Tíminn - 16.12.1972, Blaðsíða 15

Laugardagur 16. desember 1972
TÍMINN
15
I)enis Wrigley:
Vatn, hraði, hjól.
Örnólfur Thorlacius
þýddi
Iðunn gaf út.
Átthagafræði er mikilvæg
námsgrein á mesta framfara-
skeiði mannsævinnar á aldrinum
milli fjögurra og sjö ára. Vil-
mundur Jónsson landlæknir, sá
vitri maður, sagði einu sinni svo
að ég heyrði: „Éf menn hafa ekki
lært málið sex ára, læra menn
það aldrei.”. Þetta var auðvitað
ýkja, en i henni er samt mikill
sannleikur. Vanræksla i uppeldi
barns á þessu örlagarika
mótunarskeiði hefnir sin grimmi-
lega, en það ber oft margfaldan
ávöxt, sem þá er sáð til. Með
þessi sannindi i huga leggja menn
æ meiri áherzlu á „forskólann”,
sem er vont orð og ætti að
tortimast. Blöð með hæfilegum
myndum og orðin , fest saman i
einhvers konar bók eru liklega
enn bezta hjálpartæki góðs leið-
beinanda barns á þeim aldri, sem
það er beinlinis að nema heiminn
— þ.e. umhverfi sitt, og engar
bækur eru gripnar fegnari
höndum eða lesnar opnari fögnuði
en þessar á bjartasta áhugaskeiði
mannsævinnar.
Iðunnarútgáfan hefur byrjað
útgáfu á bókaflokki, sem er valið
hjálpargagn i átthgafræðinni.
Flokkurinn nefnist „Litlu
,uglurnar”. Hver bók er með
fáum blöðum, og á hverju
blaði fá, en valin orð i sam-
ræmi við mynd. Þessi bóka-
flokkur er eftir enskan höfund,
augsýnilega kunnáttusaman leið-
beinanda. Ornólfur Thorlacius
hefur þýtt eða staðfært orðin.
Fyrsta bókin er um vatnið, önnur
um hraðann, þriðja um hjólið,
Bókarefnin eru óþrjótandi, en rétt
að raða þeim i bækur eftir mikil-
vægi eða tiðni fyrirbæra i
umhverfi barna.
Þessar bækur eru vafalitið
feginsfengur á dagheimilum,
leikskólum og i frumdeildum
barnaskóla. Þær geta fóstrur og
kennarar notað sem leiðsögn um
leið og þau breyta stofunni i til-
raunastofu og munu nýtast bezt,
ef barnið fær að sannreyna kenn-
inguna, sem flutt er, með sjón,
heyrn eða þreifiskyni. Á sama
hátt eiga foreldrar eða eldri syst-
kini að beita bókunum. Þær eiga
þvi jafnt erindi til barna og leið-
beinenda þeirra á heimilum og i
skólum.
örnólfur hefur fjallað um
þessar bækur af vandvirkni og
næmum skilningi, og útgáfan á
þakkir skildar fyrir það að riða á
þetta vað. —AK
Guðný Guðjónsdóttir:
Dúfan og galdrataskan
Prentsmiðjan Leiftur.
Þetta litla kver stingur nokkuð i
stúf við obba þeirra barnabóka,
sem veifað er framan i fólk um
þessar mundir. Það minnir á
barnabækur þær, sem maður
fékk i hendur og fletti með hljóðri
aðdáun fyrir svo sem fjórum ára-
tugum. Og enn getur maður ekki
orða bundizt um það, hvað bóka-
tizkan var falleg i þá daga. Þokk-
inn ljómar af svona kveri, og þó
er ekki hægt að benda á neitt sér-
stakt, sem gefur þvi friðleikinn —
það er aðeins þetta hógværa lát-
leysi.
Og sögurnar i kverinu eru með
sama svip. Þær heita Dúfan og
galdrataskan, Hi, kona á hundrað
ára skóm, Óskasteinninn, I Bolla-
brekku og Brúðudans. Efni þeirra
er með sama marki látleysisins
og málfarið einnig. Hugmynda-
flugið mætti ef til vill vera meira
og atburðirnir stórbrotnari. En
allar sögurnar eru samt bráðvel
sagðar, málfarið einstaklega
mjúklátt og orðafarið fallega is-
lenzkt. Myndirnar eru dráttfinar
og smágervar og liklega eftir
höfundinn sjálfan, þar sem ekki
er annars getið.
Ef til vill finnst fólki þessi hug-
þekka barnabók ekki nógu stáss-
leg og stór i broti til þess að hún sé
álitleg jólagjöf barni, af þvi að nú
er bókarsniðið og káputizkan með
öðrum hætti. En illt væri, ef fólk,
sem á annað borð vill færa barni
góða bók, léti það aftra sér. Ekki
er vanþörf á að reyna að vekja at-
hygli barna á þvi, að fegurð bóka
felst i fleiru en æpandi litum og
trölladráttum.
— AK
Tove Jansson
EYJAN HANS
MOMÍNPABBA
Steinunn Briem þýddi
Bókaútgáfan örn og
Örlygur
Þetta mun vera fimmta bókin,
sem kemur út hér á landi með
ævintýrum múminálfanna
sænsku, en þessar barnabækur
eru nú taldar i úrvali nútima
barnabóka. Teikningar eru eftir
höfundinn sjálfan. Þessi undar-
lega dvergþjóð með vatnahesta-
svipinn á núorðið sinn heim i
huga barna, heim sem stækkar
með hverri bók og verður æ likari
mann heimi og mannlifi.
í þessu ævintýri lætur múnin-
fjölskyldan undan útþránni og
hyggur á nýtt landnám, flytzt
brott úr dalnum sinum og sezt að
á eyðiey. Umhverfið er allt
annað, verkefnin ný af nálinni, ný
lifsbarátta, nýjar hættur að
sigrast á.
Þótt veruleikinn sé nokkurn
veginn samur við sig og setji
sögunni sin takmörk er ævintýrið
jafnan nálægt og skýtur viða upp
kolli. En þetta er fyrst og fremst
kennslubók um mannlega sið-
fræði og náttúrulögmál, saga um
mannleg skipti við náttúruöflin,
og mannlegur skilningur á þeim.
Úrræði lifsbaráttunnar eru einnig
mannleg.
En öll verður þessi átthaga-
fræði þó fyrst og fremst
skemmtileg og viðburðarik saga,
yljuð djúpri samúð og samkennd
milli alls sem lifir, kimleg og
alvörugefin i senn, léttilega sögð
af næmum skilningi á þroska-
leiðum barna og áhugaefnum
þeirra.
Þýðing Steinunnar Briem er
oftast með ágætum, málið alltaf
aðfellt og lipurt, auðskilið, en þó
auðugt að blæbrigðum, frjálslegt
i bezta lagi, en auðvitað getur
notkun einstakra orða og tals
hátta verið álitamál og einstaka
sinnum vafi á þegnréttinum á
islenzku, Mér þykir til að mynda
múminarnir „brjóta heilann”
óþarflega oft og mættu stundum
hugsa eða hugleiða i þess stað —
svo að maður þjóni hótfyndni
sinni örlitið.
En sögurnar um múminana eru
meðal beztu þýddu barnabóka,
sem nú eru gefnar og til marks
um það, að engan veginn er hroði
einn borinn fyrir börn úr safni er-
lendra barnabóka. — AK
Þegar Bjössi var ungur
Útgefandi: Skarð.
Þetta er liarla nýstárleg barna-
bók og raunar enn fremur handrit
cn bók, þótt ekkert sé út á hinn
ytri búning að setja. Þarna segir
afi frá þvi, er Kjössi var ungur, en
enginn veit hver afi er. Ilöfundar
er sem sagt ekki getið, en verið
gæti, að bætt yrði úr þvi siðar.
Þetta er skemmtileg saga af lifi
drengs. Þar eru ævintýri og
þjóðsögur, sagt frá skólavist
Bjössa, skiðaiðkunum bans og
siðan sveitadvöl. Bjössi er Akur-
eyringur, sveitin vafalaust
Eyjaf jörður.
Öll er sagan vel og lipurlega
sögö, svo að höfundur þarf ekki
að leyna nafni þess vegna.
Þarna er engin mynd, en
sögurnar hans Bjössa eru allar
ákjósanlegt myndaefni — bjóða
beinlinis teiknaranum hug-
myndir. Þetta er allt með vilja
gert. Útgefandinn ætlar sem sé að
biðja unga lesendur að
myndskreyta sögurnar af Bjössa.
Bókinni fylgja laus blöð, sem gott
er að teikna á, og einnig eru auðar
eða hálfauöar siður i bókinni i
sama skyni. Hver lesandi getur
þvi myndskreytt sina eigin bók
sjálfur.
EN útgefandinn biður um
meira. Þegar börnin hafa teiknað
myndir, sem þeim þykir hæfa i
bókina, biður liann þau að senda
teikningarnar — merktar
dulnefni, sem rétt nafn fylgir I
lokuöu umslagi, — til sin. Siðan
mun dómnefnd fjalla um teikn-
ingarnar og verðlaun verða veitt
fyrir þær beztu. Myndirnar verð-
ur að senda fyrir lok febrúar 1971!.
Hagnaði af útgáfunni á að verja
til verðlaunanna. Einnig er ráð-
gerð sérstök sýning á teikningun-
um, og loks hyggst útgefandi gefa
„Þegar Bjössi var ungur” út öðru
sinni og þá skreytta teikningum
eftir bömin.
Þetta er sem sagt hin
skemmtilegasta og gagnlegasta
hugmynd að barnabók. Hún
býður ungum listamönnum
óvenjulegt tækifæri, ýtir undir
hugmyndaflugið og efnir til sér-
stæðrar og þroskandi barna-
bókarútgáfu, þar sem hlutur ungs
lesanda er meira en að vera hlut-
laus þiggjandi.
Þessari tilraun Skarðs ætti að
taka vel, og raunar þarf varla að
óttast það, að börnin láti sitt eftir
liggja. Þau svara oftast vel svona
ákalli, og foreldrarnir ættu að
stuðla að þátttöku þeirra í þessu
sameiginlega verki.
PIERPONT-úr/n
handa þeim sem
gera kröfur um
endingu, nákvæmni
og fallegt
útlit.
Kven- og
karl-
manns
úr af
mörgum
gerðum
og verð-
um.
KARL R. GUÐMUNDSSON
úrsmiður Selfossi
SmmMXBBMMM
Sparískírteini
ríkissjóös-
Falleg tækifærisgjöf
Sparisliírteini ríkissjóðs í 2. fl. 1972 eru nú til siilu í smekk-
legrri kápu or eru tilvalin til ta‘kifærisgrjafa.
Skírteinin eru gefin út í 1.000, 10.000 og: 50.000 króna stærðum
oe eru miðuó við byKRÍiiKarvísitiilu frú júlí 1972.
SEÐLABANKI ISLANDS
Vélsleði óskast
Oska eftir að kaupa góðan vélsleða. Upplýsingar i sima 2-
38-94 milli kl. 6 og 7 á kvöldin, næstu viku.
Joðofór blandað i lanolin er éhrifaríkt gegn bakteríum, sem valda
-»;** v/v,
•v' s júgurbólgu og því heppilegt til daglegrar notkunar i baráttunni ”U
ATí ge9n júgurbólgu, sem vörn gegn skinnþurrki og til hjálpar við •;
T-á laeknlngu sára og fleiðra á spenum. ,;v.
NOTKUNARREGLUR
Til spenadýfu. Útbúið lausn, sem samanstendur af Orbisan að
1 hluta og vatni að 3 hlutum. Fyllið plastglasið að % og dýfið
spenunum i strax eftir að hver kýr hefur verið mjólkuð og munið
að bæta nægilega ört i glasið,
Til júgurþvotta. Útbúið lausn, sem samanstendur af 30 g (ca T't
tvær matskeiðar) af Orbisan og 12 litrum vatns, og þvoið júgur
og spena kýrinnar fyrir mjaltir úr þessari lausn, en við ráðleggj-
um eindregið notkun sérstaks klúts fyrir hverja kú eða notkun :»\í:
einnota pappirsþurrku.
Til sérstaks þvottar spenahylkja. Útbúið lausn, sem samanstend- Tv.
ur af 30 g (ca. tvær matskeiðar) af Orbisan og 12 litrum vatns ú -
Dýfið spenahylkjunum i lausnina og hristið þau i lausninni i a
m k. 30 sekúndur, áður en þér mjólkið hverja kú ð;-’J
------------------------------------------------------ i.:v
ORVGGI •
Orbisan spenadýfa og júgurþvottalogur er viðurkennt .af hinu op- !$&
inbera eftirliti með sóttvarnarefnum i Bretlandi. Engrar sérstakr
ar varúðar er þörf fyrir þá, sem með efmð fara. Svo framarlega $?■'.
sem þetta joðefni er blandað með vatni samkvæmt fyrirmælum "(■'•',;
og borið á spena mjólkurkúa strax að mjöltum loknum, er notkun
þess til júgurbólguvarna algerlega hættulaus fyrir mjólkurneyt ýrV;
endur T1.”
IV..V
&>; Beecham Animal Health products
manor royal. crawley. sussex, england
UMBOÐSMAÐUR: G. ÓLAFSSON H.F., REYKJAVlK
vÍ'V.xt..
-AK.
©AUGLYSIUGA3 ÍOKAN