Tíminn - 11.11.1972, Síða 9

Laugardagur 11. nóvember 1972
TÍMINN
9
Útgefandi: Framsóknarflokkurínn
Framkvæmdastjóri: Kristján Benediktsson. Ritstjórar: Þór^g:;:;:;
Wfí. arinn Þórarinsson (ábm.).'Jón Helgason, Tómas Karlsson;; ;S
'Andrés Kristjánsson (ritstjóri Sunnudagsblaös Tlmans)kýýýr
Auglýsingastjóri: Steingrfmur Gfslasoji, • Ritstjórnarskrif-j:;:;:;:;:;
stofur í Edduhúsinu viö Lindargötu, símar 18300-18306^;;;;;;;;
Skrifstofur i Bankastræti 7 —afgreiöslusfmi 12323 — auglýs ;::: ;:;
ingasimi 19523. Aörar skrifstofur:simi 18300.. Askriftargjaid;:;:;:;:;:
225 krónur á mánuöi innan lands, i lausasölu 15 krónur ein';:;;;;x:
takið. Blaðaprent h.f.
Beinu skattarnir
Blöð st.iórnarandstæðinga gera sér nú tiðrætt
um beinú skattana og telja þá allt of háa. Þvi
fer þó fjarri, að beinu skattarnir séu hærri nú
en i tið fyrrv. stjórnar, heldur eru þeir lægri i
fjölmörgum tilfellum. Þetta hefur verið sannað
með mörgum augljósum dæmum, og nægir að
visa til þess, sem áður hefur verið gerð grein
fyrir hér i blaðinu um þetta efni.
Á þeim tima, þegar Sjálfstæðisflokkurinn og
Alþýðuflokkurinn fóru með völd, ræddu mál-
gögn þessara flokka ekki um það, að skattarnir
væru of háir. Á siðasta þinginu, þar sem þessir
flokkar höfðu meiri-hluta, var þeim annað ofar
i hug en að lækka beinu skattana á einstakl-
ingunum. Þeir beittu sér þó á þvi þingi fyrir
eftirminnilegri skattabreytingu, en hún var
fólgin i þvi, að gera hlutabréfaarð skattfrjáls-
an að verulegu leyti. Hagsmunir stórra hluta-
bréfaeigenda voru leiðtogum Sjálfstæðis-
flokksins og Alþýðuflokksins ofar i huga en
hagsmunir lágtekju- og miðlungstekjufólks.
Þess er svo rétt að geta, að þvi var ákveðið
haldið fram af þingmönnum Framsóknar-
flokksins, Alþýðubandalagsins og Samtaka
frjálslyndra og vinstri manna, að beinu skatt-
arnir væru orðnir of háir i tið fyrrv. rikisstjórn-
ar á lágtekjumönnum og miðlungstekjufólki.
Þess vegna er það ekki takmark fyrir núv.
stjórn að halda beinu sköttunum i svipuðu horfi
og þá var eða aðeins lægri á fólki, sem hefur
lágar tekjur eða miðlungstekjur. Þessir flokk-
ar þurfa að standa við fyrirheit sin frá þessum
timum um að gera betur við lágtekju- og mið-
lungstekjufólk i þessum efnum en „viðreisnar-
stjórnin” gerði.
Stighækkandi tekjuskattar voru réttlátt og
sjálfsagt tekjuöflunarform á þeim tima, þegar
tekjuskiptingin var mjög misjöfn. Nú hefur
tekjuskiptingin jafnazt og launamunur orðið
minni en áður. Þvi verður að gæta þess, að
stighækkandi tekjuskattur jafni ekki út eðli-
legan launamun, þannig t.d. að rauntekjur
ófaglærðs manns og faglærðs verði hinar
sömu. Þess verður lika að gæta.að tekjuskattur
leggst tiltölulega þyngst á launastéttirnar, þvi
að framleiðendur og milliliðir, sem sjálfir geta
reiknað sér laun, hafa lag á þvi að sleppa
betur, hversu fullkomið sem skattaeftirlitið er.
Þess vegna eiga launastéttirnar að telja sér
það ekki minna áhugamál, að tekjuskattar séu
hæfilegir en að hækka sjálft kaupið.
Kauphækkanirnar koma að takmörkuðu gagni,
ef um helmingur þeirra fer i skatta.
Þetta allt verður að taka með i reikninginn
við þá framhaldsathugun skattamálanna, sem
nú fer fram. Núverandi stjórnarflokkar verða
að fylgja fram þeim tillögum, sem þeir fluttu
til lagfæringar á þessum málum, þegar þeir
voru i stjórnarandstöðu.
Heilindi Sjálfstæðismanna og Alþýðuflokks-
manna i skattamálunum má hins vegar ráða af
þvi, að eina skattabreytingin, sem þeir höfðu
áhuga á á siðasta stjórnarári sinu, var að gera
hlutabréfagróða skattfrjálsan. Þvi til viðbótar
munu Reykvikingar svo minnast aukaálags-
ins, sem Geir Hallgrimsson lagði á fasteigna-
skattinn og útsvörin á siðastl. vori, algerlega
að óþörfu.
A.M. Rendel, The Times:
Verður Kanada efnahags-
lega háð Bandaríkjunum?
Slítur Quebec tengslin við Kanada?
TVÖ myrk ský eru á lofti
yfir Kanada. Annaö er sistækk-
andi,en eigi að siður fjarlægur
möguleiki á algerri efnahags-
legri drottnun Bandarikja-
manna. Hitt er hættan á
aðskilnaði fylkjanna, þar sem
meirihluti ibúanna er af
frönsku bergi brotinn. Þetta
skýið er enn myrkara og
uggvænlegra, en margir vona
eigi að siður, að það muni
dreifast og hverfa með
timanum.
Kanadamenn skiptast i
þrennt. Stærsti hópurinn, 41 af
hundraði, er kominn af ensku-
mælandi innfly tjendum .
Annar hópur, 27 af hundraði,
er af frönsku bergi brotinn.
Þriðji hópurinn er af ýmsum
uppruna, en samlagast sem
óðast enskumælandi mönnum.
Þessi hópur er i upphafi út af
innflytjendum frá Þýzkalandi,
Ukrainu, Póllandi, Italiu og
allmörgum öðrum rikjum,
einkum þó i Evrópu.
KANADAMÖNNUM er öllum
ljóst, að þeim hefði verið ger-
samlega ómögulegt að iðn-
væðast jafn ört og raun er á
orðin,ef bandarisks fjármagns
og bandariskrar tækni hefði
ekki notið við. Þeir vita einnig,
að kanadisk fyrirtæki, sem
Bandarikjamenn ráða, vinna
og flytja yfir landamærin
sistækkandi hluta af afrakstri
kanadiskra auðlinda, og á
þetta jafnt við um timbur, oliu
og vatnsafl sem eir og aðra
málma.
Trudeau hefur fullyrt, að
auðlindir Kanada séu svo
miklar og nýting þeirra svo
hlutfallslega skammt á veg
komin, að þjóðin hafi efni á að
greiða iðnvæðinguna með
þessum hætti enn um alllanga
framtið, án þess að eiga á
hættu að glata valdinu á
örlögum sinum.
önnur efnahagsleg ógn
veldur mörgum enn meiri
kviða og sýnist bráðari. Hún
er i þvi fólgin, að sistækkandi
hluti af iðnaði Kanada verði á
valdi alþjóðlegra fyrirtækja,
sem stjórnaðer frá New York,
Chicago og Detroit, en hinn
háþróaðri og arðgæfari hluti
framleiðslunnar verði látinn
fara fram Bandarikjamegin
við landamærin.
ÞARNA mun að leita orsaka
þess, að Kanadamenn sækjast
eindregið eftir þvi að semja á
næsta ári um náintengslvið hið
stækkaða Efnahagsbandalag
Evrópu, og vakir tæknileg
samvinna ekki siður fyrir
þeim en almenn viðskipti. Við-
skipti Kanadamanna við
aðildarriki Efnahagsbanda-
lagsins nema 14 af hundraði
heildarviðskiptanna við út-
lönd. Er þvi sýnilegt, að nýtt
samkomulag við þau getur
ekki ógnað aðstöðu Banda-
rikjamanna ýkja mikið, en
það gæti eigi að síður fjarlægt
nokkuð möguleikann á þvi, að
Bandarikin veröi ein um þessi
viðskipti i náinni framtið.
Evrópumenn eru sjálfir að
færa út kviar sins efnahags-
bandalags. Er þvi naumast
nema eðlilegt,að þeir spyrji
Kanadamenn, hvers vegna
þeir sameinist ekki Banda-
rikjunum sem fimm ný fylki
eða meira.
Svarið yrði ávallt á eina leið
eftir þvi, sem ég hef komizt
að raun um, hvort sem við- -
mælandinn talar ensku eða
frönsku: ,,Ég er Kanada-
Trudeau
maður og vil varðveita þjóð-
erni mitt.” Sé spurt um nánari
ástæður fyrir þessum vilja,eru
þær ekki ætið ljósar, en yfir-
leitt virðist rikjandi það álit,
að mildara andriimsloft riki i
kanadiska samfélaginu en þvi
bandariska, ofbeldisátök á
götum úti þekkist ekki og
mengun sé miklu minni i
borgunum. Sama gildir ekki
siður um vötn og ár, en þar er
einmitt komið að yfirburðum
Kanada yfir fjölmörg önnur
riki. Þá virðist keppnin um að
komast áfram i Kanada ekki
jafn áköf og heltakandi og hún
er i Bandarikjunum.
FJÖLMIÐLAR Bandarikja-
manna minna Kanadamenn
daglega á þetta, svo og ýmis-
legt óvinsælt i stefnu Banda-
rikjamanna, ekki . hvað sizt
styrjöldina i Vietnam. Hvort
sem Kanadamenn gera sér
rétta hugmynd um Bandarikin
eða ekki, þá sætta þeir sig fús-
lega við um tiu af hundraði
lakari lifskjör en Bandarikja-
menn njóta til þess að halda
frelsi sinu. Þeir urðu engu að
siður óttaslegnir i fyrrasumar,
þegar Nixon forseti ákvað allt
i einu að leggja 10% skatt á
allan innflutning. Kandamenn
voru alls ekki kvaddir til ráða,
en rikisstjórn landsins hélt
fram, að þessi ákvörðun
Bandarikjaforseta yki á
atvinnuleysið i landinu, sem
var ærið fyrir.
Eldri kynslóðin man einnig
vel eftir kreppuárunum, sem
höfðu meiri og varanlegri
áhrif en hinar miklu fórnir
Kanadamanna i heims-
styrjöldunum báðum.
Kanadamenn vita mætavel,
enda þótt þeir ihugi það senni-
lega ekki hversdagslega, að
valdhafarnir i Ottawa gætu
ekki — þrátt fyrir ihygli og
vandvirkni, — haldið efna-
hagslifinu á réttum kili, ef
alvarleg kreppualda bærist að
nýju yfir landamærin. Undir
niðri er þeim stöðugt áhyggju-
efni, hve mjög þeir eru háðir
markaðinum i Banda-
rikjunum.
ATHUGULIR Kandamenn
hafa þó enn meiri og áleitnari
áhyggjur af þeim möguleika,
að skilnaðarhreyfing Quebec-
búa kunni að rjúfa fylkjasam-
bandið. Kandamenn voru
nálega 21,6 milljónir sam-
kvæmt manntalinu árið 1971,
og fast af 27 af hundraði töldu
frönsku sitt móðurmál. Þetta
eru nálega allt afkomendur
frönsku landnemanna, sem
eftir urðu i landinu árið 1763,
þegar nýlendustjórn
Frakka hvarf á burt og eftirlét
Bretum tilkall sitt til Kanada i
lok sjö ára striðsins. Afkom-
endur frönsku landnemanna
bjuggu beggja vegna St.
Lawrensfljóts, stunduðu
einkum landbúnað og
prestarnir voru einir um leið-
sögn þeirra og menntun.
Ég átti tal um þetta við
enskumælandi Kanadamann.
Hann viöurkenndi fúslega, að
búseta frönskumælandi
Kanadamanna ætti sér lengri
sögu en búseta enskumælandi
manna, en tók fram, að
frönskumælandi ibúar
landsins hefðu i raun og veru
aldrei viðurkennt sáttmálann
frá 1867, þegar Quebec var
sameinað öðrum fylkjum
Kanada. Mikill meirihluti
afkomenda frönsku landnem-
anna talar aðeins frönsku og
hefur af gildum ástæðum
talið sig álitna annars flokks
þegna, enda hafa þeir ekki
getað tekið þátt i stjórn
landsins eða hinum umfangs-
meiri viðskiptum, sem fram
fara á ensku.
ENSKUMÆLANDI Kan-
adamenn hafa haldið
áfram i 200 ár að sækja i
vestur, færa út kviar sinar og
iðnvæðast. Þeir héldu ávallt,
að frönskumælandi þegnar
rikisins rynnu saman við aðra
landsmenn smátt og smátt, og
margir trúa þvi enn. En
frönskumælandi menn héldu
sér aðgreindum áfram og
fjölgar afar ört.
Fyrir um það bil tiu árum
hurfu bæöi enskumælandi og
frönskumælandi Kanadamenn
frá einangrun sinni. Frönsku-
mælandi mönnum varð ljóst,
þegar sjónvarpið tók að sýna
þeim heima i stofu, hve tækni-
byltingin var orðin mikil og
hve lifskjörin fóru stór-
batnandi bæði i Banda-
rikjunum og meðal ensku-
mælandi Kandamanna, að
þeir höfðu orðið alvarlega
aftur úr i efnahagskapp-
hlaupinu. Þeir sáu ennfremur
fram á, að þeir ættu ekki —
eins og sambúð ensku- og
frönsku-mælandi manna var
háttað — nema um tvennt að
velja. Annað hvort yrðu þeir
að fara að nema á ensku, nota
hana við dagleg störf og hafna
sérstöku þjóðerni, eða að rjúfa
fylkjasambandið að öðrum
kosti.
Aðskilnaður er alls ekki
óframkvæmanlegur. Hitt er
öllum jafn ljóst, að hann eyði-
'egði efnahagslifið i Kanada
öllu. Óséð er enn, hvort nokkur
meðalvegur er finnanlegur, en
eftir fylkis-kosningar i Quebec
að tveimur árum liðnum kynni
það að skýrast betur.
Þ.Þ.