Tíminn - 17.12.1972, Síða 6

6
ríMINN
Sunnudagur 17. desember 1972
Ég fer með sól
Guðfinna Jónsdóttir frá Hömr-
um: Ljóðabók. Safn. Kristján
Karlsson valdi ljóðin og ritaði for-
mála. Alinenna bókafclagið.
Keykjavik 1972.
Guðfinna frá Hömrum var síð-
borið skáld nýrómantiskrar
stefnu i islenzkri ljóðlist. Hún hóf
ekki að stunda kveðskap að marki
fyrr en á fullorðinsaldri; fyrsta
bók hennar, Ljóð, kom út 1941 og
fjórum árum siðar Ný ljóð. Þá
var skáldferill hennar á enda;
vorið 1946 lézt hún og skorti þá
þrjú ár i fimmtugt. Þá hafði hún
unnið sér viðurkenningu dóm-
bærra manna sem athyglisvert
ljóðskáld, og hafa sýnishorn
kvæða hennar verið tekin upp i
úrvalssöfn islenzkra ljóða siðustu
áratuga.
Útgefandi hefur tekið i þetta
ljóðasafn flest kvæði hinna prent-
uðu bóka skáldkonunnar, og aft-
ast er rúmur tugur áður óbirtra
ljóða. Hefur verið valið allstrang-
lega úr eftirlátnum kveðskap, þvi
að skáldkonan átti, að sögn, milli
sjötiu og áttatiu ljóð i handritúer
hún féll frá. Er það vel,að um
verk látins skálds sé fjallað af
slikri dómvisi; hitt hefur of oft
borið við að útgefendur láti greip
ar sópa um handrit manna að
þeim látnum og dragi fram ófull-
burða skáldskap.sem aldrei var
almenningi ætlaður. En að þess-
ari bók er þannig staðið i hvivetna
að minningu skáldkonunnar er til
sóma. Nýtur þar við bókmennta-
legrar glöggskyggni og fræði-
þekkingar Kristjáns Karlssonar,
og af hálfu Almenna bókafélags-
ins er ljóðasafnið hin fallegasta
bók.
I formála sinum gerir Kristján
glögga grein fyrir skáldskap Guð-
finnu frá Hömrum. Hann vikur
þar að bókmenntalegum rótum
hans i symbólisma og nýróman-
tik. Einkum bendir hann á,
hversu skáldkonunni miðaði
örugglega áleiðis til persónulegri
ljóðstils og djúplægari tjáningar
það stutta skeið.sem skáldferill
hennar náði yfir. Koma þar til
smekkvisi hennar og listfengi.
Frá þvi er og skýrt i formálanum,
að hún hafi lagt stund á tónlistar-
flutning. Listrænar hneigðir til
ljóðs og tóna hafa þvi farið saman
hjá þessari þingeysku skáldkonu;
má sjá þess merki i máli hennar
og brag, að hún hafi haft
Útboð
Tilboö óskast i smiði (>:S eldhúsinnréttinga
lyrir Kauplélag Ilafnfirðinga
Útboðsgögn verða afhent á Teiknistofu
S.Í.S., Hringbraut 119, Reykjavik eða á
skrifstofu Kf. Hafnfirðinga, Strandgötu 28,
Hafnarfirði gegn 2 þús, króna skilatrygg-
ingu.
Teiknistofa S.Í.S.
Tíitiiiiner Auglýsítf
peníngar i Timanum
ÚTVARPSVIRKJA
MEISTARI
Kaupið þér hljömflutningstæki
yðar af ábyrgum aðila. sem
ekki getur afsakað sig með
þekkingarskorti.ef tækið
reynist lélegt?
Kaupid þér það hjá
útvarpsvirkjameistara?
Þeir eru auðfundnir, þvi þeir og aðeins beir
hafa merki féiags útvarpsvirkjameistara
á hurð verzlunar sinnar
Maistarafélag útvarpsvirkja
næmt eyra fyrir hljómi og
hrynjandi. ■
Ljóð Guðfinnu frá Hömrum eru
fáguð lýrfk og þokkafull. Ef til vill
gjalda þau þess að nokkru, hve
þau er seint fram komin i bók-
menntasögulegu tilliti; og svip-
mikil eða fjölbreytt geta þau ekki
talizt. Skáldkonan stendur föstum
fótum i ljóðrænni hefð, fer með
löndum og hættir sér ekki út i
neins konar tilraunamennsku. En
á þvi sviði.sem hún markaði sér,
náði hún góðum árangri. Stöðu
hennar lýsir Kristján Karlsson
svo: ,,Hún hélt alltaf tryggð við
þann skáldskap,sem hún þekkti
bezt. En henni fór fram á eigin
visu, og þroski hennar er þess eðl-
is,að engum getur blandast hugur
um, að hún vissi þegar frá leið,
hvar hún stóð. Hún lærði að var-
ast þá eftirlikingu, sem ein er
verulega háskaleg listamanni, sú
sem er ómeðvituð...Ljóðagerð
hennar er runnin upp úr náttúru-
skáldskap nitjándu aldar i tveim-
ur farvegum,sem tóku að mynd-
ast á siðustu áratugum aldarinn
ar. 1 raun og veru væri skáld-
skapur hennar bæði fullgildur og
ákjósanlegur texti til þess að
ihuga út frá honum eðli þeirrar
þróunar”
1 formálanum er vikið að áhrif-
um Einars Benediktssonar, sem
setji mark sitt á ljóðstil Guðfinnu
á stöku stað. Og likt og í ljóðum
Einars og nýrómantiskra skálda
stefnir hugur hennar til „æðri átt-
ar”; hún vill finna samkennd sina
með óþrotlegu undri lífs og gró-
andi. Sú samlifun er túlkuð glögg-
lega i ljóðinu Með sól:
Það virðist undur fjötruðum
jarðarfanga
að fylgja þér í draumi, ó,
brúður elds.
Ég fer með sól, já, ein verður
okkar ganga
frá austri til vestur, morgun-
sári til kvelds
En stutt er ævifylgd min,
þú fyrirgefur,
þvi feigðarhendi mig gripur hin
kalda storð.
Það sakar eigi, fyrst hjarta mitt
vermt þú hefur,
ef hending minna stefja var
sólarorð.
Ljóð Guðfinnu frá Hömrum
snúast aldrei upp i nærgöngul
persónuleg tilfinningamál, eins
og slíkum kvæðum hættir til. 1
skáldskap hennar er ætið nokkur
fjarsýni, nánast virðuleiki í máli
og túlkun. Þau mega þvi heita
köld i samanburði við ljóð Stefáns
frá Hvitadal og Daviðs Stefáns-
sonar, svo að tekið sé mið af
fremstu skáldum þeirrar kyn-
slóðar, sem Guðfinna heyrir til.
En þyki mönnum ljóð þessara
skálda tilfinningasöm um of,
munu þeir að þvi leyti kunna að
meta skáldskap Guðfinnu frá
Hömrum.
1 ritdómi Tómasar Guðmunds-
sonar um fyrri bók Guðfinnu, sem
vitnað er til i formála, ber hann
lof á listræna skynjun skáldkon-
unnar og glæsilegt málfar, en
minnist einnig á tilhneigingu
hennar til orðskrúðs. Þvi er ekki
að leyna,að lesanda þessara ljóða
getur stundum fundizt.að skáld-
inu séu hefðbundin rómantisk
faguryrði of hugleikin. Slikt
heyrir þó tii kveðskap af þessari
gerð, og smekkvísi skáldkonunn-
ar hefur líka komið i veg fyrir, að
henni yrði verulega hált á þvi. Og
yfirleitt er málfar hennar i fullu
samræmi, mjúkt og hnökralaust.
En mestu skiptir sá dularfulli
skáldiegi andblær,sem beztu ljóð
hennar eru gædd. Kristján Karls-
son nefnir i lok formálans þau ljóð,
sem hann telur fremst. Og vel má
taka undir orð hans, að þau muni
„vara i gildi löngu eftir, að það
verður flestum gleymt,hvaða hefð
eða skóli eða tizka réð hér rikjum
á öndverðri þessari öld. Þau
verða hér enn, eins og þau eru nú,
tii þess að lesast fyrirhyggju-
laust”. Hér dugar ekki að þylja
nöfn; þó skulu talin ijóðin Hver
ert þú?, Hið gullna augnablik, og
siðasta ljóðið Visur Katrinar.
Fyrsttalda ljóðið má tilfæra,
vegna þess hve stutt það er:
1 fyrsta sinn und friðarboga
égsá þig
um fjöll og himin lagði
geislinn brú.
Ég starði björtum, feimnum aug-
um á þig,
og ást min spurði: Hver, ó
hver ert þú?
Nú langt er orðið siðan fyrst
ég sá þig,
um sundin leggur hvitur máninn
brú.
Ég stari dauðafölum augum á
þig,
og aftur spyr mitt hjarta:
Hver ert þú?
Skáld , sem þannig yrkir, má
vissulega ekki falla i gleymsku.
Það er þvi fagnaðarefni að fá i
hendur ljóðasafn Guðfinnu frá
Hömrum með greinargerð Krist-
jáns Karlssonar.
Þessi skáldkona náði þvi marki
á skömmum ferli sinum, að yrkja
ljóð,sem sóma sér vel meðal þess
minnilegasta i islenzkri náttúru-
lýrik á fyrri hluta aldarinnar.
. Gunnar Stefánsson.
__ '.— . . —"V - - ■
Rjómaísterta -
eftirréttur
eða kaff ibrauð ?
Þér getið valið
Ef til vill vitið þér ekki, að yður býðst
12 manna Emmess ísterta, sem er með tveim
tertubotnum úr kransakökudeigi. — Sú er þó
raunin. Annar botninn er undir ísnum, en. hinn
ofan á. ísinn er með vanillubragði og íspraut-
aðri súkkulaðisósu. Tertan er því sannkallað
kaffibrauð, enda nefnum við hana kaffitertu.
Kaffitertan er fallega skreytt og kostar aðeins
250,00 krónur. Hver skammtur er því ekki dýr.
Reglulegar istertur eru hins vegar bráð-
skemmtilegur eftirréttur, bæði bragðgóður og
fallegt borðskraut i senn. Þær henta vel við
ýmis tækifæri og eru nánast ómissandi í barna-
afmælum.
Rjóma-istertur
kosta:
6 rnanna terta
9 manna terta
12 manna terta
6 manna kaffiterta
12 manna kaffiterta
kr. 150,00
— 185.00
— 250.00
175.00
300,00