Tíminn - 12.11.1972, Blaðsíða 4

4
TÍMINN
Sunnudagur 12. nóvember 1972
Loftfaramir halda áfram frásögnum og lýsingum:
„Berumst við út yfir sjó,
getur svo farið, að við
verðum að lenda í öðru landi"
I vændum er stórvið-
burður hér á islandi, sem
ekki á sinn líka íallrisögu
okkar, hvað eðli snertir.
Það,sem hér um ræðir, er,
eins og sagt var frá hér í
blaðinu i gær, fyrirhuguð
ferð mannaðs loftbelgs í
næstu viku. Áhöfnin verður
þrír ungir piltar úr Hamra-
hl íðarskólanum, sem
ásamt nokkrum öðrum
hafa annazt alla gerð loft-
belgsins. Einn aðal-
maðurinn í fyrirtækinu er
Holberg AAásson eldflauga-
smiður með meiru. Frétta-
maður átti viðtal við
Holberg og innti hann
nánar eftir öllum mála-
vöxtum. Fer það i megin-
dráttum hér á eftir.
— 1 upphafi langar mig til að
biðja þig að lýsa gerð loftbelgs-
ins /allitarlega.
Belgurinn sjálfur er úr plasti,
nánar tiltekið polyetylen,(sem er
eitt af hinum fjölmörgu plastteg-
undum) og er það 0,15 mm áþykkt.
Má geta þess, að það er helmingi
þykkara en það plast, sömu teg-
undar, sem notað er i þrýsti-
belgjum. Þessir þrýstibelgir eru
notaðir við veðurathuganir og
innihalda margra kilóa þrýsting.
Og gagnstætt þvi, sem er hjá
okkur, er farmurinn (ýmis tæki)
hengdur beint i belginn sjálfan.
betta plast okkar er framleitt af
fyrirtæki i Bretlandi,og fengum
við það i ræmum, tveggja metra
breiðum. Alls keyptum við um 350
metra af plastinu eða 700 fer-
metra.
— Er belgurinn styrktur eitt-
hvað frekar?
— Já, svo erum við með net yfir
öllu saman. Þetta eru ýsunet með
um 10 cm möskva. Er það um 18
metra á lengd og 37 metra á
breidd. Ég hef unnið við netagerð
áður og setti það saman, saumaði
og gekk frá þvi sjálfur. bað
þekur allan belginn og á neðan,
þar sem það kemur saman, er
þræddur i gegn kaðall. A þennan
kaðal „splæsti” ég siðan 18 að-
skilda kaðla um eða undir 15
metra löngum. Endar þeirra eru
siðan festir við stálhring,
burðarhring úr stálpipu, sem er
2,70m, i þvermál. úr hringnum
koma 8 kaðlar niður i fjögur horn
á körfunni, tveir i hvert horn.
beir verða að likindum um tveir
metrar á lengd. Allt eru þetta
nælonkaðlar, 22 mm að þykkt.
beir eru mjög sterkir og þola
fleiri tonn og eru notaðir einfaldir
m.a. til að draga bila. Við höfum
þetta þannig til að dreifa þrýst-
ingnum sem mest á hringinn, svo
að ekki komi spenna á hann.
— Hvernig eru svo plast-
ræmurnar limdar saman?
— Við limum jaðrana saman
með sérstöku limi, en svo notum
við einnig limband, 5 cm á breidd,
yfir samskeytin báðum megin á
dúknum. Þetta limband er afar-
sterkt, svo sterkt, að með þvi að
nota það aðeins öðrum megin, þá
rifnar fyrr plastið, þótt sterkt sé,
ef tekið er á. Reiknum við með að
hafa notað um kilómetra af þessu
limbandi.
— Og lögun belgsins. Eftir
hvaða formúlu hafið þið fariö
þar?
— Fyrst teiknuðum við belginn
og gerðum áætlun um stærð
hans, en reyndar stækkaði hann
siðar mikið, unz hann var kominn
upp i það, sem hann er núna.
Upphaflega hugmyndin var, aö
hann bæri aðeins tæki. Þá kom
fram hugmynd um, að hann bæri
einn mann, og þvi þá ekki að gera
hann bara að þriggja manna fari.
Það eru til ýmsar gerðir belgja.og
við völdum eina þeirra. Þessi
gerð er þannig, að efst er hálf-
kúla, siðan kemur sivalningur, þ&
byrjun á hálfkúlu, en keila neöst.
Til að fá sem réttastan hring þarf
sem flesta fleti. 1 okkar belg eru
ræmurnar um eitt hundrað.
Belgurinn er um 700 fermetrar,
hæðin frá botni körfunnar og upp
á topp belgsins um 30 metrar
(svipað og turn Landakots-
kirkju), þvermál belgsins, þar
sem hann er breiöastur, er 12 m
og ummálið 37 m. Rúmmálið er
um 1500 m.
— Er ekki mikill ventlabúnaður
á öllu saman?
— Efst á toppi belgsins verður
tvöfaldur útstreymisventill með
siu á milli. Hann verður að sjálf-
sögðu að vera efst og snúa upp,
þar sem vetnið i belgnum er
léttara en andrúmsloftið og leitar
þvi upp. Þá verður þrýstingurinn
og að vera meiri i belgnum en
fyrir utan, svo að vetnið komist
út. Sian þjónar þeim til-
gangi að hindra,að súrefni komist
inn i belginn eða minnka alla
vega það magn, en þannig verður
eldhættan minni. Við hönnum
þessa ventla sjálfir, og hef ég
aldrei vitað til, að búnir hafi verið
til slikir ventlar áður. Það hefur
Texti: Steingrímur
Pétursson
Myndir:
Gunnar Andrésson
aldrei verið talin þörf á þvi að
hafa nema einfaldan ventil,
þannig að þegar opnað er streymi
gasið beint úr. Til þess að auka
enn öryggið hafði ég hann tvö-
faldan, svo að það ætti ekki að
vera nein hætta með útstreymið.
Ventillinn sjálfur er úr krossvið
og blikki.og úr honum verður
band niður i körfuna, þannig að
hægt verður að stjórna honum
þaðan. Okkur hefur einnig dottið i
hug að hafa litið rautt ljós uppi á
toppi belgsins, ef til þess kæmi, að
við lentum i myrkri'.
Neðst á belgnum verður háls,
þar sem við höfum aðstöðu til að
setja gasið á hann og einnig út-
búnaður til þess að við getum
hreinsað sem mest súrefni úr
belgnum.
Þá ber einnig að geta eins stórs
neyðarstykkis á belgnum, en ég
kem að þvi siðar,
Gasið í loftbelgnum
— Viltu nú ekki segja mér
nánar frá gasinu, sem þið notið,
hvaðan þið fáið það og hvernig
það verður sett á belginn.
— Gasið fáum við i Aburðar-
verksmiðjunni i Gufunesi.og er
það blanda af tveim loftteg-
undum, 75% vetni (Hydrogen) og
25% köfnunarefni (Nitrogen).
Við fáum kúta hjá Rafveitunni ,og
verður tappað á þá uppi i
Aburðarverksmiðju, og þeir siðan
fluttir á bilum upp á Sandskeið,
þar sem gasinu veröur dælt á
belginn. Aður en það verður,
þurfum við að ná sem mestu af
súrefni út belgnum. Annað hvort
gerum við það með þvi, að koma
af stað bruna og eyða þannig súr-
efninu, eða að við eyöum þvi með
sérstöku efni. Verður sett bæði
köfnunarefni og helium i belginn
til að lyfta honum,áður en súr-
efnishreinsunin fer fram. Siðan
dælum við gasinu i belginn að þvi
marki, sem við höfum hugsað
okkur. Við höfum reiknað ná-
kvæmlega út, hve marga kúta
þarf að tæma i belginn, en ætlunin
er að fylla hann ekki. Hálfur á
hann að vera fær um að gegna
sinu hlutverki.
— Hver er þungi loftbelgsins,
með farmi og öllu.áætlaður?
— Við verðum þrir áhöfnin, og
með öllum útbúnaði, fallhlifum
o.fl. gæti þyngd hvers orðið um
150 kg. Þar eru komin 450 kg.
Belgurinn með neti og fleiru gæti
orðið ein 100 kg, karfan með
öllum útbúnaði annað eins. Þá
eru kominn 650 kg, það er
þunginn, sem hann gæti mestur
orðið. Við þessa tölu bætist svo
ballestin, fræ, áburður og eitt-
hvað af sandi, og auk þess akkeri
og vir niður úr körfunni. Akjósan-
legt væri, að þessi þungi yrði um
100 kg.
Útbúnaðurinn uppi á Sandskeiði
verður þannig, að hægt verði að
hleypa á úr minnst, tveim kútum i
einu, og verður áfylling hafin
daginn áður en við leggjum upp,
en hún tekur vafalaust nokkra
tima. Smám saman mun svo
belgurinn þenjast út og lyftast,
unz réttu magni er náð, en hann
verður festur við jörð með
köðlum. Þegar haldið verður upp
og við áframhaldandi siglingu,
munum við svo beita ballestinni
og ventlinum við að stjórna
hæðinni. Verður band úr út-
streymisventlinum niður i körf-
una, eins og áður segir, þannig
að öll stjórntæki verða handhæg.
Enda væri annað ekki hægt, þar
sem bilið milli körfu og ventils
verða að likindum einir 28
metrar
Gerð körfunnar
— Þið hafið vitanlega valið eins
léttan efnivið i körfuna og unnt
var?
— Grind körfunnar er öll úr áli.
Botnflöturinn er fjórir fermetrar,
2x2 metrar, og hæðin 2,30 metrar.
Botninn verður styrktur með
þverslám (eins og sjá má á með-
fylgjandi mynd), en vert er að
taka fram, að verkfræðingur
hefur farið yfir alla gerð körf-
unnar, styrkleikann og hvernig
kraftarnir liggja i henni, þannig
að það á að vera i bezta lagi.
Botninn verður klæddur álplötum
og eins veggirnir upp i 1,20 m
hæð. Botninn og veggirnir verða
siðan klæddir svampi og auk þess
verður ábreiða i botninum. Þessi
útbúnaður er nauðsynlegur
vegna hins mikla kulda málms-
ins, þegar komið er upp i mikla
hæð. Þá er áætlað að klæða þakið
einhverju eldvarnarefni, t.d.
asbesti, og á bilinu milli lág-
veggjanna og þaks verður að
likindum þunnt plast, vegna roks-
ins.
Reynt veröur aö hafa
öryggisbúnaðinn sem
mestan og beztan.
Vart þarf að taka fram, að loft-
sigling sem þessi getur verið hið
mesta hættuspil. Hvaða ráð-
stafanir hafið þið gert til að
tryggja öryggi ykkar sem bezt?
— Að öllum likindum fáum við
fallhlifar hjá Varnarliðinu og
einnig sérstaka þurrbúninga,
flugmannabúninga, sem ekki
geta blotnað og halda manni á
floti i sjó og vatni. Þvi fylgja sér-
stakir skór, vettlingar og
hjálmur. Viö munum hafa
björgunarfleka, litinn fyrir-
ferðar. Það er bezt að taka það
strax fram, að við munum hafa
og höfum haft náið samstarf við
Varnarliðið og Varnarmála-
deildina, Flugþjónustuna og fleiri
aðila. Þau tæki og sá útbúnaður,
sem hér er sagt frá, eru ekki
fengin ennþá, en frá þvi verður
HÚSNÆÐISMÁLASTOFNUN
RlKISINS Mmifsm
2IA OG 3JA HERBERGJA IBUÐIR
TIL SÖLU
90 SÖLUÍBÚÐIR
Auglýstar eru til sölu 90 ibúðir, sem verið er að byggja á vegum
Framkvæmdanefndar byggingaáætlunar i fjölbýlishúsum við
Gyðufell, 12-16 og Iðufell 2-12 i Reykjavik. Eru ibúðir þessar
tveggja og þriggja herbergja. Þær verða seldar fullgerðar (sjá
nánar i skýringum með umsóknunum) og afhentar þannig á
timabilinu júni -september 1973. Kost á kaupum á ibúðumþessum
eiga þeir, sem eru fullgildir félagsmenn i verkalýðsféiögum
(innan A.S.l.) svo og kvæntir/giftir iðnnemar.
Brúttóflatarmál 3ja herbergja ibúðanna (með hlut i stigahúsi og
einkageymslu) er 80,7 fermetrar og áætlað verð þeirra er kr.
1.640.000,-. Brúttóflatarmál 2ja herbergja ibúðanna (með hlut i
stigahúsi og einkageymslu) er 65,5 fermetrar og áætlað verð
þeirra er kr. 1.320,-.
3ja herbergja ibúðirnar eru 54 talsins og 2ja herbergja ibúðirnar
eru 36 talsins. Þeim er hyggjast sækja um kaup á 4ra herbergja
ibúðum skal bent á, að þær verða auglýstar til sölu fyrri hluta
næsta árs.
GREIÐSLUSKILM ALAR:
Greiðsluskilmálareruiaðalatriðum þeir, að kaupandi skal, innan
3ja vikna frá þvi að honum er gefinn kostur á ibúðarkaupum,
greiða 5% af áætluðu ibúðarverði. Er ibúðin verður afhent hon-
um skal hann öðru sinni greiða 5% af áætluðu ibúðarverði.
Þriðju 5% greiðsluna skal kaupandi inna af hendi einu ári eftir
að hann hefur tekið við ibúðinni og fjórðu greiðsluna skal hann
greiða tveim árum eftir að hann hefur tekið við ibúðinni. Hverri
ibúð fylgir ibúðarlán stofnunarinnár til 33ja ára, er svarar til
80% af kostnaðarverði.
Nánari upplýsingar um allt, er lýtur verði, frágangi og söluskil-
málum er aðfinna i skýringum þeim, sem afhentar eru með um-
sóknareyðublöðunum. Umsóknir um ibúðarkaup eru afhentar i
Húsnæðismálastofnuninni. Umsóknir verða að bcrast fyrir kl. 17
hinn 8. desember n.k.
Reykjavik, 8. nóvcmber 1972,
Uúsnæðismálastofnun rikisins.
HÚSNÆÐISMALASTOFNUN ríkisins
LAUGAVEGI77, SlMI 22453