Tíminn - 18.10.1972, Síða 12
n
1 T * H -«i
TÍMINN
> .1 (■>•> .>o.l /■--
Miövikudagur 18. október. 1972
einhverjum merki um að fylgja mér. Ég fetaði á eftir honum og
mændi niður á gólffjalirnar og óskaði þess i huga minum, að ég hefði
fengið sæti nær dyrunum, þar sem ég vekti minni athygli. Fólkiö, sem
sat á einum fremstu bekkjanna, þokað sér saman, kona lyfti barni upp
á kjöltu sina og ég tróð mér milli raðanna að auðu sæti. Ég fann, að
allra augu mændu á mig, en einkum stóðu þó augu kvenna á mér undan
slútandi hattbörðum og höfuðskýlum. Þótt ég heyrði það ekki, varð ég
þess vör, að lágur kliður fór um salinn við komu mina. Maðurinn, sem
var við hliðina á mér, sat grafkyrr sem steinrunninn væri og starði
fram fyrir sig. En ég fann harða vöövana hnyklast inn undir rytjuleg-
um fötum hans. Þykkar hendur með slyttislega fingur, sem lágu mátt-
lausar á hnjám hans virtust tæplega geta verið limir á likama hans. Við
hina hliðina á mér sat stúlka i köflóttri kápu og meö litið hattkrili aftan
i hnakkanum og úðaði púðri á nefið á sér. Hárið á henni var dökkt og
gljáandi eins og fátæklegir skórnir, sem hún var með á fótunum. Ég sá,
að hún gaut hornauga á úrið mitt, þegar ég ýtti hanzkanum niður af
úlnliðnum til þess að sjá, hvað klukkan væri.
Og klukkuna vantaði tiu minútur i þrjú. Ég andvarpaði og óskað
þess i huganum, að athöfnin byrjaði réttstundis. Ég neyddi sjálfa mig
til þess aö lita upp á viðhafnarpallinn. Þvi fyrr sem ég heföi það, þvi
léttara myndi mérveitastþað.Maðursatviðmannánokkrum bekkjum
fyrir framan mig, en þó sá ég gerla kistuna, sem ég hafði kviðið svo
fyrir að sjá, uppi á pallinum. Mér til hugarhægðar sá ég, að þeir höfðu
breitt Bandarikjafánann yfirhana. Vera má, að sumum hafi þó fundizt
það óviöeigandi Jói Kellý gegndi aldrei herþjónustu, hvorki á sjó né
landi. Striðið, sem hann hafði háð, var ekki þess umkomið að varpa á
hann vegsamlegum ljóma fórnfúsrar ættjarðarástar. En ég gat ekki
varizt þvi, að mér komu i hug orðin, sem letruð eru á verzlunarvarning
og framleiðsluvörur „Búið til i Bandarikjunum”. Mér fannst Jói Kellý
eiga rétt til að njóta hliðstæðra eftirmæla og sömuleiðis fánans, sem
hann hafði svo oft hjálpað afa sinum til að draga að hún á þjóðminn-
ingardaginn.
Blómskrúð var ekki mikið á þessari kistu. En þetta var lika i janú-
armánuði, og blóm torfengin og dýr. Heljarstór og tildurslegur krans,
sem liktist auglýsingasveigunum, sem siður er að hengja upp, þegar
nýjar verzlunarbúðir eru opnaðar að þvi undanskildu að um hann var
ekki brugðið neinum gullnum borða, sem á væri letrað: „Bjóðum beztu
kjörin”, haföi verið lagður kyrfilega á mitt kistulokið. Ég gat þess til,
að verkamannasambandið hefði sent hann. — Auk þess voru fáeinir
fátæklegir sveigar og rauður rósavöndur, sem ég hafði sjálf sent. Hann
stóð i ljótri pjátursdós á borði við kistuna.
Tólf menn gengu upp á pallinn. Þeir reyndu að vera sem settlegastir,
og mér virtust þeir stiga þannig til jarðar, að þeir væru alltaf að forðast
marr i skónum sinum. Þó var klunnalegur virðuleiki i framgöngu
þeirra, sem ekki fór illa við sundurleitan klæðaburð þeirra. Allir voru
þeir þó i hvitum skyrtum og með svört bindi. Þeir settust allir á stóla,
sem raðað hafði verið annars vegar á pallinn. önnur stólaröð var hin-
um megin, nær kistunpi. Bráðlega varð einnig hver stóll setinn þeim
megin. Þar þekkti ég ungan prest, séra Fergus, sem þjónaði við ka-
þólsku kirkjuna hamfan árinnar, og Meþódistaprestinn gamla, séra
Ellis, sem þjónað hafði i tuttugu ár meðal verkamanna, er töldust til
hinna margvislegu^tu kirkjudeilda. Hér átti ekki að fylgja ströngum
trúarvenjum neinnar sérstakrar kirkjudeildar, hugsaði ég. Þrir ókunn-
ugir menn sátu milli prestanna, sjálfsagt fulltrúar verkamannasam-
bandsins eða einstakra deilda þess, komnir til þess að krydda lofræður
hinna vigðu kennimanna. Kona, sem ég sá ekki framan i hafði tekið sér
sæti við pianó milli tveggja sölnaðra innipálma. Mennirnir, sem uppi á
pallinum sátu, stóðu upp, og við, sem á bekkjunum voru, risum einnig á
fætur.
„Ég fálma, hrópa, flýt til hans,
sem finnst mér vera Drottinn alls,
og styð mig, þótt sé stutt til falls,
við stærstu von i brjósti manns”.
Salurinn allur bergmálaði af söng óteljandi radda. Loftið titraði við
hljómfallið, svo að ég gat ógerla gert þess mun, hvað ég heyröi og hvað
ég skynjaði á annan hátt. Ég hallaöi mér fram á bakið á bekknum fyrir
framan mig og lagði eyrun við söngnum og hljóðfæraslættinum og orð-
um þessa óðs, sem við skólanemarnir höfðum eitt sinn verið látnir
syngja, þegar við gengum inn i hátiðasalinn við mikils háttar tæki
færi. Margir piltar og margar stúlkur, sem þarna voru þennan dag,
höfðu þá gengið i fylkingu með okkur Jóa Kellý og sungið þetta vers. Nú
sungum við það yfir honum. Jú, hugsaði ég, yfir honum, en fyrir okkur
sjálf, sem hér vorum saman komin við kistu hans, ringluð hjörð og
sundurleit.
„A hann, sem bar sitt bölvafarg
og barðist fyrir satt og rétt,
að verða hjóm og hismi létt,
sem hylur mold og sær og bjarg?”
„Bölvafarg....”. Það var hræðilegt orð þeim, sem vissi hvað það
merkti.
Þessi orð gerðu mig skelkaða. Ég gat ekki annað en minnzt þeirra
dapurlegu hugrenninga, sem ég hafði alið i brjósti siðustu vikur og
mánuði. En Jói hafði ávallt verið heill i geði, þjónað sannleikanum
óskiptur og aldrei gefið freistingunum og rangsleitninni færi á sér.
Hann hafði fórnað öllu.... Og fyrir hvað? Fyrir málefni, hugsjón, sem
þegar virtist falli vigð. Fyrir órjúfandi tryggð, sem að lokum varð hans
banasök. I huganum sá ég hann engjast sundur á garðstignum, varnar-
lausan gegn tilræði þeirra, sem hann taldi vini sina, byltast i blóðugri
fönninni i fjörubrotunum.
Við settumst aftur á bekkinn. Ég reyndi ekki að fylgjast með
þvi, sem sagt var uppi á pallinum, nema hvað ég laut höfði eins og aðr-
ir, meðan bænirnar voru fluttar. Þar var mér ofraun að einblina á
varir ræðumannanna, og hugur minn var of bundinn við gamlar minn-
ingar til þess að ég gæti hent reiður á innantómu skrafi. Ég hafði ekki
gert mér það ljóst fyrr, hve sterkum böndum við Jói vorúm tengd. Við
höfðum svo lengi átt saman leik og starf, án þess að krefjast nokkurs
hvort af öðru. Við vorum bundin böndum ástar, sem fólk veit ekki, hve
djúplæg er, fyrr en hún er öll. Við Jói höfðum stælt og verið ósammála.
Leiðirokkar hafði skilið, en þó höfðum við treyst hvort öðru eftir sem
áður. Nú var ég miklu svipt. Hið eina, sem ég gat huggað mig við, var
minningin.
Einn ókunni maðurinn stóð við borðið og var að halda ræðu. Rauðu
rósirnar i pjáturdósinni tiruðu i hvert skipti, sem hann hallaði sér fram
á borðið, orðum sínum til áherzlu. Konur grétu allt i kring um mig.
Karlmennirnir sátu gneypir og hlustuðu. Jói var þegar orðinn spámað-
ur og pislarvottur i huga fólksins. Ég gat mér þess til, að hinn ókunni
1235
Lárétt
1) Málmur.- 5) Fersk- 7)
Blöskri,- 9) Menn,- 11) Stia.-
13) Straumkasti.- 14) Krass.-
16) Greinir,- 17) Bókar.- 19)
Övirðir-
Lóðrétt
1) Verða grennri.- 2) Upphr -
3) Þyt.- 4) Virði - 6) Hávaði.-
8) Sig.- 10) Þátttakandi.- 12)
öfug röð,- 15) Segja frá,- 18)
Utan.-
Ráðning á gátu No. 1234.
Lárétt
1) Galdur,- 5) Lút - 7) Ok,- 9)
Ragn,- 11) Gor,- 13) Rói,-
14) Glas,- 16) ÐÐ.- 17 Snæri,-
19) Spætan.-
Lóðrétt
1) Groggi,- 2) LL,- 3) Dúr,- 4)
Utar,- 6) Sniðin.- 8) Kol - 10)
Góðra.- 12) Rasp.- 15) Snæ.-
18) Æt,-
t -
y
M
II
/V
y
/c
i7
/f
D
R
E
K
I
"Gott — kryfjum þetta til
mergjar. Ert þú ekki
af ættbálki Hoog-
aana?
1 siðustu
viku var é|
beðinn að
koma heim
móðir min
^væri að
ftdeyja
Hlýöa þér
Hoogaan? ,
l||' ||l iT/i'
■nil limi lliilnllli
■
MIÐVIKUDAGUR
18. október
7.00 Morgunútvarp, Veöur-
fregnir kl. 7.00, 8.15 og 10.10.
Fréttir kl. 7.30, 8.15 (og for-
ustugr. dagbl.), 9.00 og
10.00. Morgunbæn kl. 7.45.
Morgunleikfimi kl. 7.50.
Morgunstund barnanna kl.
8.45: Pálina Jónsdóttir
les söguna „Kiki er allt-
af að gorta,, eftir Paul
Huhnerfeld (9) Til
kynningar kl. 9.30. Létt lög á
milli liða.
12.00 Dagskráin. Tónleikar
Tilkynningar.
12.25 Fréttir og veðurfregnir.
Tilkynningar.
13.00 Við vinnuna: Tónleikar.
14.30 Siðdegissagan „Draum-
ur um Ljósaland” eftir Þór-
unni Elfu Magnúsd.
Höfundur les (3).
15.00 Fréttir. Tilkynningar.
15.15 íslenzk tónlist:
16.15 Veðurfregnir- Síðasta
ferð min yfir Smjörvatns-
heiði.Árni Benediktsson les
minningarþátt eftir Bene-
dikt Gislason frá Hofteigi.
16.40 Lög leikin á trompet.
17.00 F'réttir. Tónleikar.
17.30 Sagan: „Fjölskyldan i
Ilreiðrinu” eftir Estrid Ott
Sigriður Guðmundsdóttir
les (9).
18.00 Fréttir á ensku.
18.10 Tónleikar. Tilkynningar.
18.45 Veðurfregnir. Dagskrá
kvöldsins.
19.00 Fréttir. Tilkynningar.
19.30 Daglegt mál. Páll
Bjarnason menntaskóla-
kennari flytur þáttinn.
19.35 Alitamál Stefán Jónsson
stjórnar umræðuþætti
20.00 Pianósónata nr. 28 i A-
dúr op. 101 eftir Beethoven
Artur Schnabel leikur.
20.20 Sumarvaka a.
21.30 Útvarpssagan: „Bréf
séra Böðvars” eftir Ólaf Jó-
liann Sigurðsson. Þorsteinn
Gunnarsson leikari les (5).
22.00 Fréttir.
22.15 Veðurfregnir. Kvöldsag-
an: „Óskasteinninn”, smá-
saga eftir Rósu Einarsdótt-
ur frá Stokkahlöðum. Sig-
riður Schöth les.
22.30 Djassþátturi umsjá Jóns
Múla Árnasonar.
23.20 Fréttir i stuttu máli.
Dagskrárlok.
MIÐVIKUDAGUR
18. október 1972
18.00 Teiknimyndir
18.15 Chaplin
18.25 Pétur og úlfurinn Ballett
eftir Colin Russel við tónlist
eftir Sergei Prókoffieff. Sin-
fóniuhljómsveit Islands
leikur undir stjórn Václavs
Smetáceks. Söguna segir
Helga Valtýsdóttir. Frum-
sýnt 22. marz 1970.
18.50 Hlé
20.00 Fréttir
20.25 Vcður og auglýsingar
20.30 Hár er höfuðprýði
Bandarisk fræðslumynd,
þar sem fjallað er i léttum
tón um hárvöxt og hártizku.
Rætt er við sköllótta menn
og lokkaprúða og sýnt,
hvernig bæði karlar og kon-
ur leggja sig fram um að
halda „höfuðprýði” sinni i
rækt. Rakin er þróun hár-
tizkunnar á siðari timum og
rif juð upp hjátrú i sambandi
við hárvöxt. Þýðandi Óskar
Ingimarsson.
21.25 Árásin (Attack) Banda-
risk bíómynd frá árinu 1956,
byggð á leikriti eftir
Norman Brooks. Leikstjóri
Robert Aldrich. Aðalhlut-
verk Jack Palance, Eddie
Albert og Lee Marvin. Þýð-
andi Björn Matthiasson.
Myndin gerist i heimsstyrj-
öldinni siðari og lýsir þvi,
hvernig heigull i hárri stöðu
kallar dauða yfir liðsmenn
sina — og hefnd yfir sjálfan
sig.
23.10 Dagskrárlok