Tíminn - 15.11.1972, Blaðsíða 4

4
TÍMINN
Miðvikudagur 15. nóvember 1972
Taflfélag Suðurfjarða sigraði
á Skákþingi Austurlands
firði. Keppni taflfélaganna á
Austurlandi er sveitakeppni, en
ekki einstaklingskeppni eins og
oftast tiðkast.
Úrslit á skákþinginu urðu þau,
að Taflfélag Suðurfjarða, sem
saman stendur af sveitum frá
Fáskrúðsfirði og Stöðvarfirði, bar
sigur úr býtum með 13 vinninga, i
öðru sæti varð sameiginleg sveit
frá Borgarfirði og Seyðisfirði með
10 vinninga, i þriðja sæti varð
Taflfélag Norðfjarðar með 9
vinninga og Taflfélag Héraðsbúa
varð i fjórða sæti með 4 vinninga.
Hver sveit var skipuð sex
mönnum.
A eftir skákþinginu var haldið
Hraðskákmót Austurlands, þar
var sigurvegari Leifur Jósteins-
son, Fáskrúösfiröi meö 16 vinn-
inga af 16 mögulegum.
Kaupfélag Fáskrúðsfjarðar gaf
ýmsa verðlaunagripi til keppn-
innar, og ennfremur var keppt
um farandbikar, sem Landsbanki
Islands á Eskifirði gaf á sinum
tima, og að þessu sinni geyma
Suðurfirðingar bikarinn.
ÞO-Reykjavik.
Skákþing Austurlands var
haldið um s.l. helgi á Fáskrúðs-
VIPPU - BllSKÚRSHURÐIN
Lagerstærðir miðað við múrop:
Hæð: 210 sm x breidd: ’240 sm
210 - x - 270sm
Aðrar stærðir smlOiiðar eflir beiðnt
GLUGGAS MIÐJAN
S'ðumúla 12 - S'mí 38220
Laus staða
Starf aðalbókara Menningarsjóðs og
Bókaútgáfu Menningarsjóðs er laust til
umsóknar.
Laun samkvæmt launakerfi starfsmanna
rikisins.
Umsóknir ásamt upplýsingum um mennt-
un og fyra störf sendist Menntamálaráði
Islands, Skálholtsstig 7, Reykjavik, fyrir
25. nóvember n.k.
Menntamálaráð íslands
Þráin og leitin
Trúarleg ljóð ungra skáldá
heitir kver eitt, sem Almenna
bókafélagið lætur frá sér fara.
Erlendur Jónsson og Jóhann
Hjálmarsson völdu.
Erlendur segir i formála: „1
þessari bók eru prentuð fjörutiu
ljóð ellefu skálda.” „Ljóðin i
þessari bók eru fæst trúarljóð i
venjulegum skilningi, heldur að-
eins trúarleg.” „Ljóðin i þessari
bók eiga það sammerkt, að trúar-
efni koma fyrir i þeim öllum.”
Það er sannast sagna, að ég
held að logið sé til um efni bókar-
innar með þessum orðum, ef
orðin trú og trúarbrögð eru
bundin við dularöfl mannlegrar
tilveru og áhirfaöfl utan við
manninn og efnisheiminn.
Stundum tel ég að nöfnin á ljððun-
úm hafi villt um fyrir safnendum.
Litum t.d. á það, sem Guðbergur
Bergsson kallar Sköpunarsög-
una:
Fyrst var hljómur úr fjarlægð
af hlutum,
titrandi hljómur i streng.
Hljómur, sem barst ekki út
en brauzt um i myrkri.
I myrkrinu voru allir hlutir
til,
óþekktir augunum, orðum, unz
þeir mörkuðu sér braut. Og sjá:
Þeir heimtuðu orð og ljós.
Og ljósið fann braut,
sól
rann upp og morgunn:
dýrð, vöknun, sjón.
Sjá: Hlutirnir tóku að fæðast
i ljósi. Af skynjun:
Ljóðið.
Ég sé ekki að þessu sköpunar-
saga segi neitt um höfund lifsins
eða drottinvald yfir þvi. Ég fæ
ekki annað séð en það sé tilraun
til lýsingar á þvi, hvernig maður-
inn lærir að skynja umhverfi sitt
og tjá sig að svo miklu leyti, sem
þetta er sköpunarsaga er það
sköpunarsaga ljóðsins. Og það er
óvenjuleg notkun hugtaks að
kalla slíkt trúarlegt.
Að þvi leyti sem þetta kver er
trúarlegt i venjulegum skilningi
lætur nærri að ljóð Jóhanns
Hjálmarssonar Sálmur, birti það
viðhorf, sem algengast er:
Það er eitthvað sem ekki grær,
eitthvað i trjánum og sólskininu
og öllum rökkvuðum súlna-
göngum.
Það er eitthvað i brjóstum okkar
allra,
sem við ráðum ekki við,
getur ekki gróið.
Það er eitthvað,
sem við megum ekki glata.
Er það návist Guðs?
Trú?
Það má lika nefna sem dæmi
Jól eftir Hrafn Gunnlaugsson:
Enn erum við komnir
útlendir yfir mörkina
færandi gull, mirru og reykelsi
enn erum við komnir
gegnum kólgu tvö þúsund ára
leitum að ljósi og nýfæddu frelsi.
en finnum hvergi
furðustjörnu lýsa
barn reifað og lagt i jötu.
Hér er á það að lita, að enda
þótt hér sé lögð til grundvallar hin
forna helgisaga um stjörnu hins
nýfædda konungs og frelsara er
þetta ljóð aðeins um þrá manns-
ins eftir betra heimi og leit,
þar sem ekkert finnst.
Svo er viðar i þessari bók, að
bibliuleg hugtök og sögur liggja
til grundvallar, þó að verkið sjálft
geti varla eða ekki talizt trúarlegt
samkvæmt þeirri skilgreiningu,
sem ég hafði hér á undan.
Samt er gaman að athuga
þennan samtining og bera
saman. Umhverfi Hannesar
Péturssonar og Ljóð Þuriðar
Guðmundsdóttur túlka vel hið
ævaforna viðhorf i lotningarfullri
leit að skapara sinum, þar sem
maðurinn nýtur sköpunarverks-
ins og dáir það. Það er enn veru-
leiki og segir til sin þar sem unga
kynslððin þráir betri og fegurri
heim og leitar hans. Sú þrá
speglast næstum þvi á hverri siðu
þessarar bókar. Og siðasta ljóðið
minnir á Daviðssálma:
Þú skalt vera stjarna min
Drottinn
yfir dimm höf
yfir djúpa dali
og eyðimerkur
ég geng i geisla þinum
Og eitt sinn mun geisli þinn
verða að gullstiga
þar sem ég geng upp
fagnandi skrefum.
Þannig fellur játning Ragn-
hidlar Ofeigsdóttur, yngsta
höfundar þessarar bókar, saman
við hin ævafornu trúarljóð.
H. Kr.
Leiðsögn inn í
íslendingasögur
Ölafur Briem gerir hér einkar
aðgengilegt yfirlit um Isiendinga-
sögur sem bókmenntir. Hann
leiðir hjá sér að ræða hugmyndir
manna um það, hvort eigi fremur
að lita á þær sem skáldskap eða
sagnfræði. Þó kemur fram, að
honum er ljóst, að höfundarnir
manna um það, hvort eigi fremur
að lita á þær sem skáldskap eða
sagnfræði. Þó kemur fram, að
honum er ljóst, að höfundarnir
hafa a.m.k að öðrum þræðb litið á
verk sin sem frásagnir af mönn-
um, sem verið höfðu til. Ég segi,
að honum sé það ljóst, þvi að það
viðhorf höfunda leynir sér ekki.
Hvaða ástæða gat t.d. verið til að
segja um mann, sem var hreinn
tilbúningur höfundar, að hann
hefði verið mann bezt vigur á ts-
landi með Gunnari á Hliðarenda?
Þeir, sem hafa lesið flest af þvi,
sem skrifað hefur verið um forn-
sögur okkar á seinni árum, svo
sem bækur og ritgerðir Sigurðar
Nordals og Einars Ólafs, bæta
sennilega ekki miklu við skilning
sinn og þekkingu á íslendingasög-
unum, þó að þeir lesi þessa bók.
Þó skal ég jata það, að þar eru
ýmsar bendingar og athuga-
semdir, sem ég man ekki eftir að
hafa fundið áður. Og óhætt held
ég sé að segja, að bókin er létt og
skemmtileg aflestrar.
Ólafur Briem hefur skrifað
þessalbóki þeim tilgangi að benda
ungu fólki á hverskonar bók-
menntir íslendingasögurnar eru.
Það er mjög timabært. Ég held að
bók hans sé einmitt vel heppnuð
lesbók til glöggvunar á sögunum i
heild, bókmenntalega, þó að
vitanlega verði að fara fljótt yfir
sögu.
Höfundur bendir glöggt á það,
að sögurnar eru um menn og
mannleg örlög og þvi eru þær
auðugar að mannlýsingum. Og þó
að ástæða væri til að segja miklu
fleira um þær, mun þó óhætt að
segja, að vel hafi heppnazt að
gera grein fyrir höfuðeinkennum
þeirra i ekki stærri bók, — 170
blaðsiðum.
Ég held að sé óhætt, að mæla
með þessari bók Ólafs til lesturs
fyrir þá, sem ekki eru orðnir
handgengnir tslendingasögunum.
Hún mun stytta þeim leiðina til
skilnings og auðvelda þeim að
njóta þessara fornu sagna.
Ókunnugum sýnir hún með glögg-
um úæmum, að þar er um lista-
verk að ræða, sigild listaverk,
meðan mannlegt eðli er umhugs-
unarefni.
Beztu fornsögur okkar eiga það
sameiginlegt með ýmsum fræg-
ustu bókmenntum öðrum, að eftir
þvi sem menn kynnast þeim betur
vakna upp fleiri umhugsunarefni.
Ég sakna þess t.d., að Ólafur
Briem ræðir ekki nánar um
Egilssögu, þó að ég viti, að ekki er
sanngjarnt að ætlast til meira af
ekki stærri bók. Hvað var höfundi
Egilssögu í huga þegar hann
skrifaði sögu sina? Var hann
einkum að hugsa um einstakling-
inn? Hann lýsir i sömu persónu
villimannlegum ruddaskap, sem
er i ætt við tröllskap og göfugri
hetjulund og frábærri andagift.
Þó er stórskáldið og hetjan jafn-
framt fégjörn smásál, en með
skáldskapnum leysir hann höfuð
sitt og kveður sig i sáttvið örlög
sin. Ætlaði höfundur Egilssögu
meðsögu þeirra frænda, aðbirta i
spegli eðli og örlög islenzku þjóð-
arinnar? Og var hann að hugsa
um sjálfstæði þjóðar sinnar og af-
stöðu hennar til erlends valds?
H.Kr.