Tíminn - 07.11.1972, Síða 10

10
TÍMINN
Þriðjudagur 7. nóvember 1972
flEIWC
■ x
Gunnar II. Agústsson hafnarstjóri i Ilafnarfiröi i Straumsvikurhöfn,sem er fullkomnust islenzkra hafna
í Hafnarfirði er ein elzta og
bezta höfn landsins, og þar hefur
verið mikill verzlunarstaður um
aldir. Glóandi hraunflóð hefur
einhvern tima endur fyrir löngu
steypzt þar fram af sjávar-
bakkanum, storknað skyndilega,
er það minntist við hafið, og
myndað með þvi aðdjúpa höfn,
sem einnig var vel skýlt i hraun-
krikanum.
Menn hafa snemma uppgötvað
kosti hafnarinnar, svo snemma,
að firðinum hafði þá ekki enn
verið gefið nafn — það veitti
höfnin honum fyrst, enda ekki
óeðlilegt að hann flikaði þvi
bezta, sem hann hafði upp á að
bjóða. Siðan hefur Hafnarfjörður
og nafngjafi hans mjög komið við
sögur, þótt fátt eitt sé hægt að
telja hér. En leitum nú aftur til
upphafs tslandsbyggðar.
Herjólfshöfn hin forna
f Hauksbókartexta Landnámu
segir svo um brottför Hrafna-
Flóka og förunauta hans, sem
aðeins þrir eru nafngreindir, frá
tslandi:
„Þeim beit eigi fyrir
Reykjanes, og sleit frá þeim
bátinn og á Herjólf, — hann köm i
Herjólfshöfn. Flóki kom i Hafnar
fjörð, — þeir fundu hval á eyri
einni út frá firðinum og kölluðu
þar Hvaleyri — þar fundust þeir
Herjólfur. Um sumarið sigldu
þeir til Noregs. Flóki lastaði mjög
landið, en Herjólfur sagði kost og
löst af landinu, en Þórólfur kvað
drjúpa smjör af hverju strái á
landi þvi, er þeir höfðu fundið, —
Grlska flulningaskipið KEA I Straumsvikurhöfn, hingað komið meö 22.0(10 tonn af súráli beint frá Astraliu. KEA er tuttugasta súrálskipið,
sem hingað kemur.
Fyrsta flotbryggja á islandi, áður Hótel Vikingur á Hlíðarvatni.
þvi var hann kallaður Þórólfur
smjör.”
Nú er hin forna Herjólfshöfn
týnd, eða a.m.k. nafnið, en ekki er
fjarri lagi að ætla, að það sé ein-
mitt hún, sem gefið hefir firðinum
nafn, og höfnin i Hafnarfirði heiti
að réttu Herjólfshöfn. Það nafn
ætti að athuga, og hvort ekki væri
rétt að taka það upp að nýju. Það
eykur tilkomuleik hafna eins og
annars, er þær fá sin sérstöku
nöfn, eins og t.d. Friðarhöfn i
Vestmannaey jum.
Ef til vill. hefur Herjólfur
kynnzt i Hafnarfirði einhverju
þvi, er kom honum til að lita á
landið undir viðara sjónarhorni
en skipstjóri hans. E.t.v. hefur
hann fyrstur uppgötvað kosti
haínarinnar og fiskimiðin
skammt undan og séð hversu vel
hún myndi liggja við verzlun er
land færi að byggjast. Undir
hamrinum væri skjólgott og hlý-
legt, og hinn ánægjulegasti bú-
staður. Ekki er þess getið, að
hann hafi átt afturkvæmt i
fjörðinn, en snemma er getið um
skipakomur þangað og umfangs-
mikla verzlun, einkum þó eftir að
erlendar þjóðir tóku að sælast
eftir verzlun við fslendinga.
Englendiiigar og Hansa-
menn i Hafnarfirði.
Þegar liður á miðaldir fara er-
lend stórveldi mjög að lita hýru
auga til fslandsverzlunar og
hinna gjöfulu fiskimiða við
strendur landsins. Þótt Hansa-
menn væru Englendingum sterk-
ari i verzlunarmálum og hefðu
flestir hinna betri hafna á sinu
valdi, voru Englendingar betri
fiskimenn og gátu rekið nokkra
verzlun einkum þó á hinum minni
höfnum. Ein aðaiverzlunarhöfnin
á þessum tima var i Hafnarfirði,
og þaf er vitað, að fyrsti enski
kaupmaðurinn, sem hingað
sigldi, hafði aðsetur. Siðan er
alloft getið um verzlun Englend-
inga þar. Nefndist verzlunar-
staður þeirra Fornubúðir og
munu hafa staðið i Háagranda
undan Oseyri.
Róstusamt var löngum með
enskum og þýzkum hér við land
og brugðu Englendingar m.a. á
það ráð, er við þekkjum enn i nú-
tiðinni, eða að veita skipum
sinum herskipavernd. Þjóð-
verjar höfðu höfn i Straumi, en
fiskiskip Englendinga héldu sig
gjarnan við Hafnarfjörð. Reyndu
þýzkir allt hvað þeir gátu að
koma þeim þaðan og kom til bar-
daga vafalaust oftar en einu
sinni.
Þarsem nú heita Jófriðarstaðir
og klaustrið stendur, munu
áður hafa heitið Ófriðarstaðir og
dregið nafn af bardaga milli
Hansamanna og Englendinga
einhvern tima á árunum milli
1480 og 1490. Um það leyti munu
enskir hafa hrökklast burt úr
firðinum, og réðu Hansamenn
þar siðan lögum og lofum fram að
einokun, en munu þó hafa hafzt
við eitthvað fram yfir 1602. Varð
staðurinn mjög þýzkur á þessum
tima, eins konar Björgvin
Islands, þótt eigi gæti þeirra
áhrifa lengur.
Hafnarfjöröur áokkaröld.
Upphaf islenzkrar togaraút-
gerðar var frá Hafnarfirði, þótt