Tíminn - 13.12.1972, Blaðsíða 11

Miðvikudagur 13. desember 1972
TÍMINN
!!
Ctgefandi: Fratnsóknarflokkurilin
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason. Ritstjórar: l^órÆgi:
arinn Þórarinsson (ábm.),'Jón Helgason, Tómas Karlssoni:;:::::;::
'Andrés Kristjánsson (ritstjóri Sunnudagsblaðs Timáns)J;;;;;;;;;;
Auglýsingastjdri: SteingrimurJ Gislascfrii. • Ritstjórnar^krif-j;;;;;;.;;;
stofur i Edduhúsjnu við Lindargötu, simar 18300-lJ8306fe;:;:;:
Skrifstofur i Bankastræti 7 — afgreiðslusimi 12323 — aúglýs ;;;;;;i;:;;
ingasimi 19523. Aðrar skrifstofurrsimi 18300. Askriftargjaldi;;;;;;;;;;
^55 kfónur á mánuði innan iands, i lausasölu 15 krónur einý;:;:;:;:;
takið. Blaðaprent h.f.i wSi;
Ji:i:i:i:i:;:;:i:i:;:;:;:;:i:i:i:;:i:i:i:i:i:i:i:i:;:i:i:i:i:i:i:i:i:i:i:i:i:i:i:i:i:i:i:i:i:i:i:i:i:i:i:i:i:i:i:i:i:i:i::::::::::::;::::::::::::á:;jil±i::::::::::::’:::::::::::::::::::::iii
Vandleg könnun
möguleikanna
Rikisstjórnin og þingflokkar stjórnarflokk-
anna hafa undanfarna daga setið á fundum og
rætt skýrslu valkostanefndar um leiðir i efna-
hagsmálum.
Eins og skýrt hefur verið frá hér i blaðinu
setur valkostanefndin fram i skýrslu sinni
þrjár meginleiðir, og eru útfærð 5 afbrigði af
hverri leið, þannig að um 15 valkosti er að
ræða.
Enda þótt valkostanefnd hafi aðeins sett upp
þessi 5 afbrigði af hverri meginleið, eru að
sjálfsögðu ýmis fleiri afbrigði hugsanleg, og
rikisstjórnin og stjórnarflokkarnir hafa nú til
athugunar hugmyndir um ýmis önnur afbrigði
en þau, sem sett eru fram i skýrslu valkosta-
nefndar.
Búast má við, að þessar athuganir taki
nokkurn tima. Þessi mál eru talsvert flókin og
að ýmsu að hyggja i þessu sambandi. Hafa
þurft að koma til ýmsir nýir útreikningar á
þeim hugmyndum, sem fram hafa komið, bæði
er snertir afkomu rikissjóðs, atvinnuveganna
og þjóðarbúsins i heild, en ekki sizt varðandi
það, hvernig hinar ýmsu leiðir koma við laun-
þega og kaupmátt launa þeirra, ekki sizt lág-
launa.
Segja má,að nokkuð hafi færzt til betri vegar
i þróun þjóðarbúskaparins, siðan valkosta-
nefnd lagði grundvöll að starfi sinu með þjóð-
hagsspá fyrir árið 1973. Afli virðist ætla að
verða heldur meiri en spáð var i haust,og út-
flutningsverðlag hefur orðið ívið hagstæðara
en gert hafði verið ráð fyrir.
Þessar hliðar þurfa þvi að skoðast að nýju að
nokkru leyti, þvi að rikisstjórnin mun ekki
ganga nær k jörum almennings i landinu en ýtr-
asta nauðsyn þjóðarbúsins krefur. Rikisstjórn-
in mun þvi ekki rasa um ráð fram. Ákvarðanir
um efnahagsráðstafanir verða ekki teknar fyrr
en að vandlega ihuguðu máli.
Otreikningar valkostanefndar eru grund-
vallaðir á þeim markmiðum, sem rikisstjórnin
setti nefndinni, m.a., að kaupmáttur almenn-
ings héldist. Valkostanefndin telur i hinum 15
leiðum, sem hún setur fram, að þetta markmið
náist sæmilega i þeim öllum, þ.e. að kaupmátt-
ur launa á árinu 1973 yrði svipaður og hann er
nú, hver leiðin, sem yrði valin, þótt áhrif efna-
hagsaðgerðanna yrðu ekki látin koma til fram-
kvæmda i kaupvisitölu.
Vegna þess að þróunin virðist hafa orðið
nokkuð hagstæðari en spáð var i haust og
vegna nýrra hugmynda, sem fram hafa komið,
hlýtur rikisstjórnin og sérfræðingar hennar,
ásamt þingflokkum stjórnarflokkanna, nú að
athuga gaumgæfilega, hvort unnt sé að láta
áhrif efnahagsaðgerðanna koma að einhverju
eða verulegu leyti til framkvæmda i kaup-
greiðsluvisitölu, þannig að ekki þurfi að skerða
kaupmátt almennings neitt, heldur tryggja, að
hann haldi áfram að vaxa á næsta ári. Það er
ekki fyrr en að nákvæmum athugunum á þess-
um þætti málsins loknum, sem rikisstjórnin
gengur endanlega frá tillögum sinum.
— TK.
ERL.ENT YFIRLIT
Ófriðarblika vex fyrir
botni Miðjarðarhafsins
Sadat virðist vera orðinn valtur í sessi
Sadat.
FLESTIR gera sér nú góðar
vonir um, að senn takist
samningar um vopnahlé i
Vietnam, þótt ótvirætt virðist,
að Thieu, forseti Suður-Viet-
nam, reynir sitt ýtrasta til að
koma i veg fyrir það. Nixon
virðist eigi að siður staðráðinn
i þvi að ná samningum, en að
sjálfsögðu reynir hann að
semja þannig, að samningun-
um þurfi ekki að fylgja tafar-
laus valdataka kommúnista,
heldur verði framtið Suður-
Vietnams ráðin i sem frjáls-
ustum kosningum. Kommún-
istar vilja hins vegar tryggja
hlut sinn sem bezt. bessvegna
er skiljanlegt, að samningarn-
ir dragist nokkuð, en allt
bendir þó til, að þeir muni
nást, þvi að báðir aðilar hafa
bersýnilega áhuga á þvi.
En þótt friðarhorfur i Viet-
nam séu þannig mjög batn-
andi og menn geri sér vonir
um, að vopnuð átök hætti þar
innan skamms, verður ekki
sagt hið sama um Austurlönd
nær, þar sem horfur i málum
, Araba og Gyðinga eru nú ófrið
vænlegri en um langt skeið.
Margt bendir til, að þar geti
nú hafizt styrjöld þá og þegar,
ef Israelsmenn sýna ekki
meiri sáttfýsi en þeir hafa gert
til þessa. bað verður vafalitið
mikilvægasta verkefni Nixons,
eftir að samningar hafa náðst
i Vietnam, að reyna að hafa
þau áhrif á israelsmenn, að
þeir verði fúsari til samninga
við Araba en þeir hafa verið til
þessa.
bAÐ VORU fyrstu viðbrögð
Egypta eftir júni-styrjöldina
1967 að leita á náðir Rússa og
fá hjá þeim hernaðarlega að-
stoð til þess að geta varizt
nýrri árás israelsmanna, ef til
kæmi. betta gerðu Rússar. —
Hvaða dóma, sem menn
leggja á þessa aðstoð, hefur
hún vafalitið tryggt jafnvægi
og frið fyrir botni Miðjarðar-
hafsins. Af ýmsum fyrri við-
brögðum israelsmanna mætti
vel ætla, að þeir hefðu ráðizt i
ný hernaðarleg ævintýri, ef
Egyptar hefðu ekki getað
tryggt varnir sinar með aðstoð
Rússa. En Egyptar vildu fá
meiri aðstoð Rússa en til þess
að geta styrkt varnir sinar.
beir vildu einnig fá vopn, sem
gætu gert þeim mögulegt að
herja á~tsrael, ef með þyrfti.
Slika aðstoð vildu Rússar ekki
veita þeim. Rússar hafa ótt-
azt, að kæmi til slikrar
styrjaldar, gætu bæði þeir og
Bandarikjamenn dregizt inn i
hana. Vegna þessa kom upp
nokkur misklið milli Rússa og
Egypta. bað bættist svo við,
að Rússar höfðu orðið allfjöl-
mennt starfslið sérfræðinga i
Egyptalandi, og fannst
egypzka hernum, hinir
rússnesku sérfræðingar vera
ráðrikir og færa sig meira og
meira upp á skaftið. Ætlun
þeirra virtist að tryggja stöðu
Rússa i Egyptalandi, en ekki
að hjálpa Egyptum til að herja
á israel. bessi óánægja
egypzkra hermanna, sem fór
stöðugt vaxandi, leiddi til þess
á siðastl. sumri, að Sadat for-
seti ákvað að láta hina rúss-
nesku sérfræðinga fara frá
Egyptalandi. Rússneskum
ráðamönnum likaði þetta
vafalitið miður, en létu það þó
gott heita. Af tvennu illu kusu
þeir þetta heldur en verða við
kröfum Egypta um að láta þá
fá árásarvopnin. Rússar héldu
þvi i skyndi heimleiðis, en létu
þó þau varnarvopn eftir, sem
þeir höfðu látið Egyptum i té.
bÓTT ýmsum kunni að
þykja það ólikleg ágizkun,
varð heimkvaðning rússnesku
sérfræðinganna ekki til að
styrkja friðarhorfur fyrir
botni Miðjarðarhafsins. Rúss-
ar höfðu spornað gegn þvi, að
Egyptar gripu til árása i
israel af ótta við að dragast
sjálfir inn i átökin. Brottför
Rússa ruddi þessari hindrun
úr vegi Egypta, en meðal
hersins og stúdenta hefur sú
stefna vaxandi fylgi, að ekki
sé um annað að ræða en að
hefja nýtt strið við Israel, ef
þeir láti ekki hin herteknu
landsvæði af hendi. bað voru
ekki sizt þau öfl, sem vilja nýtt
strið við israel, er áttu þátt i
þvi, að Sadat taldi sig til-
neyddan að vikja hinum rúss-
nesku sérfræðingum úr landi.
Siðan Sadat kom til valda,
hefur hann sýnt þess ;mörg
merki, að hann vill reyna að
leysa deiluna við israel með
samkomulagi, en frumskilyrði
þess er, að israelsmenn láti af
hendi þau landsvæði, sem þeir
hertóku i júnistyrjöldinni 1967,
eins og lika er gert ráð fyrir i
ályktun öryggisráðs S.þ. frá
þvi i nóvember 1967. Útilokað
er fyrir Sadat eða nokkurn
annan leiðtoga Egypta að
semja á öðrum grundvelli.
Stjórn i Egyptalandi, sem
semdi um annað og minna,
yrði óðara steypt af stóli.
MARGT bendir til þess, að
Sadat hafi gert sér þær vonir,
þegar hann sendi rússnesku
sérfræðingana heim, að
vesturveldin og þó einkum
Bandarikin myndu meta það
að verðleikum og reyna að
knýja israelsstjórn til meiri
sáttfýsi. Sumar vestrænar
stjórnir hafa lika bersýnilega
viljað taka i þessa útréttu
hönd Sadats og má þar eink-
um tilnefna brezku stjórnina.
En stjórn Bandarikjanna hef-
ur litið eða ekkert aðhafzt og
áttu forsetakosningarnar mik-
inn þátt i þvi. Fyrir þær vildi
Nixon ekki styggja hinn fjöl-
menna kjósendahóp Gyðinga i
Bandarikjunum. begar Sadat
hlaut engar eða litlar undir-
tektir hjá vestrænum þjóðum,
neyddist hann til að leita á
náðir Rússa aftur, þvi að ella
hefðu varnir Egyptalands
veikzt að nýju. En það hefur
ekki styrkt hann meðal þeirra,
sem vilja hafa frjálsar hendur
til árása á israel.
SIÐUSTU fréttir frá
Egyptalandi benda yfirleitt til
þess, að staða Sadats sé orðin
mjög veik. Meðal hersins og
stúdenta eykst andstaða gegn
sáttastefnu hans, þar sem
hún hafi engan árangur borið
og Gyðingar geri gys að henni.
Egyptar eigi þvi ekki annan
kost en að hefja nýtt strið við
israel. Sæmd þeirra verði ekki
bjargað á annan hátt. 1 hóp
hersins og stúdenta hefur nú
egypzka þingið bætzt, en það
hefur nýlega samþykkt álykt-
un, þar sem rikisstjórnin er
harðlega gagnrýnd.
Ef Sadat fellur, er það nokk-
urn veginn vist, að eftirmaður
hans verður ósáttfúsari og
harðari andstæðingur israles
en Sadat hefur verið. bá getur
orðið stutt til nýrrar styrjald-
ar fyrir botni Miðjarðarhafs-
ins.
STJÓRN Israels virðist hins
vegar ekki hafa neinn áhuga á
sáttum, nema hún haldi mestu
eða öllu af herfanginu frá 1967.
Trú hennar er sú, að hún muni
sigra i nýju striði við Araba og
jafnvel geti það veitt henni
tækifæri til nýrra landvinn-
inga. Hitt virðist hún hugsa
minna um, að ný styrjöld fyrir
botni Miðjarðarhafs gæti orðið
að allsherjarbáli. Erfitt er
fyrir Rússa að sitja hjá, ef
Gyðingar gera innrás i
Egyptaland eða Sýrland, og
eftir að Rússar hafa blandað
sér i leikinn getur hjáseta
Bandarikjanna orðið erfið. En
jafnvel þótt svo færi ekki og
israelsmenn sigruðu i nýju
striði, væri málið ekki útkljáð.
Hatur Araba yrði enn meira,
og Gyðingar ættu hermdar-
verk þeirra hvarvetna yfir
höfði sér. Fyrr en siðar myndu
þeir svo hefja styrjöld aftur.
Eina skynsamlega leiðin fyrir
tsraelsmenn er þvi sú, að
reyna að semja á drengilegan
hátt og taka sér ekki landvinn-
ingastefnu Hitlers til fyrir-
myndar. beir eiga að láta her
teknu landsvæðin af hendi,
enda hefur þing Sameinuðu
þjóðanna nýlega samþykkt, að
aldrei megi viðurkenna yfir-
ráð israels yfir þeim. í staðinn
ætti israel að fá ábyrgð stór-
veldanna á landamærum sin-
um og alþjóðlega tryggingu
fyrir sjálfstæði sinu, eins og
Fulbright öldungadeildar-
þingmaður hefur lagt til.
En þvi miður fylgir ísraels-
stjórn ekki þessari stefnu nú.
Ófriðarskýin þykkna fyrir
botni Miðjarðarhafsins. Nixon
og Kissinger eiga þar erfitt
verkefni fyrir höndum— b.b.