Tíminn - 17.12.1972, Síða 11

Suniiudagur 17. desember 1972
TÍMINN
11
Útgefandi: Framsóknarflokkurinn
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason. Ritstjórar: Þór-g
arinn Þórarinsson (ábm.), Jón Helgason, Tómas Karlssonýx
Andrés Kristjánsson (ritstjóri Sunnudagsblaös Timans).v:
Auglýsingastjóri: Steingrímur Gislaswi. Ritstjórnarskrif-':::
stofur i Edduhúsinu við Lindargötu, simar 18300-18306^::
Skrifstofur i Bankastræti 7 — afgreiðslusimi 12323 — auglýs ::|:
ingasimi 19523. Aðrar skrifstofur:simi 18300. Áskriftargjaldjl:;
225 krónur á mánuði innan iands, i lausasölu 15 krónur ein- :|:
takið. Blaðaprent h.f.
Skattarnir
Margt hefur breytzt i áróðri Sjálfstæðis-
flokksins og Alþýðuflokksins siðan forustu-
menn þessara flokka yfirgáfu stjórnarstólana.
Eitt af þvi er afstaða þeirra til óbeinu skatt-
anna. í valdatið þeirra var haldið uppi mjög
háum beinum sköttum, eins og réttilega var þá
gagnrýnt hér i blaðinu og i málgögnum
annarra þáverandi stjórnarandstæðinga.
Einkum voru beinu skattarnir tilfinnanlegir i
tið fyrrv. rikisstjórnar þau árin, þegar skatt-
visitölunni var haldið óbreyttri þrátt fyrir
miklar dýrtiðarhækkanir. Stundum komst
þetta i slikt óefni, að sérfræðingar stjórnar-
innar lögðu til, að mönnum yrðu veitt tveggja
ára lán til að geta greitt skattana!
Það er óumdeilanlegt, að með skattalaga-
breytingunni, sem gerð var á siðasta þingi,
lækkuðu skattar á flestu lágtekjufólki. Eigi að
siður eru beinir skattar mjög háir, einkum á
fólki með miðlungstekjur. Þeir eru enn mun
hærri en gert var ráð fyrir i tillögum þeim,
sem núv. stjórnarflokkar fluttu, þegar þeir
voru i stjórnarandstöðu.
Eins og högum rikis og sveitarfélaga er
háttað, verða beinir skattar ekki lækkaðir,
nema einhverra tekna sá aflað i staðinn. Á það
hefur verið bent, að fyrir skattgreiðendur sé
hagkvæmara að lækka tekjuskatta, en hækka i
staðinn skatta á eyðslu. Þetta skiptir hins
vegar ekki sama máli fyrir rikið og þjóðarbú-
skapinn, þvi að eýðsluskattar hækka visitöluna
og leiða þannig til aukinna útgjalda fyrir riki,
bæjarfélög og atvinnurekendur. Aftur á móti
koma tekjuskattar ekki inn i visitöluna. Þetta
freistar til þess, að tekjuskattar séu hafðir
hærri en ella.
I tilefni af þessu hefur það komið til tals, að
viss hækkun á eyðslusköttum væri ekki látin
koma inn i visitöluna, ef það fé, sem þannig
aflaðist, væri eihgöngu notað til að lækka beinu
skattana á lágtekjufólki og miðlungstekju-
fólki. Áreiðanlega væri þetta hyggileg ráð-
stöfun, en hún er háð stuðningi og velvilja
stéttasamtakanna, sem hafa samið um visi-
tölufyrirkomulagið. En margt bendir til, að
þessi hugmynd eigi stuðning margra áhrifa-
manna i verkalýðssamtökunum. Sem betur fer
komast mjög margir félagsmenn verkalýðs-
samtakanna i þann hóp, að geta talizt mið-
lungstekjumenn og er hagurinn augljós fyrir
þá, ef að slikum skiptum ýrði. Raunar yrði
hann það einnig fyrir meginþorra láglauna-
fólks.
Þetta er eitt af þeim málum, sem taka ber til
athugunar á yfirstandandi þingi og helzt þyrfti
að afgreiða i sambandi við þær efnahagsað-
gerðir, sem nú er fjallað um. Með slikri breyt-
ingu væri áreiðanlega stefnt i rétta átt i skatta-
málum. Nánara verður svo að ihuga fyrir-
komulag tekjuskattanna i sambandi við þá
heildarendurskoðun skattanna, sem nú fer
fram. Núverandi tilhögun er áreiðanlega orðin
úrelt að mörgu leyti og ýtir undir skattsvik.
Siðast, en ekki sizt, skal svo lögð áherzla á,
að stórlega verður að herða skatteftirlitið og
þarf alþingi að láta það mál til sin taka.
Michael Fry, The Scotsman:
Natóríkin í Vestur-Evrópu
auka framlög tii hervarna
Varsjárbandalagið hefur aukið hernaðarmátt sinn
BRETAR ætla að hækka
framlag sitt til varnarmála
um 5 af hundraði á næsta ári,
en þetta framlag er nú 2854
milljónir sterlingspunda.
Þetta er hvorki fagnaðar- né
gremju-efni. Hér er aðeins um
að ræða hluta af almennri út-
gjaldaaukningu til varnar-
mála hjá hinum evrópsku
aðilum að Atlantshafsbanda-
laginu, en sú aukning á að
nema 600 milljónum sterlings-
punda árið 1973.
Horfurnar á afvopnun og
lækkuðum útgjöldum til styrj-
aldarundirbúnings virðast
þokast fjær við þessar ráð-
stafanir, en tilgangslaust er að
láta það reita sig til reiði.
Ánægja Evrópumanna með
hervarnir sinar siðan
styrjöldinni lauk breytir engu
um þá staðreynd, að rikin i
austurhluta álfunnar ráða
yfir svo öflugum her, að ekki
kemur til mála nein tilslökun i
þessu efni. Her Austurveld-
anna er svo miklu öflugri en
okkar her, að nauðsynlegt er
að reyna að jafna metin.
BANDARIKJAMENN hafa
tekið á sinar herðar ósann-
gjarnlega mikinn hluta varna-
þungans um tuttugu ára skeið,
en eru nú áfram um að fá
þessu breytt. Þetta bætir ekki
um. Siðasta áratuginn hafa
Bandarikjamenn fækkað i her
sinum i Evrópu úr 434 þúsund i
300 þúsund manns. Aukning
hernaðarútgjalda i Vestur-
Evrópu er fyrst og fremst til-
kominn fyrir áeggjan Banda-
rikjamanna. Vesturveldin
verða þó að herða mjög á i
þessu efni til þess að halda i
horfinu gagnvart Varsjár-
bandalaginu, sem hefir aukið
hernaðarmátt sinn jafnt og
þétt.
Varsjárbandalagið hefir nú til
umráða 67 herfylki i Norður-
og Mið-Evrópu andspænis 24
herfylkjum Atlantshafs-
bandalagsins, eða eina milljón
manna gegn 580 þúsundum. 31
af herfylkjum Austurveldanna
er rússneskt, en þau voru ekki
nema 26 árið 1967. Bandalagið
hefir einnig aukið birgðir
sinar af eldflaugum, sem
skotið er af jörðu, og sama er
að segja um sovézkar herflug-
vélar.
Austurveldin hafa ár frá ári
varið hækkandi hluta vergrar
þjóðarframleiðslu til vig-
búnaðar, en sá hundraðshluti
hefur farið lækkandi á Vestur-
löndum.
ENGIN ástæða er til ánægju
eða öryggiskenndar yfir
auknum hervarnaframlögum
Vesturveldanna.ef viðurkennt
er á annað borð, að afvopn-
unarhugur sé ótimabær.
Skriðdrekum Atlantshafs-
bandalagsins fjölgar um 387,
en eru 6000 fyrir andspænis 16
þúsund skriðdrekum Austur-
veldanna. Herflugvéla-
kosturinn i vestri eykst um
115, eru 2064 fyrir, en 4200 i
austri, Kafbátum Vesturveld-
anna fjölgar úr 125 i 136, en
kafbátar Varsjárbandalagsins
eru 180
Vist ber að viðurkenna, að
sambúð batnar, austurstefna
Brandts kanslara er uppi og
ráðstefna um öryggismál
Evrópu er fyrirhuguð. En hitt
dylst engum, að sambúðin
hefði óneitanlega batnað örar
að undanförnu, ef Rússar
hefðu sýnt i verki vilja til að
minnka,en ekki auka.herstyrk
sinn i Evrópu. Rússar eru hins
vegar hættir að vera þvi ger-
samlega andvigir að ræða um
minnkun heraflans. Um
siðastliðin mánaðamót flutti
Brezhneff ræðu i Ungverja-
landi um öryggismál
Evrópu, án þess að játa sig
samþykkan minnkuðum
herafla, en forustumenn
Vesturveldanna hafa hátt og i
hljóði hvatt hann til að ljá
fækkunarviðleitninni lið.
SENNILEGA hefir Brandt
kanslari lagt fram meiri skerf
til batnandi sambúðar en
nokkur annar maður. Enhinu
hefir naumast verið gefinn
nægjanlegur gaumur, að
Vesturveldin geta ekki tryggt
það með herstyrk sinum, sem
hann hefir fengið áorkað með
samningum. Vesturveldin
geta til dæmis ekki varið
Berlin. Af þessum sökum
getur varla talizt nema eðli-
legt, að Brandt reyndi að
ganga fram fyrir skjöldu og
komast eins langt og honum
varð auðið i jafn erfiðu máli,
— enda má heita, að hann hafi
samið „sérfrið” við Rússa.
Enn er á huldu, hve öryggis-
málaráðstefnan og auknar
viðræður fá miklu áorkað til
að draga úr spennu og vig-
búnaði. Þá er næsta liklegt, að
ráðstefnan sjálf fái afar litlu
umþokað i þessu efni. Ákveðið
hefir verið að ræða þar ekki
um fækkun i herjum og ein-
skorða sig i þess stað við
önnur atriði friðar og sam-
vinnu.
Vesturveldin hafa boðið
Varsjárbandalaginu til
viðræðna um minnkun herafla
eftir áramótin, en ekki fengið
ákveðin svör enn. Þar reynir
fyrst á, hvað Rússar ætlast
fyrir. Okkur kann að þykja
fáránlegt að láta sér til hugar
koma, að við hefjum árás á
Austur-Evrópu, en siaukinn
vigbúnaðar Rússa bendir ekki
til, að þeir séu þar á sama
máli.
VERA má, að okkur sé fyrir'
mestu að reyna að draga úr
ótta hinna sérlega tortryggnu
ráðamanna i Kreml, enda þótt
við eigum erfitt með að gera
okkur grein fyrir honum.
Þeim væri sannarlega hagur
að þvi að draga úr herbúnaði
sinum i Evrópu, þar sem það
auðveldaði þeim að snúa
auknum afla gegn þeirri
ógnun, sem frá Kina stafar.
En hitt væri hrein fásinna, að
telja áhættulaust að draga úr
vörnum Vestur-E vrópu,
meðan Rússar draga ekki úr
herafla sinum handan járn-
tjaldsins og áform þeirra
gagnvart okkur eru jafn óljós
og ótti sá, sem þeim virðist af
okkur stafa.
Varðveizla öryggis i Evrópu
hefir einkum lent á
Bandarikjamönnum eins og
fyrri daginn. I siðustu lotu
viðræðnanna um minnkun
kjarnorkuvigbúnaðar náðist
samkomulag um takmörkun i
eldflaugavarnakerfa i Banda-
rikjunum og Sovétrikjunum
og hvoru stórveldinu um sig
þar með tryggður möguleiki
tilað jafna hitt við jörðu. Jafn-
vægi óttans ætti þvi að vera
tryggt og varðveizla friðarins
um leið, einnig friðar i
Evrópu, sem er fylgiriki
Bandarikjanna, hvað
hervarnir áhrærir.
GETUR ástandið i þessu
efni haldizt óbreytt?
Likur eru á, að Vestur-
Evrópa verði sameinuð fyrir
aldamót og orðin stórveldi
sjálf. Hagsmunir okkar rekast
sennilega æ harkalegar á við
hagsmuni Bandarikjamanna,
hvað svo sem uppi verður á
teningnum i samskiptum
okkar við Sovétmenn.
Árekstrarnir við Banda-
rikjamenn verða fyrst og
fremst efnahagslegs eðlis.
Enn standa Evrópurikin að
baki Bandarikjunum i vergri
þjóðarframleiðslu, en aðildar-
riki Efnahagsbandaiagsins
ráða yfir miklu stærri hluta
heimsviðskiptanna og vara-
sjóða i gulli og erlendum
gjaldeyri. Auk þess er Efna-
hagsbandalagið i eðli sinu
varnarsamtök og fylgja þeirri
stefnu að gera jafnskipta-
samninga bæði við einstök riki
og rikjabandalög umheimsins.
Bandarikjamenn eru þessu
eindregið andvigir.
ALLT miðar þetta að eflingu
Evrópu og Bandarikja-
mönnum veitist þvi æ torveld-
ara að halda hlut sinum i
heimsviðskiptunum. Óhag-
stæður greiðslujöfnuður og
innlendir fylgikvillar hans
valda þeim nú þegar ærnum
erfiðleikum. Varnir erlendra
rikja og dvöl bandariskra
herja á erlendri grund er
alveg eflaust orðinn tilfinnan-
legur baggi fyrir Bandarikja-
menn. Þegar Vestur-Evrópa
eflist að auði og velmegun
verður enn eðlilegra en áður,
að Bandarikjamenn krefjist
þess, að Evrópumenn létti af
herðum þeirra nokkru af
hernaðarbyrðunum.
Fari svo, að efnahags-
árekstrarnir taki að hafa áhrif
á stjórnmálin og hagsmunir
Evrópumanna og Bandarikja-
manna rekist alvarlega á i
umheiminum, getur hæglega
komið á daginn, að Banda-
rikjamenn hætti að telja her-
varnir Evrópu þjóna hags-
munum sinum i efnahags- og
stjórnmálum og taki að lita á
þær sem óréttlætanlegan
styrk. Ef svo fer verða
Evrópumenn að taka varnir
sinar á eigin herðar.
ÞETTA horfir vitaskuld
allt annan veg við,ef viðleitnin
til bættrar sambúðar við
Austurveldin heldur áfram að
bera jákvæðan ávöxt, eða ef
nýir erfiðleikar krefjast
náinnar samvinnu Evrópu-
manna og Bandarikjamanna á
komandi árum.
Vestur-Evrópumenn kann
að fýsa að gegna svipuðu hlut-
verki i umheiminum og Sviss-
lendingar gegna i Evrópu, en
engin trygging er fyrir, að
umheimurinn liði okkur það.
Hvort sem Bandarikjamanna
nýtur við eða ekki|Verðum við
einhvern tima neyddir til að
taka sjálfir að okkur eigin
varnir, en þær eru nú furðu-
lega lausar i reipunum, þrátt
fyrir nærveru Bandarikja-
manna.
Af þessum sökum er rétt, að
Evrópumenn fari sjálfir að
taka til hendinni i varnar-
málunum, hversu ófullkomin,
sem sú viðleitni kann að verða
og hvaða augum, sem við
kunnum annars á hana að lita.
Þ.Þ.