Tíminn - 01.12.1972, Blaðsíða 9

Föstudagur 1. desember 1972
TÍMINN
9
Útgefandi: Framsóknarflokkurínn
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason. Ritstjórar: Þór-
arinn Þórarinsson (ábm.). Jón Helgason, Tómas Karlsson
g;;;;;;;;'Andrés' Kristjánsson (ritstjóri Sunnudagsblaös Timáns).'
?$$$ Auglýsingastjóri: Steingrimur. Gislaswii, Ritstjórnarskrif-
stofur i Edduhúsinu viö Lindargötu, símar 18300-18306.
Skrifstofur i Bankastræti 7 —afgreiöslusimi 12323 — auglýs-
ingasimi 19523. Aðrar skrifstofurtsimi 18300. Askriftargjald.
225 krónur á mánuði innan lands, i lausasölu 15 krónur ein-
takið. Blaöaprent h.f.
Samvinna flugfélaganna
Undanfarið hefur Brynjólfur Ingólfsson,
ráðuneytisstjóri i samgönguráðuneytinu,, set-
ið á fundum með forstjórum flugfélaganna,
Erni Johnson, forstjóra Flugfélags íslands, og
Alfreð Eliassyni, forstjóra Loftleiða.
Tilefni þessara viðræðna nú er hinn óhag-
kvæmi rekstur flugfélaganna á vetrarferðum
milli íslands og Skandinaviu vegna allt of mik-
ils sætaframboðs félaganna á þessari leið og
afar lélegrar nýtingar — samfara bullandi
tapi.
í fyrravetur gerðist það, að sætaframboðið á
þessari leið var aukið stórkostlega og varð
halli mikill á þessari flugleið á vetrarmánuð-
um hjá báðum félögunum.
í fyrrahaust, er menn sáu, að hverju stefndi i
þessum efnum, hófust viðræður milli fulltrúa
Loftleiða og Flugfélagsins um aukna samvinnu
þessara félaga og hugsanlega sameiningu
þeirra. Talsverðrar bjartsýni gætti við upphaf
þessar viðræðna, en i þær kom svo afturkippur
og enduðu þær i algeru strandi.
í haust tilkynntu svo félögin óbreytta skipan
á vetrarferðum milli íslands og Skandinaviu,
þrátt fyrir þá bitru reynslu, sem þau höfðu
fengið á sl. vetri. Er keppni svo hörð milli
félaganna að þau fljúga á sömu dögum og
nærri þvi á sömu timum frá brottfararstöðum
og farþega hvors um sig má stundum telja á
fingrum annarrar handar.
Bæði flugfélögin eiga nú við fjárhagslega
erfiðleika að striða og hafa þurft á fyrir-
greiðslu opinberra aðila og fjármálastofnan-
anna að halda. Ljóst er nú, að Loftleiðir eiga i
nokkrum vanda að tryggja stöðu sina og
rekstrarafkomu á flugleiðinni milli New York
og Luxemborgar.
Er sýnilegt varð i haust, að ekkert sam-
komulag myndi takast milli flugfélaganna um
skynsamlegri skipan ferða milli Skandinaviu
og Islands á þessum vetri, var málið tekið upp
i Flugráði. Varð niðurstaðan þar sú, að opin-
berir aðilar kynnu að neyðast til að skipta flug-
leiðum milli félaganna i Skandinaviuflugi, tæk-
ist ekki að finna eitthvert samkomulag um
þessi mál þeirra á milli i frjálsum samningum.
Mikil og vaxandi samkeppni er nú fram
undan i alþjóðlegu millilandaflugi. Flugfélög
um allan heim mæta nú þessari samkeppni
með aukinni samvinnu á ýmsum sviðum og
sameiningu i stærri heildir.
Færa má að þvi rök, að það gæti orðið báðum
islenzku flugfélögunum til mikils hags og auk-
ins öryggis i rekstri, ef þau tækju upp nána sam
vinnu. Einhvers konar sameining félaganna
væri sjálfsagt hið æskilegasta, þótt hugsanlega
sé erfitt að vinna að henni öðru visi en i áföng-
um. Tilfinningamál kunna að hafa þarna meiri
áhrif á en marga grunar. Það eru vafalaust til
menn, sem hafa unnið þessum félögum allt sitt
ævistarf og séð þau vaxa uop og dafna, sem
geta ekki hugsað séraðskerðasjálfstæði þeirra.
Þess vegna hefur þeirri hugmynd skotið upp,
að ekki þyrfti að leggja félögin formlega niður,
heldur stofna sérstakt rekstrarfélag, sem
þjónaði báðum félögunum með sem skynsam-
legasta skipulagningu og rekstur millilanda-
flugsins og hag beggja flugfélaganna að leiðar-
ljósi.
— TK.

ERLENT YFIRLIT
Sendir Kirk herskip inn
á bannsvæði Frakka?
Verkamannaflokkur Nýja-Sjálands vinnur mikinn kosningasigur
Norman Kirk
HINN NÝI forsætisráöherra
Nýja Sjálands, Norman Kirk,
minnir að þvi leyti á Anker
Jörgensen, hinn nýja forsætis-
ráðherra Danmerkur, að hann
hefurekki verið i öðrum skóla
en barnaskóla. Hins vegar eru
þeir ólikir i útliti, þvi að Anker
er fremur litill vexti, en Kirk
er með allra stærstu'mönnum.
Að loknu barnaskólanámi,
stundaði Kirk ýmsa vinnu, var
m.a. um skeið vélstjóri á
ferju. Hann hóf ungur afskipti
af stjórnmálum og lét sig
einkum varða sveitar-
stjórnarmál. britugur að aldri
var hann kosinn bæjarstjóri i
litlum kaupstað, en fjórum ár-
um siðar, eða 1957, var hann
kjörinn þingmaður. Hann hef-
ur áttsæti á þinginu ósiitið sið-
an, eða i 15 ár, en hann er nú 49
ára gamall.
Kirk vakti fljótt athygli á
sér á þingi. Hann er góður
ræðumaður, þótt honum liggi
ekki hátt rómur. Hann er al-
þýðlegur i framkomu og lag-
inn samningamaður. Hann
getur þó verið harðskeyttur,
eins og sést á þvi, að hann
beitti sér fyrir stjórnarbylt-
ingu i Verkamannaflpkknum
1965 og tók sjálfur forustuna.
Kjörtimabil þingsins i Nýja
Sjálandi er þrjú ár og hefur
Verkamannaflokkurinn tapað
i tveimur kosningum undir
forustu Kirks. Formennska
hans i flokknum heföi verið
óviss, ef hann hefði tapað i
þriðja sinn.
Það þykir hafa styrkt að-
stöðu Kirks i flokknum, að
hann er hvorki nátengdur
verkalýðshreyfingunni eða
menntamannahópnum i
flokknum og hefur þvi betur
getað sameinað þessa arma
flokksins, sem oft eru ósam-
mála. Sigur Verkamanna-
flokksins i kosningunum i fyrri
viku, er af kunnugum talinn
mikill persónulegur sigur fyr-
ir Kirk, þvi að hann hafi bæði
skipulagt kosningabaráttuna
betur og komið betur fyrir á
fundum og i sjónvarpi en
keppinautur hans, John Mars-
hall, en hann tók við forustu
Þjóðflokksins og forsætisráð-
herraembættinu i febrúar-
mánuði siðastl. Honum var
ætlað að tryggja sigur Þjóð-
flokksins, en það mistókst.
NÝJA-SJALAND hefur
tveggja flokka kerfi, enda er
þar kosið i einmenningskjör-
dæmum. í öllum kosningum
þar ber þó mikið á hvers konar
smáflokkum, en yfirleitt hafa
ekki aðrir flokkar þar unnið
þingsæti en Þjóðflokkurinn,
sem telur sig frjálslyndan, og
Verkamannaflokkurinn, sem
hefur talið sig sósialiskan, en
hefur færzt mjög til hægri á
siðari árum. i kosningunum
nú tóku þált ekki færri en 19
flokkar og 449 frambjóðendur
kepptu um 87 þingsæti. Úrslit-
in urðu þau, að Verkamanna-
flokkurinn fékk 56 þingmenn
kiörna, en bióðflokkurinn 31. 1
siðustu þingkosningum eða ’69
fékk Þjóðflokkurinn 44 þing
sæti, en Verkamannaflokkur-
inn 40, en þingsæti þá voru alls
84. Þeim hafði verið fjölgað
um þrjú fyrir kosningarnar
nú.
Verkamannaflokkurinn
fékk fyrst meirihluta á þingi
1935, þegar heimskreppan var
i algleymingi, og hélt honum
óslitið til 1949, eða i 14 ár.
Flokkurinn kom fram ýmissi
þjóðnýtingu á þeim árum.
Þjóðflokkurinn vann
kosningarnar 1949 og helur
stjórnað óslitið siðan, þegar
undan er skilið kjörtimabilið
1957-60, en þá fór Verka-
mannaflokkurinn með völd.
Það er talið hafa háð Verka-
mannaflokknum i allmörgum
undangengnum kosningum,
að margir kjósendur, sem
voru óánægðir með stjórnina,
greiddu smáflokkum atkvæði.
Foringjar Þjóðflokksins
byggðu sigurvonir sinar að
þessu sinni á þvi, að þetta
myndi haldast áfram, en
skoðanakannanir höfðu sýnt,
að Verkamannaflokkurinn
hefði um 1% meira fylgi en
Þjóðflokkurinn. Úrslitin i
kosningunum uröu þau, að
Þjóðflokkurinn lékk nokkurn
veginn sömu atkvæðatölu og
1969, en smáflokkarnir töpuðu
til Verkamannaflokksins, sem
einnig hlaut fylgi nýrra kjós-
enda. Kjósendur höfðu nú átt-
að sig betur á þvi en áður, að
það væri fyrst og fremst vatn
á myllu Þjóðflokksins að kjósa
smáflokkana, enda hafði Kirk
lagt mikla áherzlu á þetta i
áróðri sinum. Þó fékk einn
litlu flokkanna, Social-Credit-
flokkurinn, nú um 6.5% at-
kvæða, og einn nýr flokkur,
sem hafði umhverfisvernd á
stefnuskrá sinni, Values
Farty, fékk 2% atkvæðanna.
Fylgi þessa nýja flokks þykja
sýna, að umhverfismálin eigi
eftir að verða mikilvægur
þáttur i stjórnmálastarfinu.
SAMKVÆMT frásögnum
erlendra blaðamanna var
meira blæmunur en stórfelldur
steínumunur i málflutningi
stóru flokkanna i sambandi
við innanlandsmálin. Kirk
deildi á stjórnina fyrir dýrtið
og ólag á verðlagsmálum og
lofaði að treysta mjög aðhald
á þvi sviði. Hann lofaði og
auknum tryggingum og ýms-
um félagslegum endurbótum,
sem stjórn Þjóðflokksins hefði
vanrækt. En Marshall for-
sætisráðherra lofaði einnig
umbótum á þvi sviði og hafði
sýnt talsveröa viðleitni i þá átt
eftir að hann tók við stjórnar-
forustunni. Það virtist hins
vegar ekki duga honum. Vafa-
laust hefur það og ráðið miklu,
að margir kjósendur voru
orönir þreyttir á langri
stjórnarsetu Þjóðflokksins.
Kirk gætti þess einnig að
hrekja ekki hina hægfara
kjósendur, sem voru orðnir
óánægðir með Þjóðflokkinn,
frá Verkamannaflokknum
með róttækum þjóðnýtingar-
lolorðum. i þeim efnum fylgdi
hann lordæmi norrænna
sósialdemókrata.
Stefnumunur aðalflokkanna
i kosningabaráttunni var á
margan hátt meira áberandi á
sviði utanrikismála en innan-
landsmála. Kirk hafði það
ekki aðeins á stefnuskrá sinni
að viðurkenna Kina, heldur
einnig að kalla heim
hernaðarlega ráðunauta og
leiðbeinendur, sem Nýja-Sjá-
land hefur nú i Suður-Viet-
nam, Kambódiu, Thailandi og
Singapore. Jafnframt lýsti
hann yfir þvi, aö hann myndi
láta Nýja-Sjáland ganga úr
SEATO, sem er varnarbanda-
lag Bandarikjanna, Bretlands
og nokkurra rikja i Suðaustur-
Asiu. Hins vegar myndi hann
ekki láta Nýja-Sjáland segja
sig úr ANZUK, sem er sér-
stakt va r n a r b a nd a la g
Astraliu, Nýja-Sjálands og
Bandarikjanna. Bæði af þessu
og ýmsu ööru, virðist mega
draga þá ályktun, að Kirk geti
hugsað sér nánara samstarf
við Bandarikin. Þó mun hann
mótfallinn að leyfa amerisk-
um hringum að reisa sérstök
fyrirtæki, nema undir sér-
stöku eftirliti, þvi að hann
deildi á stjórn Þjóðflokksins
fyrir of mikla undanlátssemi
við erlenda auðhringa.
Eitt kosningaloforð, sem
Kirk gaf, hefur vakið sérstaka
athygli, en hann lýsti yfir þvi,
að hann myndi senda herskip
inn á bannsvæði, sem Frakkar
auglýstu, ef þeir ætluðu að
halda áfram kjarnorku-
sprengingum á Kyrrahafi.
Nú hefur franska stjórnin
tilkynnt, að hún fyrirhugi að
hefja að nýju tilraunir með
kjarnorkusprengjur á Kyrra-
hafi næsta sumar, — en Kirk
hefur áréttað þetta kosninga-
loforð sitt um sendingu her-
skipa inn á auglýst bannsvæði
Frakka.
Það mun ætlun Kirks að
verða bæði forsætisráðherra
og utanrikisráðherra, en hann
hefur búið sig undir siðara
starfið með miklum ferðalög-
um á siðari árum. Þ.Þ.