Tíminn - 11.11.1972, Page 16

16
TÍMINN
Laugardagur 11. nóvember 1972
.....1.
mnx
SKOP OG SKEMMTUNARLIST
Thor Vilhjálmsson: Folda.
Þrjár skýrslur. Otgefandi: tsa-
foldarprentsmiðja h.f. Reykjavik
1972.
Eftir tvö viðamikil og fjöl-
skrúðug skáldverk á siðustu
árum, Fljótt fljótt, sagði fuglinn
og Öp bjöllunnar, hefur Thor
Vilhjálmsson nú brugðið á léttara
hjal. Folda má kallast hvildar-
bók, leikur höfundar að stil og
formi skopsögunnar. Skýrslur
bókarinnar eru allar skopfærslur,
dregnar frjálslegum og öruggum
dráttum, en stundum nokkuð
grófgerðum. Mikil umsvif i stil
eru Thor Vilhjálmssyni töm, en
hér er iburður málsins og þungi
þó einatt minni en i fyrri verkum.
1 þessari bók ræður ferðinni
galsafenginn og glaðbeittur hú-
mor höfundarins.
Thor Vilhjálmsson varö fyrstur
islenzkra höfunda til að hverfa
gagngert frá episku og raun-
sæilegu sögusniöi: i verkum hans
verða ekki fundin hin föstu kenni-
leiti episkra sagna, ákveðnar
persónur, timarás og afmarkað
sögusvið. Sögur hans eru augna-
bliksmyndir frá vegferð manns-
ins i heiminum, tengdar af
skarpri yfirsýn höfundar um sögu
og samtið. Svo persónuleg og
máttug er túlkunaraðferð Thors
orðin i siðustu bókum hans, -að
þær skipa i huga lesandans öld-
ungis ákveðið rúm, aðgreindar
frá öörum samtiðarskáldskap.
t Foldu stendur Thor hinu hefð-
bundna söguformi nær en fyrr.
Skýrslur bókarinnar mega allar
heita sögur i venjulegri merk-
ingu, ,,þrjár stuttar skáldsögur”
eru þær nefndar i kynningu for-
lagsins. En raunsæiskröfum hlita
þær ekki: Höfundur brýtur i bága
við þær, þegar honum býður svo
við að horfa.
I fyrstu skýrslu, Hrakningum,
fer höfundur einkum langt af
raunsæisleið. 1 upphafi virðist allt
með felldu. Nokkrir bændur
Ieggja upp i eftirleit: Jón á
Hraðastöðum, Björn á Sigriðar-
hóli eru nefndir meðal annarra.
Þeir lenda i verstu veðrum, stór-
hrið og grimmdarfrosti og þola
margs kyns harðrétti. Er hér
komin skopstæling hinna marg-
sögðu hrakningssagna, sem
islenzkum lesendum virðast
næsta hugleiknar. Eftir þvi sem
lengra liður á reisu bænda
þessara.mæta þeir meiri furðum
og sverfur æ fastar að þeim. Þeir
glettast viö álfa og tröll bæði i
vöku og svefni og komast þar i
æði krappan dans. Hér er sótt á
mið þjóðsagna og ævintýra, auk
þess svifur yfir andi frásagna
Snorra-Eddu, og minnir sumt á
viðureign Þórs við jötna. En
dularfyllst er hér tröllkonan
Folda, sem þeir félagar ræöa oft
umfen hitta ekki, enda alls óvist
hvort hún er lifs eða liðin. En
mikill kvenskörungur var hún:
„Það þýddi ekki fyrir danskinn
eða duggarann að fara á fjörur
við Foldu.... ekki væri ónýtt að ná
fundi svo hressilegrar konu
eins og var hún Folda. En nú er
allt slikt að verða dautt, eða hálf-
dautt. Nema helzt væri með
tröllum. t hirðinni hjá honum
Bárði minum Snæfellsás”. Slik
var tsafold. Og i draumi vitjar
hún Jóns bónda á Hraðastöðum,
og „aldrei haföi hann svo mjög
þurft karlmennsku sinnar að
neyta..”
t kænlegri skopstælingu þjóð-
legrar frásagnarhefðar kemur
höfundur að ýmsu skemmtilegu
hugarflugi og hér geta heimar
álfa, trölla og afturgangna brota-
laust mætt mannheimi i sjón-
hverfingum: „Hver er draugur?
Og hver er ekki draugur?”
Onnur skýrslan, Sendiför, segir
frá ferð nokkurra falslausra
sósialista til sælurikjanna i
austri, og segir mest af dvöl
þeirra i Kina. Hrifast þeir að
vonum mjög af þvi, sem fyrir
augu ber. Hér gefst tilefni til
Og var þá ekki til einskis af stað
farið.
Thor Vilhjálmsson hefur áður
ritað skemmtilegar frásagnir af
ferðum um Mið- og Suöur
Evrópu. Þessar skýrslur eru
ferðasögur i nokkuð öðrum stil.
Folda er sérstætt verk frá hendi
höfundar, og umfram allt mjög
skemmtilegt verk. Hún má
kallast sem létt öldufall að lokn-
um iðuköstum siðustu bóka hans.
En Folda stýnir leikni höfundar,
fjölhæfni hans i iþrótt sinni, skop
hans og skemmtunarlist. Og
verður nú fróðlegt að fylgjast á ný
með glimu hans við stórfelldari
viðfangsefni.
Gunnar Stefánsson
Eins og sagt hefur verið frá, þá bættist nýr bátur í flota Djúpvikinga
fyrir stuttu. Báturinn, sem er um 50 smálestir að stærð, ber nafnið
Hólsnes SU 42. Myndin er tekin af bátnum, er hann kom i fyrsta skipti
til Djúpavogs. TimamyndÞP
margs konar tengsla, saman-
burðar og beitts háðs. Er
skemmst frá þvi að segja,að þessi
skýrsla er bráðskemmtileg lesn-
ing.
Lesandanum er dillað undir
allri þessari frásögn: Lýsing þess
sem við ber, — og ekki siöur
ferðalanganna sjálfra, er gerð af
útsmognum húmor og safarikum.
Hann nýtur sin til að mynda með
ágætum i frásögn af Kaupmanna-
hafnardvöl þeirra félaga á leið i
austurveg. Þar kynnast þeir að
nokkru „pornoparadisets
forlystelser”, og er sú lýsing ein-
dæma skopfengin. Með öðrum
hætti, en ei siður dýrmæt er sú
mynd, sem upp er brugðið af för
þeirra „til þess bóls þar sem
handrit tslands eru geymd”, og
þeim „úlfgráa langhöfða” sem
þar ræður rikjum. Þannig
streymir ferðasagan fram, unz
sendinefndin hefur náð til hins
fyrirheitna rikis i miðjunni: t
flugvélinni á austurleið eiga þeir
tal við Kinverja nokkurn, sem
kveðst aðdáandi lslendinga-
sagna, sem hann hafði reyndar
ekki átt kost að lesa, og fer lofs-
yrðum um ævintýri Andersens,
þar sem „afhjúpað er auðvaldið
og blekkingar þess og amerisk
útþenslustefna samanber Nýju
Fötin Keisarans”. Og er þessi
bókmenntatúlkun ekki fráleitari
en ýmsar, sem boðnar eru nú um
stundir. En þessi ágæti Kinverji
tók litt undir það, er landar
greindu honum frá „að hinn frægi
islenzki rithöfundur og Jesúita-
prestur Nonni hefði veriö lang-
dvölum i Japan...... svo við
greindum frá þvi, aö tveir tslend-
ingar þjóðkunnir menn heföu
starfaö lengi að kristniboði i
Kina, en okkur virtist hann láta
sér enn færra um það”. Þannig
eru umsvif landans á erlendum
vettvangi ekki einhlit til frægðar.
Margt fleira ber á góma i
þessari ferðasögu þótt ekki verði
hér rakið: En heim snúa ferða-
langprnir upptendraðir af ást á
friðnum sem nærri má geta,
fararstjórinn „hafði ekki látið
neitt tækifæri ónotað til að kynna
land vort, og ljá málstað friðar-
ins samþykki sitt; bæði persónu-
lega fyrir sina hönd og i nafni
okkar, og einnig sem talsmaður
óspilltrar alþýðu á tslandi, sem
hann sagði hverjum sem heyra
vildi að væri friðelskandi, enda
gæti hver meðalgreindur maður
séð hver hætta heiminum væri
búin ef friðnum væri varpað fyrir
borð”.
Siðasta skýrslan, Skemmtiferð
er stytzt. Ekki er skopið siður
galsafengið þar, og ef til vill sum-
part ýkt úr hófi fram. Segir frá
hjónakornum islenzkum á ferð
um suðlægar slóðir, sem nú er
tiðkað svo mjög. Á hótelinu snæða
þau næstum tómar ólívur, og sagt
er itarlega frá kostulegri óperu-
sý|úiigu, sem þau sjó og heyra og
hefur á þau djúp áhrif: Finnst
konunni hún ærið efnismikil og
gefa tilefni til að hugsa um lifið.
Samstarf Evrópuríkja f geimferðamálum
I’aris 9/11.
Visindamálaráðherrar Vestur-
Evrópu hafa i megindráttum náð
samkomulagi um samstarf geim-
rannsóknarstöðva i Evrópu og að
kalla saman ráðstefnu, sem hald-
in verði i Briíssel i desember n.k.,
til að vinna frekar að þvi að
skipuleggja þetta samstarf.
t fréttinni kemur einnig fram,
að Stóra-Bretland hefur sam-
þykkt að taka þátt i væntanlegri
geimferöaáætlun með þvi skilyrði
að henni verði stjórnað af einni
stofnun. t viðræðunum i Paris
varð mest ósamkomulag um til-
boð Bandarikjanna, þar sem þeir
bjóða þátttöku i geimferðaáætlun
sinni. Vestur-Þýzkaland með
stuðningi frá ttaliu, Belgiu og
Spáni lagði fram tillögu um, að
stofnuð yrði nefnd, sem skyldi
vega og meta slikt samstarf
Evrópu og Ameriku. Þá kröfðust
Frakkar þess, að ekki yrði reitt
sig of mikið á Etandarikin i þessu
sambandi, heldur væri lögð
áherzla á, að haldið yrði áfram
með evrópsku geimferðaáætlun-
ina .
til i&imm
Sein ít KeUvr erv atórei ;
Vi8 s+onáum meS ísiandi gegn mörgum
EjrvaKagsbarvdalagslawdavvirvq ( áe.i\unni von
{iikiveiáitaKmftrkvn . iqnd á rtt\ á aí
vitmAa twv náttíruauSo.fi s.«m emgrunl-
VSllur lifslýara þjóSqrivwvaf •
Vife í Hartgi hSfunv eiwrvtg barvzt •fgrir,
réWi okkar 4v| ab Vcrnda Iftrdgoási okkar
gegrv rányrkju voldugra og fjárstcrkra
úHtíidra afta. UmráéaríWurinn vf*r
SjónuvM tneb str&rvdum htjur Vcrio
Ufsgrurváyollnr þeirra,s«w viS sj&ivn W*
Og forsendan fyrir e{naKigs.legum og fílít-
v-skuw styrk þe'rta .
tioregs jafni {plk vann deiiunnl uot
KagStwndaspunvin^ar gegn jjáríicrkrn afia
irmanltmdi. Oil vibjatvjsefnir eru ekki
burtur, én við g(eégas,t f daj .
ísland á v/olduga nvótstoSu>nei'*v (en \
Noreji skvTjum vér hvré tr/ sem
írAand vitl veija gegn .
Beirc Se'vvvt evw atdri :
\ii ú&r pS W\a«d í.i slde wet eí reUUje.
cwET-landö v strvdeu o»v\ fiikerigrtusa.
B'A li-te tawd Kar rvrtt vern dei
Katurrtkdovuane. Smm er UrsqruivKWvet
forfdket. 3 J
Vv i tioroj Kar og kjevupa, for réttew
Vdr S verne resursaae uire mnt n>/-
driC-t ýS meldige og WvpHatsterUe
utauiand&Ue Urefter. ^deréittevv
over W>jitfcvrv«tm Vvar Vore gtuwn-
-for 6e\ soiw bur kgsten
var 03 ■fe.rutsetwdeu for den dkwiowiskt
0$ poUA'vsUe tVjrken deinq.
Moregs javnrve foik vMuk itrideK om
ET- sptmmaiet katoitalíterke
twaUter ivwawWvuls.. AUe proWevw
«r ikkje bortc Wéd dd, Men Ot'
<3Wdeit v daq.
Ulavvd (wr meldige rtwiitancbrar,
»wcv\ i Nor«| &Uj*nar Oi kuw d«íer
\ v\ftv\d vi\ verje. mot.
J/ZrS.

xc.s^o
/CW* f —
^evtwijL, rstiv-As
Guat\ kLtXXM\ íJr rejm.
lU^:
p/U
'(fiUhtjepyrþfetjfíij * j '&yl
J^tUrrU.'Ccrlé %'<>r.írX..,..e6sr-C, 'i'r.f -j>
r\ C •/ tl 1 U ' ! ■ ' ' _1 ' • Vvl**. jO-AMti.a-c.él . ÖSUO'.;,.
1 Qvsrw doAjatí. Ir.luarv, Wt- V5.
-,v ífeJLL^vT Óilo W.rcliUr
/ \ 'iðw . <quso*ct, TX^bí
H.vnancl aö/W&T.Ómiw^TJ fírt* , RUéai
: ^ 0 r~\T. j-\ -v1
»cwvOjVgv

^rvyJbj^rij 3aJitócL
'PÚZ&L*,
tp p ______
Ja%**/*U*m j Q Auism .)
r~~ p. >-/ /
*~rrr> f'ya mmC-aC, L/iXo I íX'cLLWí / /, / L. ' f 4 ,
•yf j t •/} / 'UctA.Xiií • tH < i,k ylzyj
)hote>j$trY\ S/cef). „ cOzmm.**-■ k-uxuyp/j
Moc-Ccvwv-v. , <q uso^cC, 4**%/
, r-A ... n . i'Böíit
h ■ LOJjcÁj.cL, &ixtt.anca.'-vGL <
Rn*y--Lvu. Duuauv
HArub Ticvidúk.
t<kr-ciF) H o TSovrvav.
ruávflfy.
"D J r> • “'' ; ' . , ftjLkt-'ð
.úxovctt. :j,rrJ..c Gtúdeniar og kenrtaror a sfewrd :
ToneKeitvv týÍ&kdU »
/\ .. n , . fj.jyjq ft'dabu, N'oreáTj
Þetta skjal var Timanum sent frá Noregi nú á dögunum. Það er frá nemendum og kennurum i
Toneheimlýöháskólanum og lýsir vel hug fjölmargra Norðmanna til íslands og tslendinga um þessar
mundir. Vilji einhver senda þessu fólki linu, þá er áritunin N-2322 Ridabu, Noreg.