Tíminn - 25.11.1972, Síða 15
TÍMINN
15
Laugardagur 25. nóvember 1972
jr
Friðrik Þorvaldsson:
Enn um Hvalfjörð
brú ferju eða veg
Nú liggur fyrir álit Hvalfjarð-
arnefndar, sem sýnir m.a. ráða-
gerð um að leggja hraðbraut inn
fyrir fjarðarbotn, og hafa 32 bila
ferju milli Akraness og Reykja-
vikur, sem gengi 16 klst. á sólar-
hring. Fljótlega sést hvilik
óhemju vinna er að baki skýrsl-
unnar, og liggur nú málið miklu
ljósar fyrir en áður.
bótt þessi tvö samgöngukerfi,
einkum ferjan, snerti mest Akur-
nesinga, er þetta einnig hags-
munamál fyrir Borgarnes,
Borgarfjörð, Vesturland, Norður-
land og Reykjavik, ásamt öllu
fólki, sem leggur þarna leið um.
Um þörf fyrir stóra bilaferju
mætti draga lærdóm af reynsl-
unni. Eins og undanfarin ár hefir
Akraborg s.l. sumar flutt bila,
sem á allra vitorði erjafnöruggt
i framkvæmd og um ferju væri að
ræða og með hraða, sem væntan-
leg ferja mun ekki bæta um. t júni
s.l. fór skipið 87 ferðir (sjó-
mannadagur frá) og i júli 93 ferð-
ir. Nýting bilarýmis frá Reykja-
Friðrik borvaldsson.
vik á timabilinu, en þá er umferð
einna mest.var þessi:
Júni
t 16 ferðum enginn bill
t 22 ferðum 1 bill
t 19 ferðum 2 bilar
t 12 ferðum 3 bilar
t 9 ferðum 4 bilar
I 7 ferðum 5 bilar
t 2 ferðum 6 bilar
Júli
t 12 ferðum enginn bill
1 21 ferðum 1 biii
t 19 ferðum 2 bilar
t 14 ferðum 3 bilar
1 8 ferðum 4 bilar
1 16 ferðum 5 bilar
1 2 ferðum 6 bilar
t 1 ferðum 7 bilar
1 ágúst var nýtingin svipuð
þessu, en eftir miðjan mánuðinn
hætti ég daglegri skýrslugerð
vegna þess hve þátttaka var
dræm. bess er svo að geta, að
sárasjaldan hefir þurft að neita
bil um flutning. bá má einnig
benda á, að þegar landleiðin er
illfær að vetri til, er sjóðleiðin það
lika, og oft frágangssök að flytja
bila vegna öldugangs.
I framhaldi af þessu tel ég
ómaks vert að athuga ýmsa
gjaldaliði þessa fyrirhugaða, tvö-
falda kerfis og byrja þar sem ég
þekki bezt til. Ferja, sem gengur
16 klst. þarf tvær áhafnir auk fria,
er þaulvanur skipstjóri telur að
muni jafngilda þriðju áhöfn. Ég
tel þó rétt að fara nákvæmt i mál-
ið. Vegna þess.að siglt er alla
helgidaga og til viðbótar koma
sumarfri og vinnustytting þarf
afleysingamenn, en þeim
sjálfum áskotnast. koll af
kolli svo og svo mikil frf, þannig
að ætla má, að afieysingaþörfin
neim sem næsi 11/12 úr ári auk
veikindafria, sem geta orðið allt
að 6 mánuðum á einstakling. Ekki
er heldur reiknað með eftirvinnu
né brunavakt i skipi, en skv. isl.
lögum má ekki flytja bensin undir
þiljum. og má því ljóst vera
hvilikan voða getur borið að
höndum, ef bensingeymir lekur
Föstlaun áhafnar
Olia
Viðhald (áætluð hlutdeild
iflokkun sbr. Lloyd’s Reg.)
Vátryggingar
Fæði
Lifeyrissjóðir
Stofnvextir og hafnaafnot
Aðrir vextir
Húsal. simi, augl. prentun, rafm.
Framkv.stj. verkstjórn
afgr. þjónusta o.fl.
Ræsting og hreinl. vörur
Fatnaður
Launaskattur
Aðstöðugjöld og opinb. gjöld
Næturvarðstaða
Sjálfsagt fýsir margan að vita,
hvernig muni ganga að afla fjár
tilað ,,ná endum saman”. Ef gert
væri ráð fyrir þvi, að farþegatala
ykistum 10% frá þvi sem hún hef-
ur orðið mest gæti farmiðasalan
numið ca. 10.560.000.00 kr., sem
að frádregnum söluskatti (kr.
1.046.000.00) gæfi kr. 9.514.000.00.
Póstflutningur og fyrirgreiðslur
gætu numið ca. 1 milljón og sæl-
gætissala 500.000.00 kr., þannig að
tekjur yrðu kr. 11.014.000.00 og
vantar þá rúmlega 65.000.00 kr. á
dag til að tekjur hrökkvi fyrir
gjöldum. bessara tekna verður
að afla með bilaflutningi. Vera
má, að góðir talnameistarar geti
brugðið sennilegum blæ yfir slika
tekjuvon, þótt ég geti það ekki.
Ég marka það af langri athugun
og af viðtölum við marga bilaeig-
endur nú. Hinn ötuli bilakóngur,
Sæmundur i Borgarnesi, mun á
öðrum stað útskýra hversvegna
hann muni ekki nota ferju, og þó
vörubilaeigendur telji sig vilja
greiða 500.00 kr. þá daga, sem
sjór er tiltölulega sléttur, þá hoss-
ar það ekki háu.
1 þessu máli sýnist mér ráð að
leita, álits bilaeigenda og bif-
reiðastöðva á breiðum grund-
velli, en þau svör, sem ég hefi
fengið hafa þann galla, að þau
voru flest gefin undirbúnings-
laust. Ég tilgr. þó i styttu máli
þrjú sýnishorn, sem túlka býsna
svipað álit. Einkabileigandi taldi
koma til greina að nota ferju með
núverandi gjaldi við annan mann
jn alls ekki fleiri. Leigubilstjóri:
Ef þeirri reglu verður haldið, að
bill, sem i Reykjavik er veruleg-
an spöl frá ferjustað verði að fara
til skips 30 min. fyrir brottför,
sem þýðir, að þá er ég ferðbúinn,
er ég á þeim tima kominn fram
hjá Kiðafelli, ef ég vel landleið-
ina. Eftir þá klukkustund, sem
ferjan þarf á áfangastað að við-
bættum losunartima og akstri
upp á vegamót er ég kominn á
hinn fyrirhugaða Borgarnesveg
undir rótum Hafnarfjalls. bað er
þvi bæði timaeyðsla og peninga-
sóun að nota ferju. Rútueigandi
sagði, að ágreiningur hjá farþeg-
um um þessa tilhögun gæti leitt til
þess, að hann missti farþega til
þeirra bila,sem færu landleiðina.
Vegna tafa i ferjuhöfnum o.þ.h.
virtist sér þetta augljós tómasó-
un, og þvi meiri sem hraðbrautir
lengdust, en i góðu veðri væri
þetta þó hugsanlegt, ef farþegar
fengju fritt far, og bilstjórinn
greiddi hið mesta 5-6 kr. fyrir-
sparaðan km. bað er augljóst, að
ef bilaflutningur bregzt þá breyt-
ast ýmsir gjaldaliðir rekstrinum i
eða stybba myndast með öðrum
hætti.
t ljósi þeirra staðreynda, að
hver isl. farmaður hefir afmark-
aðar starfs- og launareglur er
jafn auðvelt að reikna kaupgjald
áhafnanna eins og að reikna
úttektarnótu i búð. Hér verður
reiknað með lágmarksáhöfn og
aðeins fastakaupið margfaldað
með 2 11/12. Annnan kostnað má
áætla út frá reynslu — þekkingu
og með tilliti til aukins sigl-
ingatima, og ársútgjöld gætu þá
litið þannig út:
kr. 12.850.000.00
kr. 2.870.000.00
kr. 2.600.000.00
kr. 1.500.000.00
kr. 900.000.00
kr. 873.000.00
kr. 9.200.000.00
kr. 200.000.00
kr. 465.000.00
kr. 2,000.000.00
kr. kr. 285.000.000.00
108.000.00
kr. 280.000.00
kr. 372.000.00
kr. 365.000.00
Samtals kr. 34.868.000.00
hag, en Akurnesingar stæðu uppi
með illnothæft skip og hafnirnar
með bryggjur, sem hvorttveggja
yrði að forrenta.
bað er kannske þess virði að
festa i skrifum að eftir strand
Laxfoss 1944 fór fram athugun á
rekstri bilaferju. M.a. var leitað
álits ensks verkfræðings um flot-
bryggjugerð. Hann kom að visu
ekki á staðinn en fékk upplýsing-
ar um aðstæður, veðurlag og
sjávargang, en skv. þeim lýsing-
um taldi hann óvist, hvort mann-
viikin stæðust meðan þau væru i
smiðum, ef áhlaup gerði, hvað þá
lengur, en siðan hefir orðið stór-
breyting á Akranesi til hins betra.
begar svo Laxfoss strandaði i
seinna skiptið taldi enginn af
ráðamönnum þá, að ferjurekstur .
kæmi til greina vegna fyrirsjáan-
legra framfara i vegamálum.
Aftur á móti var sótzt eftir hrað-
skreiðu skipi, og kom m.a. til-boð
frá Spáni um glæsilegt 18 milna
skip, sem gat flutt nokkra bila, en
byggingarlagið var talið óhæft og
Akraborg varð fyrir valinu.
Svo nú sé betur vikið að nýtingu
bilaferju, er það á allra vitorði,
sem til ferðamála þekkja, að skip
fara ætið halloka, einkum hin sið-
ari ár, i samkeppni við bila og þvi
örar sem vegir verða betri. Nýtt
dæmi þekki ég um þetta, þar sem
vanhirt og verkefnalitil ferja á
stuttri vatnaleið er að syngja sitt
siðasta (kannske hætt nú) og þó
er nær klst. akstur á næstu brú, að
visu á hlemmivegi. Fregnir um
aflagðar ferjur, sem liggja i
höfnum viða um heim jafnvel i
afsiðis sikjum, eru dæmu um
hvernig þessum orustum lauk.
Meira að segja eru enn á vinnu-
pöllum nýjar ferjur, sem misst
hafaskilyrði meðaná smiðistóð.
Alkunn dæmi eru svo til um, að
það þarf ekki vegi svo að ferjur
tapi leiknum. Milli Englands og
meginlandsins er eitt fullkomn-
asta kerfi á sjó með ferjum og
svifskipum. Samt er timaspurs-
mál hvenær vegstokkur verður
settur i Ermasund.
Margir Islendingar hafa siglt
þvert og endilangt um fjörðinn,
sem aðskilur Sviþjóð og öland.
beir geta sett sér fyrir sjónir 6070
metra langa brú, sem þar er
komin yfir siglingaleiðina. bað er
viðar en á Ermasundi, að það
þarf ekki vegi til að skynsemin
beri sigurorð af ferjukvotlinu.
Um þessa brú langar mig til að
segja nokkuð. Kostnaðarverð
hennar fékk ég i heilum milljón-
um, en skv. þvi kostar hún 2098
milljónir isl. kr., eða rúmlega 345
millj. hver km. Eftir að hafa
fengið þessa nýju vitneskju get ég
ekki neitað mér um að bolla-
leggja enn á ný um brú yfir Hval-
fjörð, en um eitt þarf ég ekki að
vera i vafa. Færir menn, sbr.
Hvalfjarðarskýrsluna, hafa
reiknað, að uppfylling út á yztu
nöf Laufagrunns muni kosta 110
milljónir kr., sem mun reynast
lægri upphæð en flotbryggjur og
viðhlitandi ferja milli Akraness
og Reykjavikur verður i stofn-
kostnaði. En þá er lika eftir 2300
metra bil bakka milli er skv.
sænsku útkomunni mundi kosta
794 millj. að brúa. Ef það yrði
gert, myndi hraðbrautin inn með
Hvalfirði sparast, sem næmi 567
millj. kr., og er þá tekið tillit til
hraðbrautarbúta að og frá
brúnni.
Væri nú þessi upphæð sett i
brúna, myndi samt vanta 227
millj. kr., sem yrði að leggja á
herðar framtiðarinnar, en hún
fengi i staðinn „sjálfvirka” sam-
gönguæð, er daglega sparaði 35
þúsund km akstur miðað við 1000
bila. Til biðbótar er þetta svo eina
kerfið, sem getur komið i staðinn
fyrir hin tvö. bað skal tekið fram,
að þær tölur, sem hér hefir verið
stuðzt við eru ekki minir útreikn-
ingar; sumt reyndar tekið
traustataki úr Hvalfjarðarskýrsl-
unni.
Mér eru allar aðstæður ókunnar
við ölandsbrúna, einnig um dýpt
sundsins. Mannvirkið vex mér þó
litt i augum eftir að hafa séð flot-
krana setja firna langa bita á
steinstöplá, er gnæfðu upp úr
vatnsfletinum á siglingaleið, en
sú brúargerð var hlekkur i lagn-
ingu hraðbrautar eftir endilangri
Vesturálfu, þ.e. norðan úr Alaska
til syðsta odda Suður-Ameríku.
Ég lengi ekki þetta mál með þvi
að ræða flutningsgjöld, sem vafa-
litið hækka verðið eitthvað á erl.
efni. En á móti kæmi ódýrt vinnu-
afl og stutt er i sement og blágrýti
til að nota i setklumpa undir hinar
eiginlegu steinsteypustoðir. bótt
ekkert hroðadýpi sé i Hvalfirði
munu þær verða alllangar, og
þarflaust er að gera ráð fyrir
stórskipasiglingum undir brúna.
Frá minu sjónarmiði eru þær
óskynsamlegar, og gæti hún
sannarlega hjálpað til að fyrir-
byggja þær.
Píanótónleikar
Jónas Ingimundarson, pianó-
leikari. heldur tónleika i húsa-
kynnum Tónlistarskólans i
Reykjavik, sunnudaginn 26. nóv.
nk. kl. 17. Leikin verða verk eftir
Bach, Beethoven, Ravel og Liszt.
Jónas hefur að undanförnu haldið
hljómleika austanfjalls, sl.
sunnudag i Selfossbiói á vegum
Tónlistarfélags Arnessýslu, við
ágæta aðsókn og undirtektir.
Norrænirnámsstjórar
styðja 50 mílurnar
Fundur námshópastjóra Nor-
ræna sumarháskólans haldinn i
Stokkhólmi hinn 5. nóvember 1972
ályktar:
,,Við lýsum fullum stuðningi við
útfærslu Islands á fiskveiðimörk-
um sinum i 50 milur, og við þær
aðgerðir.sem islenzka rikis-
stjórnin hefur gripið til, til að
vernda fiskistofnana gegn rán-
yrkju erlendra veiðiskipa.”
,,Við álitum mikilvægt,að smá-
þjóðir tryggi sér pólitisk og efna-
hagsleg yfirráð yfir eigin nátt-
úruauðlindum um grundvöll fyrir
alþjóðlegu samstarfi.”
,,Við skorum á rikisstjórnir
annarra norrænna rikja að
styrkja samstöðu hinna norrænu
landa, með þvi að styðja tsland i
þessu máli.”
Norræni sumarháskólinn starf-
ar seinni hluta vetrar á hverju ári
á grundvelli námshringja, sem
ákvarðaðir eru á sameiginlegri
ráðstefnu námshópastjóra.
Samkvæmt ákvörðun námshópa
stjóranna um efni námshringj-
anna starfa siðan námshópar i
ílestum háskólaborgum á
Norðurlöndum. Niðurstöðurnar
af starfi námshópanna eru siðan
ræddar og úr þeim unnið á sam-
eiginlegu sumarþingi Norræna
sumarháskólans.
Ofangreindan undirbúnings-
fund sátu u.þ.b. 170 námshópa-
stjórar frá velflestum háskóla-
borgum á Norðurlöndum, þ.e.a.s.
Sviþjóð, Noregi, Danmörku,
F’innlandi og tslandi.
Ástardrykkurinn
og Gamlarglæður
Bókaútgáfan Rökkur he-fur
sent frá sér tvær bækur, þá fyrstu
og aðra i sögusafni Rökkurs.
Bækurnar heita Astardrykkurinn
og Gamlar glæður. 1 þeirri fyrr-
nefndu eru sögur frá Italíu, Rúss-
landi, Belgiu, Spáni, Búlgariu,
Frakklandi og Englandi. Bókin
dregur nafn af fyrstu sögunni,
Astardrykknum eftir Rafael
Sabatini.
t gömlum glæðum eru flestar
sögurnar eftir Jack London, en
allar sögurnar i bókinni eru frá
Englandi og trlandi, tólf talsins.
Bækurnar eru 145 og 160 blað-
siður, prentaðar i Leiftri.
Timínn er
peningar
{ Auglýsitf
iTímanum