Tíminn - 24.11.1972, Blaðsíða 8

8
TÍMINN
Köstudagur 24. nóvembcr 1!)72
ALÞINGI
U m s jón:
Elías Snæland Jónsson
Fundur vur i sameirrudu
þinf<i i f>ær, «f> stóft Iram lil
kvölds. Nokkur mái voru á
dagskrá, en lundartiminn lór
aft meslu i umra'ftur um tillögu
Alþýftul'lokksmanna um eign-
arráft á landinu, gögnum þess
og ga'ftum, og segir nánar l'rá
þeim umra'ftum annars staftar
hér á siftunni.
Halldór Kristjánsson
á þingi
i l'yrradag tók llalldór
Kristjárisson, hftndi á Kirkju-
hóli, sa'ti á ; l|)ingi i fjarveru
Hjarna (íufthjiirnssonar, sem
nú er erlendis i opinherum er-
indum.
Nýjar fyrirspurnir
Fram voru lagftar i ga'r
þi'jár l'yrirspurnir i sameinuftu
þingi.
Vátrygging fiskiskipa
(iuftlaugur (lislason (S)
spyr sjávarútvegsráftherra
um válryggingu liskiskipa,
svohljóftandi:
,,Kr aft vamla l'rá hendi ráft-
herra lillagna efta l'rv. til laga
um vátryggingu l'iskiskipa,
sem mifti aft hekkun válrygg'-
ingariftgjalds, shr. yl'irlýsingu
i malel'nasamningi rikis-
sljórnarinnar'? ”
Tryggingamál sjó-
manna
Kinnig spvr (iuftlaugur
(iislason sjávarútvegsráft-
herra um Iryggingamál sjó-
manna. svohljóftandi:
..llefur ráftherra i hvggju aft
heila sér l'yrir einföldun á
l'ryggingakerl'i sjómanna,
annafthvort meft hreylingu á
gildandi lagaákvæftum, nýrri
lagaselningu efta meft þvi aft
koma á viftræftum milli
heildarsamlaka sjómanna og
alvinnurekenda um málift?”
Heilbrigðisþjónusta
fyrir norðan
l>á lielur Slel'án Valgeirsson
lagl el'tirl'arandi lyrirspurnir
l'yrir heilhrigftismálaráft-
herra:
.,1. Ilvaft hefur verift gerl til
þessaft fá lækni lil Olal'sfjarft-
ar i velur? Kr liklegt, aft hekn-
ir fáist þangaft. og þá hvenær?
2. Ilvaft liel'ur verift gert til
þess aft bæta heilbrigftisþjón-
ustu i Norftur-l’ingeyjarsýslu?
.'!. lk'fur verift reynl aft fá
hekni til Kópaskers efta
Haufarhal'nar yfir vetrarmán-
uftina?"
Onnur störf
þingmanna
Sigurftur Blöndal (AB)
madti i sameinuftu þingi i gær
fyrir tillögu. sem hann l'lytur
ásamt Ilelga F. Seljan (AB).
þar sem rikisstjórninni er l'al-
ift aft undirbúa iög og reglur.
sem l'eli i sér aft alþingismenn
sitiji ekki i fastlaunuftum em-
badtum efta störl'um á vegum
hins opinbera.
Tillaga þessi er endurfiutt
frá siftasta þingi.
Læknir til
Þingeyrar
SB-Key kja vik
i fréttabréfi frá Þingeyri, sem
birtist i fimmtudagsblaftinu. segir
aft þar sé læknislaust. Siftan bréf-
ift var skrifaft. Iiefur liins vegar
ræt/.t úr læknisleysinu. (iuft-
muudur Þorgeirsson. læknanemi
er kominn til kingeyrar og mun
verfta þar næstu þrjár vikurnar.
Stórkostlegustu þjóðnýt-
ingaráform í sögu okkar
— sagði Björn Fr. Björnsson um tillögu Alþýðuflokksins um ríkiseign landsins
Með þessari lillögu er gert ráð fyrir algerri
breytingu á skipan eignarréttar i landinu. Mér
sýnist, að i tillögunni, felist stórkostlegustu þjóð-
nýtingaráform, sem saga okkar íslendinga geymir,
— sagði Björn Fr. Björnsson (F) i umræðum á
sameinuðu þingi i gær um tillögu alþýðuflokksþing-
inanna um eignarráð á landinu.
Þingsályktunartillaga þessi var
lil framhaldsumræftu I gær, en
I'yrsti flulningsmaftur hennar,
Bragi Sigurjónsson mælii fyrir
lillögunni, s.l. þriftjudag, og var
hún birl hér i blaftinu i fyrradag.
Megininntak tillögunnar er, aft
islcn/.ka rikift geri þaft aft grund-
vallarstel'numifti sfnu, aft meft tíft
og lima verfti landift gögn þess og
gæfti sameign þjóftarinnar allrar,
en þó skuli einkaeign haldast á
bújörftum, meftan bændur æskja
þess l'remur, enda silji eigandi
jörftina og noti til búskapar, eins
og segir i greinargerft meft lillög-
unni.
B j ii r n F r .
Björnsson (F)
rakti meftlerft
þá, sem tillaga
svipafts eftlis frá
s ö m u þi n g -
mönnum heffti
fengift á siftasta
þi n g i , e n
l'jallafti siftan
itarlega um
efnisatrifti tillögunnar.
Hann sagfti, aft tillagan fæli i
sér slórkostlegustu þjóftnýtingar-
ál'orm okkarsögu.
Alþýftul'lokkurinn heffti aft visu
áftur lyrr talift sig þjóftnýtingar-
flokk, en nokkuft heffti l'yrnst yfir
þaft, einkum i hinni ástriku sam-
búft þess flokks vift Sjálfstæðis-
l'lokkinn i 12 ára stjórnarsetu.
Björn sagfti, aft vissulega þyrfti
rikift aft láta til sin taka á ýmsum
þeim sviftum, sem um væri
Ijallaft i greinargerft l'rumvarps-
ins, og nel'ndi þar ýmis atrifti eins
og t.d. brask meft lóftir og lendur,
okurleigu á veiftiréttindum,
mengun og l'leira.
Hins vegar taldi hann, aft til
þess aft bæta úr á þessum sviftum
þyrfti siftur en svo aft kollsteypa i
eignarröttarmálum. i þessu efni
ætti aft l'ara aftrar leiftir, sem
stæftu opnar og rikisvaldift gæti
farift án þess aft breyta eignar-
réttinum. Væri þar um margar
bæfti nærlækari og skjótvirkari
leiftir aft ræða en tillagan gerfti
ráð f'yrir.
bá taldi hann, aft sú eignar-
upptaka, sem tillagan gerfti ráð
l'yrir, myndi kosta meira en svo,
aft rikift gæti undir þvi staftift,
miftaft vift núverandi ákvæfti
stjórnarskrárinnar um eignarétt-
inn.
Björn rakli siftan þá hlift
málsins, sem snýr aft aíréttum,
sem yl'irleitt væri eign sveitar-
félaga. t mörgum tilfellum væru
bændur tengdir þessum svæftum
órot'a böndum og litu næstum þvi
á þau sem heimasvæfti. Væri meft
öllu þarl'laust fyrir rikift aft
ásælast þessi landsvæfti, hvaft þá
heldur aft eignast öll býli
landsins, eins og aft væri stefnt
meft þessari tillögu.
Björn itrekafti þá skoftun sina,
aft rikift gæti komift flestu efta öllu
þvi fram, sem nauftsyn kreffti,
með skynsamlegri og skipulegri
notkun og meftferft landsins án
þess aft þurfa að eignast landift.
Loks vitnafti hann i ummæli
formanns Alþýftuflokksins i út-
varpsvifttali, þar sem hann sagfti
m.a., aft þetta væri ekkert eignar-
námsfrumhlaup. Vart væri hægt
að skilja þetta öftru visi en svo, aft
ætlunin sé, að gengift verði fram-
hjá ákvæftum stjórnarskrárinnar
um eignanámsbætur. Ef þaft væri
hugmyndin væri hreinlegra aft
ganga beint til verks og flytja
breytingarlillögu vift ákvæfti
stjórnarskrárinnar um eignar-
réttinn. bá lægi ljóst fyrir, hvaft
um væri deilt.
Pálmi .lónsson (S) hóf mál
sitt á aft vitna i 67. grein stjór |
narskrárinnar um eignaréttinn. I
Taldi hann, aft af tilsögu
þessari myndi leifta
lagasetning, sem l'æri i bága
vift þessi ákvæfti stjórnar-
skrárinnar. Sérstaklega varftafti
þetta þó 3-6 lift tillögunnar, sem
l'jalla m.a. um rikiseign á stöftu-
vötnum og fallvötnum, jarft-
varma og öllum verftmætum i
jörftu, á landi og landgrunni, og
loks um þaft aft glöggt skuli kvefta
á um, hvernig landareign og
landnytjar færist úr einkaeign i
eign rikis efta sveitarfélaga og
hvernig bætur skuli reiknast
fyrir.
Pálmi rakti siðan samþykktir
oddvita og annrra frammámanna
i A-Húnavatnssýslu um þessa til-
lögu, þar sem komu fram mót-
mæli gegn henni og hún talin fela i
sér eignarán.
bá taldi Pálmi, aft i þessari til-
lögu væri gengift miklu lengra i
þjóftnýtingarátt heidur en i fyrri
tillögum Alþýftuflokksins um
sama efni.
Lagfti hann á þaft áherzlu, aft
hann teldi, aft eignarréttur bænda
á jörftum og afréttum heffti verift
og væri kjöll'esta landbúnaðar og
l'ramleiftslu hans i landinu.
Hann taldi þaft einkennandi
fyrir þessa tillögu, aft hún gengi i
berhögg vift löggjöf og hefftir auk
þesssem meft henni væri vegift aft
hagsmunum heillar stéttar i land-
inu, þ.e. bændanna.
Pálmi taldi, aft meftal bænda
væri góftur skilningur á nauftsyn
þess l'yrir þéttbýlisfólk, aft eiga
góftan aftgang aft landinu. Jal'n-
l'raml nefndi hann, aft þetta væri
eitt þeirra atrifta, sem sérstök
nefnd væri nú aft kanna undir
forustu Eysteins Jónssonar (F) —
hin svonefnda landnýtingar- og
grófturverndarnefnd.
Björn Pálsson
(F) kvaftst ekki
hafa tekift tii
máls um þessa
tillögu á fyrri
þingum, þar
sem hann heffti
ekki tekift hana
alvarlega.
Jafnaftarmenn
hefftu yfirleitt
ekki gert stórbreytingar á þessu
svifti, þar sem þeir hefftu verift vift
völd. og þvi væri þessi tillaga
sennilega sett fram að gamni sinu
og til aft láta taka eftir sér.
Hins vegar væri tillagan eins og
hún lægi nú íyrir. mjög vifttæk og
þvi rétt aft athuga hana nánar.
Björn fjallafti siftan um nokkra
þætti tillögunnar. Hann benti á,
aftrikiftætti nokkuft af jörftum, og
væru þær jarftir yfirleitt langt á
eftir öðrum jörftum hvaft allar
umbætur snertir og ekki til fyrir-
myndar.
bá ræddi hann nokkuft um
veiftiréttindi og fiskirækt, og
kvaftst reiðubúinn aft taka þátt i
endurskoftun þeirra mála — ekki
á þeim grundvelli, aft rikift tæki
þetta allt yfir, heldur á þann hátt,
aft tekjum af veiði og fiskirækt
væri dreift til fleiri aftila en nú er.
Einnig taldi Björn, aft setja
þyrfti betri reglur um kaup og
sölu jarfta og koma i veg fyrir, aft
auftkýfingar keyptu jarftir, sem
þeir síftan notuftu ekki til bú-
skapar.
Björn sagfti þaft sina megin-
skoftun, aft einstaklingurinn ætti
aft fá aft eiga þaft sem hann þyrfti
aft nota.
Bragi
Sigu rjóiisson
(A) sagfti, að
þingheimur
heffti nú heyrt
ræftur þriggja
fulltrúa hinna
3000 landeig-
enda á íslandi,
en afteins ræðu
eins fulltrúa hinna 200 þúsund
landlausu þéttbýlismanna. bjóft-
félagift heffti breytzt og tillagan
gerfti ráft fyrir i samræmi vift þaft,
aft eignarráftin breyttust frá þvi,
sem var i gamla bændaþjóftfélag-
inu. bannig ættu ýmsar eignir að
fara á hendur landsins alls, þar
sem landið allt þyrfti aft nýta
gögn þess og gæði.
Hann benti á, aft hér væri ekki
um lagafrumvarp aft ræfta,
heldur einfaldlega þings-
ályktunartillögu, sem gerfti ráft
fyrir, að rikisstjórnin léti sér-
frófta menn semja lagafrumvarp
um þetta mál. Lengra væri ekki
gengift.
Bragi svarafti siftan ýmissi
gagnrýni, sem fram haffti komið
og taldi þaö meginatrifti tilllög-
unnar, aft rikift fengi umráft yfir
fallvötnum og jaröhitanum
þannig, aft einkayfirráft gætu ekki
hindrað fyllstu nýtingu þeirra
gæfta landsins.
Stcingríniur
llerniaiiiisson
(F) minnti á þá
miklu búsetu-
breytingu, sem
orftift hefði, og
þá staðreynd,
aft nú væri þaft
litill hluti lands-
manna sem ætti
landift. Taldi
hann, aft ef ekki
næftist samkomulag milli
landiegenda og hinna, sem ekkert
land eiga, þá yrftu kröfurnar um
róttækar aftgerðir eins ot t.d.
þessi tillaga felur i sér, háværári.
Hann taldi, aft tillagan væri
verulega breytt frá þvi sem áftur
var, og harmaði, aft
flutningsmenn hefftu gengið svo
langt sem raun væri á, þvi viss
atrifti i fyrri tillögunni hefði hann
verift reiftubúinn til aft ræfta
nánar.
Steingrimur kvaðst þvi
fylgjandi, aft einstaklingar eigi
landift aft skynsamlegu marki.
Hins vegar væri hann i grund-
vallaratriðum fylgjandi 1. lift til-
lögunnar, sem nær til hálendis
landsins og óbyggfta, þar sem
skýlausar eignarheimildir
annarra aftila en ríkisins liggja
ekki fyrir, og væri gott, ef nefnd
yrfti skipuft til aft kanna þá hlift
málsins.
Siftan ræddi Steingrimur um
veiftimálin, og þá sérstaklega
ásókn útlendinga i veiftiár hér, og
taldi þaft óheillaþróun. Benti hann
á, aft vaxandi fjöldi landsmanna
litu á slika veifti sem hluta i lifs-
gæftum sinum.
Steinþór Gests-
son (S) sagði,
aft tillagan bæri
með sér, að
alltaf væri verift
aft herfta á
kröfunni um aft
allt landift verfti
þjóðnýtt. Væri
þar farift inn á
braut, sem
bryti i bága vift þær hugmyndir,
sem rikt hefðu hér á landi um
eignarétt, og sem oinnig bryti i
bága vift stjórnarskrána.
Hann taldi aft þaft væri skylda
þingsins aft setja lög, sem tryggja
aft skipulag nýting landsins og
gæfta þess eigi sér staft.
bá ræddi hann um vaxandi
skilning bænda á þörfum bæjar-
búa á aft komast i snertingu við
landið, og yrfti að vinna að þvi, aft
svo mætti verða á skipulegan
hátt.
Hann lagfti hins vegar áherzlu
á, aft ekki mætti standa aft
þessum málum þannig að
bændum yrfti ýtt af jörftum
sinum. Taldi hann, að þessi til-
laga væri eitt skerf i átt til þess,
aft borin yrfti fram krafa um al-
gjöra þjóftnýtingu á Islandi.
Aft lokinni ræftu Steinþórs var
þingfundi frestaft, en hann hófst
að nýju kl. 16.40.
Eftir fundarhlé tóku til máls
Ellert B. Schram (S) Pálmi
Jónsson (S) Benedikt Gröndal
(A) Bragi Sigurjónsson (A)
Ólafur G. Einarsson (S) og Björn
Fr. Björnsson (F).
Alyktað í útvarpsráði:
Um stjórnmálaaf-
skipti frétta- og
dagskrármanna
Á lundi útvarpsráfts i gær var
eftirfarandi álvktun samþvkkt aft
vifthöfftu nafnakalli um stjórn-
málaalskipti frétta og dagskrár-
manna:
..Útvarpsráft lýsir þeirri skoftun
sinni. aft þegar ráönir eru menn i
störf l'réttamanna og dagskrár-
manna. sem m.a. fjalia um þjóft-
félagsmál. skuli útvarpsstjóri
vekja athvgli þeirra á. aft slik
störf samrýmist ekki opinberum
stjórnmálaafskiptum. Hafi slikur
starfsmaftur opinber stjórnmála-
afskipti. geti útvarpsstjóri i sam-
ráfti vift útvarpsráft leitaft sam-
komulags vift viftkomandi starfs-
mann um. aft hann færi sig i ann-
aft starf vift stofnunina. enda haldi
hann óskertum launum."
Tillagan var boi>in upp i tveim-
ur liftum. Var fyrri lifturinn sam-
þvkktur meft 5 atkvæðum gegn
einu. en hinn siftari meft 4 atkvæft-
um gegn 3.
bessir útvarpsráftsmenn guldu
fyrri liftnum jávrfti: Njörftur P.
Framhald á bls. 19