Tíminn - 24.12.1972, Blaðsíða 11

Sumiudagur 24. desember 1972
TÍMINN
11
Útgefandi: Framsóknarfíokkurinn
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason. Ritstjórar: Þór-:
arinn Þórarinsson (ábm.), Jón Helgason, Tómas Karlsson,
Andrés Kristjánsson (ritstjóri Sunnudagsbiaös Timáns).;
Auglýsingastjóri: Steingrimur Glslason,. Ritstjórnarskrif-
stofur i Edduhúsinu við Lindargötu, simar 18300-18306Í
Skrifstofur i Bankastræti 7 — afgreiðslusimi 12323 — auglýs-:
ingasimi 19523. Aðrar skrifstofur:simi 18300. Askriftargjald.
325 krónur á mánuði innan lands, i lausasölu 15 krónur ein
takið. Blaðaprent h.f.
Jólaboðskapurinn
Boðskapur jólanna hljóðar um frið á jörðu.
Það verður ekki sagt, að sprengjurnar, sem
hafa fallið i Norður-Vietnam að undanförnu,
séu i anda þess boðskapar. Þó er þeim varpað á
varnarlaust og saklaust fólk i nafni friðarins.
Sannarlega eru þær ömurlegt dæmi um, hve
skammt mannkynið er enn komið á braut frið-
arins.
En það er viðar en i sambúð þjóðanna, sem
friðarhugsjónin má sin litils. Þetta gildir ekki
siður um sambúð þegnanna innan hinna ýmsu
og óliku þjóðfélaga. Viða um heim drottnar lit-
ill minnihluti yfir almenningi og beitir hinu
fullkomnasta harðræði i nafni frelsis, jafnaðar
og lýðræðis. Sá yfirborðsfriður, sem rikir i
þessum löndum, er byggður á fjölmennu lög-
regluliði, fangelsum og geðveikrahælum.
Þannig fer fjarri þvi, að friður riki i sambúð
þjóða og einstaklinga. En það er ekki öll sagan.
Alltof marga einstaklinga skortir hinn innri
frið, sem einn getur veitt hina sönnu hamingju.
Þeir láta kapphlaupið um hin fallvöltu verald-
legu gæði trufla sálarfrið sinn. Vafalitið fjölgar
þeim einstaklingum, sem hafa þannig glatað
andlegum styrk sinum og öryggi. Svo furðulegt
er, að sálarróin virðist oft minnka i sama hlut-
faíli og hin ytri skilyrði batna. Fullnæging á
einu sviði leiðir til þess, að enn meira er kraf-
izt á öðrum sviðum.
Ýmsir kunna að álykta þannig, að ekki sé til
mikils að vera að flytja friðarboðskap undir
slikum kringumstæðum. Vafalitið er þessu þó
öfugt farið. Leiðin úr ógöngunum er að beina
huganum frá kapphlaupinu um veraldlega vel-
gengni og að þvi eina öryggi, sem stenzt, þegar
á reynir, hinum innra friði. Allt annað er fall-
valt. Allt annað getur brugðizt. Sá maður einn,
sem hefur öðlazt hinn innri frið og öryggi,
byggir lif sitt á bjargi. Hann þarf engu að
kviða.
Það er mikið rætt um geðverndarmál og geð-
veikrahæli um þessar mundir. Vissulega fer
þörfin fyrir geðveikrahæli ört vaxandi. Ef til
vill finnst ýmsum það ósennilegt, þegar sagt
er, að kirkjan, sem byggist á kenningum jóla-
barnsins frá Betlehem, sé og geti verið það afl,
sem dragi mest úr þörfinni fyrir geðveikra-
hæli. ótrúlega stór er sá fjöldi, sem kenningar
jólabarnsins hafa fært þá hugarró, sem reynist
bezt allra gæða lifsins. Hennar þarfnast menn
meira nú en nokkru sinni fyrr, þessvegna hafa
kenningar Krists aldrei verið mikilvægari og
timabærari. Hjá þeim, sem þær ná fótfestu .
hjá, eru ekki aðeins jól einu sinni á ári, — held-
ur alltaf.
Gleðileg jól
Karl Stankiewitz, Stuttgarter Nachrichten:
Ofbeldi í sjónvarpi eykur
árásarhneigð unglinga
Áreiðanlegar rannsóknir hafa leitt það í Ijós
NOKKRIR kennarar sýndu
fram á verulega aukningu of-
beldis i þýzku sjónvarpsefni.
Forstöðumaður útvarpsstöðv-
arinnar Hessischer Rundfunk
sagði þetta vafasaman ,,lik-
indareikning". Hammer-
schmidt, forstöðumaður út-
varpsstöðvarinnar Súdwest-
funk,sagði, að margir þeirra,
sem væru að athuga árásar-
hneigð, drægju ályktanir sinar
af misjöfnu framferði skóla-
barna i friminútum. I Panor-
ama, fréttatimariti útvarps-
stöðvarinnar Norddeutscher
Rundfunk, var drepið lauslega
á þetta efni, en önnur dagskrá
lét nægja að segja blátt áfram,
að niðurstöður athugana Eng-
ilsaxa i þessu efni gætu naum-
ast átt við aðstæður i Þýzka-
landi.
Satt er að visu, að stutt er
siðan að farið var að kanna
sambandið milli árásar-
hneigðar barna og sjónvarps-
efnisins, sem þau horfa á, en
eru niðurstöður þeirra jafn
vafasamar og forráðamenn
sjónvarps i Þýzkalandi vilja
láta i veðri vaka i eyru áhorf-
enda, sem eru einmitt teknir
að efast um, hverju þeir eigi
að trúa? Timaritið Eltern
reyndi að komast að niður-
stöðu i þessu efni og naut þar
aðstoðar niu visindamanna og
30 foreldra i Múnchen. öll
urðu þau nokkurn veginn á
einu máli um, að hættan, sem
oft væri reynt að gera litið úr,
sé enn meiri en unnt var að
gera sér i hugarlund eftir nið-
urstöðum fyrstu kannananna.
AUÐVELT er að komast að
raun um þetta, þegar athug-
aðar eru niðurstöður nýlegra
fjöldakannana, sem gerðar
hafa verið hér og hvar, án þess
að nokkurt samband væri þar i
milli. Volkswagenstofnunin
kostaði könnun, sem Herbert
Heinrichs háskólakennari i
Hildesheim annaðist. Hann
fylgdist i 17 mánuði með 34
grunnskólanemum á aldrinum
átta til ellefu ára. Þegar þeir
höfðu horft á venjulegt sjón-
varp i fimm mánuði.var orðið
„spennandi" og önnur slik
notuð til þess að lokka þá til að
horfa oftar en eðlilegt var á
sjónvarpsefni, sem sýndi beit-
ingu ofbeldis. Átján nemendur
fylltust hrifningu og hurfu
meira og meira að þessu ráði,
en hinir 16 héldu venjum sin-
um óbreyttum.
Svo var komið i lok athugun-
artimabilsins, að árásar-
hneigð þeirra nemenda, sem
létu ginnast til að skipta um
sjónvarpsefni, hafði aukizt i
111% saman borið við það,
sem var i upphafi tilraunar-
innar, og einnig i samanburði
við börnin, sem ekki breyttu
venjum sinum um myndaval.
Handalögmál á leikvelli og
reglubrot á iþróttavelli ukust
um 11%, svo og beinar eftirlik-
ingar þess, sem horft var á i
sjónvarpinu, eins og ýmis at-
riði úr. striði, handtökur og
þess háttar.
ÞAR með er sagan þó ekki
öll sögð. Innan tiðar kom
greinilega á daginn, að nem-
endurnir, sem höl'ðu fengið
aukinn skammt ofbeldis-
mynda i sjónvarpinu, vöndust
beinlinis á hvers konar vald-
beitingu, (t.d. likamlegar
refsingar og illa meðferð á
dýrum). Sjaldnast minntust
börnin lengi einstakra atriða
myndanna, sem þau höfðu
horft á i sjónvarpinu, en þau
héldu eigi að siður áfram að
beita ofbeldisaðferðunum,
sem þau höfðu séð beitt. Ekki
varð þess vart, að nokkur
munur væri á áhrifum leik-
inna og sannra atburða.
Heinrichs háskólakennari
segir ennfremur um niður-
stöður könnunarinnar:
„Börnin, sem fengu stóra
olbeldisskammtinn i fjölmiðl-
um, voru einnig við lakari
heilsu en hin, höfðu minni
áhuga á skólanáminu, og af-
staða þeirra til foreldra, syst-
kina og skólalelaga var mun
flóknari og sambúðin
árekstrasöm".
FJÓRIR piltanna sættu sér-
stakri meðferð.og sonur Hein-
richs háskólakennara vareinn
af þeim. Ofbeldisskammtur
þeirra i sjónvarpinu var auk-
inn með'þeim hætti, að þeir
voru boðnir hver heim til ann-
ars til þess að horfa á sjónvarp
og sáu með þeim hætti allt upp
i 93 ofbeldisatvik á viku. Þá
urðu þeir deilugjarnir, ósann-
gjarnir og striðnir. Þeir fóru
að ráðast á skólafélaga sina að
tilelnislausu, og ribbaldahátt-
urinn varð ekki dulinn. Þessir
fjórmenningar vildu helzt
sitja og horfa á ofbeldisþætti i
sjónvarpinu fram á nótt.
Heinrichs prófessor segir i
skýrslu sinni, að ofbeldi i ljöl-
miðlum leiði sennilega til
svipaðrar hegðunar og óeðli-
legar hneigðir, og siaukin elt-
iröpun herði þar á. Þetta hafi
ennlremur þær afleiðingar, að
fórnarlömbin glati hæfileika
sinum til lýðræðis og sam-
vinnu. Ekkerl sé til, sem verki
jaln eindregið gegn Iriðar-
hneigð. F’orráðamenn sjón-
varps geti ekki íramar visað
þessu frá með þvi að halda þvi
fram, að niðurstöður rann-
sóknanna séu sundurleitar og
þvi ókunnugt um áhrifin enn.
NIÐU RSTÖÐUR nýrra
kannana i Bandarikjunum
leiða hið sama i ljós og ganga
jafnvel enn lengra. Robert M.
Liebert kennari i sálarfræði
við rikisháskólann i New York
segir Irá tvöföldun og þreföld-
un ofbeldishneigðar hjá börn-
um, sem voru látin horfa á of-
beldisþætti i sjónvarpi ellelu
daga i röð. Við aðra tilraun
voru mörg þriggja til fimm
ára börn látin horfa á svipaða
sjónvarpsdagskrá , og sýndu
88%> þeirra greinilega aukna
olbeldishneigð. Þau voru látin
hafa um fjölbreytileg leikföng
að velja, en kusu sér jafnan
þau leikföngin, sem nota mátti
i árásarleik. 434 niu til ellefu
ára börn voru einnig athuguð.
Þau vöndust á að jafna hvers
konar ágreining með afli, og
drengirnir gerðust fráhverfir
telpunum.
Liebert tók saman niður-
stöðurnar og afhenti heil-
brigðisyfirvöldum, sem ætl-
uðu að birta þær i opinberri
skýrslu. Þegar skýrslan birt-
ist.sakaði Liebert yfirvöldin
um, að hafa dregið fjöður yfir
hinar neikvæðu niðurstöður.
Hann birti nakinn sannleikann
i Munchen og sagði þá, að
óhætt væri að fullyröa alveg
hiklaust, að ofbeldismyndir i
sjónvarpi stuðli blátt áfram að
ofbeldi barna i dagfari, meira
að segja þó aö börnin horfi
ekki á slikt efni nema i fáeinar
klukkustundir og jafnvel aö-
eins nokkrar minútur.
VENJULEGA er haldið
fram, að ol'beldisþættir i sjón-
varpi séu einungis hlátursefni.
Udo Undeutsch sálfræðingur
frá Köln hafnaði þeirri kenn-
ingu gersamlega i dómi sinum
um þýzka barnamyndaflokk-
inn „Schwinchen Dick”, þar
er oft um að ræða að deyða
veiðidýrið með tæknibrögð-
um, en eðlileg og skynsamleg
ástæða er alltaf augljós. Þessi
lilvik segir sálfræðingurinn
sérlega hættuleg, einmitt
vegna þess, að börn eigi miklu
hægara með að seta sig i spor
dýra en manna.
Undeutsch flutti fyrirlestur
um þetta efni i Munehen og
fullyrti þar meira að segja, að
auknar ofbeldislýsingar i
sjónvarpi eigi „mjög veruleg-
an þátt” i auknum afbrotum
barna og unglinga. A árunum
1955 til 1970 fjölgaði ránum tiu
til fjórtán ára barna um 728%r
ránum 14-18 ára unglinga um
555%) og ránum 18-21 árs ung-
menna um 540%>.
EN hvernig á þá að bregðast
við þessari hættu, sem ábyrgir
lorráðamenn sjónvarps taka
naumast alvarlega og loreldr-
ar geta litið gert við? Un-
deutsch krafðist blátt áfram
„sálrænnar umhverfisvernd-
ar" börnunum til handa.
Alphons Silbermann sálfræð-
ingur i Köln hvatti höfunda
sjónvarpsþátta til að leggja að
mörkum lyf gegn áhrifum of-
beldisgjarns heims.
Theodor Hellbrúgge barna-
læknir frá Munchen mælti
með sérstakri varfærni með
sjónvarp fyrir börn undir fjög-
urra ára aldri, þar sem grunn-
urinn að félagsþroska manns-
ins væri einmitt lagður fyrslu
l'jögur ár ævinnar, „en sjón-
varp getur haft þar aíar spill-
andi áhrif".
HASKÓLAKENNARARN-
IR Heinrichs og Liebert eru
l'arnir að kanna möguleika á
gjörbreytingu barnaþátta i
sjónvarpi. Heinrichs hel'ir
Iramkvæmt l'yrstu umfangs-
miklu kannanirnar á skóla-
sjónvarpi og vinnur nú að
„uppbyggjandi dagskrám”.
Barnasálfræðingurinn Liebert
er byrjaður tilraunir i lorskóla
einum með kannanir samtim-
is á áhrifum „olbeldismynda,
hlutlausra þátta og félagslega
bætandi dagskrárliða" fyrir
börn. t Ijós kom eftir fyrsta
mánuðinn, að börnin, sem
horfðu á nýju þættina, sem þó
voru næsta ófullkomnir tækni-
lega, sýndu verulega bætta
hegðun. Jafnvægi þeirra jókst
til dæmis greinilega og vald
þeirra á skapi sinu.
„Við þörlnumst mikilla
fjárframlaga til þess að bæta
sjónvarpsdagskrána, sem
börnum okkar er ætluð”, segir
Liebert háskólakennari og
beinir þar orðum sinum til
ábyrgra forráðamanna sjón-
varpsins. „Við þörfnumst efn-
is, sem lætur ekki aðeins undir
höfuð leggjast að sýna ofbeldi,
heldur lýsir einnig mannlegu
samlifi og sýnir hvernig fara
eigi aö þvi að komast klakk-
laust frá nútima lifi. Að öðrum
kosti hljótum við að enda i
hreinni villimennsku innan
tveggja áratuga".