Tíminn - 02.12.1972, Blaðsíða 3

Laugardagur 2. desember 1972
TÍMINN
3
Merkileg tillaga
Tillaga sú, sem þingmenn
AlþvðuHokksins hafa flutt I
varnarmálum er merkileg.
Umræðurnar um hana á
Alþingi i fyrradag voru það
einnig. En ekki sút var frá-
sögn Mbl. af umræðunum og
tillöguflutningnum í gæt- stór-
merkileg.
i tillögu Alþýðuflokksins er
þvi slcgið föstu án nokkurra
fyrirvara, að ,,tækni-
breytingar siðustu ára hafa
valdið þvi, að hernaðarleg
þýðing islands felst nú að
langmestu leyti I eftirliti með
siglingum í og á hafinu milli
Grænlands, islands og
Færeyja". Og ennfremur er
þvi slegið föstu i tillögugrein-
inni að „þýðingarmesti hluti
af verkefni bandarlska
varnarliðsins hér á landi og
stjórn varnarsvæðanna" sé
rekstur „óvopnaðra eftirlits-
flugvéla”, ásamt „nauðsyn-
legum björgunarflugvélum".
Tillagan fjallar svo til við-
bótar við þessar tvær mikil-
vægu staðhæfingar um rann-
sókn á þvi, hvort islendingar
geti tekiö að sér þá starfsemi,
sem sögö er mestu skipta.
Þær staðhæf ingar, sem
fram koma i tillögu
Alþýðuflokksins, eru ekki sizt
merkilegar fyrir það, að þær
koma frá flokki, sem fór með
stjórn varnarmálanna i rfkis-
stjórn ihvorki meira né minna
en 15 ár, eða nærfellt allan
þann lima, sem barndariskt
varnarlið hefur d'val’i'ð hér á
landi.
Þcssar staðhæfingar
Alþýðuflokksins eru einnig
alhyglisverðar nú fyrir það,
að talsmenn Alþýðuflokksins
og samstarfsflokksins i ríkis-
sljórn, Sjálfstæðisflokksins,
hafa á undanförnum árum
jafnan dregið slikar stað-
hæfingar i efa, þegar þær hafa
verið bornar fram á siðustu
árum, meðan Alþýöuflokkur-
inn fór með stjórn varnarmál-
anna.
Merkilegar umræður
Umræðurnar I þinginu um
þessa tillögu Alþýöuflokksins
voru hins vegar merkilegar
fyrir þær sakir, að talsmenn
Sjálfstæðisflokksins i um-
ræöunum töldu fullkomlega
eðlilegt, að varnarsamningur-
inn við Bandarikin yrði
endurskoðaður, þar sem 20 ár
væru liðin frá þvi að hann var
gerður. En engu líkara var, en
þeir teldu að slika endur-
skoðun ætti fyrst og fremst að
gera fyrir alla aöra en Sjálf-
stæöismenn, því aö þeir vissu
þegar hvernig þær niöurstöður
ættu að vcrða. ógnanir
ilússa i Noröurhöfum væru
svo vaxandi, að ábyrgðarleysi
væri að mæta þcim ekki með
gangaðgcrðum- og þá að
manni skildist helzt, án þess
þó að það væri sagt, að gera
ísland að þvi vopnabúri, sem
skyti Kússum skelk i bringu.
Þcssum óbeinu niðurstöðum
Sjálfstæðisflokksins af endur-
skoðuninni og mati varnar-
málanna og þeirrar starfsemi,
sem varnarliðið liefur nú hér
með liöndum, og enn hefur
ekki farið fram, svaraði fyrsti
flutningsmaður tillögu þing-
m a n n a A1 þý ð u f I o k k s i n s,
Benedikt Gröndai, á þann
hátt, aö fullyrða afdráttar-
laust, að i dag væri engin
hætta á innrás i island og
Bandarikjastjórn teldi alls
ekki neina hættu á þvi, að slik
innrás i island væri
yfirvofandi, þrátt fyrir aukinn
flotastyrk Kússa i Norður-
höfum, vegna þess aö annars
myndu þeir varla láta nægja
til varnar gegn landinu, að
„kokkar og skrifstofumenn”
einir hefðu byssur hjá sér. Og
Framhald á bls. 19
Barátta fyrir útfærslu norsku
landhelginnar að hefjast
Einari Ágústssyni boðið á ráðstefnu um auðæfi hafsins í Osló
t>eir berjast fyrir útfærslu fiskveiðilandhelgi eigin landa og styðja tslendinga af alhug i baráttunni við
Breta. Talið frá vinstri: Arqualuk Lynge, frá Grænlandi, Kjell Nielsen og Egil Morland báðir frá
Norcgi. Tímamynd Gunnar.
ÞÓ—Reykjavik
-Hér á landi eru nú staddir fjórir
erlendir stúdentar i tilefni 1. des-
ember hátiðarhaldanna, sem
voru i gær.
Gestirnir eru Egil Morland og
Kjell Nielsen frá háskólanum i
Osló, grænlenzkur stúdent,
Arqualuk Lynge, frá
Egedesminde, en hann stundar
nám i þjóðfélagsfræðum við
Kaupmannahafnarháskóla, fjórði
gesturinn er frá Færeyjum, en
hann varekki kominn til landsins,
er blaðamenn ræddu við Norð-
mennina og Grænlendingin.
A fundjnum, sem þremenn-
ingarnir héldu með blaða-
mönnum, kom fram, að þeir eru
hér staddir vegna 1. des, hátiðar-
haldanna og var þeim boðið fyrir
milligöngu Félags islenzkra
námsmanna i Osló, en eins og
kunnugt er af fréttum, þá hafa
þeir unnið mikið og gott starf til
kynningar landhelgismálinu i
Noregi og reyndar á öllum
Norðurlöndunum.
Ahugi fólks I Noregi,
Færeyjum, Grænlandi og Sviþjóð
á landhelgismálinu er mjög
mikill og hafa t.d. mörg félög i
Noregi birt stuðningsyfirlýsingar
við málstað islands. Nú eru þar i
uppsiglinu samtök margra
félaga, bæði pólitiskra og ópóli-
tlskra, sem berjast munu fyrir
útfærslu norsku landhelginnar.
Þessisamtök styðja islendinga af
einhug.
1 lok október voru stofnuð i
Kaupmannahöfn samtök
Færeyinga, Grænlendinga og
Islendinga, sem hafa að stefnu-
marki útfærslu landhelgi þessara
landa og viðurkenningu annarra
Hinn árlegi haustfundur er-
lendra forstjóra og sölustjóra
Loftleiða og ýmissa starfsmanna
félagsins hér á landi var haldinn i
Reykjavik dagana 28., 29. og 30.
nóvember.
Á fundunum voru ræddar
skýrslur frá erlendu fulltrúunum
og islenzku deildarstjórunum um
starfsemina að undanförnu, og
skipzt á skoðunum um þær leiðir,
sem hyggilegast væri að fara til
þess að efla félagið og tryggja
vaxandi traust viðskiptavina þess
á þjónustu Loftleiða.
Her með er ljósmynd sem tekin
var i fundarhléi:
þjóða á þeim. 1 Sviþjóð hefur
verið starfandi nefnd, „Den
svenska solidaritetkommitten”,
sem var beinlinis stofnuö i þeim
tilgangi að styðja Islendinga i
landhelgismálinu.
Kjell Nielsen, annar norsku
gestanna, sagði á blaðamanna-
fundinum, að nokkur stærstu sjó-
mannafélög i Noregi, þar á meðal
Noregs fiskarlag, hafi krafizt út-
færslu norsku landhelginnar i 50
sjómilur og yrði útfærsla norsku
landhelginnar vafalaust ofarlega
á baugi, er landfundur sam-
takanna hefst 4. desember n.k.
Einnig sagði Kjell að mikil ráð-
stefna yrði haldinn i Osló 14.
Aftari röð, talið frá vinstri: Er-
ling Aspelund (Reykjavik) Geir
Andersen (Reykjavik) Ásbjörn
Magnússon (Reykjavik) P.
Larsen (Washington) F.X.M.
Nieuwenhuizen (Amsterdam) A.
Quitard (Brussel) L. Meier
(Bern) F. Vorwerk (Luxemburg)
R. Hovden (Osló) Davið Vil-
helmsson (Frankfurt) J.H.
Chilvers (London) Ólafur Briem
(London) Gylfi Sigurlinnason
(Reykjavik) H. Reese (Ham-
borg) J. Marooney (Chicago) S.
Amori (Milanó) E. Gasser
(Vinarborg) M. Lundgreen
(Kaupmannahöfn) R. Rudd (New
desember n.k. um auðæfi hafsins
og mikilvægi þess að alþjóðlegt
samstarf takist um verndun
þeirra. Hefur Einari Agústssyni,
utanrikisráðherra verið boðið til
þessarar ráðstefnu.
Kjell sagði, að á næstunni
hæfist mikil barátta fyrir út-
færslu norsku landhelginnar i 50
sjómilur og færi hún m.a. fram
með þeim hætti, aö heilsiðu-aug-
lýsingar yrðu birtar i norsku
blöðunum, þar sem krafizt væri
50 milna landhelgi við Noreg. Fé
til þessarar baráttu er m.a.
fengið með sölu á landhelgis-
merkjunum, en þessi merki eru
með ýmsum áletrunum eins og
York) Sigurður Magnússon
(Reykjavik)
Fremri röð: J.J. Lo-
ughery (New York) G. Alant
(Paris) W. Hoenig (Hamborg)
islaug Aðalsteinsdóttir (Reykja-
vik) Bryndis Helgadóttir
(Reykjavik) E. Aakrann
(Luxemborg) B. Steenstrup
(Gautaborg) Martin Petersen
(Reykjavik).
Á myndina vantar stjórn Loft-
leiða og allmarga starfsmenn fé-
lagsins, sem einnig sátu suma af
fundunum.
t.d. island 50, Grönland 50,
Föröyar 50 Norge 50 og sérstakt
merki með nöfnum allra þessara
landa. Hafa nú veriö prentuð 50
þúsund merki með þessum
áletrunum og hefur þeim verið
dreift til grænlenzkra og
færeyskra stúdenta i Kaup-
mannahöfn, um allan Noreg og 12
þúsund stykki hafa farið til
tslands.
Kjell nefndi eitt dæmi um hve
áhugi sjómanna væri mikill fyrir
útfærslu norsku landhelginnar.
Undanfarið hefur ásókn erlendra
togveiðiskipa aukizt mikið viö
Noregsstrendur, og hafa norskir
bátar oft á tiðum orðið fyrir miklu
veiöafæratjóni. Fyrir stuttu kom
það fyrir, að pólskur togari eyöi-
lagði 150 net hjá norskum neta-
báti Þegar báturinn kom að landi
var norska sjónvarpið komið á
staðinn og átti að taka langt viðtal
við skipstjórann. Fyrsta spurn-
ingin var. Hvað er hægt að gera
til að koma i veg fyrir, að slikur
atburðu endurtaki sig? — Svar
skipstjórans var, „Færa land-
helgina út i 50 milur, eins og
islendingar hafa gert”. Lengra
varð samtalið ekki.
Arqualuk Lynge frá Grænlandi
sagði, að græníenzka landsráðið
hefði fyrir skemmstu samþykkt,
að það mælti með útfærslu land-
helginnar við Grænland, en
landsráðið er æðsta ráðgefandi
stofnun Grænlands heimafyrir
gagnvartdanska þinginu og rikis-
stjórninni.
Lynge taldi þó, að útfærsla
grænlenzku landhelginnar væri
óframkvæmanleg nema lagaleg
og stjórnarleg 'staða Grænlands
breyttist og landið fengi sjálf-
stæði að ákveðnu marki, eins og
t.d. Færeyjar. Það, sem gerir út-
færslu grænlenzku landhelginnar
mjög erfiða, er innganga Dana i
EBE, en Grænland fylgdi Dan-
mörku inn i Efnahagsbandalagið.
Haustfundur forstjóra
og sölustjóra Loftleiða
Ég tel það óeðlilegt, sagði
Lynge, að land, sem liggur langt
frá Danmörku, þurfi i einu og öllu
að lúta „fjarstýringu” frá Kaup-
mannahöfn.
Þrír fjallvegir
enn lokaðir
á Vestfjörðum
Þrir fjallvegir á Vestfjörðum
eru enn lokaðir vegna fannalaga
— Breiðadalsheiði, Rafnseyrar-
heiði og Klettsháls i Barða-
strandarsýslu. Vestur á Isafirði
eru allmargar bifreiðar, sem biða
þess að komast suður um, en
ósýnt er, hvenær það verður.
1 þiðunni á dögunum hjaðnaði
snjór mjög, og er langt frá þvi, að
frágangssök sé að ryðja þessa
fjallvegi. Það hefur þó ekki verið
gert fram að þessu.