þessu landi þá hljóti það að vera
sjómennskan, og ætti þvi að láta
sjóara fá flesta krossa og hæst
kaup — scm ekki mun raunin. A
þeirra púði byggjast laun okkar
hinna allra með tölu.
Að leitast við að komast vel
áfram einsog það orð er jafnan
notað er liklega hálfgildins trúar-
brögð. Menn drekka þetta i sig
með móðurmjólkinni, eru heila-
þvegnir i bernsku einsog titt er
um trú.
Þessi keppni eftir þvi að kom-
ast hátt hefur tvo augljósa ókosti i
för með sér:
Menn hirða siður um að sinna
þvi sem þeir eru bezt upplagðir til
að gera afþvi kannski er það ekki
nógu fint samsvarandi manni af
góðum ættum, — og ekki er lögð
áherzla á að vinna verk vel afþvi
bara aö rétt sé að vinna það vel,
heldur til að fá seinna annað verk
með fallegri stimpli, maður til að
mynda herðir sig að vera góður
féhirðir til að geta hætt að vera
féhirðir.
Hafa ekki öll störf einmitt gildi
sitt i þvi sem þau eru mönnum
sameiginlega?
Ekkert eitt starf virðist hafa
verulegt gildi útaf fyrir sig, en
það öðlast það i sambandi við
önnur störf og það mikilvægi,sem
mannlegt lif hefur i heild sinni.
Forsætisrábherralaus þjóð er
kannski dálitið álappalegt fyrir-
bæri. Allir sjá þó að þjóðarlaus
forsætisráðherra er hálfu verri.
Hvur kann að raða fólki að
veizluborði lífsins? Eiga menn að
standa þaðan upp misvel saddir?
En aftur á móti: Er ekki nýju
mikilvægi bætt inni lifið ef það er
gert að keppikefli að vinna verk
sitt vel, hvað sem það er, LcT'þáð'
er að skúra gólf eða sópa götu?
Einmitt það segja gamlir arab-
ar að sé hundraðasta nafnið á All-
ah, þetta nafn sem ekki er hægt
að segja, aðeins hægt að vera.
1 sambandi við að komast vel
áfram stendur i 3Ú fyrirferðar-
mikla skapgerða heitir: metnaöur r e igind sem
það að hafa
metnað þyki bera vot t um mann-
dóm. Metnaðargj jarn maður er
talinn sterkur og va skur til at-
hafna. En er nú alveg vist að svo sé?
Hvað er metnaður?
Einfait svar: að vilja vera mik-
ill.
Nú er augljóst að þeim sem vill
vera mikiTl finnst sjálfum að
hann sé ekki mikill, a.m.k. ekki
nógu mikill, hann er með öðrum
orðum haldinn snert af minni-
máttarkennd, kannski töluvert
miklum. Enda sést greinilega á
metnaðargjörnum mönnum að
Þeir eru si og æ hræddir um sjálfs
sins stöðu, finnst sér aldrei sýnd
nægileg virðing, móðgast auð-
veldlega, eru með derring við
fólk.
Þetta, að komast áfram kemur
ekkert við hinu að vilja láta mikiö
og gott af sér leiða.
Þeir sem eftir þvi sækjast, þvi
miður nauöa fáir, þurfa ekki
viðurkenningu eða titil. Þeir
sækjast eftir aöstöðu. Þeir eru
vanalega litils metnir meðan þeir
eru á dögum, stundum illa haldn-
ir og svangir, en hafa óbilandi trú
á sjálfum sér — og þess vegna
allra manna auðveldastir i sam-
skiptum við annað fólk.
Gandhi hafnaði stöðum og titl-
um, en hann svinbeygöi heilt
heimsveldi með viljastyrk sinum
einum vopna. Hann var allra
manna litillátastur og ljúfastur i
viðmóti.
Hann var ekki að reyna að
komast áfram, hafði ekki metn-
að, enda laus við minniháttar-
kennd.
En hann kunni að vinna verk
sitt vel.
Hey, mikið hey!
Hiöður fullar, hýrt i koti, gengu prýðilega fram undan vetri um land allt. Hiröing heyja var
— hey er bóndans veldissproti og rakinn var sannarlega nægur i allerfiö vegna óþurrkanna, en
súgþurrkað og sólarbakað, — sumar, svo sprettan varð ágæt náöust þó óhemju mikil, sæmi-
i sumarönn er lcngi vakað.
Blöðin voru lengi full af fréttum
um einvigi aldarinnar.” En hvað
er hjá heyskaparmeti bændanna
islenzku sumarið 1972? Þaö var
mesta heyskaparár i sögu þjóðar-
innar i ellefu aldir! A unglings-
árum minum voru túnin bara
litlar grænar skákir kringum
bæina og viðast voru aðeins 3-5
kýr á beit. Nú ná túnin saman i
heilum sveitum og stórar kúa-
hjarðir skila mjólk, smjöri,
ostum og skyri i þjóðarbúið.
Siðast liðinn vetur var óvenju
mildur, það festi varla klaka i
jörð, og nýtt kal sást alls ekki i
sumar, jafnvel ekki á illa fram-
ræstu, marflötu landi, þar sem
kalhættan er þó mest. Veðráttan
réði úrslitum. Sumarið var
fremur svalt, en flest grösin þurfa
ekki mjög mikinn sumarhita, ef
aðrar aðstæður eru i lagi. Grösin
lega verkuö hey að lokum.
Myndin sýnir mörg hey, hliö við
hlið, að baki hlööu og gamals
fjárhúss á Arskógsströnd við
Eyjafjörö. Fénaður sækir að
heyjunum i . nýafstöðnu
norðanhreti og er búizt til að
giröa þau til varnar. Nú er löngu
hætt aö rista torf á heyin, en strigi
er lagður yfir þau tii skýlis. Auk
þess eru heyin oft njörfuð niður
með gömlum netum, þar sem
stormasamt er. Alika sjón, fullar
hlööur og mörg hey, uppborin út á
tún, gefur nú viða að lita i
sveitum landsins.
Þaö veröur nóg af hollum
mjólkurvörum i vetur, og nóg
kjöt, þvi að dilkar reynast vænir.
Sumir vara við feitu smjöri, kjöti
og rjóma. Aðrir ráðast nú fyrst og
fremst gegn mikilli sykurneyzlu,
nú nýlega t.d. brezkur næringar-
fræðingur Zudkin að nafni. Hver
skyldi reynast réttari fitu- eða
sykurskaðsemiskenningin?