Tíminn - 18.10.1972, Blaðsíða 7

Miðvikudagur 1S. október. 1972
TÍMINN
7
Útgefandi: Fra'msóknarflokkuriíin
Framkvæmdastjóri: Kristján Benediktsson. Ritstjórar: Þór-:j:
arinn Þórarinsson (ábm.).'Jón Helgason, Tómas Karlssonj
Andrés Kristjánsson (ritstjóri Sunnudagsblabs TImáns)j:
Auglýsingastjóri: Steingrimur, Gislaso«i , ■ Ritstjórnaríkriffi
stofur í Edduhúsinu við Lindargötu, símar 18300-18306Í:
Skrifstofur i Bankastræti 7 — afgreiösluslmi 12323 — auglýs :;:
ingasimi 19523. Aðrar skrifstofurrsimi 18300. Askriftargjald;:
££5 krónur á mánuði innan lands, i lausasölu 15 krónur ein-|:;
takið. Blaðaprent h.f.
Stefnuræða
forsætisráðherra
í stefnuræðu sinni i gærkveldi minnti ólafur
Jóhannesson, forsætisráðherra, á J>að, að hann
hefði sagt eftir gerð kjarasamninga i desember
sl., að með þeim væri gengið á yztu nöf, hvað
greiðsluþol atvinnuveganna snerti. Ef þróun
efnahagsmálanna hefði orðið sú á þessu ári,
eins og hún var á siðasta ári, eins og reiknað
hefði verið með, þegar kjarasamningarnir
voru gerðir, hefði allt gengið áfallalaust. En
þróunin hefur orðið önnur og lakari en búizt
var við.
Ástæðurnar eru óumdeildanlega fyrst og
fremst tvær, sagði forsætisráðherra:
1. Stórkostlegur aflabrestur.
2. Tilkostnaðarhækkun af völdum gengisbreyt-
inga erlendis.
Tilfinnanlegast er, sagði Ólafur, að afla-
minnkunin kemur fram á mikilvægustu fisk-
tegundinni, þorskinum. Fjóra sumarmánuði
þessa árs hefur þorskafli numið um 48.749 lest-
umámóti81.7411est á sömu mánuðum i fyrra,
eða hefur þannig minnkað upp undir helming,
þrátt fyrir aukna sókn. Þetta er alvarleg stað-
reynd og svo mikil breyting frá þvi, sem reikn-
að var með, sagði forsætisráðherra, að ekki
yrði hjá þvi komizt að taka til hennar fullt tillit.
Forsætisráðherra sagði, að það væri engin
ný bóla, að vegna aflabrests eða röskunar af
völdum verðhreyfinga eða gengisbreytinga
erlendis, þyrfti að koma til ihlutunar af opin-
berri hálfu hér á landi. Siðan sagði hann:
Á þessu stigi er hins vegar ekki timabært að
taka ákvarðanir um það, til hverra úrræða
þurfi, eða eigi að gripa. Rétt er að biða þess, að
myndin skýrist og álit efnahagssérfræðinga
komi fram. Aflavonir geta glæðzt, og auk þess
koma ný og betri skip i gagnið á næsta ári. Við
þau eru miklar vonir bundnar. Það er þvi engin
ástæða til hrollvekjutals eða kviða, eins og nú
standa sakir. Þegar litið er til efnahags þjóðar-
innar, atvinnuástandsins, neyzlustigsins og
lifsafkomu fólksins, er enginn voði á ferð, þó að
viðyrðum aðlækkaofurlitið seglin um stundar-
sakir. En grundvallarboðorðið er og verður, að
hvað, sem á dynur, verður að halda atvinnu-
tækjunum i fullum gangi og tryggja atvinnu-
öryggi um allt land. Ef það á eftir að sýna sig,
að fiskimið okkar séu þegar að verulegu leyti
eyðilögð, þá fyrst er útlitið alvarlegt, en við
skuluvn i lengstu lög vona, að ekki sé svo illa
komið.
Minni aukning
þjóðartekna
Forsætisráðherra sagði, að reiknað hefði
verið með, að þjóðarframleiðslan gæti aukizt
um rúmlega 7% á þessu ári. Léleg aflabrögð
valda þvi, að nú er ekki reiknað með meira en
6% aukningu og að raunverulegar þjóðartekjur
aukist ekki nema um 4-5%. Þvi valda óhag-
stæðar breytingar viðskiptakjara. Þessi aukn-
ing þjóðarframleiðslu og tekna er mun minni
en i fyrra, en þá var hagvöxtur með eindæmum
mikill hér á landi.
TK
FRLENT YFIRLIT
GerirMao tengdason sinn
að eftirmanni sínum?
Yao Wen-yuan nýtur mikils trausts tengdaforeldranna
Yao Wen-yuan
NÆR allir þeir menn, sem
skipa æðstu valdastóla Kina,
eru komnir á efri ár. Þar er
þvi fyrirsjáanlegt, að miklar
breytingar verða i Kina á
næstu árum á skipan manna i
æðstu trúnaðarstöðum. Sú
breyting getur ráðið miklu um
framtið Kina og afstöðu þess
til alþjóðamála. Mjög hefur
það þvi verið rætt i vestrænum
blöðum að undanförnu, hverj-
irséu liklegir til forustu i Kina
á næstu árum og einkum þó
hverjir séu liklegastir til að
taka sæti þeirra Maos og Chou
En-lais.
Umræður þessar hafa
magnazt siðustu vikurnar og
er ástæðan sú, að nýlega átti
hópur ameriskra blaðamanna
viðtal við Chou En-lai, þar
sem þetta mál bar á góma.
Chou En-lai svaraði á þá leið,
að i Kina væru margir menn á
miðjum aldri eða yngri, sem
væru ágæt foringjaefni og þvi
yrði ekki neitt vandamál að
fylla sæti þeirra, sem nú
stjórna Kina. Siðan bætti hann
við: Meðal þeirra er t.d. Yao
Wen-yuan. Þetta hefur orðið
til þess, að vestræn blöð hafa
rætt mikið um Yao að undan-
förnu sem liklegan eftirmann
Mao. Aðalblað kinverskra
kommúnista i Peking hefur
svarað þessu með þvi að segja
skýrt og skorinort, að Mao og
Chou hafi ekki ákveðið eftir-
menn sina og þeir verði út-
nefndir af flokknum á sinum
tima. Jafnframt sagði blaðið,
að það væri ekki annað en
flónska að draga einhverjar
ályktanir af þvi þótt vissum
mönnum hefðu verið falin til-
tekin trúnaðarstörf, að þar
með væri ákveðið, að þeir ættu
að taka við öðrum áhrifameiri
störfum siðar. Þetta færi allt
eftir þvi hvernig menn reynd-
ust og um það gæti enginn sagt
fyrirfram.
ÞRATT fyrir þessi óbeinu
mótmæli Dagblaðs þjóðarinn-
ar, eins og aðalmálgagn
kommúnista heitir, hefur litt
dregið úr þeim skrifum vest-
rænna blaða, að Yao Wen-
yuan sé hugsanlegur eða lik-
legur eftirmaður Maos. Það
hefur nefnilega styrkt þessar
ágizkanir, að sá orðrómur hef-
ur komizt á kreik, að Yao sé
tengdasonur Maos, en ekki
hefur það þó fengizt staðfest.
Jafnframt er það upplýst, að
hann hafi um alllangt skeið
verið náinn samverkamaður
Chiang Ching, konu Maos.
Augljóst er það lika, að Yao
hefurnotið tiltrúar Maos, eins
og sést á þvi, að hann er lang-
yngsti maðurinn, sem á sæti i
æðstu stjórn kommúnista-
flokksins. Þangað hefði hann
ekki komizt, ef hann hefði ekki
haft öruggan stuðning Maos.
Þá hefur það rifjazt upp, að
það var blaðagrein, sem Yao
skrifaði, er kom af stað menn-
ingarbyltingunni svonefndu.
Að sjálfsögðu stóðu Mao og
Chiang Ching þar á bak við, en
þau hefðu ekki látið Yao skrifa
greinina og gerast þannig
upphafsmann menningar-
byltingarinnar, ef þau hefðu
ekki borið sérstakt traust til
hans og ætlað honum meira
hlutverk i framtiðinni.
YAO WEN-YUAN er lang-
yngstur af aðalleiðtogum kin-
verskra kommúnista, aðeins
44 ára gamall. Hann er fæddur
og uppalinn i Shanghai. Faðir
hans, Yao Lien-tse, var þekkt-
ur rithöfundur. Yao stundaði
nám við háskólann i Shanghai
og gerðist að honum loknum
einn af helztu leiðtogum i
samtökum ungkommúnista.
Jafnframt starfaði hann sem
bókmenntagagnrýnandi og
hlaut það orð, að vera i senn
orðheppinn og hvassyrtur. Ár-
ið 1953 varð hann ritstjóri
vikublaðs i Shanghai, sem
fjallaði sérstaklega um bók-
menntir og listir. Þar beitti
Yao sér mjög gegn ýmsum
eldri rithöfundum, sem hann
taldi of gamaldags i hugsun.
Skrif Yaos vöktu mjög athygli
á honum og hann varð fljót-
lega gerður pólitiskur ritstjóri
við aðalblað kommúnista i
Shanghai. t blaðinu hélt Yao
uppi hörðum árásum á ýms
þau öfl eða menn, sem hann
taldi i andstöðu við Mao og
kenningar hans. Jafnt rit-
höfundar, visindamenn og
stjórnmálamenn urðu fyrir
ádeilum hans. Hann vann sér
það orð, að vera i senn einn
hvassyrtasti og ritfærasti
blaðamaður i hópi kinverskra
kommúnista.
HINN 10. nóvember 1965,
birti Yao i blaði sinu greinina,
sem oftast er talin upphaf
menningarbyltingarinnar.
Greinin var hörð ádeila á
varaborgarstjórann i Peking,
Wu Han, en hann var þekktur
leikritahöfundur. Yao hélt þvi
fram i grein sinni, að i einu
nýjasta leikriti hans fælist
grimuklædd árás á Mao og
kenningar hans, og sýndi þetta
bezt, að þörf væri nýrrar bylt-
ingar i menningarmálum þjóð
arinnar, sem beindist m.a. að
þvi, að uppræta gamlan og úr-
eltan hugsunarhátt og treysta
kenningar Maos i sessi. Sagan
segir, að Chiang Ching hafi
upphaflega reynt að fá grein
um þetta efni birt i blöðunum i
Peking, en hinn voldungi aðal
borgarstjóri þar, Peng Chen,
hafi komið i veg fyrir það. Chi-
ang Ching fór þá til Shanghai
og fór þess á leit við Yao, að
hann birti grein um þetta efni.
Hann skrifaði siðan greinina i
samráði viö Mao og Chiang
Ching. Þessi saga hefur ekki
fengizt staðfest, en hitt má
telja nokkurn veginn vist,
aðYao hefði ekki hafið þessa
árás á valdamenn i Peking án
vitundar og vilja Maos og Chi-
ang Ching.
Eftir þetta hefur Yao verið
handgenginn Mao og Chiang
Ching og bar mjög á honum og
skrifum hans i sambandi við
menningarbyltinguna. Arið
1966 var hann kosinn eða
skipaður i miðstjórn kommún-
istaflokksins. A flokksþinginu
1969 var hann svo kosinn i
æðstu stjórn eða fram-
kvæmdastjórn flokksins, en
það er hún sem raunverulega
stjórnar Kina undir forustu
þeirra Maos og Chou En-lais.
Eins og áður segir, er Yao
talinn kvæntur dóttir Maos og
Chiang Chings, þótt það hafi
ekki verið opinberlega stað-
fest. Þessi dóttir þeirra heitir
Mao Hsiaoli, er sögð þritug að
aldri og stundar blaða-
mennsku.
Ekki er kunnugt um, nema
eina utanferð Yao. Hann var
fyrirnokkrum árum formaður
i sendinefnd rauðliða, sem
heimsótti Albaniu.
AÐ SJALFSÖGÐU verður
ekkert fullyrt um það nú,
hvort Yao á eftir að taka sæti
þeirra Maos eða Chou En-lais,
jafnvel þótt hann væri krón-
prins. Þeir menn, sem áöur
hafa verið taldir liklegir eftir-
menn Mao, hafa horfið af svið-
inu með ýmsum hætti. Hitt er
hins vegar vist, að eins og er,
þá er Yao einn af mestu
áhrifamönnum i Kina og hefur
það umfram þá að vera enn á
bezta aldri. Hann er sagður
mikill starfsmaður og sizt
minni áróðursmaður i ræðu en
riti.
Sagt er, að Rússar hugsi
ekki til þess með neinni
ánægju, ef Yao verður eftir-
maður Maos, eða Chou En-
lais. Yao er nefnilega sagður
vera mikill andstæðingur
Sovétrikjanna. Af hálfu Rússa
er það áreiðanlega óttazt, að
Mao reyni að velja sér eftir-
mann, sem sé i senn bylt-
ingarsinnaður og andstæður
Rússum. Yao fullnægir þessu
hvoru tveggja.
Þ.Þ.