Tíminn - 12.11.1972, Blaðsíða 15

Sunnudagur 12. nóvember 1972
TÍMINN
15
Haukur Sævaldsson verkfræðingur:
Nýr íslenzkur
stóratvinnuvegur
SUNNUDAGUR
12. nóvember 1972
17.00 Endurtekið efni. ,,Ein er
upp til fjalla"Fræðslumynd
um rjúpuna og lifnaðarhætti
hennar, gerð af Ósvaldi
Knudsen. Þulur og textahöf-
undur dr. Finnur Guð-
mundsson. Ljóðalestur
Þorsteinn ö. Stephensen.
Tónlist Magnús Blöndal Jó-
hannsson. Áður á dagskrá
17. september s.l.
17.25 Carl Wolfram þýzkur
visnasöngvari kynnir gamla
söngva og gömul hljóðfæri i
sjónvarpssal. Þýðandi
Óskar Ingimarsson. Áður á
dagskrá 30. ágúst s.l.
18.00 Stundin okkar. 1 þættin-
um er rabbað um seli og
sýndar ljósmyndir og kvik-
myndir af þeim. Einnig er
flutt gömul þjóðsaga og
lesið kvæði um seli. Þá
verður sýnt , hvernig búa
má til grímur á einfaldan
hátt, og loks kemur þáttur
úr myndaflokknum um Linu
Langsokk. Umsjónarmenn:
Ragnheiður Gestsdóttir og
Björn Þór Sigurbjörnsson.
18.50 Enska knattspyrnan
19.40 Hlé
20.00 Fréttir
20.20 Veður og auglýsingar
20.25 island, sönnun á land-
rekskenningunni? Kvik-
mynd eftir þýzka kvik-
myndagerðarmanninn
Hans-Ernst Weitzel um
jarðfræði Islands og rök
þau, sem hér er að finna
fyrir kenningunni um rek
meginlanda. Þýðandi
Kristján Sæmundsson.
Þulur Jóhann Pálsson.
21.00 Elisabet I. Framhalds-
leikrit frá BBC. Lokaþáttur.
Þýðandi Jón Thor Haralds-
son. Efni 5. þáttar: Eftir af-
töku Mariu Stúart magnast
mjög hatur kaþólskra
Evrópumanna i garð
Englendinga. Filippus II
Spánarkonungur, sem lengi
hefur gælt við hugmyndina
um árás á England, lætur
nú loks til skarar skriða og
sendir flota sinn áf stað. En
flotinn er illa undir herför-
ina búinn. Mikill hluti skip-
anna týnist i óveðri, en
Englendingar sjá fyrir hin-
um. Elisabetu berst and-
látsfregn Leicester lávarð-
ar, sem henni var forðum
manna kærastur, en stjúp-
sonur hans, Essex jarl, er
kominn til mikillar virð-
ingar við hirðina.
22.30 Að kvöldi dags.Sr. Árni
Pálsson flytur hugvekju.
22.40 Dagskrárlok.
MÁNUDAGUR
13. nóvember 1972
20.00 Fréttir
20.25 Veður og auglýsingar
20.30 Bókakynning Eirikur
Hreinn Finnbogason,
borgarbókavörður getur
nokkurra nýútkominna
bóka.
20.40 Mannheimur i mótun.
Franskur fræðslumynda-
flokkur. ,,I páfans sal”
Mynd um Vatikanið og lif
þeirra, sem búa innan
marka Páfarikisins. Þýð-
andi og þulur Dóra
Hafsteinsdóttir.
21.25 Kátir söngvasveinar.
Bandariskur skemmtiþátt-
ur. Kenny Rogers og
„Frumútgáfan” leika og
syngja. Þýðandi Jóhanna
Jóhannsdóttir.
21.50 Erfiðir dagar. Sænskt
sjónvarpsleikrit eftir Evu
Norman. Leikstjóri östen
Braathen. Leikendur
Christina Schollin, Anders
Nyström og Rolf Skoglund.
Þýðandi Dóra Hafsteins-
dóttir. Leikurinn fjallar um
hjón, sem taka ungan eitur
lyfjaneytanda inn á heimili
sitt, og hyggjast leiða hann
á betri veg. I fyrstu gengur
allt vel, en siðar vaknar sú
spurning, hvort pilturinn sé
fremur þangaö kominn til
að njóta hjálpar eða veita
hana. (Nordvision —
Sænska sjónvarpið)
22.55 Dagskrárlok.
Einhver þýðingarmesta iðn-
grein meðal háþróaðra iðnaðar-
þjóða er stálframleiðsla. Fram á
siðari ár var stálframleiðsla að
mestu bundin við þau lönd, þar
sem járngrýti og kol fannst i
jörðu og hrájárnið framleitt i svo-
kölluðum háofnum.
Eftir að stálnotkunin jókst til
mikilla muna um allan heim og
járnúrgangur (brotajárn) fór að
verða verulegur, skapaðist það
vandamál, aö fjarlægja þurfti
brotajárnið, en samtimis var það
ljóst, að ódýrara hlaut að veraað
endurvinna stál úr brotajárninu
en að grafa hráefnin úr jörðu
með ærnum tilkostnaði. Endur-
bæta þurfti þó tæknilegan búnað
til þess að hagkvæmt væri að
endurnýta brotajárnið. Sú við-
leitni leiddi til þess,að stórkost-
legar framfarir hafa orðið á
tæknilegri þróun ljósbogaofnsins
(sem hefur rafmagn sem orku-
gjafa), steypingaraðferðum á
stálinu og völsun þess. Jafnframt
þessari tækniþróun hefur brota-
járnsiðnaðurinn (söfnun þess og
vinnsla) orðið viða um heim
þýðingarmikil atvinnugrein og
undirstaða stáliðnaðarins i
löndum, sem engin náttúrleg
hráefni til stálgerðar hafa.
Bætt samgöngutækni og hin full-
komna tækni hinna svokölluðu
dvergstálgerða (mini-mills)
hefur leitt til þess,að þjóðir, sem
áður höfðu engan stáliðnað,
framleiða nú orðið milljónir
smálesta af stáli, sem flutt er út
um allan heim, þótt megnið af
hráefninu sé innflutt. Fram-
leiðsla þessara þjóða á stáli hefur
orðið til þess.að þar hefur þróazt
margs konar iðnaður, sem
hagnýtir framleiðslu stálgerð-
anna.
Ekki er lengur um það deilt, að
lifsnauðsynlegter fyrir Islendinga
að stórauka iðnað á næstu árum,
og er raunar þegar hafinn undir-
búningur á auknum virkjunar-
framkvæmdum til hagnýtingar
raforku, sem er undirstaða
iðnaðarins. Þótt nú þegar sé
unnið að undirbúningi ýmissa
iðnaðarfyrirtækja, er’þó íjóst, að
sem flestum stoðúm verður að
renna undir eflingu iðnaðarins.
Það hefur löngum háð
islenzkum iðnaði, að innanlands-
markaður er þröngur, en mikið
fjármagn þarf til uppbyggingar
markaða erlendis og þvi erfitt að
koma á fót iðnaði i nægilega
stórum og heppilegum einingum,
þannig að samkeppnisfær væri
um verð og gæði.
Við lslendingar notum mjög
mikið af steinsteypu til mann-
virkjagerðar og þar af leiðandi
mjög mikið af steypustyrktar-
stáli, sem allt er flutt inn erlendis
frá. Er möguleiki fyrir okkur að
framleiða eigið steypustyrktar-
stál úr innlendu brotajárni á sam-
keppnisfæru verði og samtimis
læra hina nýju iðngrein, þannig
að eftir tiltölulega skamman tima
gætum við verið.tilbúnir til átaka
á stærri vettvangi og hafið út
flutningsframleiðslu i stórum
stil?
Þessu leyfi ég mér að svara
hiklaust játandi.
Stálfélagiö h/f og starfsemi
þess.
Stálfélagið h/f er undirbúnings-
félag, sem hefur það markmið að
kanna, hvort hagkvæmt er að
reisa hér verksmiðju til fram-
leiðslu á steypustyrktarstáli og
nýta til þess efni sem aðalhráefni.
Þessum athugunum er nú lokið,
og eru niðurstöður mjög hag-
stæðar að dómi forráöamanna
Stálfélagsins.
Stofnkostnaður verksmiðj-
unnar er áætlaður 350 milljónir
króna að viðbættu rekstursfé 35
milljónum króna.
Innlendur markaður fyrir verk-
smiðjuna er áætlaður árið 1975
eftirfarandi:
Steypustyrktarstál 10.000 tonn,
söluverð 175 millj.kr.
Vir til naglaframl. 1.000 tonn
söluverð 15 millj.kr.
Minni stálprófilar 1.000 tonn
söluverð 17 millj.kr.
Markaður alls 12.000 tonn,
söluverð 207 millj.kr.
Gjöld eru áætluð eftirfarandi:
Fjármagnskostnaður
....................56.0 millj.kr
Vinnulaun
....................37.5 millj.kr.
Innlent brotajárn 11.500 tonn
....................26.0 millj.kr.
Innflutt brotajárn 2.300 tonn
....................8.0 millj.kr.
Innflutt hráefni og rekstrarv.
................. .31.5 millj. kr.
Orka...............11.0 millj. kr.
Annar kostnaður .. .. 6.0 millj. kr.
Gjöldalls.........176.0 millj. kr.
Hagnaður af rekstri verk-
smiðjunnar myndi þvi nema um
31.0 millj. króna fyrir skatta.
Eins og sjá má af sölutekjurti,
er heildarmarkaðurinn af unnú
stáli aðeins áætlaður um 12.000
tonn. Er þvi hér um aö ræða verk-
smiðju, sem aðeins framleiðir
litið brot af þvi, sem æskilegt er
talið af stálverksmiðju, jafnvel
þótt um dvergstáigerð sé að ræða,
en algengust ársafköst þeirra er-
lendis eru 100-150 þúsund tonn.
Astæðan fyrir þvi, að mögulegur
er rekstur svo litillar stálgerðar
hérlendis, er sú, að innflutnings-
tollar á steypustyrktarstáli gera
það að óvenju verðmikilli vöru.
Að visu minnka þessir tollar
verulega, ef framleiðsla steypu-
styrktarstáls hérlendis yrði hafin,
og hverfa algerlega árið 1980, en
gert er ráð fyrir, að aukin
hagnýting vélakosts með stærri
markaði þá muni vega upp þá
tekjurýrnun, sem tollinum
nemur.
Þessi niðurstaða Stálfélagsins
leiöir i ljós, að við tslendingar
getum innleitt hina nýju fram-
Framhald á bls. 19
Þarna er óiiýtuni bilum hrúgað
saman.
Frystiskápar og kistur
í úrvaii frá Bauknecht
* Fljót og örugg frysting.
* Öruggar og ódýrar í rekstri.
* Sérstakt hraðfrystihólf.
* Einangraðar ad innan meö áli.
. * Eru meö inniljósi og læsingu.
* 3 öryggisljós.sem sýna ástand tækisins
og margir fleiri kostir.
Greidsluskilmálar eða staðgreiðsluafsláttur.
Leitið upplýsinga strax.
(Baukn b cht
veit hvers konan þarfnast
o O
Samband íslenzkra samvinnufélaga
VÉLADEILD
Ármúla3 Reykjavík sími 38900