Tíminn - 25.11.1972, Side 8
8
TÍMINN
Laugardagur 25. nóvember 1972
Sverrir Sveinsson, rafveitustjóri:
„Línur" að norðan
Eins og fram kom i blaðagrein,
sem ég skrifaði i Timanum H.
október s.l., taldi ég það vera
„siðferðilega skyldu rikisstjórn-
arinnar að sjá svo um, að Iðnað-
arráðuneytið sendi frá sér þá
hagkvæmnisútreikninga og sam-
anburðarskýrslur, sem Orku-
stofnun og Áætlanadeild Raf-
magnsveitna rikisins hafa unnið,
og fullyrt er, að ákvörðun um
lagningu linu milli Akureyrar og
Sauðárkróks sé byggð á”.
f yfirlýsingu Iðnaðarráðuneyt-
isins stendur orðrétt „Lagning
þessarar tengilinu var að sjálf-
sögðu afleiðing af áætlunum, sem
gerðar höfðu verið af Rafmagns-
veitum rikisins og Orkustolnun,
og voru þær auðvitað tiltækar
þingneíndum, ef frekari skýringa
hefði verið óskað”.
Mér hefir ekki enn tekizt að afla
þessara athugana fyrir Rafveitu
Siglufjarðar, þrátt fyrir itrekaðar
óskir.
Rafveita Siglufjarðar hefur lát-
ið framkvæma aðgerðarrann-
sóknir eítir viðurkenndum regl-
um, sem sýna ótvirætt, að hag-
kvæmt er að samtengja Skeiðs-
fossvirkjun við samveitusvæðið i
Skagafirði og reka i samkeyrslu
valnsorkuverin á Norðurlandi
veslra.
Undanfarandi rennslistruflanir
i vatnsorkuveri Gönguskarðsár á
Sauðárkróki sýna þetta ólvirætt,
þvi ef búið hefði verið að tengja á
milli Skeiðsfossvirkjunar og
Hol'sós, hefði ekki þurft að gripa
til skömmtunar raforku i Skaga-
firði og Húnavatnssýslu, eins og
tilkynnt hefir verið tvisvar i þess-
um mánuði.
Skeiðsfossvirkjun hefir mjög
stórt uppislöðulón með um 30 Gl.
valnsforða. Uennan vatnsforða
má nýta belur með samlengingu
og samrekstri við önnur vatns-
orkuver og ennfremur með þvi að
virkja neðan núverandi virkjun-
ar.
t>ar sem hér er um mikið þjóð-
hagslegt mál að ræða, samfara
sérstökum hagsmunum Siglfirð-
inga, slutt einróma samþykktum
Raíorkumálanefndar Skaga-
fjarðar- og llúnavatnssýslna,
ásamt Sauðárkrókskaupstað,
verður þvi ekki unað, að Iðnaðar-
ráðuneytið haldi uppi einhverri
einstefnu i svo veigamiklu máli,
án allra skýringa til hlutaðeig-
andi aðila, svo sem Raforku-
málanefndar starfandi á Norður-
landi vestra, orkuframleiðenda á
Norðurlandi og þingmanna kjör-
dæmanna svo og ráðherra i rikis-
stjórninni.
Við hvaða heimaaðila hal'ði
iðnaðarráðherra eiginlega sam-
ráð um lögn háspennulinu milli
Akureyrar og Sauðárkróks á
þessu ári, sem kostar allt að 100
m. króna, og verður vart tilbúin
til orkuflutnings i'yrr en langt er
komið fram á næsta ár?
í bessu kjördæmi kannast eng-
inn sem að raforkumálum vinnur
við.að samráð hai'i verið haft við
þá um þessa framkvæmd.
Nauðsynlegt er að meta gildi
fjárfestingar á hverjum tima
eftirþörfum þeirra, sem fjárfest-
ingin á að þjóna.
Ég hefði þvi gjarnan viljað sjá
opinberlega umsögn Hagsýslu-
stofnunarinnar á umræddri linu-
sögn i samanburði við aðra val-
kosti, þar eð þær stofnanir, sem
undir Iðnaðarráðuneytið falla,
senda ekkert frá sér.
Fram kom á Alþingi 14. nóvem-
ber s.l., að umtalsverðar úrbætur
væri hægt að gera i þvi að byggja
upp vararatstöðvar á þeim þétt-
býlisstöðum. sem verst væru
staddir i þvi efni á landinu, en það
er einmitt á Norðurlandi vestra,
fyrir 40-50 m. króna. Hað er um
helmingur þeirrar upphæðar,
sem hin ótimabæra linulögn milli
Akureyrar og Sauðárkróks
kemur til með að kosta.
Það mætti segja mér, að sum-
um kjósendum i Norðurlands-
kjördæmi vestra þættu þing-
menn sinir „reka trippin illa” i
orkumálum á Alþingi, þar sem
kjósendur hima i kuldanum og
myrkrinu, ef bilanir verða, en
þingmenn þeirra „sitja i makind-
um, eins og yfirmenn raforku-
mála i Reykjavik.og það er eins
og að stökkva vatni á gæs, að
sveitamenn langt úti á landi séu
að gagnrýna þessar framkvæmd-
ir”, eða réttara sagt Iram-
kvæmdaleysi, svo notuð séu orð
raímagnsveitustjóra rikisins um
ralorkuyfirvöld.
Nú er rætt um linulögn frá Sig-
öldu til Norðurlands og búið að
staðsetja fólk á einni hálendis-
brúninni til vetursetu, nánar til-
tekið á brúninni við Eyjarfjarðar-
dal.
Vart var hafin framkvæmd
byggingar þessarar athugunar-
stöðvar, þegar bæjarstjórn Húsa-
vikur samþykkti áskorun til
Orkustofnunar um að láta nú
kanna vel, hvort eigi væri mun
heppilegra að leggja hugsanlega
linu niður hjá Mýri ofan i Bárðar-
dal, og færð rök íyrir þvi, m.a. að
linuendinn væri þá nær mestu
orkuöflunarmöguleikum á Norð-
urlandi.
Má nú búast við samþykktum
sveitastjórna vitt og breytt um
Norðurland, að heppilegast sé að
leggja viðkomandi hálendislinu
Sverrir Sveinsson.
til þessa eða hins staðarins,og ef-
laust má finna rök fyrir öllu
þessu.
Svoég leggi lika orð i belg, held
ég.að sú hugmynd sé mjög at-
hyglisverð að leggja linuna vest-
an Hofsjökuls oían i Skagafjörð,
ef það er rétt að byggja þessa
linu.
llins vegar fylgir þvi böggull
skammrifi, að þá má segja, að
Þingeyingar og Eyfirðingar verði
taglhnýtingar við Skagfirðinga,og
má búast við andstöðu við þessa
hugmynd af þeim sökum einum,
burt séð frá veðurfræðilegum,
landfra'ðilegum, hagfræðiút-
reikningum, að ég tali nú ekki um
það nýjasta i málinu, þ.e. vist-
fræðilegum áhrilum þessara
opinberu framkvæmda, sem á að
gera, hvort heldur okkur Norð-
lendingum likar eður ei.
Kn hvena'r verða birtir hag-
kvæmnisútreikningar, sem sýna
ótvirætt, að þessilausn á raforku-
málum Norðlendinga sé heppi-
legust. Eða á að nota gömlu úr-
ræðin, koma i veg fyrir timabær-
ar vatnsaflsvirkjanir, sem falla
að hinum hægt vaxandi almenna
markaði og eru ekki dýrari en svo,
að tilkoma þeirra þarf ekki að
orsaka stórsveiflur i raforku-
verði.
1 áðurnefndri blaðagrein setti
ég fram rök fyrir þvi, að fram-
kvæmdir við byggingu linu milli
Norðvestur- og Norðausturlands
svo og linu yfir hálendið eru ekki
timabærar sökum hægrar upp-
byggingar á Norðurlandi öllu.
Linan milli Akureyrar og Sauðár-
króks ekki fyrr en hún er ódýrari
og sannarlega heppilegri val-
kostur en virkjanir á Norður-
landi vestra.
Sama máli gegnir um linuna
ylir hálendið; hún er fyrst réttlæt-
anleg árið 1990 miðað við orku-
flutningsþörf til alls Norðurlands,
og þá þarf að sjálfsögðu að sýna
fram á með rökum, að sú lausn sé
heppilegri en virkjun fyrir norð-
an.
Það er þvi alveg ljóst. að ekki
þarf að taka skyndiákvarðanir
um framkvæmdir, byggingar
kostnaðarsamra orkuflutnings-
lina, að litt athuguðu máli, nema
að til komi stóriðja eða orkufrek-
ur iðnaður fyrir norðan og eða
næsta stórvirkjun yrði ákveðin
fyrir norðan, með markaðinn á
Suður- og Suðvesturlandi fyrir
augum.
Ekki hefir komið i fréttum,að
samið hafi verið um eða ákveðið
að ráðast i uppbyggingu orku-
freks iðnaðar umfram stækkun
Álversins i Straumsvik, þótt
margt kunni að vera i athugun.
Illýtur það þvi að koma mjög til
álita fyrir Landsvirkjun að fresta
um sinn Sigölduvirkjun, en
styrkja reksturinn meir með
byggingu nýrrar varaaflsstöðvar,
sem nota mætti til raforku-
vinnslu, þar til hinn almenni
markaður hefir aukizt það mikið,
að rétt sé að ráðast i Sigöldu.
Engin rök eru fyrir byggingu
þeirrar virkjunar vegna þarfa
Norðlendinga.
Nú hefir verið lögð fram á
Alþingi, af Steingrimi Hermanns-
syni o.f 1., mjög athyglisverð til-
laga um vistfræðilegar athuganir
á byggingu orkuvera, ennfremur
vekja ekki siður athygli athuga-
semdir iðnaðarráðherra um, að
ekki sé nægilega langt gengið i
nefndum tillögum, telur hann,að
einnig þurli að koma til vistfræði-
legar athuganir á notkun orkunn-
ar.
Nánar skoðað finnst mér felast
i þessu, að ótti okkar við að missa
möguleika á uppbyggingu orku-
freks iðnaðar i samkeppni við þau
lönd, sem meir og meir hafa farið
út i raforkuvinnslu með kjarn-
orku, sé ástæðulaus , og okkar
vinningur kunni að liggja i þvi að
fara hægar i sakirnar.
Kemur þá til endurskoðunar
áætlun Orkustofnunar frá þvi i
ágúst 1969, en sú áætlun gerði
beinlinis ráð fyrir sem næst full-
nýtingu virkjanlegs vatnsafls um
1990.
Að visu þótti mörgum, sem
skýrslu þessa lásu, að óhætt hefði
áttað vera að eftirláta afkomend-
um landans á næstu öld eitthvað
til að glima við i raforkumálurri.
Vonandi fær þessi stórmerka
tillaga Steingrims Hermannsson-
ar ofl. tilhlýðilega afgreiðslu á
þessu þingi, þvi að hún beinlinis
gerir ráð fyrir, að rannsökuð séu
áhrif byggingu virkjana á þann
þátt, sem hvað mestu máli skiptir
i þessu kjördæmi, sem fékk á Al-
þingi á dögunum nafnið „fátæk-
asta kjördæmi landsins”. Hér á
ég við áhrif á lifsgæðabaráttuna
sjálfa og um leið möguleikann á
að treysta efnahagslegan grund-
völl þessa reksturs og annars,
sem fyrir er i kjördæminu.
Nú er sem óðast verið að
ákveða hlut landsins barna I opin-
berum framkvæmdum næsta árs.
Minnir þetta örlitið á jólagjafir.
Fólkið út um landsbyggðina fylg-
ist vel með, hvernig þessi skipti
eru. Fram kemur i fréttum, að
hlutur Norðurlands alls i vega-
málum er áætlaður 100 m. króna
samkvæmt samgönguþætti Norð-
urlandsáætlunar.
Ekki er það mikið i hlutfalli við
„hraðbrautirnar”.
Til flugmála, þ.e. flugvalla
•o.fl., á að verja 50 m. króna.
Um þessar fjárfestingar er mér
kunnugt um, að haldnir hafa ver-
ið ótal fundir með sveitastjórnum
og samtökum þeirra á Norður-
landi á vegum þeirra stofnana,
sem að fjárfestingunum standa.
Er það vel og ber lýðræði þvi, sem
við viljum búa við,nokkuð gott
vitni.
1 raforkumálum héraðsins
kveður hins vegar við annan tón
öllu ógeðfelldari, þar er jú látið að
þvi liggja, að heimamenn séu
með i ráðum, en hafi þeir verið
spurðir, eru framkvæmdir á ann-
an veg en þeir hefðu kosið.
Geta ekki orsakir þess efna-
hagsvanda, sem nú er framundan,
legið hvað mest i þenslu sjálfs
rikisrekstrarins?
Ég sá i leiðara Timans þann 15.
þ.m., að núerui endurskoðun hjá
Fjármálaráðuneytinu og Hag-
sýslustofnuninni margar rikis-
stofnanir, svo sem margháttaður
véla og verkstæðarekstur og m.a.
rætt um sérstaka hagræðingu i
rekstri Fósts og sima.
Rifjaðist upp fyrir mér, ekki
sizt fyrir það, að ég frétti, að nú
Dagana 26. og 28. nóvember,
mun Bahá’i-samfélagið um heim
allan halda hátiðlega tvo trúar-
lega m inningardaga. Báðir
dagarnir eru tengdir Abdu’l-
Baliá’. sem syni Bahá’u’llah, spá-
manns og opinberanda Bahá’i
Trúarinnar.
26. nóv. er dagur sáttmálans.
Það var þennan dag, árið 1912, að
Abdu'l Bahá þá staddur i New
York, þar sem hann var á ferð um
Ameriku. tilkynnti Bahá’iunum
að hann va'ri ás sáttmálans, er
laðir hans hafði gert við fylgis-
menn sina. og lofaði að vera
myndi til að leiðbeina Bahá’iun-
um eftir sinn dag. Þann 28. nóv.
minnast Bahá’iar uppstigningar
Ný bók:
Úr fjötrum
fortíðar
Úr fjötrum fortiðar, heitir saga
um ástir og örlög, sem komin er
út hjá Sögusafni heimilanna.
Höfundur er Margaret Summer-
ton, en Ásgeir Asgeirsson þýddi.
Er þetta önnur bókin eftir
Summerton, sem út kemur á is-
lenzku. I fyrra kom Sandrósin,
dularíull og spennandi ástarsaga.
Margaret Summerton er þekktur
brezkur skáldsagnahöfundur, og
fara vinsældir hennar stöðugt
vaxandi. Samtals hefur hún skrif-
að ellefu skáldsögur,er hlotið hafa
mikla útbreiðslu i mörgum þjóð-
löndum.
Úr fjötrum fortiðar er spenn-
andi og örlagarik ástarsaga, sem
á vafalaust eftir að auka vinsæld-
ir höfundar hér á landi, eins og
annars staðar. Bókin er 188 blað-
siður, prentuð i prentverki
Akraness hf.
væri hún „Skjóna” öll, og til stæði
að stoppa hana upp og geyma til
minningar um illkvittni manna,
að til er önnur „Skjóna”. Sú er
eign allra alþingismanna og er
ekki nema þriggja vetra, kannske
rétt nógu gömul til þess að eign-
ast afkvæmi.
Þessi „Skjóna” er skýrsla
nefndar, sem Ingólfur Jónsson,
þáverandi raforkumálaráðherra,
skipaði til þess að kanna leiðir til
þess að bæta fjárhagsafkomu
Itafmagnsveitna rikisins.
i bréfi, sem fylgir þessari
skýrslu stendur „starfsemi raf-
magnsveitnanna hefur breytzt
úr þvi að vera framkvæmdafyrir-
tæki i það að vera rekstrarfyrir-
tæki, og leiðir af þvi.að eðlilegt
er að gera margvislegar skipu-
lagsbreytingar á fyrirtækinu.
Engar verulegar skipuiags-
breytingar hafa verið gerðar á
þessu rikisfyrirtæki,- þvi var að
visu sett þriggja manna stjórn, en
innan veggja hefur það misst sina
hæfustu menn, án þess að á nokk-
urn sé hallað.
Timi er þvi til að láta „Skjónu”
eignast nokkur folöld.
Abdu’l-Bahá, en hann dó sama
dag, árið 1921.
Abdu’l-Bahá var elzti sonur
Bahá'u’llah. (merkir „Dýrð
Guðs”) Hann fæddist i borginni
Teheran i Persiu. (nú Iran) 23.
mai árið 1844. Nafn hans þýðir
„Þjónn Dýrðarinnar”. Hann varð
að þola ofsóknir, útiegð og
fangelsisvist. ásamt föður sinum,
dvaldistsem fangi i landinu helga
til ársins 1908. Abdu’l-Bahá var
útnefndur af Bahá'ú'llah i erfða-
skrá hans. sem Ás sáttmálans
Ilans. en til hans ættu allir
Bahá'iar að snúa sér, til að 'fá
fyrirma'li og leiðsögn. Eftir að
Abdu’l-Bahá var leystur úr fang-
clsi, lór hann i viðtæka kennslu-
ferð um Egyptaland, Evrópu og
Ameriku. en þar dvaldi hann um
átta mánaða skeið. Hann hélt
fyrirlestra i kirkjum, samkundu-
húsum Gyðinga, háskólum og auk
þess hjá heimspeki-, visinda-, og
friðarsamtökum. Heimsókn Hans
var veitt verðskulduð athygli.
Hann var heiðraður af embættis-
mönnum rikisstjórnarinnar og
ýmsum samlelagsleiðtogum um
öll Bandarikin. Hann lagði einnig
hornsteininn að hinu heimsfræga
musteri i Vilmetti, Illinois.
Abdu'l-Bahá er viðurkenndur
sem hin fullkomna fyrirmynd
kenninga Bahá'u’llah. En ekki
sem guðlega innblásinn Spámað-
ur.
Bahá'i-trúarbrögðin eru sjálf-
stæð alheimstrúarbrögð, og þau
hafa breiðzt út yfir 333 lönd og
umdæmi. Bahá’iar lita á
Bahá'u'llah. sem boðbera Guðs
lyrir þetta timabil. og hinn l'yrir-
heitna allra trúarbragða. Kenn-
ingar trúarbragðanna snúast
aðallega um meginatriði þessi:
Eind Guðs
Eind trúarbragða
Eind mannkyns
(Fréttatilkynning)
MHTIEL
EUROPA 1-2.
Enn er ein nýjungin á ferðinni
frá Michel. eða Schwaneberger
Verlag, en nú gefur það Evrópu-
listann út i tveim bindum. sem
spanna: 1 .— Vestur-Evrópa eða
CEPT löndin. 1376 siður um 18.200
myndir. um 115,200 verðlagning-
ar og verðið er 28,00 DM.
i þessu bindi verður tslending-
um fyrst fyrir að kynna sér
hvernig skráningu íslands er
hagað og verður ekki betur séð,
en hér sé mjög vandað til. Hans
U. Wölffel. sem hefir annazt rit-
stjórn Norðurlandanna undanfar-
in ár, hefir verið vel vakandi i
starfi sinu eins og öllum öðrum
’störfum, sem hann hefir af hendi
innt fyrir islenzka frimerkjasafn-
ara. Nokkur hækkun er á islenzk-
um merkjum.en þó ekki tiltakan-
leg og virðist hún fyllilega fylgja
þvi markaðsverði, er gengur og
í gerist.
Eftir að Michel listinn breytti
um og tók að skrá merkin á
markaðsverði, en ekki skipti-
verði, má segja.að honum hafi
mjög vel tekizt að fylgja þvi
markaðsverði, er rikir á hverjum
tima. Á þetta ekki aðeins við um
island. heldur og önnur lönd, sem
skráð eru i listanum.
Eftirtektarvert er hve litið
breytist verð þeirra landa, sem
hætt eru frimerkjaútgáfu, þau
hafa beinlinis staðnað.
2. bindi. Austur-Evrópa. 944
blaðsiður, um 15,000 myndir, um
50,000 verðlagningar og verðið er
16,00 DM.
Austantjaldslöndin, sem þarna
eru skráð,eru tuttugu og fjögur,
meðtalin þau, sem hætt hafa út-
gáfu.og er það eftirtektarvert,að
Rússland eitt þekur nákvæmlega
200 siður.
i þessum lista er þó Austur-
Þýzkaland ekki talið með, þar
sem það er i sérlista fyrirtækisins
yfir Þýzkaland.
Listar þessir eru eins og áður
gefnir út á blaðapappir og eru nú i
kartonkápu, en annars að öllu
leyti hinir vönduðustu.
Sigurður H. Þorsteinsson.
sAttmAladagur BAHATA