Tíminn - 20.12.1972, Blaðsíða 11

Miövikudagur 20. desember 19<2
TÍMINN
n
Útgefandi: Framsóknarfíokkurinn
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason. Ritstjórar: l>ór-
arinn Þórarinsson (ábm.), Jón Helgason, Tómas Karlsson,
Andrés Kristjánsson (ritstjóri Sunnudagsblaðs Tfmáns),::
Auglýsingastjóri: Steingrimur Gislasóni. Ritstjórnarskrif-:|:
stofur i Eddubúsinu við Lindargötu, simar 18300-18306.::::
Skrifstofur i Bankastræti 7 —afgreiðslusimi 12323 — augiýs-xj
ingasimi 19523. Aðrar skrifstofurcsimi 18300. Askriftargjaldi;:;
J25 krónur á mánuði innan lands, i lausasölu 15 krónur ein-::
takið. Blaðaprent h.f.
Annars eðlis
í umræðum þeim, sem fóru fram i neðri deild
i fyrradag um gengisskráningarfrumvarpið,lét
Gylfi Þ. Gislason svo ummælt, að sú gengis-
lækkun, sem nú hefði verið gerð, væri annars
eðlis og gerð undir öðrum kringumstæðum en
gengisfellingar þær, sem voru framkvæmdar
af ,,viðreisnarstjórninni”. Þetta er alveg rétt
ályktun hjá Gylfa. Hér er lika að finna megin-
skýringu á þvi, að Framsóknarmenn hafa get-
að sætt sig við þessa gengisfellingu, þótt þeir
væru mótfallnir gengisfellingum ,,viðreisnar-
stjórnarinnar”.
Meginmunur á gengisfellingunni nú og
gengisfellingum „viðreisnarstjórnarinnar” er
einkum fólginn i tvennu. í fyrsta lagi er gengis-
fellingin nú miklu minni en gengisfellingar
,,viðreisnarstjórnarinnar” og henni fylgir þvi
minna rask og minni verðhækkanir, og þvi
meiri vonir til, að hún valdi ekki óviðráðan-
legri dýrtið, eins og gengisfellingar „viðreisn-
ar”. Af sömu ástæðu gengur hún lika miklu
skemmra á hlut sparifjáreigenda, og er það
vissulega veigamikið atriði. í öðru lagi er svo
gengisfellingin nú gerð á þann hátt, að hún á
ekki að rýra kaupmátt launafólks né gildi
gerðra kaupgjaldssamninga. Gengisfellingar
,,viðreisnarstjórnarinnar” voru hins vegar
framkvæmdar á þann hátt, að þeim fylgdu
stórfelldar kjaraskerðingar, einkum hjá lág-
launafólki. Þær leiddu þess vegna til stór-
felldra vinnudeilna og gerðu ísland að mesta
verkfallslandi heimsins á áratugnum 1960-70.
Megineinkenni á gengisfellingum „viðreisn-
ar” var það, að þær voru alltaf úr hófi fram og
leiddu þvi til meiri dýrtiðar og verðbólgu en
hægt var að ráða við. Jafnframt voru þær
framkvæmdar með svo mikilli ósanngirni
gagnvart launþegum, að þær leiddu til mikils
stéttarófriðar. í öðrum löndum er það nær
undantekningarlaus regla, að reynt sé að hafa
gengisfellingar sem minnstar, ef nauðsynlegt
þykir að gripa til þeirra, og láta þær þvi valda
sem minnstu raski og verðhækkunum. Þessari
reglu er fylgt hér nú. í tið „viðreisnar” var
þetta sjónarmið hins vegar sett alveg til hliðar.
Bjarni Benediktsson lét eitt sinn svo um-
mælt, að gengislækkun gæti skapað meiri
vandamál en hún leysti. Þetta er hverju orði
sannara. Einkum gildir þetta um stórfelldar
gengislækkanir, sem hafa mikið rask og mikl-
ar verðbreytingar i för með sér. Af þeim
ástæðum fóru allar gengisfellingar „viðreisn-
arstjórnarinnar” út um þúfur og skildu eftir
meiri vanda en þær leystu. Nú er reynt að
beita gengislækkunaraðferðinni af miklu meiri
hófsemi og án þess að láta hana leiða til ófriðar
milli stéttanna. Þess vegna er rétt hjá Gylfa Þ.
Gislasyni, að gengisfellingin nú sé annars eðlis
en gengisfellingar „Viðreisnarinnar”. Þvi eru
lika meiri vonir til, að hún nái tilætluðum
árangri. En það getur þó þvi aðeins orðið, að
allir þeir, sem eiga mestan hlut að máli, hjálpi
til að ná þvi marki.
Forustugrein úr The Times:
Veðráttan hefur leikið
Rússa illa á þessu ári
Mikill uppskerubrestur sökum óhagstæðrar veðráttu
BRESHNEFF og aðrir leið-
togar Sovétmanna eru enn að
telja saman tjónið af hinni
skelfilega litlu kornuppskeru i
Sovétrikjunum á þessu ári.
Margar fleiri þjóðir verða
einnig fyrir tjóni i þessu sam-
bandi, þar sem Sovétmenn
hafa orðið að kaupa að
minnsta kosti 30 milljónir
smálesta af ýmis konar korni,
en þessi miklu kornkaup hafa
valdið hækkun hveitiverðs á
heimsmarkaði.
Samkvæmt gildandi fimm
ára áætlun átti að fást 190
milljón smálesta uppskera af
öllu kornræktarlandi i Sovét-
rikjunum á þessu ári. Matske-
vich, landbúnaðarráðherra
Sovétrikjanna, viðurkenndi
i byrjun þessa mánaðar, að
kornuppskeran i ár yrði ekki
meiri en meðaluppskera ár-
anna 1966-1970, eða nálægt 167
milljónum smálesta. en það er
27 milljónum smálesta minni
uppskera en keppt var að.
Flokksstjórnarmaðurinn
Mazurov var jafnvel enn var-
færnari i orðum i ræðu, sem
hann flutti 6. nóvember. Hann
lét ser nægja að segja, að upp-
skeran yrði „nokkurn veginn”
á við meðaluppskeru áranna
1966-1970. Álitið er, að stór-
rigningar um uppskerutimann
á ýmsum helztu kornræktar-
svæðunum hafi haft áhrif á
áætlaðan þunga, og hið þurrk-
aða korn kunni þvi að reynast
enn minna en gert var ráð fyr-
ir.
SOVÉTMENN eiga við
margan vanda að striöa. Satt
er að visu, að Rússar,
Ukrainumenn og Byelo-Húss-
ar boröa ekki jafn mikið af
brauði nú og þeir gerðu lyrir
einum mannsaldri. Hin mikla
mergðfólks i verksmiðjum og
skrifstofum og fjölskyldur
þess þurfa og hafa meiri fjöl-
breytni i fæði en áður tiðkað-
ist. En aukið fóðurkorn þarf
óneitanlega til þess að tryggja
íjölbreytnina og auka hlut
kjöts, eggja og mjólkur i dag-
legri fæðu. Þetta átti einmitt
að gerast i ár, en það, sem á
brestur heima fyrir, þarf nú
að kaupa frá Bandarikjunum,
Kanada, Ástraliu og fleiri
löndum.
Rússland hefir lengi veriö
orðað við öfga og veðráttan
þar hefir verið næsta óstýrilát
undangengna ellefu mánuði.
Miklar frosthörkur riktu i
upphafi ársins.og hörkurnar
hófust viða áður en snjórinn
lagði sina venjulegu hlifðar-
ábreiðu yfir landið. Þessa
gætti á um það bil þriðjungi
þess lands, þar sem vetrar-
korni var sáð. Þegar sumra
tók, riktu meiri þurrkar en
dæmi eru til i heila öld og
spillti þetta stórlega uppskeru
i mið- og suður-Rússlandi, svo
og meðfram Volgubökkum,
þarsem mikiðtjón hefir tiðum
orðið frá fornu fari af völdum
náttúrunnar.
ÆGILEGIR skógar- og mó-
eldar bættu gráu ofan á svart.
Reykurinn olli myrkri um
miðjan dag i mörgum borg-
um. Fólk á leið i leyfi til
Svartahafs sá sams konar fyr-
irbæri og Maxim Gorki lýsir i
„Dagbókarbrotum” sinum:
„Gegnum reykinn glórði i
appelsinugula sól, sem stafaöi
engum geislum j undarleg sól
og vesöl....Mýrlendið sviðnaði
allt og bláir og fjólubláir
reykjarstrókar stigu hér og
hvar upp úr svörtum sverðin-
um, og i kjölfar þeirra brá
ávallt fyrir blossum.”
Enn var þó mælir áfallanna
ekki lullur. Ræktunarlandið
lengst i austri hafði sloppið við
eldana og hinn skaðvæna
þurrk að mestu, einkum þó
nýræktarsvæðin i Kazakhstan.
En þegar að uppskerutima
kom.geysaði þar gifurleg og
linnulaus úrkoma.
RÚSSAR geta meö nokkrum
rétti haldið fram að hungurs
neyð vofi ekki yfir þeim nú,
þrátt fyrir áföll og mikla erfið-
leika af völdum náttúrunnar.
Hungursneyðin 1891-1892, 1905
og 1921 er ekki annað en fjar-
læg og máð minning, en
truflanir af völdum borgara-
styrjaldarinnar áttu sinn þátt i
sultinum árið 1921. (Erfiðara
veitist að gleyma sultinum á
árunum 1932-1933, en hann
stafaði einkum af öngþveitinu,
sem það olli að keppast við að
koma á samyrkju i landbúnaði
sem allra fyrst.)
I sumar virðast valdhafarn-
ir hafa gengizt fyrir flutning-
um margskonar þungra véla,
hermanna og verkamanna tii
beztu kornræktarsvæðanna til
þess að bjarga þvi, sem bjarg-
aö varð. Breshneff lagði sjálf-
ur leið sina til Kazakhstan, til
þess að brýna bændur á hinu
nýja landi til að leggja sig alla
fram við að bæta upp tjónið,
sem varð á gömlu korn-
ræktarsvæðunum. Uppskeran
varð bæði mikil og góð þarna,
en skyldi Breshneff hafa mun-
að eftir að hugsa hlýlega til
Nikita Krustjeffs, sem var
hæddur hvað mest á sinni tið
fyrir að berjast af kappi fyrir,
að sem mest land yrði brotið
þarna? Hvað sem þvi liður
varð áfallið i heild hvergi
nærri eins alvarlegt og það
hefði getað orðið.
ÞEGAR blaðamenn i Sovét-
rikjunum segja frá ástandinu,
leggja þeir mest kapp á vörn-
ina, eins og þeir hafi mestar
áhyggjur af þvi, hvaða hug-
myndir umheimurinn geri sér
um erfiðleikana og orsök
þeirra. Einn þeirra skrifar til
dæmis:
„Alkunna er, að þegar upp-
skera er góð i Sovétrikjunum,
segja sumir menn á Vestur-
löndum, aö þaö stali einvörð-
ungu af sérlega hagstæðu
tiðarfari. En sé uppskeran lé-
leg eða bregðist, þá er „eína-
hagskerfinu” einu kennt um”.
Þetta gremst einlægum
hugsjónamönnum auðvitaö.
En þvi verður ekki neitað, að
vestræn gagnrýni á öðrum
sviðum er fyllilega réttmæt.
Góð uppskera á mælikvarða
Sovétmanna yrði til dæmis
enn betri.ef valdhöfunum tæk-
ist einhvern tima að fá starfs-
menn samyrkjubúanna til að
leggja sig jafn vel fram á
samyrkjubúinu og þeir gera á
skikunum, sem þeir hafa til
einkanota. Þetta hefir forustu-
mönnunum aldrei tekist,
hvaða ráðum, sem þeir hafa
beitt til að hvetja samyrkju-
bændur.
ÓSENNILEGT er, að Rúss-
ar hverfi að nýju að einka-
rekstri i landbúnaði. Sennilegt
er þvi, að biliö milli árangurs i
einkarekstri og samyrkju
mjókki afar hægt.
Vélvæðingu landbúnaðarins
verður að auka verulega.
Sama er að segja um hvers
konar þjónustu við landbúnað-
inn. Eins verður að bæta lifs-
kjör starfsmanna við landbún-
að að mu'n, svo að þau nálgist
lifskjör borgarbúa mun meira
en nú er raun á.
Hvað sem þessu öllu liður,
verður þvi ekki móti mælt, að
hefðbundið nöldur búand-
manna um önugt tiðarfar átti
fullan rétt á sér að þessu sinni.
Þ.Þ.