Tíminn - 10.11.1972, Blaðsíða 5

Föstudagur 10. nóvember 1972
TÍMINN
5
Dr. Richard Beck:
Landnámabók
í ágætri enskri þýðingu
Fyrst nafnskírteinið
— síðan brennivínið
Okkur Islendingum er það að
vonum, ánægjuefni, þegar eitt-
hvert af meiri háttar sagnfræði-
legum eða fagurfræðilegum rit-
um okkar kemur út i vandaðri
þýðingu á viðlesnu erlendu máli.
Verður það sérstaklega með
sanni sagt, þegar um er að ræða
jafn mikið grundvallarrit i sögu
þjóðar vorrar og Landnámabók;
en hún er nýlega komin út i ágætri
enskri þýðingu, og nær með þeim
hætti til enskumælandi lesenda
viðsvegar um hinn menntaða
heim.
Ber þýðingin heitið: THE
BOOK of SETTLEMENTS
(Landnámabókl Þýðendurnir eru
þeir Hermann Pálsson, sem
óþarft er að kynna islenzkum les-
endum, og Paul Edwards, er
lagði stund á islenzku við háskól-
ann i Cambridge. Er Hermann,
eins og kunnugt er, kennari i is-
lenzkum fræðum við Edinborgar
háskóla, en Edwards kennari i
ensku við sama háskóla. Rit-
stjórn útgáfu þýðingarinnar hafa
annazt þeir prófessorarnir
Haraldur Bessason og Robert J.
Glendinning, sem báðir eru kenn-
arar við Fylkisháskólann i Mani-
toba. Er þýðingin gefin út á veg-
um Bókaútgáfu háskólans (The
University of Manitoba Press,
Winnipeg, 1972). Verð bókarinnar
er $12.00 i vönduðu bandi.
Ég naut þeirrar ánægju að lesa
umrædda þýðingu i handriti , og
bar hana gaumgæfilega saman
við frumritið. Vissi ég þvi vel,
hvers vænta mætti, er hún kæmi á
prent. Endurlestur hennar i bók-
arformi hefir staðfest þá skoðun
mina, að þar er að öllu leyti um
prýðilegt verk að ræða.
Ritstjórarnir hafa leyst sitt
verk mjög vel af hendi: Gagnorð-
ur formáli þeirra dregur athygli,
annars vegar, að grundvallar-
gildi Landnámabókar og hins
vegar, að nauðsyn enskrar
þýðingar af henni er höfði til við-
tækari lesendahóps heldur en
eldri þýðingarnar. Láta þýðendur
jafnframt i ljósi þá von, að i les-
endahópi þýðingarinnar verði
eigi aðeins stúdentar og fræði-
menn, sem sérstakan áhuga hafa
á fornnorrænum fræðum, heldur
einnig almennir lesendur, er eiga
sér áhugamál utan samtiðarinn-
ar. Sýnist mér einnig full ástæða
til þess, að þýðingin nái þeim til-
gangi sinum, jafn vel og hún er úr
garði gerð i alla staði.
Þýðendurnir fylgja henni úr
hlaði með itarlegri inngangsrit-
gerð, sem svipmerkist af traust-
um lærdómi, og er að sama skapi
prýðisvel samin og hin læsileg-
asta. Eins og þar er tekið fram,
hafa þeir lagt til grundvallar þýð-
ingu sinni nýjustu og traustustu
útgáfu frumtexta Landnámabók-
ar, sem sé, útgáfu dr. Jakobs
Benediktssonar (islenzk fornrit,
1969). Ennfremur segja þýðend-
ur, að þeir hafi, i túlkun sinni á
textanum, drjúgum byggt á skoð-
unum dr. Jakobs, og að kaflar i
inngangsritgerð þeirra séu
grundvallaðir á hinum snjalla
inngangi hans að fyrrnefndri
textaútgáfu hans. Inngangsrit-
gerð þeirra er, i fáum orðum
sagt, efnismikil, skilningsrik og
um allt hin athyglisverðasta.
Meðal annars benda þýðend-
urnir t.d. á það, að þótt ættartölur
skipi óhjákvæmilega mikið rúm i
Landnámu.þá gægist þar einnig
fram margt það, er bregði birtu á
skapgerð og sérkenni þeirra ein-
staklinga, sem þar koma við
sögu. Með öðrum orðum, að þar
sé eigi aðeins um þurran söguleg-
an fróðleik að ræða. Rökstyðja
þýðendur þess. staðhæfingu sina
með fjölda sannfærandi tilvitn-
ana, er stórum auka inngangsrit-
gerðinni lif i frásögn og litbrigði.
Skal þá horfið að þýðingunni
sjálfri. Orðréttur samanburður
við frumritið leiðir það i ljós, að
hún fylgir þvi trúlega, en er sam-
timis færð i lipran og eðlilegan
enskan málbúning, laus við þá
fyrnsku i málfari, sem ósjaldan
hefir verið megin galli á eldri
enskum þýðingum af islenzkum
fornritum. I jafn umfangsmiklu
verki og hér er um að ræða, getur
hins vegar eðlilega orðið skoð-
anamunur um þýðingu einstakra
orða og orðatiltækja, sem tiðum
er þó einungis smekksatriði. Að
öllu samanlögðu, hefir þýðendun-
um tekizt framúrskarandi vel að
þýða Landnámuimeð nákvæmni á
nútiðar ensku, og halda jafnframt
i rikum mæli blæ frumritsins og
svip þess.
Viturlega tel ég það ráðið, ekki
sizt með hina almennu lesendur i
huga, að þýðendur hafa, að þvi er
ljóðformið snertir, farið frjálsum
höndum um kveðskapinn i frum-
ritinu, en eigi að siður, trúlega
haldið merkingu visnanna sam-
hliða miklu af myndauðgi þeirra.
Eins og tekið er fram i inn-
gangsritgerðinni, er þetta þriðja
enska þýðingin af Landnámabók.
Sú fyrsta er þýðing þeirra Guð-
brands Vigfússonar og F. York
Powell i hinu mikla ritsafni
þeirra Origines Islandicæ (1905).
Hin er þýðing T. Ellwood, The
Book of the Settlement of Iceland
(1908). Þýðendur unræddrar þýð-
ingar láta þess sérstaklega getið,
að þeir hafi haft hvorúga þessara
eldri þýðinga til hliðsjónar, og
liggur samanburður við þær þvi
utan vébanda þessarar um-
sagnar.
Gagnorðar neðanmáls skýringar
auka á gagnsemd þýðingarinnar,
og sama máli gegnir um skrárnar
yfir kaflafyrirsagnir og nöfn
landnámsmanna.
Bókin er mjög merkileg að ytri
búningi. Hún er prýdd ágætum
litmyndum af ýmsum stöðum á
Islandi og landabréfum af mörg-
um þeim stöðum, er við sögu
koma. Auka myndirnar og landa-
bréfin drjúgum þokka bókarinnar
og almennt gildi hennar.
Þessi timabæra merkisþýðing
Landnámabókar er fyrsta bindi
ritsafns um islenzk fræði, sem út
kemur á vegum fylkisháskólans i
Manitoba undir ritstjórn þeirra
prófessoranna Haraldar Bessa-
sonar og Robert J. G'.endinning.
Er þetta fyrsta bindi safnsins
sannarlega góð spá um framhald
þess. En hin bindin, þegar i undir-
búningi, eru islendinga saga dn
Jóns Jóhannessonar i þýöingu
prófessors Haraldar Bessasonar
og Grágás i þýðingu prófessors
Peter G. Foote og annarra, með
inngangi og skýringum.
Óþarft er að fjölyrða um það,
hve mikilvæg þessi rit eru i sögu
Islands og islenzkrar menningar,
og verður þyðingum þeirra þvi
vafalaust beðið með eftirvænt-
ingu af fræðimönnum og öðrum
unnendum fræða vorra. En sér-
staklega megum við tslendingar
vera þakklátir Manitobaháskóla
fyrir útgáfu umrædds safns
enskra þýðinga islenzkra merkis-
rita, og tekur það ekki siður til
ritstjóranna og þýðendanna.
Skylt er emnig að geta þess, að
ofannefndar útgáfur eru tengdar
1100 ára afmæli tslands byggðar
1974 og 100 ára Nýja tslands,
meginbyggðar tslendinga i
Kanada, árið eftir. Anægjulegt er
það einnig til frásagnar, að is-
lenzk samtök i Vesturheimi
styðja útgáfur þessar með fjár-
framlögum.
Þl5-Reykjavik
Landsambandið gegn áfengis-
bölinu hélt 10. þing sitt laugar-
daginn 28. október s.l. i Reykja-
vik.
A þinginu var samþykkt, að
beina þeim tilmælum til
heilbrigðisráðuneytisins, að þaö
hlutist til um i samráði við dóms-
og fjármálaráðuneytið, aö öll sala
á áfengi frá Afengis- og tóbaks-
verzlun rikisins verði bundin við
nafn og nafnnúmer og persónu-
skiljrikja sé krafizt viö af-
greiðslu. Það er álit þingsins, að
Metsölur í
ÞÓ—Reykjavik.
Sama góöa sildarveðrið hélzt i
Danmörku alla siðustu viku. Þar
seldu 19 islenzk sildveiöiskip og
eitt seldi i Þýzkalandi. Alls seldu
bátarnir 1224 lestir fyrir 24
milljónir islenzkra króna, og
meðalverðið var að þessu sinni
kr. 19.64.
Flestir bátanna seldu fyrri
hluta vikunnar, en eftir þvi sem
leið á vikuna var minni og minni
sild á markaðnum vegna
stöðugra ógæfta.
Eins og svo oft áður fékk Loftur
Baldvinsson frá Dalvik hæst verö,
en hann seldi 115 lestir fyrir 2.1
milljón króna. Ólafur Sigurðs-
son frá Akranesi fékk hæsta
meðalverðið, 26 krónur fyrir
kilóið.
Jólamerki
á Akureyri
Kvenfélagið Framtiðin á
Akureyri hefur um áratuga skeið
gefið út jólamerki, og hefur frú
Alice Sigurðsson teiknað merkið
að þessu sinni.
Kvenfélagið hvetur alla Akur-
eyringa og Norðlendinga til þess
að styrkja gott málefni með
þvi að kaupa jólamerki „Fram-
tiðarinnar”, en allur ágóði rennur
til elliheimilis Akureyrar.
Útsölustaður i Reykjavik er
Frimerkjahúsið, Lækjargötu 6 a.
með þessu móti yrði auðveldara
að framfylgja lögum og reglu-
gerðum, m.a. varðandi áfengis-
kaup ungmenna og sú hætta, sem
erá þvi,að eldra fólk kaupi áfengi
fyrir þau, verði miklu minni en
ella.
Einnig var samykkt að beina
þvi til dóms- og fjármálaráðu-
neytisins, að nafnskirteini verði
gerð á þann veg, að fölsun þeirra
sé útilokuð. Sömuleiðis telur
þingið rétt, að fæðingardagur
verði tilgreindur á nafn-
skirteininu með mjög skýrum
stórum stöfum, svo að fæöingar-
daginn megi_ greina fljótt og
auðveldlega.
Formaður Landsambandsins
gegn áfengisbölinu er nú Páll V.
Danielsson.
Sala endurskins-
merkja hafin
Erl—Reykjavik
Umferðarráð hefur nú dreift
endurskinsmerkjum til sölu i
allar mjólkurbúðir á höfuö-
borgarsvæðinu, svo og i kaup-
félögin úti á landi. Sala þeirra
mun standa i tvær vikur.
I skammdeginu gerist þess
mikil þörf að nota endurskins-
merki einkum þó fyrir þá, er
ganga dökkklæddir þvi að talið er
aö dökk flik endurkasti aðeins um
5% af þvi ljósmagni, er á hana
fellur, en alhvit flik aftur á móti
um 80%. Ef bifreið ekur með
háum ljósum, sést dökkklæddur
vegfarandi án endurskinsmerkja
i 100 m fjarlægð. Sé annarri
bifreið mætt um leið, sést hann
aðeins i 50 m fjarlægð. Ef sámi
maður hefði endurskinsmerki,
sæist hann i allt aö 300 m
fjarlægð. Sé bifreið ekið með
lágum ljósum, sést endurskins-
merkjalaus maður aðeins i 35 m.
fjarlægö, en bæri hann endur-
skinsmerki sæist hann i 130 m
fjarlægð.
Bezt er að hafa endurskins-
merki neðarlega á flikum,
gjarnan á ermum eða
buxnaskálmum, þvi að þeir
hlutar eru alltaf á hreyfingu.
Nauðsynlegt er að festa merkin
bæði að framan og aftan á
flikurnar. Endurskinsmerkin,
sem nú eru seld, eru svokölluð
straumerki, og eru þrjú lftil
merki i hverjum poka.
ORÐSENDING
TIL VOLVO
EIGENDA
öryggiseftirlit Volvo-verksmiðjanna í Gautaborg hefur farið
þess d leit við umboðsmenn Volvo um allan heim, að þeir Idti
fara fram skoðun d Volvo bifreiðum, sem bera eftirfarandi
verksmiðjunúmer. Óskað er eftir þessari skoðun vegna hugsan-
legrar mdlmþreytu d kælispaða og möguleika d óhreinindum
í stýrisstangarenda, sem komið hefur fram í einstaka bifreið,
sem framleiddar voru í þessum framleiðsluflokkum. Verk-
smiðjunúmerið er í skoðunarvottorði bifreiðarinnar.
Númeraflokkarnir eru þessir:
142 — 2ja dyra Verksmiðjunúmer: 282,282 og lægri tölur
144 — 4ra dyra 294,235 og lægri tölur
145 — Station 124,803 og lægri tölur
120 — Amazon 312,500 og hærri tölur
220 — Amazon Station 70,300 og hærri tölur
öryggiseftirlit Volvo biður eigendur Volvobifreiða með þessi
verksmiðjunúmer vinsamlegast að hafa samband við ritara
verkstæðis Veltis h.f. í síma 35-200.
Þar sem tiltölulega fdar Volvobifreiðir með þessum númerum
eru d íslandi, mun skoðun þessari væntanlega verða lokið d
skömmum tíma. Því eru viðkomandi Volvo-eigendur beðnir að
hringja við fyrsta tækifæri.
AB VOLVO PERSONVAGNAR TECHNICAL DEPARTMENT GOTEBORG