Tíminn - 21.12.1972, Blaðsíða 6

6
TÍMINN
Kimmtudafíur 21. desembor 11)72
Ættjörð og umheimur
IIjiirtur Pálsson:
Dynfara vísur.
Ctgefandi: Setberg.
Iteykjavik, 11(72.
t blaðaviðtali á dögunum
(Þjóðviljinn 2. desember) segir
Hjörtur Pálsson um Ijóðin i
þessari fyrstu bók sinni, að þau
séu ,,af ýmsu tagi, og það er
varla hægt að segja.að þau myndi
neina samfellda heild, það er ekki
hægt að lesa út ur þeim neina eina
beina stefnu”. Þetta kemur vita-
skuld til af þvi,að þau eru ort á
löngum tima, ekki skemmri en
fimmtán árum að sögn hölundar.
Bókina verður að meta i þvi
Ijósi, að hún er ávöxtur margra
ára tómst.iðju, en ekki mark-
vissrar ástundunar. Ljóð Hjartar
Pálssonar i Dyníaravisum má þvi
lesa sem vitnisburð um skáld-
hneigð, sem of litil rækt hefur
verið lögð við, og hefði þó verið
auðveldara að meta framvinduna
i ljóðagerð höfundar þessi ár, ef
hann hel'ði látið íylgja ársetningu
hverju ijóði.
Bókin skiptist i fimm kal'la.
Kyrsti hluti ber nafnið ,,Enn
blossar ástar tinna”, sóll i visu
Páls Vidalins; þá eru Ijóð, sem
bera yfirskriftina Milli nándar og
l'jarska; siðan Cr heimshorna-
spyrnu, þvi næst stuttur kal'li, Ég
veit eitt land, og loks Ijóðaflokk-
urinn Árstiðasöngvar. Við þessa
niðurskipan má gera þá alhuga-
semd, að belur hefði að minni
hyggju á þvi farið,að fá Ársliða-
siingvum stað l'ramar, en láta
bókina enda á kaflanum Kg veit
eitt land. Þá er þess að gela um
útlit bókarinnar, að hún er úr
garði gerð með nokkuö öðrum
hælti en flestar Ijóöabækur, bæði
brot og uppsetning Irábrugðið.
Það kann að þykja koslur, en mér
þykir þetta snið ekki að iillu leyti
hæfa Ijóðum. Einkum er mér
leturstærð á l'yrirsögnum Ijóð-
anna og kaflaheitum þyrnir i
augum; auk þess fer miður vel á
þvi að nola i báðum tilvikum
sama letrið. Skal svo ekki um
þelta l'arið fleiri orðum, en snúið
að Ijóðunum sjálfum.
Skáldskapur Hjartar Pálssonar
er mjög bókíegur. Það dylst ekki,
að höfundur er handgenginn
islenzkum kveðskap að lornu og
nýju. Þetta birtist þegar i nalni
bókarinnar, sem sótt er i
Alvfssmál: vindur heitir með
álfum dynfari. Og sum Ijóðin eru
beinlinis stilæfingar i anda ljóð-
forms og kveðskapargreina, sem
heyra til liðnum tima, án þess að
skáldið virðist vilja bregða nýju
Ijósi á yrkisefnið. lmnnig er um
tvö Ijóð i lyrsla kafla: Það vaxa
hvitar liljur, stadt eftir þulukveð-
skap, og , ,1' ingraælingu um
riddaralegar ástir” scm höfundur
nel'nirsvo; hvorttveggja smekk-
lega sliluð kvæði. Sjáll'ur Ijóð-
stillinn i kvæðum þar sem höf-
undurinn beitir persónulegri
tiikum er einnig viða mjög ,,bók-
menntalegur”. Má hér sums
slaðar sjá allsterkt svipmót sam-
tiðarskálda, einkum Hannesar
Péturssonar, sem virðist helzti
lærimeistari höfundar. Og vera
má.að hér heyrist einnig ómar
viðar að.
Það er varla álösunarefni þótt
raddir þeirra skálda,sem hæst
ber i samtiðinni,láti nokkuð til sin
heyra i ljóðum ungra og leitandi
ljóðasmiða. Eigi að siður getur
lesandi Dynl'aravisna ekki varizt
þeirri hugsun, að Hjörlur Pálsson
hefði stundum átt að þagga
nokkuð niður i hinum ráðrika
meistara sinum (Hellismenn,
Draumur i miðri borg). Það
leynir sér hinsvegar ekki i
ýmsum ljóðum á við og dreif i
bókinni, að skáldið á til persónu-
legan ljóðstil, og bregður honum
i'yrir bæði i Ijóðum i hefðbundnu
formi og írjálsu. Dæmi um hið
siðarnefnda eru ljóðin Gengið á
Helgafell og Orðsending með
vindinum i fyrsta kafla, bæði
gædd persónulegum lýriskum
þokka. Yfirleitt virðist ljóðstill
Hjartar njóta sin betur i frjálsu
lormi, þar sem tært og smekkvis-
legt málfar hans hefur meira
svigrúm, til að mynda i Árstiða-
siingvum. Þó hefur hann svo gott
vald á máli og brag,að hann
lendir sjaldan i ógöngum i hinum
hefðbundnu Ijóðum; aðeins er
persónulegt svipmót höfundar
þar stundum óskýrara.
Lifsviðhorf Hjartar Pálssonar
er i meginatriðum hið sama og
lúlkað helur verið i mörgum
islenzkum skáldverkum siðustu
áratugi; reynsla hans markastaf
tillinningu sveitamanns á möl-
inni. Nátlúran og átthagarnir
með friðsæld sinni og festu er at-
hvarf hans og griðastaður i striöi
dagsins. Frá manngrúanum á
strætinu er hann áður en varir
horlinn i faðm sveitarinnar:
Þögnin er I jarri. Gatan er grá
og hörð.
Samt geng ég um döggvotan haga
undir kvöld þegar kyrrð er á
og komin um langvegu til min
angan úr kjarri, úrsvalur
vindur af skaga.
En skáldið beinir einnig sjónum
út fyrir þann reit,sem þvi er
markaður i heiminum. 1 þriðja
kafla er ort um strið og áþján á
jörðinni: Vietnam, Grikkland,
Biafra, Tékkóslóvakiu, o.s.frv.
Minnisstæðast þessara ljóða og
raunar eitt hið áhrifamesta i
bókinni er Klukkurnar i Naga-
saki. Það hefur svofelldan for-
mála: ,,9. ágúst ár hvert er öllum
klukkum samhringt i Nagasaki,
og þess siðan minnzt með algerri
þögn, að þann dag var kjarnorku-
sprengju varpað á borgina árið
1945”. Siðan er þvi lýst með lát-
lausum orðum hvað gerðist
JÓLATRÉ
LANDGRÆÐSLUSJÓÐS
AIJAL ÚTSÖLUSTAÐIR: Ilverfisjíata 20 (neftan við
Fossvogsblettur 1.
Aftrir útsölustaðir:
Vesturgata 6
Bankastræti 2
Blómatorgið v/ Birkimel
Sjóbúðin v/ Grandagarð
Laugavegur 95
Blómabúðin Runni, Hrisateig
Háaleitisbraut 68
Blómaval, Sigtúni
Lauganesvegur 70
Valsgarður v/ Suðurlandsbraut
Blómabúðin Mira, Suðurveri
Skrúðgarðast. Akur/ Suðurlands-
braut
Hagkaup, Skeifunni 15
Blóm og Grænmeti, Langholtsvegi
Við Breiðholtskjör
i KÖRAVOGI:
Blómaskálinn, Kársnesbraut
Við Félagsheimili Kópavogs
VKRO Á JÓLATRJÁM:
0,70 - 1,0 m Kr.
1,01 —1,25 — —
1,26 -1,50 — —
1,51 -1,75 — —
1,76 - 2,00 — —
2,01 -2,50 —
220,00
260,00
320,00
360,00
430,00
550,00
BIRGÐASTÖÐ FOSSVOGSBLETTI 1. — SÍMAR: 40300 og 40313
FURU- OG GRENIGREINAR SELDAR Á ÖLLUM ÚTSÖLU-
STÖDUM.
ADEINS FYRSTA FLOKKS VARA.
þennan morgun i Nagasaki.
Þannig verður harmleikurinn
nærgengur, slikum áhrifum nær
sá einn.sem ræður yfir listrænni
kunnáttu. Og þetta ógleymanlega
ljóð ris hæst i lokin, þá er eins og
skáldið blási i það þeim persónu-
lega listarneista, sem skilur milli
feigs og ófeigs i skáldskap. Unga
stúlkan.sem á barnsaldri var
vottur þessara ragnaraka,
stendur við hlið skálds - og
lesanda:
Ég þekki unga stúlku með slétt
og hrafnsvart hár
og hræðilegar minningar að baki,
Á hverju ári hrynja af hvörmum
hennar tár
þegar klukkunum er hringt i
Nagasaki.
Að minum dómi sker þetta ljóð
úr um það,hvers má með réttu
vænta af Hirti Pálssvni i l'ram-
tiðinni.
Dynfaravisur sæta ef til vill ekki
verulega " miklum tiðindum i
islenzkri ljóðlist. Fæst eru ljóð
bókarinnar með þeim frumleiks-
brag hugmynda.sem afdráttar-
laust segi tii um hvers höf-
undurinn væri megnugur.ef hann
legði rikari stund á skáldskap og
haslaöi sér þar völl af einbeitni.
En mesta prýði ljóðanna er
lýriskur þokki, ósvikin stilgáfa
höfundar og sjáldbrigðul
smekkvisi i meðferð máls.
Þótt hér verði ekki hafðir
uppi neinir spádómar um
væntanleg afrek Hjarlar Páls-
sonar, ætli að mega trúa þvi.að
þessir eiginleikar muni draga
hann lengra áleiðis til persónu-
legrar ljóðlistar.
Gunnar Stefánsson.
Draumtáknin
önnur en hér
Edgar Cayce:
Draumar, skyggni og
vitranir
örn og örlygur gáfu út.
í fyrra gáfu örn og örlygur út
bók um Edgar Cayce, einn frá
bærasta undramann, sem um
getur á þessari öld. Hann var
þeirri gáfu gæddur, að þekkja
sjúkdóma og ráðleggja meðul við
þeim i miðilsástandi. Furðusögur
þær verða ekki raktar hér, en að
eins á það minnt, að margt, sem
hann sagði i leiðslu, er geymt
hljóðritað, en hann dó árið 1945.
Visindamenn.svo sem læknar
og sálfræðingar, hafa athugað
þetta, svo að undrin eru staðfest
svo vel, að enginn mælir þvi i
móti.að þetta hafi gerzt.
Nú er komin út hjá sama forlagi
önnurbók, runnin af sömu rótum.
Hún nefnist Draumar, skyggni og
vitranir, skýrt samkvæmt dá-
lestrum Edgar Cayce. Höfundur
er Elsie Sechrist, en Loftur Guð-
mundsson hefur þýtt eins og fyrri
bókina.
Þessi bók er einkum frásagnir
af þvi, hvernig Cayce skýrði
drauma,og er getið fjölda
drauma, sem honum var sagt frá
og-hann gaf skýringu á. Eru
draumarnir flokkaðir eftir efni
sinu og eðli, svo sem Cayce skýrði
það, en höfundur hefur bersýni-
lega lagt mikla vinnu i þetta við-
fangsefni. Skýring sú, sem þarna
er gefin á draumum, er á þá leið,
að oftast eigi þeir rætur að rekja
til undirvitundar mannsins og séu
þvi oftast skýring á þvi, sem ger-
ist eða hafi gerzt i fylgsnum
sálarlifsins. Þó séu margir
draumar aðvörunardraumar, þar
sem undirvitundin er að reyna að
benda vökuVitundinni á rétta leið
eða vara hana við. Cayce taldi, að
með bænrækni gætu menn þrosk-
að draumgáfu sina, svo að þeir
myndu drauma sina betur og
dagvitund þeirra yrði móttæki-
legri fyrir vitranir og hjálp eftir
leiðum draumanna.
Flestir þeir, sem eitthvað hafa
kynnt sérdrauma, munu kannast
við ákveðip draumatákn, sem
kallað er. að séu fyrir einhverju.
Hér á landi dreymir marga fyrir
veðrum og tiðarfari, enda hefur
þjóðin lengstum átt lif sitt og lán
undir þvi. Algeng draumatákn á
þvi sviði eru t.d. að silfur og gull
boðar heiðrikju og sólskin, ölvun
rigningu, söngur og hávaði hvass-
viðri, hvitar skepnur snjó, en
dökkar þiðu og eyðu. Sennilega
erum við ennþá meiri náttúru-
börn en Amerikumenn. Það ber
litið á þvi i þessari bók, að dreymt
sé fyrir veðri. Og draumatáknin
eru önnur þar i landi.Þetta mun
heldur ekki vera svo einfalt.að
alltaf megi lesa hið sama úr sama
tákni. Þau eru sjálfsagt að
nokkru leyti einstaklingsbundin.
Þeir, sem halda, að þvi, sem
nefnt er dulfræði, sé yfirleitt
hvergi sinnt nema á Islandi,
hefðu gott af þvi að kynna sér
þessar bækur um Edgar Cayce.
H. Kr.
Fólk, sem vert er
að kynnast
Eiiingur Davíðsson:
Aldnir hafá orðið
Skjaldborg, Akureyri
Aldnir hafa orðið er bók, sem
Skjaldborg á Akureyri sendir nú á
markað. Þetta eru frásagnir sjö
kunnra manna á Akureyri.
Erlingur Daviðsson ritstjóri
hefur i'ært i letur.
Þetta fólk, sem þarna kemur
fram, er Guðmundur Blöndal,
Jón Rögnvaldsson, Nói bátasmið-
ur, Ölafur frá Hamraborg, Ragn-
heiður O. Björnsson, Sesselja
Eldjárn og Sæmundur á Sjónar-
hæð. Svo er það kynnt á bókar-
kápu.og þannig munu menn við
Eyjafiörð þekkja það bezt. Og allt
er þetta fólk, sem vert er að
þekkja og gaman er að kynnast i
þessari bók.
Blaðið Dagur á Akureyri þótti á
ýmsan veg vaxa og batna á þeirri
tið, sem Haukur heitinn Snorra-
son stjórnaði þvi. Þegar hann var
kallaður þaðan til ritstjórnar við
Timann óttuðust ýmsir, að Dagur
léti á sjá. Þá tók Erlingur Daviðs-
son við ritstjórninni.og Dagur hélt
reisn sinni og vinsældum og er
svo enn. Þeir, sem hafa lesið Dag
að staðaldri, vita.að Erlingur er
ritfær vel og fundvis á það, sem
vert er að festa hugann við i
mannlegu eðli og mannlegu lifi.
Þess vegna langaði mig til að sjá
þessa bók hans, með þvi lika. að
sumt af fólki hennar er þjóðkunn-
ugt á þann veg, að meiri kynni
freista.
Stundum hef ég orðið fyrir von-
brigðum af bókum og fundizt
kynnin við þær gefa minna en efni
stóðu til. En hér varð ég ekki i /rir
vonbrigðum. Þvert á móti. Svo
ólikt, sem þetta fólk bókarii.nar
er, verður maður þakklátur fyrir
tækifæri til að eiga sálufélag með
þvi. Það eru mörg eftirminnileg
atvik og umhugsunarverð og
snjöll tilsvör rifjuð upp. Það er
sagt frá merku starfi, svo sem i
lystigarði Akureyrar og útvarps-
stöðinni á Sjónarhæð. Og menn
gera grein fyrir lifsskoðunum sin-
um og trú.
Það væri hægt að skrifa langt
mál um þessa bók með mörgum
tilvitnunum. En það er bezt að
finna þær i bókinni sjálfri. H.Kr.