Tíminn - 12.12.1972, Page 3

Þriðjudagur 12. desemb*rv1972

TÍMINN
aeaafca
^lLí-v.j..'iá-agfag!r!.*
'liágiÍÍÉI
W
I
Danmörku
SB—Reykjavik
Sautján ára skipverji af vél-
bátnum Þorsteini RE 303,
drukknaði 2. desember sl. er hann
féll i höfnina i Hirtshals i Dan-
mörku. Hann hét Haraldur
Pétursson, til heimilis að Sól-
heimum 34 i Reykjavik. Þor-
steinn RE er við sildveiðar i
Norðursjó, en þegar skipið kemur
heim, verða haldin sjópróf vegna
slyssins.
Breiðdals-
víkurbátar
í söíuferð
GB—Breiðdalsvik
Hér má heita fólksbilafæri suð-
ur um, þó að leiðindatið hafi
gengið að undanförnu, lengst af
norðanátt með einhverri úrkomu.
Gæftir hafa þvi verið slæmar hjá
bátum, og hefur einn þeirra, sem
reri með linu litt getað stundað
veiðar. Tveir bátar, Sigurður
Jónsson og Arni Magnússon, hafa
aftur á móti róðið með net og hafa
þeir getað athafnað sig meira, og
aflað sæmilega. Þeir eru sem
stendur báðir i söluferð i Þýzka-
landi með 60-70 tonn hvor bátur,
og eiga að selja i dag e.ða morgun.
Afli þeirra var mestmegnis ufsi.
Atvinnuástand á staðnum er
annars sæmilegt og ekki hægt að
tala urri atvinnuleysi, þó að ekki
sé uppgripaatvinna. Töluverð
vinna er við byggingar, en hér eru
5 ibúðarhús i smiðum.
Keflvíkingar
andvígir
veggjalds-
innheimtu
ÞÓ—Reykjavik.
Bæjarráð Keflavikur
samþykkti með niu samhljóða at-
kvæðum, á fundi bæjarstjórnar
Keflavikur 5. desember s.l., að
mótmæla framkominni tillögu
um innheimtu veggjalds af
Reykjanesbraut og öðrum hrað-
brautum.
Tillagan, sem bæjarráðið
samþykkti er svohljóðandi:
„Bæjarráð Keflavikur mótmælir
framkominni þingsályktunartil-
lögu á þingskjali nr. 97 um inn-
heimtu veggjalds af Reykjanes-
braut og öðrum hraðbrautum.
Bæjarráð Keflavikur telur, að
þar sem sú almenna regla hefur
ekki verið tekin upp að fjármagna
vegaframkvæmdir i landinu með
slikum tekjustofnum, séu
Reykjanesbraut og Suðurlands-
vegur á engan hátt svo sérstæðir,
að slikt gjald réttlætist á þeim,
öðrum fremur. Þá telur bæjarráð
það óvenjuleg vinnubrögð að taka
upp á Alþingi mál, sem afgreitt
hefur verið fyrir stuttu án þess að
forsendur hafi breytzt.”
Jónas Kristjánsson ver ritgerö sina.

ÞAÐ SE GOÐU HEILLI
GJÖRT - 0G VITAД
- Jónas Kristjánsson varði á laugardag doktorsritgerð sína
- Um Fóstbræðrasögu
Erl—Reykjavik
A laugardaginn varði prófessor
Jónas Kristjánsson, forstöðu-
maður Stofnunar Arna Magnús-
sonar, á Islandi, doktorsritgerð
sina, Um Fóstbræðrasögu, við
heimspeki deild Háskóla Islands.
Prófessor Sveinn Skorri
Höskuldsson, forseti heimspeki-
deildar, stýrði athöfninni, en and-
mælendur af hálfu deildarinnar
voru prófessor dr. phil. Bjarni
Guðnason og dr. phil Jakob Bene-
diktsson, ritstjóri Orðabókar Há-
skólans.
I upphafi gerði doktorsefni
grein fyrir starfi sinu við samn-
ingu ritgerðarinnar, tildrögum
þess,að hann tók sér þetta fyrir
hendur, og rannsóknum sinum
siðan, en bókin var tilbúin til út-
gáfu 1970, þótt hún hafi ekki kom-
ið út fyrr en á þessu ári.
Andmælendur tóku siðan til
máls, og gagnrýndu ýmis atriði
bókarinnar, sem engin virtust þó
svo stórvægileg að miklu máli
skipti. Doktorsefni svaraði þeim
spurningum, sem til hans var
beint, og gerði frekari grein fyrir
þeim atriðum, sem óljós þóttu.
Að siðustu sæmdi deildarforseti
Jónas Kristjánsson doktorsnafn-
bót i islenzkum fræðum.
Með rannsóknum sinum á Fóst-
bræðrasögu, málfari hennar og
stil, ásamt tengslum hennar við
aðrar sögur, hefur dr. Jónas kom-
izt að þeirri niðurstöðu, að sagan
sé allt að 100 árum yngri en áður
hefur verið talið.
Sagan hefur til þessa verið talin
elzt tslendingasagna, ásamt
Ekki þau fyrstu á
Eyjafjarðarhálendi
Nú, þegar búseta hefur verið
tekin upp i brúnum Eyjafjarðar-
dals, rifjast það upp að á há-
lendinu inn af Eyjafirði, nánar
tiltekið rétt hjá sæluhúsi Ferða-
félags Akureyrar við Laugafell
má greina ævagömul ummerki
mannabústaðar.
Þessar rústir hafa aldrei verið
kannaðar.en sú þjóðsaga er kunn i
Eyjafirði, að þar hafi búið kona
nokkur Þórunn á Grund með
skylduliði sinu og hafi hún leitað
þangað meðan Svarti dauði gekk
yfir. önnur munnmæli herma þó,
að Þórunn þessi hafi verið frá
Möðruvöllum. Enn önnur útgáfa
hefur verið til af þessari sögu, þvi
gamlir Eyfirðingar kenna tóttirn-
ar ekki við Þórunni, he<idurÞóru
og kalla þær Þórutóttarbrot.
Hvað sem er um sannleiksgildi
Blaðburðarfólk
Blaðaburðarbörn óskast í eftirtalin hverfi: Laufásvegur, Sól-
eyjargata, I.augavegur, Hverfisgata, Stórholt, Meðalholt.
þessara sagna þá er það vist, að
þarna eru leifar mannabústaðar.
Staðurinn er raunar vel valinn,
þvi þarna streymir vatn úr jörðu.
En það er liklega einu þægindin
sem heimamenn þar, hafi þeir
einhverjir verið, hafa fram yfir
Nýjabæjarheimilið. JGK.
30 tíma á keyrslu
milli Akureyrar
og Húsavíkur
Erl—Reykjavik
Kl. 5 i gærmorgun komu til
Húsavikur 5 flu tningabilar, sem
þá höfðu verið 3() klukkustundir á
keyrslu frá Akureyri, og nokkru
lengur i allri ferðinni. Stóran
hluta af leiðinni höfðu þeir verið
með tvær ýtur á undan, og segir
það sina sögu af snjóþyngslunum,
sem nú eru i Þingeyjarsýslu,
einkum i Kinn og Ljósavaþns-
skarði. Ekkert er vitað, hvenær
unnt reynist að opna aðalvegi, en
eins og er er mjólk flutt af þessum
svæðum með trukkum, eða bilar
dregnir af ýtum. Austar er
ástandið mun skárra, og mun
mjólkurbill úr Mývatnssveit hafa
komizt vandræðalitið til Húsavik-
ur i gær. Hið sama má segja um
bila úr Aðaldal og Reykjadal.
I gær var sæmilegt veður
nyrðra, frost,en hriðarlaust.
Heiðarvigasögu, og þá rituð um
aldamótin 1200. Dr. Jónas vill
hins vegar timasetja söguna
skömmu fyrir aldamótin 1300,
en yngri er hún ekki þar eð elztu
gerð hennar er að finna i Hauks-
bók, sem gerð er rétt eftir 1300.
Leiðir Jónas mörg rök fram þess-
ari skoðun sinni til vitnis, m.a.
bendir hann á,að Snorri Sturluson
muni ekki hafa þekkt söguna er
hann reit Heimskringlu. Hún
hljóti þvi að vera yngri.
Margt annað mætti nefna, t.d.
hinar viðfrægu „klausur” Fóst-
bræðasögu, þar sem inn er skotið
alls konar skáldlegum likingum,
með stil, sem annars fellur ekki
við hinn algenga sagnastil, heldur
minnir fremur á skáldamálið
forna, t.d.: „Reyndu Ránar dætur
drengina og buðu |peim sin faðm-
lög”, þar sem l.yst er sjóferð.
Hinn nýi doktor telur þessar
„klausur” upprunalegar, en ekki
siðari tima innskot, eins og sumir
hafa áður viljað álita.
Visur eru margar i Fóst-
bræðrasögu og flestar eignaðar
Þormóði. Ekki telur Jónas, að
neinn þurfi að draga i efa,að þær
séu rétt feðraðar a.m.k. á meðan
ekki sé hægt að kenna þær
öðrum, a.m.k. séu þær verulega
miklu eldri en sagan, og ein af
heimildum hennar.
Þá er og i ritgerðinni fjallað um
handrit þau, sem geyma Fóst-
bræðrasögu og tengsl hennar við
aðrar sögur, eins og áður er getið.
Mörgum hlýtur að verða á að
spyrja eftir þessa yngingu sög-
unnar, hvort að hún raski þá
grundvellinum fyrir timasetn-
ingu allra Islendingasagna, og
þær séu þá allar yngri, en talið
hefur verið til þess. Að sjálfsögðu
verður að endurskoða timasetn-
ingu þeirra sagna, sem til þessa
hafa á einhvern hátt verið settar
eftir Fóstbræðrasögu, en ekki er
sennilegt, að margar sögur aðrar
yngist við þær rannsóknir. Það
verður þó timinn að leiða i ljós,
þvi að enn er ekki ljóst hver áhrif
þessi nýja doktorsritgerð á eftir
að hafa i heimi islenzkra fræða.
Hinn nýi doktor er fæddur árið
1934 að Fremstafelli i Kaldakinn.
Hann lauk cand. mag.prófi i is-
lenzkum fræðum frá Háskóla Is-
lands árið 1948. Stundaði hand-
ritarannsóknir og útgáfustörf i
Kaupmannahöfn i fjögur ár að
loknu prófi, en kom siðan heim og
stundaði þá fyrst útgáfustörf og
kennslu, en var siðan ráðinn
skjalavörður við Þjóðskjalasafn
Islands, en 1962 var hann ráðinn
starfsmaður við Handritastofnun
lslands, sem nú heitir Stofnun
Árna Magnúsonar á Islandi, og er
hann nú forstöðumaður hennar.
Kvæntur er dr. Jónas Sigriði
Kristjánsdóttur.
Merk tímamót:
Gefjun á Akureyri
75 ára
i siðasta töiubl. Dags á
Akureyri er fjaliað i ritstjórn-
argrein um iðnaðarrekstur
Sambands isl. samvinnu-
fclaga og Kaupfélags Eyfirð-
inga i tilefni merkra timamóta
i sögu iðnaðar á Akureyri.
Liðnir eru þrir aldarfjórðung-
ar siðan fyrstu vélar Ullar-
verksmiðjunnar Gefjunar
tóku að snáast. Dagur segir:
„Ná eru liðnir Jirir aldar-
fjórðungar siðan Ullarverk-
smiðjan Gefjun á Akureyri hól
starfsemi sina. En 27. nóvem-
ber 1897 fóru fyrstu og elztu
vélar vcrksmiðjunnur að sná-
ast. Umsvifin voru ekki mikil
fyrstu árin eða framleiðslan
fjölbreytt. en hugsjóna- og
framkvæmdamenn i röðum
eyfirzkra bænda sáu þó draum
sinn rætast. Segja má, að
iönaðurinn hafi flutzt ineð
fólkinu ár baðstofum sveit-
anna til hinnar vaxandi
byggðar við innanveröan
Eyjafjörð, Akureyrar, en
framlciðsla hinnar nýju verk-
smiðju miöaöistþó einkum við
það mörg fyrstu árin, að auð-
vclda ullariðnað heimilanna
með þvi að kemba ullina og
spinna liana. En siðan varð
þróunin sá, að vcrksmiðjur
tóku þennan forna iðnað að
mestu i sinar hendur. Og siðan
liefur ullariönaður verið að
þróazt i landinu, jafnt og þétt.
Nýjar verksiniðjur liafa risið
upp, bæði til að vinna ull og
einnig til að vinna gærur og
skinn. Gcfjunar-, Iðunnar- og
Ilekluvörur hafa náð almenn-
um vinsældum og eru viður-
kcnndar af öllum, er til
þekkja, bæði innanlands og
viða erlendis, enda hvarvetna
eftirsóttar. Þessar vörur frá
vcrksmiöjum samvinnu-
manna á Akureyri hafa á
undanförnum árum og i mjög
vaxandi mæli verið fluttar til
hinna ýmsu landa allra heims-
álfa, og bcndir margt til þess,
að sölumöguleikar séu fyrir
hendi i miklu stærri stil, þótt
framleiðslan yrði margfölduö
frá þvi, scm ná er, ef unnt
reynist að stilla framleiðslu-
kostnaði i hóf.
Burðarás Akureyrar
Vcrksmiðjur Sambandsins
og vcrksmiðjur Sambandsins
og KEA á Akureyri, eru burð-
arás atvinnulifsins i höfuðstað
Norðurlands, ásamt öðrum at-
vinnurekstri kaupfélagsins. i
verksmiöjunum vinna ná um
700 manns. Þessi iðnaður er
fyrst og fremst byggður á hrá-
cfni frá landbánaöinum og má
þvi scgja.að þróun landbánað-
ar og þróun þessa iðnaðar
hljóti að fara saman og sé eitt
stærsta byggðamálið. Og ekki
má það gleymast þeim, scm i
þéttbýlinu báa, að ullar- og
skinnaiönaðurinn eru aðeins
greinar á stofni landbánað-
arins.
Dreifing iðnaðar
norðanlands
Hugað hefur verið að þeim
möguleika að færa eitthvað af
starfsemi verksmiöjanna át til
þeirra staða norðanlands, sem
mesta þörf hafa á nýjum iðn-
greinum til atvinnuöryggis.
Sennilega eru vandfundnar
iðngreinar, sem betur henta á
þessuin stöðum, cf heppilegt
skipulag finnst til slikrar
dreifingar.
Á þessum timamótum þurfa
samvinnumenn enn að cfla
samtök sin og stefna að nýjum
og stórum áföngum, sejn_
verða mættu til heilla.”_TK