Tíminn - 28.11.1972, Blaðsíða 9
Þriðjudagur 28. nóvember 1972
TÍMINN
9
Útgefandi: Fra'msóknarflokkuritin
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason. Ritstjórar: Þór-S
arinn Þórarinsson (ábm.).'Jón Helgason, Tómas Karlssonýi:
'Andrés Kristjánsson (ritstjóri Sunnudagsblaðs TImins)il;
Auglýsingastjóri: Steingrimur. Gjslasc^ii. Ritstjórnarskrifý;
'stofur í Edduhúsinu við Lindargötu, slmar 18300-ý8306í
Skrifstofur i Bankastræti 7 — afgreiöslusfmi 12323 — aúglýs-i:
ingasimi 19523. Aörar skrifstofurrsimi 18300. Askriftargjald;:
2?5 ki;ónur á mánuöi innan lands, i lausasölu 15 krónur ein :
takiö. Blaðaprent h.f.
Rekald
Tvimælalaust hefur aldrei starfað stjórn-
málaflokkur hérlendis, sem hefur verið eins
stjórnlaus og stefnulaus og Sjálfstæðisflokkur-
inn siðan hann lenti i stjórnar andstöðu að
nýju. 1 vinnubrögðum og stefnumótun flokks-
ins örlar nú hvergi á fastmótaðri stefnu, heldur
rekur sig eitt á annars horn. Svo stjórnlaus og
stefnulaus er nú Sjálfstæðisflokkurinn i þess-
um efnum, að hann minnir ekki á annað frekar
en rekald, sem hrekst fyrir sjó og vindi.
Ekkert vitnar betur um það, sem hér er sagt
en vinnubrögð þingmanna flokksins á hinu ný-
byrjaða þingi og þó einkum i sambandi við allt
það, sem varðar efnahagsmál og fjármál. Á
það skortir ekki, að flokkurinn reyni að gagn-
rýna of mikla fjárfestingu og eyðslu, en jöfnum
höndum styður hann svo allar útgjaldatillögur,
sem fram eru bornar, hvort heldur sem þær
varða laun, námsstyrki eða fjárfestingu. Geri
einhver sérsamtök kröfur um hækkun fram-
laga sér og umbjóðendum sinum til handa, þá
bregzt það ekki, að Sjálfstæðisflokkurinn fly tur
samstundis þingsályktunartillögur um þetta
efni. Áreiðanlega hefur engum islenzkum
stjórnmálaflokki tekizt að flytja eins margar
og stórar eyðslutillögur á tæpum tveimur mán-
uðum og Sjálfstæðisflokkurinn hefur gert á
þessu þingi. Ef þær væru allar teknar til
greina, væru fjárlagafrumvarpið fyrir 1973
áreiðanlega komið hátt á þriðja tug milljarða
króna. Kröfurnar á hendur atvinnuvegunum,
sem Sjálfstæðisflokkurinn hefur lýst stuðningi
við beint og óbeint, eru heldur ekki neitt smá-
vægilegar. Væri farið eftir þessum tillögum
hans og þingmanna hans, myndi allt athafnalif
stöðvast á örskömmum tima. Það er engin
furða, þótt fyrrverandi fjármálaráðherra
flokksins blöskri þetta og hann kjósi heldur að
starfa eingöngu i Búnaðarbankanum en að
vera á þingi, þegar endanleg afgreiðsla fjár-
lagafrumvarpsins fer fram.
Orsök þessara stjórnlausu, stefnulausu og
óábyrgu vinnubragða Sjálfstæðisflokksins er
framar öðru sú, að raunverulega er ekki til
nein forusta i flokknum, sem er fær um stefnu
mótun. Formaður flokksins vill vafalaust gera
sitt bezta og hafa annan hátt á, en ræður ekki
við neitt. Undirforingjar hans berjast um völd-
in og telja sér helzt til ávinnings að styðja allar
körfur, sem fram eru bornar, i von um að geta
reytt þannig eitt og eitt atkvæði. Sennilega tek-
st það stundum, en þeim fjölgar þó meira, sem
blöskrar þetta atferli. Skrif málgagna flokks-
ins, Morgunblaðsins og Visis, auka svo enn á
glundroðann og ábyrgðarleysið, þvi að þar er
kröftuglega tekið undir allar kröfur um eyðslu
og útgjaldahækkanir.
Það má vel vera, að almenningi þyki sumt
miður fara hjá núverandi rikisstjórn, enda er
margt i athugun og verður leiðrétt. En hver
trúir þvi, að það yrði til bóta að fela Sjálf-
stæðisflokknum forustuna meðan hann er jafn
stjórnlaus og stefnulaus og verk hans sýna um
þessar mundir?
Ingvar Gíslason, alþm.:
Framkvæmd
laga um jöfnun
námsaðstöðu
Áfangar í réttlætismáli
Utanbæjarnemendur viö
ýmsa framhaldsskóla i
Reykjavik hafa nýlega
minnt á vandamál húsnæö-
is i borginni um skólatim-
ann. M.a. hafa þeir ritað
alþingismönnum bréf.
greint einarölega frá erfið-
leikum sinum og óskaö at-
beina þeirra um lausn
þessa vandamáls.
Þótt e.t.v. liggi ekki alveg
ljóst fyrir, hversu umlangs-
miklir þessir erfiðleikar eru,
þá er vart um að villast, að
þeir eru verulegir. Þess vegna
ber skólayfirvöldum, fyrst og
fremst menntamálaráðuneyt-
inu, að láta málið til sin taka.
Er rétt og skylt, að ráðuneytið
láti fram fara allsherjarkönn-
un á málinu i fullu samráði og
samstarfi við samtök utan-
bæjarnemenda i Reykjavik
með það i huga að viðunandi
lausn fáist fyrir upphaf næsta
skólaárs.
Aðstöðumunur
til náms
Þetta mál leiðir hugann að
margs konar mismunun og
misrétti, sem viða á sér stað i
þjóðfélaginu, þótt hér verði
ekki rakið i einstökum atrið-
um. En eitt af þvi þjóðfélags-
lega ranglæti, sem lengi hefur
blasað við, er hinn gifurlegi
aðstöðumunur til náms eftir
búsetu og efnahag. Þessi að-
stöðumunur er að sjálfsögðu
ekki nýtilkominn. Fjárhags-
ástæður hafa ætið ráðið um
möguleika fólks til menntun-
ar, og aðstöðumunur til náms
eftir busetu kemur sizt á óvart
i strjálbýlu landi. Búsetan i
landinu býður heim slikum að-
stöðumun, þar sem óhugsandi
er, að skólar af öllu tagi liggi
við hvers manns dyr. Hjá þvi
verður ekki komizt, að mikill
fjöldi skólanemenda sæki
skóla langar leiðir frá heimil-
um sinum og verði þar af leið-
andi fyrir aukakostnaði, sem
aðrir þurfa ekki að bera.
Stefna
ríkisstjórnarinnar
Núverandi rikisstjórn var
m.a. mynduð til þess að draga
úr mismunun og misrétti i
þjóðfélaginu og efla jöfnuð
milli þjóðfélagsþegnanna, að
svo miklu leyti sem slikt er
unnt með lýðræðislegum
stjórnarathöfnum og lög-
gjafarstarfi. Rikisstjórnin og
meiri hluti alþingis, sem hana
styður, vinnur að þvi að fram-
kvæma þetta stefnuskrár-
atriði. Ef litið er yfir verk
rikisstjórnar og alþingis sið-
ustu 16 mánuði, þá sést, aö
hvers kyns jafnaðar- og jafn-
réttismál ber hátt.
Frumkvæöi
framsóknarmanna.
Meðal merkustu mála, sem
alþingi afgreiddi á siðasta
starfsári sinu, voru „Lög um
ráðstafanir til jöfnunar á
námskostnaði.” Með setningu
þeirra var fellt i laga-
Ingvar Gislason alþm.
form hugmynd, sem fyrst
var hreyft af þremur þing-
mönnum Framsóknarflokks-
ins á þinginu 1965. Næstu ár
var þetta mál eitt af helztu
baráttumálum. Þessi barátta
bar að visu litinn sýnilegan
árangur framan af. Eigi að
siður vannst hugmyndinni við-
tækt fylgi um land allt, eins og
fram kom i umræöum á fund-
um og ráðstefnum og raunar i
beinum ályktunum þeirra. Má
segja, að um þetta mál hafi
orðið töluverð hreyfing, sem
vissulega náði út fyrir sali al-
þingis og átti hljómgrunn hjá
fleiri en framsóknarmönnum,
sem eigi að siður gátu eignað
sér heiðurinn af þvi að hafa
blásið lifsanda i þessa hug-
mynd og fylgt henni eftir ár
eftir ár með blaðaskrifum og
flutningi þingmála. A fjárlög-
um fyrir árið 1970 var tekinn
upp sérstakur útgjaldaliður,
sem nefndist ,,til að jafna að-
stöðu nemenda i strjálbýli til
framhaldsnáms”. Það ár voru
veittar 10 millj. kr. i þessu
skyni. Árið 1971 voru veittar i
sama tilgangi 15 milljónir og
1972, á fyrsta fjárlagaári
vinstri stjórnarinnar, var upp-
hæð þessi hækkuð i 25 milljón-
ir, eða jafnmikið og saman-
lagt áður á tveimur árum. A
frumvarpi til fjárlaga fyrir
árið 1973, sem nú er til með-
ferðar á alþingi, er áætlað að
veita i þessu skyni 50 milljón-
um króna.
Efni laganna
Samkvæmt lögunum um
ráðstafanir til jöfnunar á
námskostnaði er svo fyrir
mælt, að rikissjóöur veiti
námsstyrki til jöfnunar á fjár-
hagslegum aðstöðumun nem-
enda i framhaldsskólum, að
þvi leyti sem búseta veldur
þeim misþungum fjárhags-
byrðum. Réttar samkvæmt
lögunum njóta framhalds-
skólanemendur, sem stunda
reglubundiö nám hér á landi,
enda hafi þeir lokið skyldu-
námi, verði að vista sig utan
lögheimilis sins og fjarri fjöl-
skyldu vegna námsins og
stundi reglulegt nám, sem sé
viðurkenndur áfangi að
réttindum eða prófi i hlutað-
eigandi framhaldsskóla. Lög-
in ná ekki til þeirra, sem njóta
réttar samkv. lögum um
námslán og námsstyrki, s.s.
háskólastúdenta o.fl. Um iðn-
nema og aðra, sem taka
samningsbundin laun á náms-
tima, gilda sérreglur, þannig
að einungis er heimilt að veita
slikum nemendum námsaö-
stoð, ef þeir eru ráðnir upp á
lágmarkslaun og verða að
fara að heiman til skólanáms.
Eins og ljóst má vera af þvi,
sem hér hefur verið rakið i
stuttu máli, þá er höfuðsjónar-
mið laganna að jafna fjár-
hagslegan námsaðstöðumun
eftir búsetu. Þessi lög eru
fyrst og fremst kjarabót fyrir
fólk i hinum strjálu byggðum,
i sveitum landsins og sjávar-
þorpum. En i lögunum er
einnig að finna annað sjónar-
mið eins og segir i 5. gr.:
„Menntamálaráðherra ge-t-
ur heimilað námsstyrkjanefnd
að verja einhverjum hluta af
heildarfjárveitingu i þessu
skyni:
a) að veita skólanemanda
námsstyrk, þótt hann fullnægi
ekki ákvæðum 2. gr. þessara
laga, ef hann sannanlega að
öðrum kosti getur ekki stund-
að nám vegna efnaleysis,
b) að veita þeim nemendum
hærri styrki, sem eru frá fjöl-
skyldum, er þurfa að kosta tvo
eða fleiri nemendur við fram-
haldsnám á sama tima, enda
sé efnahagur þeirra þröngur,
c) að veita skólanemenda
námsstyrk, ef sérstakar
ástæður mæla með þvi, þótt
hann fullnægi ekki að öllu leyti
ákvæðum 2. gr. þessara laga”.
Hér er m.ö.o. það sjónarmið
haft i huga, að réttlátt sé að
jafna námsaðstöðu eftir efna-
liag. A það hefur verið bent
með réttu, að hugsanlega geti
léleg fjárhagsafkoma fjöl-
skyldu valdið þvi, að ung-
menni geta ekki stundaö
skólanám, þótt skóli sé á
staðnum. Getur það m.a. átt
við um fátæk ungmenni i
Reykjavik.
Framkvæmd
laganna.
Lögin um ráðstafanir til
jöfnunar námsaðstöðu eru ný
og ekki að fullu framkvæmd.
Eigi að siður eru þau stórt
spor i jafnaðar- og réttlætis-
átt. Fullframkvæmd bæta þau
úr ákaflega brýnni þörf, sem
félagshyggjumenn hljóta að
bera fyrir brjósti. A.m.k. er
vist, að fólkið um hinar strjálu
byggðir, sem lagt hefur i mik-
inn beinan og óbeinan kostnað
vegna menntunar barna
sinna, metur að verðleikum þá
baráttu, sem háð hefur verið
til að koma þessu réttlætis-
máli fram. Nú veltur á þvi, að
framkvæmd laganna fari vel
og skynsamlega úr hendi. 1 þvi
efni reynir á forystu rikis-
stjórnar og námsstyrkja-
nefndar og nauðsynlegan
skilning fjárveitingavaldsins
næstu ár.
ÞRIÐJUDAGSGREININ
Þ.Þ.