Tíminn - 18.11.1972, Blaðsíða 10

10
TÍMINN
I.augardagur 18. nóvember 1972
Laugardagur 18. nóvember 1972
TÍMINN
11
Þ jónustan
— En ef við hyggjum nánar að
hinni almennu þjónustu: Hver er
hinn almenni afgreiðslutimi
bankans?
— Bankinn er opinn alla virka
daga frá klukkan hálftiu á
morgnana til fjögur á daginn og
svo aftur frá hálfsex til hálfsjö á
hverjum degi. Þessi kvöldaf-
greiðsla er ákaflega vinsæl, þvi
eins og allir vita, þá eru mjög
margir lausir úr sinni vinnu
klukkan fimm og nota því timann
eftir það til þess að reka viðskipti
sin i bankanum.
— Bankinn skiptist auðvitað i
hinar hefðbundnu deildir?
— Já, það má alveg orða það
svo. Aðaldeildir hans eru spari-
sjóðsdeild, hlaupareiknings- og
ávisanadeild, innheimtudeild.
Auk þess er veitt giróþjónusta og
næturhólf er i aðalbankanum. Og
ekki má heldur gleyma sjálfri
vixladeildinni, sem margir vilja
og þurfa að reka erindi við.
•— Þú nefndir þarna blessaða
vixlana, sem margur maðurinn
kannast við af eigin raun. Hvern-
ig ganga þau mál hjá ykkur? Eru
menn mjög svikulir?
— Nei, ekki vil ég segja það.
Auðvitað kemur það fyrir, að fólk
þarf að fá sina vixla framlengda.
Venjulega er samið um afborgan-
ir um leið, og lán eru veitt, en
yfirleitt gengur fólki sæmilega
vei að semja við okkur, þegar
þannig stendur á, að nauðsynlegt
siðan árið 1967, en það veitir
mjög mikið öryggi um réttar
færslur, auk þess að allir pappir-
ar og skjöl frá bankanum lita
miklu betur út en áður.
— Þið eruð náttúrlega komnir
inn i IBM-kerfið, eins og fleiri
góðir menn?
— Já. Við höfum notið þjónustu
hjá skýrsluvéladeild Sambands
isl. samvinnufélaga, sem hefur
mjög fullkomnar vélar af IBM-
gerð.
Húsnæðiö
— Eruð þið sæmilega á vegi
staddir með húsnæði til starfsemi
ykkar?
— Eins og ég sagði áður, þá
fluttist bankinn i húsið að Banka-
stræti 7, strax og hann hóf starf-
semi sina. Húsið var eign Sam-
vinnutrygginga. En snemma á
árinu 1971 keypti bankinn þessa
fasteign. Nú er svo komið, sökum
ört vaxandi starfsemi bankans,
að þetta húsnæði er að verða of
litið, og auk þess að sumu leyti
óhentugt. Það stendur þvi fyrir
dyrum að reisa viðbótarbyggingu
á lóð þar sem nú stendur litið
timburhús. Er það við hliðina á
núverandi bankahúsi. Ekki er
hægtað nefna dag eða stund, þeg-
ar hafizt verður handa um þær
byggingarframkvæmdir, en
væntanlega verður það mjög
fljótlega.
— Er þessi húsbygging helzta
nýbreytnin, sem væntanleg er i
starfsemi bankans?
Krislleifur Jónsson, bankastjóri Samvinnubankans.
Ung stofnun í örum vexti
Jónsson
á tíu ára afmæli Samvinnubankans
Samvinnubankinn er tiu ára i
dag.
1 tilefni af þvi var bankastjór-
inn, Kristleifur Jónsson, sóttur
heim og spurður frétta. Fyrsta
spurningin, sem fram verður bor-
in, er þá þessi:
— Hver eða hverjir voru það,
sem áttu frumkvæði að stofnun
bankans?
— Upphaf þessa máls er stofn-
un Samvinnusparisjóðsins árið
1954, en aðalhvatamaður að þvi,
var Vilhjálmur Þór, þáverandi
forstjóri Sambands islenzkra
samvinnufélaga. Abyrgðarmenn
Samvinnusparisjóðsins voru 55
starfsmenn SIS. Sjóðurinn starf-
aði til ársins 1963, en á sextiu ára
afmæli Sambandsins árið 1962
voru samþykkt lög frá alþingi um
stofnun samvinnubanka, sem
tæki við starfsemi
Samvinnusparisjóðsins.
— Hverjir voru hluthafar i hin-
um nýja banka?
— Hluthafarnir voru Samband
isl. samvinnufélaga, 54
kaupfélög, það er að segja öll
sambandsfélögin, sem þá voru
starfandi, og auk þess 46 fyrrver-
andi ábyrgðarmenn Samvinnu-
sparisjóðsins.
— Hvað var hlutaféð mikið i
upphafi?
— Hlutaféð var upphaflega
röskar tiu milljónir — nánar til-
tekið 10,2 milljónir og Íagði Sam-
band isl. samvinnufélaga fram
rúmlega helming fjárins, en hitt
kom frá kaupfélögunum og hinum
46 fyrrverandi ábyrgðarmönnum
Samvinnusparisjóðsins.
Arið 1963 hóf bankinn formlega
starfsemi sina i Bankastræti 7.
— Voru sparifjárinnlög ekki
miklu minni þá en nú?
— Innlögin, sem bankinn tók
við af Samvinnusparisjóðnum,
voru 152 milljónir, en vöxtur
bankans var strax mjög ör, og nú
eru innistæður hér tæpar fjórtán
hundruð milljónir, þannig að
innlánsfé hefur á þessum tiu ár-
um nærri tifaldast.
Utibúin
— Eru ekki einhver útibú frá
bankanum utan Reykjavikur?
— Jú. Það var strax i upphafi
stefnt að þvi, að bankinn gæti haft
starfsemi sem viðast i landinu, og
áður en þrjú ár voru liðin frá
stofnun hans, höfðu verið stofnuð
tiu útibú og umboðsskrifstofur
viðs vegar um landið. Þetta var
gert i samvinnu við Samvinnu-
tryggingar, þvi að á þessum stöð-
um tók bankinn yfirleitt að sér
umboðsstörf fyrir þær, enda hefði
rekstur slikra útibúa nánast verið
óframkvæmanlegur ella. Nú
starfrækir bankinn tiu útibú og
tvær umboðsskrifstofur úti á
landsbyggðinni, auk eins útibús i
Reykjavik.
— Hvað vinnur margt fólk
núna á vegum bankans?
— Starfsmannafjöldi bankans
er nú 75 manns, það er að segja
við bankastörf. Þar af eru 39
manns i aðalbankanum, en 36 i
útibúunum, sem eru utan Reykja-
vikur.
— A hvaða stöðum eru þessi
útibú starfandi?
—-Þau eru á eftirtöldum stöð-
um: Akranesi, Grundarfirði, Pat-
reksfirði, Sauðárkróki, Húsavik,
Kópaskeri, Vopnafirði, Vik i Mýr-
dal, Keflavik og Hafnarfirði. Auk
þess eru umboðsskrifstofur starf-
andi i Króksfjarðarnesi og á
Stöðvarfirði.
— Eru fyrirhuguð aukin um-
svif, til dæmis með fjölgun útibúa
á landinu?
— Það hafa komið fram óskir
frá kaupfélögum um, að bankinn
opnaði útibú á fleiri stöðum og
tæki þá við innlánsdeildum við-
komandi kaupfélaga. En nú eru
til lög þess efnis, að bankar megi
ekki opna útibú nema með leyfi
Seðlabankans og þess ráðherra,
sem með þau mál fer hverju
sinni. Og það er sannast að segja,
að þau leyfi, sem við höfum farið
fram á nú að undanförnu, hafa
ekki fengizt afgreidd af þessum
aðilum. Það er þvi ekki liklegt, að
neitt nýtt útibú verði stofnað nú
alveg á næstunni.
— Þú nefndir þarna áðan mjög
mikla aukningu innlagðs spari-
fjár. Hefur það einkum átt sér
stað i Reykjavik?
— Aukning i útibúum hefur
verið mjög mikil, engu siður en
hér i aðalbankanum. Á nokkrum
stöðum tóku þau að sér innláns-
deildir kaupfélaganna, um leið og
þau (útibúin) voru stofnuð, og
voru þær upphæðir, sem þannig
komu eitthvað um 94 millj. sam-
tals, og nú er svo komið, að hlutur
útibúanna er nærri þvi helmingur
alls innistæðufjár bankans.
Um þessar mundir er að taka til
starfa á vegum bankans ný stofn-
lánadeild, sem hefur það mark-
mið að lána samvinnufyrirtækj-
um stofnfé til verzlunarhúsa-
bygginga, og hefur þegar verið
tryggt, að deildin geti lánað i
þessu skyni fimmtán milljónir á
yfirstandandi ári. Það var orðin
mikil þörf á stofnun slikrar deild-
ar, þar sem kaupfélögin höfðu
hvergi aðgang að stofnlánum til
þess að byggja verzlunarhús eða
vörugeymslur.
— Það eru þá bundnar miklar
vonir við þessa nýju deild?
— Já. Við vonumst fastlega til
að hún verði til þess að stuðla að
hagræðingu i smásöludreifingu
og þar með betri afkomu hjá
kaupfélögunum.
er að sýna tilhliðrunarsemi. Van-
skil i bankanum eru ekki mjög
mikil.
Bókhald bankans held ég megi
telja mjög fullkomið. Það hefur
að mestu verið fært i rafreikni
— Nei, ekki er það nú. Stærsta
málið er enn ótalið: Á siðasta
aðalfundi bankans var samþykkt
að auka hlutafé hans úr rúmum
sextán milljónum, sem það er nú,
upp i allt að eitt hundrað milljón-
ir, og enn fremur að gefa öllum
félagsmönnum samvinnufélag-
anna kost á að eignast hlut i bank-
anum og gerast þannig virkari
aðilar að starfsemi hans.
Árið 1967 var hlutafé bankans
aukið úr tiu milljónum i um það
bil sextán milljónir og voru þá
hluthafar hinir sömu og i önd-
verðu. En nú stendur sem sagt til
að auka hlutaféð enn að miklum
mun og gefa um leið samvinnu-
mönnum i landinu kost á þátt-
töku. — Hversu háan arð greið-
ið þið af þessum nýju hlutabréf-
um, sem nú á að fara að gefa út?
— I lögum um bankann er
kveðið svo á, að ekki megi greiða
arð af hlutafé fyrr en eigið fé
nemi fimm af hundraði inni-
stæðna. En með „eigið fé”, er átt
við hlutafé og varasjóöi. En
vegna þess, hve bankinn hefur
vaxið ört, vantar mikið á, að eigið
fé sé svo mikið, að leyfilegt sé að
greiða arð. Hins ber að geta, að
nú er unnið að þvi að fá þessum
ákvæðum breytt, þannig að
tryggt verði, að hluthafar fái arð
af fé sinu i.framtiðinni.
Ekkert lát
á aukningunni
— Þú nefndir þarna áðan, að
þróun bankans hefði verið mjög
ör fyrstu árin. Eruö þið ekkert
farnir að draga úr ferðinni?
— Ef nokkuð er, þá hefur
þróunin verið ennþá örari á sein-
ustu árum en nokkru sinni fyrr.
Sem dæmi get ég nefnt það, að i
árslok voru innistæður i bankan-
um 661 milljón, en eru nú — eins
og áður sagði — orðnar um
fjórtán hundruð milljónir. Og
aukningin það sem af er þessu ári
er um hálft fjórða hundrað
milljóna.
— Geturðu gizkað á einhverja
sennilega ástæðu til þessarar
geysilega öru þróunar?
— Það er sjálfsagt erfitt að
benda á neina eina sérstaka
ástæðu. Samvinnubankinn er
hlekkur i samvinnustarfinu, og
vitanlega hefur hann mikinn
styrk af þvi. Fjöldi viðskipta-
manna er mjög mikill og fer ört
vaxandi. Við höfum alltaf lagt
áherzlu á fljóta og góða af-
greiðslu, við höfum verið svo
heppnir að hafa á að skipa ágætu
starfsfólki, og ég er sannfærður
um, að þetta tvennt siðast talda
hefur átt rikulegan þátt i hinni
öru þróun bankans.
— Eruð þið þá ekki á góðri leið
að skjóta öllum öörum bonkum
þjóðarinnar ref fyrir rass?
— Rikisbankarnir þrir eru vit-
anlega stærri. Hins vegar höfum
við vaxið það mikið á þessu ári,
að við munum vera næstir þeim
að stærð eins og er.
— Hafið þið ekki kynnt neitt
ykkar starfsemi, til dæmis með
útgáfu eða öðru þess háttar?
— Það hefur nú ekki verið gert
mikið að sliku. Að visu meira en á
sér stað um aðra banka. En núna,
i sambandi við hlutafjárútboðið,
verður gefinn út sérstakur kynn-
ingarbæklingur, þar sem meðal
annars verður rakin saga bank-
ans i stuttu máli, gerð grein fyrir
réttindum hluthafa og annað þess
háttar.
— Bindið þið ekki miklar vonir
við þetta hlutafjárútboð?
— Jú, ekki er þvi að neita. Eins
og ég sagði áðan, þá er fjöldi við-
skiptamanna mikill. Það hafa
margir spurt um þessi nýju hluta-
bréf og sýnt áhuga á að eignast
þau. Með þessu útboði núna telj-
um við okkur vera að verða við
óskum margra, auk þess sem það
á að geta orðið bankanum sjálf-
um til vaxtar og viðgangs.
Treystum
framtíðinni.
— Við verðum nú vist að fara
að slá botninn i þetta, enda tak-
markað, i hve rikum mæli ég má
sólunda tima þinum. En mig
langar að spyrja að lokum, hvort
þú ert ekki bjartsýnn um framtið
þessarar stofnunar, sem þú veitir
forstöðu?
— Að sjálfsögðu er ég það.
Auðvitað veit ég ekki, hvort næstu
tiu árin verða eins blómleg og þau
tiu sem liðin eru. En ég vona það.
Á þessum tiu árum, sem liðin eru
af starfsemi bankans, hefur hann
getað stuðlað að þvi, að mörg
áhugamál samvinnufél. og fjoi-
margra einstaklinga hafi náð
fram að ganga. Ég vona, að svo
verði einnig i framtiðinni. Mark-
miðið með þeirri hlutafjáraukn-
ingu, sem nú er hafin, er að gera
bankann færan um að halda
áfram á þeirri braut, sem mörkuð
hefur verið, til hagsbóta fyrir við-
skiptamenn Samvinnubankans.
Að svo mæltu er bankastjóri
Samvinnubankans kvaddur með
árnaðaróskum til afmælisbarns-
ins og alls þess fólks, sem á veg-
um þess vinnur.
—VS.
mmmmm ^
■
‘ v í| t .X k>- * '
Starfsfólk Samvinnubankans í hinum nýja búningi, sem það klæddist í
við byrjun vinnutima i gærmorgun, á tiu ára afmæli bankans.
tilefni afmælisins — og sem það mun nota framvegis. Myndin er tekin
Góð bók um grimm örlög
Jón Helgason:
ÞRETTAN RIFUR OFAN I
HVATT. 208 bls. Skuggsjá.
„Þririfað i þristýft og þrettán
rifur ofan i hvatt.” Hver skyldi
hafa átt svona fruntalegt eyrna-
mark? Ég veit það ekki, þvi að
aldrei hef ég orðið svo frægur að
draga kind með þessu marki i
réttum, og var þó fjárdráttur (i
þeirri merkingu) löngum mitt
uppáhaldsverk. Hitt veit ég, aö
almenningur á tslandi hefur al-
drei verið i neinum vafa um
eiganda marksins. Það var auð-
vitað enginn annar en sá i neðra,
myrkrahöfðinginn sjálfur.
Ekki þarf neinn að furða sig á
þvi, þótt Jón Helgason velji bók
sinni þetta nafn, þvi að þar segir
frá manni, sem lifði langa ævi við
svo frámunaleg harmkvæli, að
engu var likara en að illar nornir
sætu um hvert hans fótmál ára-
tugum saman. Ekki er heldur
hins að dyljast, að framkoma
sumra samferðarmanna hans við
hann sór sig óþyrmilega i ætt við
þá hirðsiði, sem gamla fólkið
taldi rikja i hinum neðri byggð-
um.
Hann hét Jóhann Bjarnason og
gekk löngum undir nafninu
Jóhann beri. Förumaður var
hann og reikaði um landið i meira
en þrjátiu ár, undarlegastur allra
islenzkra förumanna og átti
herfilegri ævi en nokkur hinna —
og er þá mikið sagt.
Þessa hörmungasögu rekur Jón
Helgason af mikilli nákvæmni og
samvizkusemi, svo sem vænta
mátti. Heimildir um feril Jóhanns
eru lika margar til, þvi að
hreppsnefndir voru ólatar að
skrifa hver annarri, þegar þeim
þót.ti Jóhann hafa Iþyngt
byggðarlaginu um of. Einkum
var það heimasveit Jóhanns,
Kirkjuhvammshreppur i Vestur-
Húnavatnssýslu, sem fékk mörg
bréf, og var sizt að undra, þótt á
honum skyllu holskeflurnar
mest: Það var auðvitað hann sem
skyldugur var að sjá fyrir þessum
syni sinum.
Ekki fer það á milli mála, að
Jóhann beri hefur bilazt á geði að
einhverju leyti upp úr ástamála-
þrasi hans og Soffiu Jónatans-
dóttur. En þeim mun meiri nauð-
syn var að koma fram við hann af
mannslund i stað þess að nota
tækifærið til þess að svæla út úr
honum eigur hans, eins og ekki
verður þó hjá komizt að álykta,
þegar saga hans er lesin. „Þar
sýna skjöl, að Jóhann sem sviptur
var umráðum sumra eigna sinna
— trúlega i trausti þess, að geð-
bilun hans væri á þvi stigi, að
engum gæti blandazt hugur um
ástand hans — var þó samtimis
talinn bær að undirrita skuld-
bindingarskjal — veðbréf, sem
jafngilti ráðstöfun á hluta úr
fasteign. í ofanálag á þennan tvi-
skinnung var veðsetning þarf
laus, þar eð nærlendis sátu menn,
sem þá hljóta að hafa haft i fórum
sinum nægilegt gjald i reiðu fé,
sem Jóhann ótvirætt átti, upp i
þær skuldir, sem hann var talinn
eiga að borga.” Svo segir Jón
Helgason, eftir að hafa farið i
gegnum mikinn fjölda heimilda,
sem enn eru til. Já, vissulega var
„eyrnamark andskotans” á
framkomu margra sveitunga
Jóhanns við hann, eftir að hann
var orðinn sjúkur maður.
Eins og áður getur, var pislar-
ganga Jóhanns löng, og er ekki
ástæða til þess að rekja hana hér,
enda væri það hæpinn greiði við
þá, sem vilja kynna sér bókina
með eigin lestri. En það er ekki
hægt að minnast á þessa bók án
þess að geta um lokaþáttinn I ævi
Jóhanns, eftir að hann er setztur
um kyrrt norður á Bakka i
Svarfaðardal og hættur flakki.
Lýsingin á þvi, hvernig hjónin á
Bakka, Vilhjálmur Einarsson og
Kristin Jónsdóttir, bjuggu að
Jóhanni siðustu misserin, sem
hann lifði, hlýtur að verða
ógleymanleg hverjum, sem les.
Og þá má ekki heldur gleymast
þáttur Ingibjargar litlu, dóttur
hjónanna á Bakka.
Hún varð alltaf að signa matinn
gamla mannsins og jafnvel að
fara höndum um föt hans, þegar
hann hafði skipti. Þessi járnkarl,
sem áratugum saman hafði boðið
illviðrum og leggjabr jótum
landsins byrginn, hann gat nú
ekki neytt matar sins né heldur
farið i nýja skyrtu, nema hvort
tveggja hefði áður hlotið blessun
barnsins. Þessu lýsir Jón
Helgason á svo einfaldan og
áhrifamikinn hátt, að jafnvel hin-
um forhertustu kaldrönum gæti
vöknað um augu við lesturinn.
Fyrst talið hefur borizt að stil,
er rétt að fara um hann fáeinum
orðum. Það er ástæðulaust að
neita þvi, að ég hef ekki alltaf
verið fullkomlega sáttur við stil
Jóns Helgasonar. Mér fundust
bréfin til hennar Bjargar hérna
um árið stundum ekki komast
alla leið i mark, en stundum þótti
mér sem skeytin flygju fyrir ofan
haus þess, sem á var miðað. Hér
er ekki neinu sliku til að dreifa.
Bók Jóns, Þréttan rifur ofan
Jón Hclgason
i hvatt, er svo vel skrifuð að
ég efast um að hann hafi i ann
an tima betur gert. Honum
tekst meira að segja að gera
þessa einstæðu hörmungasögu
skemmtilega aflestrar á köflum,
— jafnvel svo, að maður getur
ekki að sér gert að hlæja. Hér er
litið dæmi: Ung stúlka Guðrún að
nafni — móðir Soffiu þeirrar, er
siðar varð ástkona Jóhanns bera
— var búin að eignast þrjú börn i
lausaleik áður en hún giftist. Um
þetta segir Jón Helgason: „Upp
úr þessu mun vandamönnum
Guðrúnar hafa sýnzt sem henni
myndi bezt að giftast: Hún hafði
ekki klausturkjöt”.
Hér er annað dæmi, sem að visu
er ekki til þess gert að vekja
hlátur. Það er verið að flytja Jó-
hann bera nauðugan sunnan úr
Kjós norður i heimahagana:
„Nú var ekki til setunnar boðið.
Jóhanni var snarað upp á
tygjaðan hest á Möðruvallahlaði
og ferðin norður hafin hinn sið-
asta vetrardag 1897. Húkandi á
grárri meri siluðust sendimenn
Þórðar á Hálsi með dúðadurtinn
yfir Reynivallaháls, fyrir Botns-
voga og upp Sildarmannagötur.
Tjaldarnir i þarabrúkinu við Við-
förulsnes höfðu ekki horft upp á
ömurlegra ferðalag á sinni lifs-
fæddri ævi.”
Eftirminnilegust er þó lýsingin
á andláti Jóhanns norður á Bakka
i Svarfaðardal siðsumars árið
1907:
„Þau stóðu þarna hjónin, bæði
tvö og biðu þess, sem verða vildi.
Klukkan var langt gengin átta,
skuggar undir Hnúfu, en Stóllinn,
sæti árkonunnar miklu, hjúpaður
rauðum bjarma kvöldsólarinnar.
Um hlöðin á Bakka lagði eim af
ornuðu heyi, og i viki niðri við
bakka Svarfaðardalsár japlaði
silungur i lygnu neðan við stein og
hafði ekki mætt styggð þetta
sumarið. Stóri visirinn á klukk-
unni á baðstofuþilinu hnykktist
áfram, og pendúllinn sveiflaðist
fram og aftur. Og nú höfðu augu
Jóhanns dregizt upp undir augna
lokin. Allt i einu gaf hann frá sér
hljóð, og siðan rak hvert and-
varpið annað. Striðþanið andlitið
slaknaði með hægum titringi, og
klippt hakan seig niður á bring-
una.
Þannig varpaði kynlegasti úti-
gangsmaður landsins af sér byrð-
inni, sem hann hafði borið langa
tið, sjötiu og átta ára gamall.
Banamein hans var talið
hjartaslag. Þetta gerðist 27. dag
ágústmánaðar,þá er úti voru
hundadagar og kornskurðarmán-
uður fór að.”
Sá, sem hér heldur á penna, er
ekki aðeins „ágætur sagna-
maður”, eins og Sigurður Nordal
sagði einhvern tima um Jón
Helgason. Svona getur enginn
maður skrifað, nema hann sé
skáld — og það meira aö segja á
vægðarlausan mælikvarða.
En til hvers er Jón að segja
þessa sögu? Hvers vegna er hann
að leggja vinnu i að rifja upp
þessi hörmulegu örlög, þegar
maöurinn, sem þau hlaut er búinn
að liggja i gröf sinni hálfan sjö-
unda áratug? Við skulum láta
höfundinn sjálfan svara:
„Eigi að siður væri þáttur af
okkur rakinn, ef saga hans týnd-
ist og gleymdist. Þá vantaði blóð
ugan þráð i hina miklu örlagavoð,
sem grimmar nornir og góðar
disir hafa ofið Islendingum.”
Vitanlega hefur Jón hér lög að
mæla, en auk þess kemur fleira
til: Um Jóhann bera hafa mynd-
azt þjóðsögur, jafnundarlegt og
það nú er um mann, sem svo
nærri okkur stendur i timans
straumi. Deyr ekki fyrr en komið
er fram á tuttugustu öld og fjöldi
heimilda til um lif hans. Ein
sagan var á þá leið, að ástkona
Jóhanns hefði ráðið sér bana með
hengingu, eftir að upp úr sam-
bandi þeirra hafði slitnað. Hann
átti sjálfur að hafa fundið hana i
snö'runni og hún siðan að fylgja
honum og sækja svo hroðalega að
honum i svefni, að hver nótt hans
upp frá þvi jafngilti vitiskvölum.
Allt er þetta uppspuni frá rót-
um. Það fyrirfór sér aldrei nein
stúlka út af Jóhanni Bjarnasyni.
Og Soffia Jónatansdóttir, sem
hann var eitt sinn i tygjum við,
varð að visu ekki langlif, en lifði
þó i rúm tuttugu ár eftir að ástar-
æfintýri hennar og Jóhanns lauk,
og eignaðist niðja.
Þvi er á þetta minnzt hér, að
sumar þjóðsögurnar um Jóhann
bera hafa komizt á bækur, þar á
meðal sú, sem ég drap á her íb
framan.
Það var þvi mikil nauðsyn að
birta sögu Jóhanns eins og hún
gerðist i raun og veru, einmitt á
meðan ekki er lengra en þetta um
liðið, og á meðan einhver nennir
að rekja hana eftir tiltækum
gögnum.
Aftan við bókina hefur Jón
Helgason birt nokkur fylgisskjöl.
Það eru bréf, sem fóru á milli
manna um mál Jóhanns Bjarna-
sonar og ennfremur eitt bréf,
skrifað af Jóhanni sjálfum. Það
er satt að segja ekki sérlega trú-
legt, að sá, sem þar heldur á
pennanum, sé þungt haldinn af
geðveiki, svo glöggt er bréfið og
vel stilað.
Allar kaflafyrirsagnir, að for-
spjalli undanskildu, eru ljóðlinur
úr Passiusálmum Hallgrims
Péturssonar. Slikt var meira en
vel viðeigandi, þvi hafi einhver
islenzkur maður mátt þola kross-
göngu um ævina, þá hefur það
verið Jóhann beri.
1 einni þessari kaflafyrirsögn er
prentvilla, sem valdið getur mis-
skilningi, ef menn kunna ekki er-
indið, sem hún er tekin úr. Ég á
hér við kaflann sem hefst á bls.
29. Nafn hans er þannig i bókinni:
Valdstjórn til verndar settir — En
erindið, sem hér um ræðir er
þannig i Passiusálmum:
Ræn ei guð sinum rétti,
þvi reiknast hefndin hans.
valdstjórn til verndar setti
viöa um byggðir lands ....o.s.frv.
(Þ.e.: Guð setti valdstjórn til
þess að hún gæti verndað fólkið —
en ekki öfugt. Það hefði nú lika
verið til nokkuð mikils mælzt, að
umrenningarnir ættu að vernda
hreppsnefndirnar.)
Framhald á bls. 19