Tíminn - 15.10.1972, Blaðsíða 17

TÍMINN
17
Sunnudagur 15. októbei^ 1972 _
dag. Við slfku er vitanlega
ekkert að gera.
Hvatningin er eitt
stærsta atriðið
Hefur ekki reynzt óhjákvæmi-
legt að skipta þessum hðpum,
þegar flest er?
Við höfum orðið að tvi- og
þriskipta hópnum, sem kemur
klukkan fimm, enda er hann
langstærstur.
Aftur á móti höfum við ráðið
við að hafa þá i einum hópi,
sem koma kl. 9. En á það ber
að leggja áherzlu, sem ég sagði
áðan, að þetta er ekki nema
hjálp til sjálfshjálpar. bað segir
sig sjálft, að þegar kennari talar
fyrir niutiu manna hópi, eins og
hefur komið fyrir, þá eru ekki
nein tök á þvi að sinna hverjum
einstaklingi eins og tiðkast i
venjulegum kennslustundum i
skóla. Þetta verður að byggjast
að verulegu leyti á heimavinnu
fólksins sjálfs.
bvi er ekki að neita, að sumir
voru dálitið svartsýnir á þetta i
upphafi, einkum i sambandi við
málakennslu, þar sem svo mikið
riður á þvi, að nemendur fái
þjálfun. En ég var þeirrar skoð-
unar, að þetta væri samt sem
áður mjög mikilvægt. Það er
geysilegur aðstöðumunur fyrir
nemanda, þótt hann fengi ekki
nema tvo klukkutima einu sinni i
viku i tiltekinni grein, þar sem
honum væri bent á vandasöm at-
riði, og honum hjálpað með hluti,
sem hann hafði strandað á heima.
Ég taldi, að þetta væri mikil að
stoð, þrátt fyrir allt, og ekki sizt
ómetanleg hvatning. bað hefur
komið i ljós, að ég hafði getiö rétt
til um þetta atriöi. Nemendur
hafa sjálfir sagt mér, að það sé
allur munur að vinna þetta svona,
heldur en að vera að basla við það
heima hjá sér, einnig og án allrar
aðstoðar. Það er ekki sizt þetta,
að finna að maður er ekki einn á
báti, heldur eru margir sem ein
mitt eru að glima við nákvæm-
lega sömu vandamálin.
— Nú er það þegar komið fram,
að margt af þessu fullorðna fólki
eru húsmæður og aðrir, sem gera
má ráð fyrir að ekki hafi stundað
skólanám að neinu ráöi fyrr. Er-
uð þið með einhvers konar byrj-
endastig, ef svo má að orði kom-
ast?
— Það er eðlilegt, að svo sé
spurt. Skólinn er, jú, mennta-
skóli. Um þetta er það að segja,
að við höfum gert ráð fyrir þvi,
að þessir nemendur okkar séu
komnir á gagnfræðaprófsstig, en
að þeir, sem skemmra eru á veg
komnir, yrðu þá að leggja þeim
mun meira á sig. Sannleikurinn
er nú sá, að til dæmis i ensku og
dönsku eru flestir eitthvað staut-
færir. Við bjuggumst þvi við, að
þær greinar yrðu auðveldastar og
það hélt fólkið sjálft lika. Reynd-
ar kom það i ljós, einkum i dönsk-
unni, að kröfurnar urðu meiri en
búizt hafði verið við, þannig að
nemendur urðu að leggja meira
að sér, en þeir höfðu gert ráð
fyrir. Aftur á móti i málum eins
og þýzku, sem við kenndum i
fyrra, og eins i frönsku, sem við
byrjum á nú i haust — i þessum
málum báðum byrjum við alger-
lega á byrjendastigi.
Þessu er á annan veg farið með
raungreinarnar. Flestir þekkja
talsvert til ensku fyrir milligöngu
sjónvarps og kvikmynda, dönsku
heimilisblöðin hafa lengi verið
vinsæl og eru það enn. Allflestir
eru þvi nokkurn veginn bænabók-
arfærir i þessum málum, að
minnsta kosti dönsku. En þegar
kemur til stærðfræði, eðlis- og
efnafræði, fer heldur að kárna
gamanið. Mörgu af þessu fólki
eru þær greinar algerlega lokað-
ur heimur. Jafnvel þótt menn hafi
lært eitthvað i þessum greinum
fyrir löngu, i unglinga- og gagn-
fræðaskólum, þá er það allt löngu
gleymt, af þvi að þetta er svo
fjarri þeirra hugarheimi og við-
fangsefnum hins daglega lifs.
Okkur var þvi ljóst, að þetta yrðu
erfiðustu greinarnar, enda kom
það á daginn, að þær kostuðu
mesta vinnu. Hitt er annað mál,
að fólkið hafði dálitið gaman að
þessu, þegar út i það var komið,
og það létti að sjálfsögðu róður-
inn.
„Móðurmálið mitt góða
— En hvernig gekk með sjálft
móðurmálið?
— Þar kom reynslan'okkur dá-
litið á óvart. Flestir telja sig
kunna sitt eigið tungumál. Við
byrjuðum i fyrra á hlutum, sem
dálitið eru fjarlægir daglegu lifi,
svo sem eins og málfræði, hljóð-
fræði, saga málsins, merkingar-
fræði, og svo framvegis. Þarna
kynntust menn hugtökum, sem
þeir höfðu aldrei heyrt nefnd
áður, hvað þá meira. Og satt að
segja, þá þótti mörgum þetta
býsna strembið fyrst i stað. En
okkur þótti samt sjálfsagt að taka
þetta fyrst og gefa mönnum kost
á að ljúka þvi. Nú i haust leggjum
við aftur á stað með byrjenda-
kennslu i þessu, en jafnhliða þvi
tökum við upp kennslu i bók-
menntum, sem vitanlega er
miklu nær þvi, sem fólk hefur
áhuga á, enda geri ég fastlega ráð
fyrir, að það verði léttara við-
fangs.
bar að auki erum við svo núna
að byrja á fyrirlestraflokkum um
sögu og liffræði.
— Kostaði ekki skipulagningin
á þessu mikla námsefni mjög
aukna skrifstofuvinnu?
— Það táknaði aukna vinnu. En
i fyrravetur tókst að reka það án
alls skrifstofubákns. Ég vann
þetta eingöngu sjálfur, stjórnaði
þvi og skipulagði það. Þetta var
tómstundagaman mitt og
„hobby”. Vissulega var það mikil
vinna,en engu að siður auðveldari
en hún verður næstu vetur, þegar
þetta fer að greinast meira. 1
fyrravetur vorum við aðeins með
sex til sjö námsgreinar og sama
efni fyrir alla. Nú strax i vetur
verðum við með að minnsta kosti
tvær námsgreinar i viðbót, en auk
þess eru nú ekki allir nemendurn-
ir i sama báti. Sumir eru á öðru
námsári, aðrir eru byrjendur.
Auðvitað táknar það meiri vinnu
og kostnað, sem fer vaxandi, eftir
þvi sem ofar dregur. Eins og allir
vita, þá er stúdentsprófið i örri
endursköpun, vegna hins mikla
valfrelsis. I gamla daga var stú-
dent alltaf stúdent, allir höfðu
lært það sama. t kringum 1920
kemur þessi klofningur i stærð-
fræðideild annars vegar og mála-
deild hins vegar. Og þannig var
það fram á seinustu ár. Nú eru
komnir fyrstu árgangarnir af
náttúrufræðideildarstúdentum og
félagsfræðistúdentum. Þannig
heldur þetta áreiðanlega áfram
að þróast. Það veröur sifellt um
fleiri leiðir að velja.
Að sjálfsögöu gerir allt þetta
okkur erfiðara fyrir aö veita
„öldungunum”, sem við svo köll-
um, þjónustu.
— Hvaða ráð eru helzt til þess?
— Við höfum ráðið fólki til þess
að halda sig við aðalgreinarnar,
til þess að fá sem mest út úr
þessu. íslenzka, danska og enska
eru skyldugreinar, en strax þegar
kemur að fjórða málinu, kemur
valið til sögunnar, og verður
væntanlega hægt aö velja á milli
fjögurra mála i framtiðinni,
þýzku, frönsku, spænsku og rúss-
nesku. Yfirleitt höfum við ráðiö
fólki til þess að taka þýzku, en
annars munu menn i vetur geta
valið á milli þýzku og frönsku. En
vissulega verður þetta dálitið
erfitt, þvi það byggist á þvi, að
maður hafi kennaralið og hús-
næði.
Við erum svo heppnir hérna, að
við höfum sal, sem tekur um niu-
tiu manns i sæti, en auk þess er-
um við með eina stofu, þar sem
hægt er að troða sextiu manns
inn, ef þröngt er setið.
Fyrst og freinst ætlað
stúdehtum, en...
— Er nokkuð til, sem heitir að
vera óreglulegur nemandi i þess-
um skóla, ef menn vilja auka
þekkingu sina en hafa ekki nein
tök á þvi að lesa undir stúdents-
próf?
— Þessarar spurningar hef ég
verið spurður, en að visu ekki af
mörgum. Menn hafa trúað mér
fyrir þvi, að þeir væru nú alls ekki
vissir um, að þeir muni nokkru
sinni ljúka stúdentsprófi, en hvort
það sé samt ekki allt i lagi að vera
i skólanum og láta þar nótt sem
• nemur. Nú, það er alltaf
skemmtilegt, að menn séu hrein-
skilnir og segi sannleikann. Ég
hef jafnan svaraö þvi til, að ég
geti auðvitað ekki stjórnað þvi,
þótt menn láti innrita sig i skól-
ann og segist ætla að taka stú-
dentspróf, þótt þeir ætli sér það
alls ekki. En að ööru jöfnu lætur
maður þá ganga fyrir, sem
maður veit með vissu að ætla sér
að taka stúdentspróf, þvi fyrst og
fremst er þetta ætlað þeim. Aftur
á móti finnst mér rétt aö veita
mönnum þessa kennslu, þótt þeir
aldrei gangi undir próf, svo
framarlega sem húsrúm leyfir.
Það heltast alltaf einhverjir úr
lestinni, hvort sem er.
— Við minntumst á kennara-
vandamál og húsnæðisvandamál.
Eru þau brýn eins og er?
— Já. Kennaravandamálið er
svo brýnt, að jafnvel i skólanum
sjálfum erum við i hreinustu
vandræðum með að fá kennara,
einkum i sumum raungreinum.
Ég get nefnt sem dæmi, að þetta
er nú sjöunda árið, sem þessi
skóli starfar, og við höfum enn
ekki fengið fastan kennara i fullu
starfi i efnafræði. Við höfum að
verulegu leyti kennt efnafræðina
með stúdentum héðan úr skólan-
um. Þetta slarkar vegna þess, að
við höfum ágæta pilta, sem hafa
staðið sig ljómandi vel, en það sér
hver maður, hvort það er nokkur
afkoma i svona stórri stofnun að
hafa ekki einn mann fastráðinn
og i fullu starfi i þessari grein.
— Var ekki erfitt aö fá kennara
til starfa á þeim tima sem fullorð-
inna fræðslan stendur yfir?
— Jú. Einmitt það var sérstakt
vandamál. Mjög stór hluti þeirrar
kennslu fer fram á þeim tima
dagsins, sem flestir nota til þess
að horfa á sjónvarp, hluta á út-
varpog vera heima hjá fjölskyldu
sinni. Engu að siður hefur þetta
nú tekizt, og það, sem hefur einna
mest hjálpað okkur er það, hve
þessir fullorðnu nemendur hafa
reynzt skemmtilegir, áhugasam-
ir og brennandi i andanum. Þeir
eru hér, af þvi að þá langar til
þess að læra. Þetta hefur orðið til
þess, að þeir kennarar, sem ég
nærri þvi lokkaöi til þess aö koma
hingað i fyrrahaust, hafa komið
aftur, þeim þótti svo gaman aö
vinna með þessu fólki. Þetta
minnti mig á gamlan draum, sem
lengi hafði búið með mér. Mig
hefur lengi langað til þess að
kynna mér dönsku lýðháskólana.
Það er auðséö, hversu mjög þeir
hafa veriö hvetjandi og haft
heillavænleg áhrif á marga ts-
lendinga, sem þar hafa verið. Það
var ekki hvað sýztþessvegna, sem
ég fór út i þetta hálf-fáránlega
kennsluform að vera kannski með
þetta sjötiu til áttatiu nemendur i
tima i einu. En mig hafði alltaf
dreymt um að þetta gæti blessazt
og gert sitt gagn, þrátt fyrir að
þar eru vitanlega allt aðrar
kennsluaðferðir um hönd hafðar.
— Attir þú sjálfur uppástung-
una að þessari fræðslu fullorð-
inna?
— Ja, það er nú dálitiö erfitt aö
segja, hver átti uppástunguna.
Þetta er hlutur, sem búinn er aö
vera vakandi i löndunum i kring-
um okkur. Ég fór i kynnisferð til
Bandarikjanna fyrir nokkrum ár-
um, og það sem hreif mig einna
mest i þeirri ferð, var að sjá
svona fræðslu i framkvæmd. Og
allt frá þvi, að þessi skóli var
stofnaður, hef ég verið að hafa
orð á þvi við kennarana, að gam-
an væri aö gera tilraun meö svona
deild hérna, þótt ekki hafi oröið af
framkvæmdum fyrr en núna.
Að nota fristundir sinar
skynsamlega.
— Þvi miður veröum við nú
vist að fara að fella talið. En má
ég að lokum, rektor, spyrja þig
um framtiðardrauma þina varð-
andi þessa fræöslu hinna full-
orðnu?
— Ég vona, að þessi starfsemi
eigi framtiö fyrir sér. Mig dreym-
ir um, að menn geti stundað allt
sitt nám, frá gangfræðastigi og
upp i háskóla, jafnframt vinnu.
Ég hef stundum sagt það i
gamni, að þegar ég hætti hérna,
vildi ég gjarna stjórna slikri stofn
un. öldungur, sem stjórnar
öldungum!
-O -
Viö þökkum Guðmundi
Arlaugssyni rektor, fyrir spjallið
og óskum honum og skóla hans
alls velfarnaðar.
-VS.
Nýtt og enn betra
Nescafé
Nescafé er nú framleitt með alveg
nýrri aðferð sem gerir kaffið
hreinna og bragðmeira. Ilmur og
bragð úrvals kaffibauna er nú
geymt ómengað í grófum, hreinum Neskaffinu strax í dag.
kaffikornum sem leysast upp á
stundinni. „Fínt kaffi!1 segja þeir
sem reynt hafa.
Náið í glas af nýja, krassandi
kaffl med réttum keim
Nescafé Luxus — stórkornótta kaffið
i glösunum með gyllta lokinu verður
auðvitað til áfram, þvi þeir sem hafa
vanizt því geta að sjálfsögðu ekki hætt.
I.BRYNIOLFSSON & KVUUN
Hafnarstræti 9