Tíminn - 15.12.1972, Side 23

*
Föstudagur 15. desember 1972
TÍMINN
23
Framhald af
bls. 12
legri aðstoð hins kanadiska
heimilislæknafélags, verið unnið
mjög stift að þessum málum.
— Er þetta þá orðið fastmótað
sérnám?
— Já. beir hafa gert þetta að
sérnámi, sem lýkur á þrem árum
með sérstöku prðfi, en aö visu er
það ekki enn, fjárhagslega séð,
komið undir sama hatt og aðrar
sérgreinar, en það mun gerast
alveg á næstu árum. Nú eru
heimilislækningar orðnar sér-
stakur liður i námi i langflestum
læknadeildum kanadiskra há-
skóla, og sumsstaðar eru þær
jafnvel kjarni læknanámsins.
Bandarikin hafa lika viðurkennt
heimilislækningar sem sérgrein,
þannig að hér er alveg örugglega
um nýja sérgrein að ræða, þótt
sumum kunni að þykja það mót-
sagnakennt, að elzta grein
læknisfræðinnar skuli nú vera að
verða yngsta sérgrein hennar.
— Starfa kanadiskir heimilis-
læknar i hópum, eða einn og einn?
— Enn er það blandað. Undan-
farið hafa þeir mikið starfað einir
sér, en þó hafa þeir löngum verið i
miklu sambandi við fræðilega og
akademiska læknisfræði, þar sem
þeir hafa til dæmis getað sent
sina sjúklinga inn á spitala og svo
stundað þá þar. En þetta stefnir i
átt til heilsugæzlustöðva, þar sem
margt fólk vinnur ásamt
heimilislækninum og hjálpast að
þvi að leysa vandamál sjúklings-
ins. Þar stigur læknirinn niður af
þeim háa stalli, sem honum hefur
vist þótt þægilegur, og gerist einn
af starfsliðinu, en að visu leiðandi
og stjórandi þess starfs, sem þar
fer fram.
„Bráðum kemur
betri tið..."
— En hvernig finnst þér nú að
vera kominn hingað heim i okkar
litla samfélag, til þess að taka
þátt i að leysa okkar vandamál?
— Yfirleitt held ég nú, að
skammdegið okkar sé alvarlegra
en ástand heilbrigðismálanna.
Auðvitað er það alltaf nokkurt
átak að rifa sig upp og takast á
hendur störf, sem eru talsvert ól-
(k þeim, sem maður hefur verið
að fást við undanfarin ár, og verið
búinn að tileinka sér. En ég held,
að hér sé töluverð hneigð i þá átt
að bæta heimilislæknisþjón-
ustuna að miklum inun. Ungir
læknar eru áreiðanlega mjög
áhugasamir og opinberir aðilar
eru það tvimælalaust lika.
— Er samt áformuð hér nokkur
heilsugæzlustöð heimilislækna i
likingu við það.sem þú varst að
nefna þarna áðan?
— Já. Að undanförnu hefur
verið mikill undirbúningur
heilsugæzlustöðva, bæði i dreif-
býlinu, þar sem málið er jafnvel
komið á talsverðan rekspöl, og
eins i Reykjavik, Þar sem nú er
áformað að stofna til fyrstu
heilsugæzlustöðvarinnar, hérna i
Breiðholtinu. Ég hef góða von
um, að þar risi upp starfsemi i
likingu við þ& , sem ég minntist
á, að komin væri til sögunnar i
Kanada.
— Þú litur þá með talsverðri
bjartsýni til komandi daga?
— Ég held,að ekki sé ástæða til
annars. Ég er meira að segja
sannfærður um, að ,,bráðum
kemur betri tið / með blóm i
haga.”
-VS
Sérfræði
Þakkargleði aF,rj,"“du
til ævi mannsins, þegar hallar að
leiðarlokum. Þar má nefna þessa
raunsönnu haustvisu:
Fáum er orðið flýtisverk,
fagnaðarsöng að vekja.
Sólinni þyngist meir og meir,
myrkrið á burt að hrekja.
Óðum styttist á vetrarveg,
vordraumar suður fljúga.
Kviðvæn hugboð um hrið og snjó,
hjarta þitt kulsælt smjúga.
Gleðin yfir gjöfum lifsins er
ráðandi. Hún er það strax i fyrsta
ljóðinu, þar sem segir:
Að vera til,
að vera með öðrum,
vera glaður,
er unaður lifsins
. óþvingaður.
Þessi lifsnautn fylgir manni
bókina á enda:
Nú þakka ég, lif fyrir allan
þinn ljósbrigðaleik,
mér leynist það ekki, að senn
fer að styttast i kveik.
Af sögulegum rótum eru ljóðin
um Sigurð Fáfnisbana, Höskuld-
Dala-Kollsson og ögmund biskup
Pálsson, en öll eru þau hafin yfir
timann. Hin fornu minni eru not-
uð til að leggja áherzlu á lifssann-
indi liðandi stunda og allra tima.
Þau eiga að bregða birtu á mann-
legt eðli. örlagaatvik úr sögu Sig-
urðar Fáfnisbana eru rifjuð upp
og honum lagt i munn:
Yfir margra alda haf
leggur ennþá logann af
okkar ævintýri.
ögmundi biskup biindum er
lagt i munn:
Dimmt er loft af grun og geig,
gamlir stofnar riða.
Eggja ljá um tún og teig,
talsmenn nýrra siða.
Þungt er að ala efans beyg,
er nú Rómakirkja feig,
villustigur einn til himins hliða?
Hvað.sem rétt er um ögmund
Pálsson.er þetta sönn og rétt lýs-
ing á sálarstriði samferðamanna
okkar. Þannig yrkir Bragi um lif-
ið á liðandi stund.hvert sem hann
sækir yrkisefni sin.
Svo er oft um skáldskap, að
ekki finna allir hið sama i honum.
Þar skin jafnan i fleira en sagt er
berum orðum. Auk þess er það
svo með skáldskap sem annað, að
einn hrifst af þvi, sem lætur ann-
an ósnortinn. Mér virðist það ein-
kenni þessara ljóða, að það sem
sagt er um náttúru landsins og
ytra umhverfi mannsins, á lika
við hið innra, sem með mannin-
um býr. Það verður ekki nánar
rakið hér en þegar er orðið.
Það eru falleg ættjarðarkvæði i
þessari bók. Þar er að finna er-
indi eins og þessi:
Sælan hefur svefn veitt,
sumarnótt fyrir dag þann,
áður guð ekki neitt
afrek þessu likt vann:
Lyfti úr löðursjó,
landi og skarti bjó,
sem dýrast hafði dreymt hann.
Og þetta:
Árdagur, aftann, nótt,
unaðsrik jörðin.
Tekur þig hlýtt og hljótt,
að hjarta sér jörðin.
Með vori og söng hún vekur þig,
á fegurð lifs hún fæðir þig,
i sátt við allt hún svæfir þig,
unaðsrik ættarjörðin.
Það er vegna þessa viðhorfs og
þessara tilfinninga, sem skáldið
vill deyja inn i fegurð landsins og
leggjast til hinzta svefns undir
gróinn svörð lands sins:
Og geti þetta orðið,
og þegar þá það gerist,
mun ég varpa öndinni feginsam-
lega,
og segja við sjálfan mig:
Drottinn minn og guð minn,
yndislegt var lifið,
sem mér gafst á þessari jörð,
og undursamlegt er að mega
deyja,
inn i þá dásamlegu fegurð,
sem landið mitt hefur að geyma.
Þetta eru siðustu orð Braga
Sigurjónssonar i þessari bók. Og
vissulega er það falleg kveðja til
landsins og lifsins.
H. KR.
Vfðivangur Kh,,M
úr ræðu fyrrverandi fjármála-
ráðherra á fiokksfundi i Sjálf-
stæðisflokknum, þurfa nienn
ekkert að fara i grafgötur um
það, að honum yrði mætt með
stórfelldri skerðingu á kjörum
almennings, ef Sjálfstæðis-
flokkurinn hefði ráðin i stjórn-
arráðinu. Ilitt er lika vist, að
þeir hefðu ekkert verið að
tefja ákvörðun með útreikn-
ingum á þvi, hvernig komast
mætti hjá kjaraskerðingu
hinna lægst launuðu. Að þvi
leyti yrðu þeir miklu skjótari
til ákvarðana en núverandi
rikisstjórn er nú, enda myndu
þeir leysa vandann fyrst og
fremst á kostnað þeirra laun-
þega, sem lægstu og meðal-
launin hafa. Reynslan er
ólygin um það. Launþegar
ciga að skoða þá töf, sem
óhjákvæmilega hlýtur að
verða á þvi, að rikisstjórnin
taki endanlega ákvörðun um
úrræði i efnahagsmáium nú, i
þessu ljósi. —TK
Geðdeild
Framhald
af bls. 24
arkitekta, sem eru að vinna að
skipulagningu Landspitalalóðar-
innar, ber með sér, að þeir telja,
að vart verði unnt að koma fyrir
byggingum á lóðinni fyrir fleiri
en 685 sjúklinga. Það er þvi ljóst,
að hin fyrirhugaða mikla stærð
geðsjúkdómadeildarinnar heftir
verulega eðlilega þróun annarra
deilda.
Kennarar læknadeildar munu
flestir sammála um, að með tilliti
til kennslu og rannsóknastarf-
semi, sé rétt að byggja geð-
sjúkdómadeild við Land-
spitalann, en að stærð hennar
miðist við ofangreind atriði.
Flutningsmenn umræddrar til-
lögu telja, að fyrirhugaður fyrsti
áfangi geðsjúkdómadeildar þ.e.
60 rúm, sé hæfileg endanleg
stærð, og stærð göngudeildar og
annars þjónustuhúsnæðis skuli
vera i hlutfalli við þann rúma-
fjölda.
Varðandi það atriði, að fyrir-
huguð geðdeild við Landspitalann
muni að takmörkuðu leyti leysa
heilbrigðisþjónustu geðveikra, þá
ber fyrst að athuga, að deild þessi
mun aðallega ætluð fyrir bráða
geðveiki (acut tilfelli) og vantar
þá úrræði fyrir langvinna geð-
sjúkdóma (chroniskt geðveika),
sem þarfnast langvarandi vist-
unar á geðsjúkrahúsi. Þar er um
að ræða i vaxandi mæli, sjúkl-
inga með geðtruflanir af völdum
ellibreytinga. Mikill hluti bráðra
innlagna geðtruflaðra sjúklinga
er i sambandi við ofneyzlu
alkóhóls eða fikniefnaneyzlu.
Þessum sjúklingum mun ætlað
litið pláss i væntanlegri geðdeild
Landspitalans,. þar sem byggð
verður sérstök deild utan
Reykjavikur, til þess að leysa það
vandamál eins og eöiiiegt er. Þá
ber þess að geta, að við Borgar-
spitalann hefur tekið til starfa 61
rúma geðdeild, einkum ætluð
fyrir bráðgeðveiki. Einnig mun
Reykjavikurborg hafa lokið að
fullu undirbúningi að 30 rúma við-
bótarbyggingu i Arnarholti, sem
getur verið tilbúin um áramótin
1973-1974. Þetta er fyrstiáfangi að
120 rúma deild, sem þar er fyrir-
hugsað að reisa fyrir langvinna
geðsjúkdóma.
Þær ráðstafanir, sem þegar
hafa verið gerðar eða eru i undir-
búningi, til lausnar vandamálum
geðsjúklinga, eru án efa skjót-
virkari og hagkvæmari, en að
byggja mjög stóra geðsjúkdóma-
deild við Landspitalann, en
þessar ráðstafanir eru:
1. Stofnun stórrar göngudeildar
við Kleppspitalann, en sú göngu-
deild mun nú vera i þann mund
að taka til starfa. Einnig stofnun
hliðstæðrar deildar við Borgar-
spitalann.
2. útvegun á leiguhúsnæði til
bráðabirgða i viðtækari mæli en
gerthefur verið, fyrir þá sem búa
við langvarandi geðveiki.
3. Flýtt verði byggingif, sem
fyrirhuguð er við Vifilsstaðahæli,
fyrir bráðar geðtruflanir af
völdum alkóhólneyzlu.
4. Flýtt verði þeim fram-
kvæmdum,sem Reykjavikurborg
hefur undirbúið, til þess að bæta
sjúkrarúmaskort fyrir lang-
varandi geðsjúkdóma.
Þessi úrræði geta strax á næsta
ári leyst til bráðabirgða nokkurn
vanda, bæði fyrir bráða og lang-
varandi geðsjúkdóma-Þau myndu
sennilega verða fjárhagslega
hagkvæm og hagstæð, að þvi
leyti, að þau mundu gefa nægan
tima á næsta ári til að ganga frá
heildarskipulagi Landspitalans
og fella fyrirhugaða geðdeild inn i
það skipulag. Þetta mundi ekki
verða til þess að seinka byggingu
geðdeildar, af eðlilegri stærð, við
Landspitalann, né heldur tefja
fyrir byggingu fullkomins geð-
sjúkrahúss fyrir allt landið?
Á fundi i deildarráði lækna-
deiidar 30. nóv. sl. itrekar iækna-
deildin fyrri yfirlýsingar sinar
um, að geðdeild á sameiginlegu
lóðasvæði Háskóla Islands og
Landspitalans verði að sam-
rýmast heildarskipulagningu, og
dregur i efa,að bygging af þeirri
stærð (10.500 fm), sem áætluð er i
tillögum bygginganefndar geð-
deildar geri það. Er lögð áherzla
á það, að þeim sérfræðingum,
sem fjalla um heildarskipulag
bygginga læknadeildar og Land-
spitala verði einnig falið að fjalla
um stærð og skipulag fyrir-
hugaðrar geðdeildar á svæðinu —
og úrskurði þeirra hlýtt eins og
um aðrar deildir, sem þar eiga að
risa.
Læknaráð Landspitalans hefur
tekið svipaða afstöðu og Jækna-
deild Háskólans i máli þessu með
sömu eða svipuðum röksemdum
og koma fram hjá þeim fjór-
menningum, Snorra P. Snorra-
syni, Snorra Hallgrimssyni,
Hjalta Þórarinssyni og Arinbirni
Kolbeinssyni. Hér er um mikinn
ágreining að ræða, sem ekkert
hefur heyrztum opinberlega fyrr
en nú, er Timinn greinir frá
honum. Hér er hins vegar um
slikt stórmál að ræða, sem snertir
alla uppbyggingu Landspitalans
og spurninguna um það, hvernig
megi nýta þá fjármuni, sem þjóð-
félagið getur látið i té til þessara
mála til sem mests gangs fyrir
þá, sem geðsjúkir eru i landinu.
Er þvi hollast, að þetta mál verði
rætt að einurð og hreinskilni fyrir
opnum tjöldum. — TK
Sjávarútvegsráðuneytið.

á þvi að
komandi
AUGLYSING
um loðnuveiðar í flotvörpu
Þeir skipstjórar, sem hug hafa
stunda loðnuveiðar i flotvörpu á
loðnuvertið, skulu senda umsóknir um
leyfi til slikra veiða til sjávarútvegsráðu-
neytisins eigi siðar en 22. desember n.k.
Búast má við þvirað umsóknir, sem berast
eftir þann tima, verði ekki teknar tii
greina. t umsóknunum skal greina nafn
skipstjóra og nafn og númer báts.
Jafnskjótt og John hefur fengið bréfið, er hann
hundeltur af leyniþjónustu..........
Verið er að neyða Komarov til að framkvæma
áætlunina en............
Frá Thule er gerður út leiðangur 6 harðskeyttra
manna með vélsleða og snjóþeysur til að bjarga
honum úr höndum..............
Frá íslandi berst hjálp með togaranum . . . .
ÞAÐ GETUR NAUMAST SKEMMTILEGRI OG ÆSILEGRI
LESTUR EN ÞESSA BÓK BREZKA HÖFUNDARINS,
DUNCANS KYLES.
BÓKAÚTGÁFAN VÖRÐUFELL
VERÐ KR. 688.00