Tíminn - 25.11.1972, Page 9

Laugardagur 25. nóvember 1972
TÍMINN
9
Útgefandi: Framsóknarflokkurinn
i Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason. Ritstjórar: l»ór-
: arinn Þórarinsson (ábm.). Jón Helgason, Tómas Karlsson,:
Andrés Kristjánsson (ritstjóri Sunnudagsbiaös Timáns).:
Auglýsingastjóri: Steingrimur GIslasonu Ritstjórnarskrif-
stofur i Edduhúsinu viö Lindargötu, simar 18300-18306.::
Skrifstofur i Bankastræti 7 — afgreiöslusimi 12323 — auglýs i:
ingasimi 19523. Aörar skrifstofurtsimi 18300. Askriftargjaldi;
225 krónur á mánuöi innan lands, i lausasölu 15 krónur ein-'i
takið. Blaöaprent h.f.
Ofbeldi brezku togaranna
Sá atburður gerðist i fyrradag innan islenzku
fiskveiðilögsögunnar eða nánar tiltekið um 20
sjómilur norðaustur af Horni, að brezkir togar-
ar sýndu islenzkum bátum mikinn ágang og
spilltu veiðarfærum þeirra. tslenzku sjómenn-
irnir gerðu þá landhelgisgæzlunni aðvart,og
kom varðskip á vettvang. Það skipaði togurun-
um að fara á brott, en þegar þeirri skipan var
ekki hlýtt, klippti varðskipið vörpuna aftan úr
einum togaranum. Togararnir hlýddu þá fyrir-
mælum varðskipsins, en áður en þeir gerðu það,
sigldu einir átta þeirra að islenzkum báti, sem
var þarna að veiðum, og létu mjög ófriðlega.
Skipverjar á einum togaranum, Wire Victory
FD 181, gengu svo langt, samkvæmt frásögn
skipshafnarinnar á örvari HU 14, að þeir létu
járnboltum og járnarusli rigna yfir hana.
Atburðir þessir benda til þess, að ekki riki
neinn sáttahugur hjá brezkum útgerðarmönn-
um. Ef til vill halda þeir lika að þetta sé leiðin
til að beygja Islendinga, ásamt þvi að krefjast
herskipaverndar, ef Islendingar fallast ekki á
hina brezku skilmála. Um þetta álit, sem
brezkir útgerðarmenn og skipstjórnarmenn
virðast hafa á Islendingum, nægir að segja
það, að þeir þekkja Islendinga litið,alveg eins
og brezkir stjórnmálamenn virðast þekkja íra
litið, eftir að hafa þó átt samskipti við þá i
margar aldir. En óhætt er að segja viðkomandi
aðilum það, án þess að vera með nokkuð þjóð-
arstolt, að Islendingar eru að þvi leyti likir hin-
um irsku frændum sinum, að þeir harðna
frekar en bogna, þegar þeir eru beittir rang-
indum og ofbeldi.
En þótt þannig virðist litils skilnings að
vænta hjá brezkum útgerðarmönnum og skip-
stjórnarmönnum eða a.m.k. allmörgum
þeirra, gera íslendingar sér vonir um, að ann-
að komi i ljós af hálfu brezkra ráðamanna,
þegar viðræður hefjast eftir helgina milli is-
lenzkra og brezkra ráðherra um bráðabirgða-
lausn fiskveiðideilunnar. Það er von ís-
lendinga, að brezkum ráðamönnum sé nú orðið
ljóst, að það verður að gera öflugar friðunar-
ráðstafanir til verndar fiskstofnunum á
Islandsmiðum, ef koma á i veg fyrir gereyð-
ingu þeirra, og að samkvæmt þeirri réttarþró-
un, sem gerist nú hratt i heiminum, ber strand-
rikinu fullkominn forgangsréttur, þegar til
slikra ráðstafana þarf að gripa, og þó sérstak-
lega, þegar afkoma þess byggist að langmestu
leyti á fiskveiðum, eins og er i þessu tilfelli. 1
þessum efnum tjáir Bretum ekki neitt að vitna
i bráðabirgðaúrskurð Haagdómstólsins, sem
ákveður, að Bretar megi veiða sama aflamagn
og áður eða m.ö.o., að öll skerðingin, sem hlýzt
af vaxandi aflaleysi, skuli bitna á strandrik-
inu! Þessi dómur, sem er auðsjáanlega byggð-
ur á gömlum nýlenduhugmyndum, er i algerri
mótsögn við hina nýju réttarþróun, sem öll
beinist að þvi, að viðurkenna forréttindi
strandrikisins.
Að lokum þetta: íslendingar verða ekki
beygðir með ofriki og hótunum. Þeir eru að
berjast fyrir tilveru sinni og eru reiðubúnir til
að fórna miklu vegna hennar.
A.M. Rendel, The Times:
Tito eykur flokksræðið
að nýju i Júgóslavíu
Auknar hömiur á málfrelsi og ritfrelsi
TITO forseti Jugóslaviu
hótaði i fyrra að senda
herinn á vettvang til þess að
bæla niður óánægða Króata i
Zagreb. Þá var haldið fram,
að hann yrði að vera harð-
hentur, af þvi að hann hefði
ekki áttað sig á þvi i tima, að
þjóðernisstefna Króata gæti
skjótlega orðið óviðráðanleg,
þar sem slakað hefði verið á
miðstjórn efnahagslifsins
fyrir skömmu. Eining
Jugóslaviu væri i voða.
Aðkomumenn i Króatiu
undangengna mánuði urðu
þess undir eins varir, að
valdboð „þeirra i Belgrad”
olli enn drjúgri óánægju.
Króatar voru enn heitir og
æstir.
Þetta gæti að nokkru leyti
skýrt harðar og skjótar ráð-
stafanir Titos gegn leið-
togum Serba, en harka hans
i þessu efni hlýtur að valda
verulegum truflunum og
draga úr baráttukjarkinum.
OLLUM menntamönnum i
Serbiu mun sárna mjög af-
sögn Nikezic formanns
kommdnistaflokks landsins,
en hann er afar vel látinn.
Hann átti miklu fylgi að
fagna i kommúnistaflokki
Serbiu, stjórn lýðveldisins
Serbiu og stjórn sambands-
lýðveldisins. Perovic,
aðstoðarmanni hans, þótti
Tito ganga allt of langt i til-
lögum sinum um endur-
eflingu miðstjórnarvaldsins.
Hann hefir nú sagt af sér eins
og Nikezic, svo og Tepavac
utanrikisráðherra.
Tito lýsti óánægju sinni
yfir vanmætti serbneskra
leiðtoga til að hafa hemil á
mál- og ritfrelsi. Aðal
ritstjóri hins virta vikurits
Nin hefir nú sagt af sér.
Aðalritstjóri Politika hefir
einnig boðizt til að segja af
sér. Þess hefir verið krafizt i
ræðum að undanförnu, að
hert verði ákvæði laga um
blöð og timarit. Á fundum
við Belgrad-háskóla hefir
þótt koma fram, að „galdra-
ofsóknir” væru þar i aðsigi.
RÓTTÆKAR ráðstafanir
áttu rétt á sér. Allt bendir til,
að leiðtogar kommúnista-
flokks Serbiu og starfsmenn
stjórnkerfisins, æðri sem
lægri . hafi notfært sér til
ábötunar þau tækifæri, sem
kostur varð á i meiri sam-
felldri velgengni i heilan
aldarf jórðung en Serbar
hafa áður komizt i kynni við.
Margir hafa með einhverju
móti komizt yfir einbýlishús,
ýmist til að hagnast á eða
noia um helgar. Þetta hefir
valdið nýrri skiptingu i
jugósla vnesku samfélagi
milli mjúkhentra starfs-
manna skrifstofuvaldsins
annars vegar og hins vegar
flokksbræðra þeirra, sem i
þorpunum búa og eru með
sigggrónar hendur.
Tito forseti hefir lög að
mæla, þegar hann heldur
fram, að láglauna verka-
menn hafi orðið harðast líti i
hagsmunakapphlaupinu,
sem af þvi leiddi, að slakað
var á miðstjórn efnahags-
lifsins. Veruleg hætta er á
ókyrrð i iðnaðinum.ef ekki
verða gerðar róttækar ráð-
stafanir til þess að stöðva
„óréttmæta ábötun.” Tito
gæti sem bezt bætt þvi við, að
Serbia hafi verið það lýð-
veldið, sem fyrst varð til
þess að fjarlægjast grund-
vallarreglu jafnaðarins og
lengst gekk i þvi efni. Enn-
fremur má með fullum
rökum halda fram, að
forustumenn kommúnista-
flokks Serbiu beri fulla
ábyrgð á þessum undan-
slætti.
TITO er nú áttræður og á
að baki langan og ævintýra-
legan feril sem boðandi
kommúnisma og flokksleið-
togi. Naumast er nema eðli-
legt, að honum finnist, þegar
hann litur um öxl, að hin
harða barátta fyrr meir hafi
verið um flest mun heil-
brigðari en sú borgaralega
velmegun, sem nú rikir.
P’orsetinn hafði gilda
ástæðu til að krefjast meiri
aga og aukins aðhalds i
efnahagsmálunum. Engin
þörf er að bollaleggja um
annarlegar ástæður, enda
þótt Tito virðist lengi hafa
taliö sig þurfa að hefna sin á
serbneskum leiðtogum með
einhverjum hætti. Hann
hafði átt i hörðum deilum við
Nikezic, þegar upp úr sauð i
löndunum fyrir botni
Miðjarðarhafsins árið 1967.
Nikezic vildi ólmur, að
Jugóslavar styddu Araba
undir eins leynt og ljóst.
Þetta hefði táknað fráhvarf
frá hefðbundinni hlutleysis-
stefnu rikisins og valdið þvi
um leið, að stefna Jugoslava
fylgdi stefnu Sovétmanna
fastar en hún hafði nokkru
sinni gert, slðan að
ágreiningurinn varð við
Stalin árið 1948.
ENN er á huldu, hve langt
verður gengið i hreins-
ununum. Engin ástæða er til
að óttast, að átökin leiði til
nánari málefnalegrar sam-
stöðu Jugóslava við önnur
kommúnistariki en áður.
Tito forseti hefir ávallt tor-
tryggt Rússa allt of mikið til
þess að slikt sé sennilegt.
Hitt er fremur að óttast, að
forsetinn taki of hart á
góðum og framsýnum leið-
Tito
togum Serba og ali þannig á
þjóðernisstefnu meðal
þeirra, en hún gæti orðið ein-
ingu Jugðslaviu enn háska-
samlegri en óánægja Króata.
Þjóðernissinnar i Króatiu
voru bæði hávaðasamir og
stórorðir árið sem leið, en
Nikezic og fylgismönnum
hans tókst að koma i veg
l'yrir harkaleg viðbrögð
Serba, sem vel hefði þó mátt
búast við. Málin standa þvi
svo furðúlega, að Tito forseti
gæti hæglega valdið
sundrungu lýðveldanna með
þvi að ráðast gegn leiðtogum
Króata og Serba i nafni
einingarinnar.
FORSETINN hraðar sér
sem mest hann má að koma
af stað sinni sérstöku tegund
„menningarbyltingar”.
Ekkert bendir þó til, að hann
geri sér þess Ijósa grein, með
hverjum hætti hún skuli
verða, eða hvernig hann eigi
að sameina eflda miðstjórn
og árangursrika og farsæla
framkvæmdastjórn efna-
hagslifsins i samfélagi, sem
verður flóknara og marg-
slungnara með hverjum
deginum, sem liður.
Tito getur verið harðhentur
og ófyrirleitinn, en hann
hefir lengi farið með mikil
völd án þess að gerast
kúgari. Enginn hefir meiri
reynslu en hann i þvi að
halda jafnvægi i stjónmála-
forustu.
Hitt er þó ekki siður mikil-
vægt, að skynsemi Jugó-
slava hefir hvað eftir annað
fengið þá til að risa upp og
taka höndum saman til varð-
veizlu einingarinnar, þegar i
harðbakkann sló. Átökin
standa milli þeirra, sem að-
hyllast mismunandi mikla
kenningakreddufestu, en
ekki milli þeirra, sem eru
með og móti valdhöfunum i
Moskvu. Varla getur heitið,
að raunverulegir fylgjendur
valdhafanna i Moskvu séu til
i landinu.
Þ.Þ.