Fréttablaðið - 24.07.2004, Blaðsíða 11

Ég hef undanfarin 30 ár verið
búsett í Noregi og þar af leiðandi
fylgst tiltölulega lítið með ís-
lenskum stjórnmálum, nema því
sem hefur verið efst á baugi þær
fáu sumarvikur sem ég hef verið
hér heima, og oftast hefur þá lít-
ið verið að gerast og flestir póli-
tíkusar í laxveiðum eða í utan-
landsferðum. Í þetta sinn bregð-
ur öðruvísi við enda þingmenn
kallaðir heim úr sínum ferðum
og allt í báli og brandi. Að
minnsta kosti af mínum aðal-
heimildum að dæma, heitu pott-
unum. Hitinn er svo mikill í um-
ræðum þar að það liggur við að
sjóði upp úr.
Það sem helst vakti furðu
mína frá upphafi var hvers
vegna ekki væri farið í þjóðar-
atkvæðagreiðslu strax. Hvað
var því til fyrirstöðu fyrst
stjórnarskrá landsins kveður
svo greinilega á um að það skuli
gert? Sem utanaðkomandi, frá
Noregi, hef ég átt erfitt með að
skilja þetta. Ákvæðið í stjórnar-
skránni er á engan hátt „loðið“
eins og einhverjir hafa sagt, þó
ekki sé tilgreint beinlínis hvern-
ig eigi að standa að atkvæða-
greiðslunni. Norðmenn hafa tví-
vegis haldið þjóðararatkvæða-
greiðslu enda þótt það séu engin
ákvæði í þeirra stjórnarskrá um
hvernig standa eigi að slíku, og
á því hafa ekki verið nein vand-
kvæði. Hvernig stendur þá á
þessum vandræðum hér mánuð-
um saman?
Í gærmorgun hélt maður einn
því fram í heita pottinum að við
Íslendingar værum alger flokks-
dýr, við værum eins og sauðir
sem fylgdum forystusauðnum,
og einu óskir okkar og áhugamál
birtust í því að jarma á nýja
jeppa og flottari innréttingar.
Mér brá við. Er þetta kannski
rétt? Eru Íslendingar orðnir að
skoðanalausum sauðum? Er al-
menningur skoðanalaus um ann-
að en eigin nánustu daglegu
þarfir og lífsgæði og þar af leið-
andi ekki treystandi til að kjósa
um mikilvæg málefni sem skipta
þjóðina máli? Ef meirihluti Ís-
lendinga eru sauðir, þá er það
einhver önnur dýrategund sem
mætir í sundlaugarnar því í
heitu pottunum verður ekki mik-
ið vart við skoðanaleysi og fæst-
ir virðast vera fylgjandi forystu-
sauðnum. Þar sýður umræðan og
kraumar stanslaust og margir
virðast vera talsvert reiðir. Ís-
lenska þjóðin er langt frá því að
vera skoðanalaus. Hitt er annað
mál að ef þjóðin er aldrei spurð,
ef alltaf er valtað yfir hana, þá
mun hún kannski að lokum verða
að þeim skoðanalausu sauðum
sem stjórnin virðist helst óska
sér að ráða yfir.
Nú virðast flestir geta fellt
sig við það að bæði hin nýju lög
og síðara frumvarpið verði dreg-
in til baka. Sú lausn mun hins
vegar setja okkur í nýjan vanda
sem mér sýnist ekki nógur
gaumur gefinn. Þar er allt í einu
komið nýtt fordæmi. Segjum að
sú staða komi upp að forseti taki
aftur hið alvarlega skref að neita
að skrifa undir lög. Þá munu allt
í einu tveir kostir vera möguleg-
ir: annaðhvort að draga lögin til
baka og taka þau til nýrrar end-
urskoðunar á þingi eða skjóta
þeim til þjóðarinnar. Og hvorn
kostinn á að velja? Og hvaða að-
ili á að úrskurða um það og
hvenær? Með hvaða rökum?
Engin ákvæði í stjórnarskrá
geta hjálpað til að leysa þær
spurningar sem koma upp í því
sambandi. Snarleg breyting á
stjórnarskrá verður þar með
óumflýjanleg. Eða öllu heldur:
með þessu er verið að breyta
stjórnarskránni fyrirfram, áður
en hún er tekin til gagngerðrar
umræðu. Gera menn sér grein
fyrir því?
Höfundur er námsbrautar-
stjóri sjúkraþjálfunarbrautar við
Tromsö-háskóla í Noregi.
Fyrirfram breyting á stjórnarskrá
11LAUGARDAGUR 24. júlí 2004
Ósamræmi í skoðunum
[Guðlaugur Þórðarson alþingismaður]
hélt því fram að ekki væri mögulegt að
stjórna landinu ef það vofði yfir Alþingi
að forseti lýðveldisins gæti hvenær sem
er synjað lögum undirskriftar og skotið
þeim í þjóðaratkvæðagreiðslu. Þannig
gæti forsetinn slegið sjálfan sig til ridd-
ara – stoppað öll óvinsæl mál af og tor-
veldað þingmeirihlutanum störf sín.
„Þingmenn þurfa oft að taka óvinsælar
ákvarðanir“ var undirtónninn í mála-
tilbúnaði Guðlaugs.
Þessi fullyrðing, komandi af vörum hans,
er í besta falli lygilega hræsnisleg. Boð-
skapur þeirra sem trúa í skammsýni sinni
á umbúðalausa frjálshyggjuna grundvall-
ast einmitt meðal annars af þeirri full-
yrðingu að einstaklingar viti ætíð betur
en stjórnvöld hvað er þeim sjálfum fyrir
bestu. Þarna kveður hins vegar við nýjan
tón. Skyndilega vita einstaklingar ekki
lengur hvað er þeim fyrir bestu heldur
eiga misvitrir stjórnmálamenn að hafa
vitið fyrir hinum vitlausa almúgamanni.
Furðulegt ósamræmi það.
Agnar Freyr Helgason á uf.xf.is
Afríka gleymist
Meðan alheimspressan er upptekin af
ástandinu í Írak og yfirgangi Ísraels-
manna í Palestínu þá er eins og Afríka
gleymist stundum. Þessa stóra heims-
álfa þar sem hvíti maðurinn arðrændi,
myrti og rústaði menningu heillrar
heimsálfu í hundruðir ára fær ekki mikið
rými á síðum blaðanna, helst þó að
Gaddafi ætli að kaupa eitthvert enskt
knattspyrnulið.
Gunnar Örn Heimisson á uvg.vg.
Ekki ástæða til svartsýni
Þegar hið nýeinkavædda íslenska
bankakerfi fór að selja húsbréf erlendis
kom í ljós að útlendingar litu á þau sem
mjög góðan fjárfestingarkost enda bréf-
in verðtryggð og bera háa vexti. Nýja
kerfið á því að minnka greiðslubyrði
kaupenda sé við það miðað að verð
íbúða haldist óbreytt og er það eitt og
sér ánægjuefni. Það á þó eftir að koma í
ljós hvernig markaðurinn tekur hinu nýja
kerfi en sá möguleiki er vissulega fyrir
hendi að verð á húsnæði geti hækkað
verulega. Ef svo fer gæti það bitnað sér-
staklega á þeim sem eru að kaupa sína
fyrstu íbúð. Það er þó engin ástæða til
svartsýni. Miklu heldur er ástæða til þess
að binda vonir við nýtt íbúðalánakerfi en
þær vonir felast aðallega í því að ungu
fólki gangi betur en áður að eignast sitt
fyrsta húsnæði en verið hefur.
Jóhannes Tómas Sigursveinsson á
vg.is/postur
AF NETINU
SKOÐANIR Á visi.is
Við hvetjum lesendur til að senda
okkur línu og leggja orð í belg um efni
Fréttablaðsins eða málefni líðandi
stundar. Greinar og bréf skulu vera
stutt og gagnorð. Ritstjórn áskilur sér
rétt til að stytta aðsent efni. Einnig
áskilur ritstjórn sér rétt til að birta
aðsent efni að meginhluta á vefsíðu
blaðsins, sem er Vísir.is, og vísa þá til
þess með útdrætti í blaðinu sjálfu.
Vinsamlega sendið efni í tölvupósti á
greinar@frettabladid.is. Þar er einnig
svarað fyrirspurnum um lengd greina.
Ef meirihluti Íslend-
inga eru sauðir, þá
er það einhver önnur dýra-
tegund sem mætir í sund-
laugarnar því í heitu pottun-
um verður ekki mikið vart
við skoðanaleysi og fæstir
virðast vera fylgjandi
forystusauðnum. Þar sýður
umræðan og kraumar stans-
laust og margir virðast vera
talsvert reiðir.
,,Búa Íslendingar við lýðræði?Sigursteinn Másson, formaður Vinstrigrænna í Kópavogi, skrifar um lýðræði ogeinræði: „Spurningin hvort Íslendingarbúi í virku lýðræðissamfélagi hefur senni-
lega sjaldan verið áleitnari en nú. En ef
við búum ekki við lýðræði lútum við þá
einræðisfyrirkomulagi? Einkareknir ljós-
vakamiðlar höfðu ekki slitið barnsskónum
á Íslandi og blöð voru í flokksfjötrum
þegar þjóðir Austur Evrópu risu upp gegn
kúgurum sínum. Stöð 2 tók á loft en greip
í tómt þegar þeir Reagan og Gorbatsjof
lentu í Höfða. Hljóðlausir lutu þeir höfði.
Það er ekki Reagan að þakka að komm-
únistastjórnir hrundu eins og spilaborgir
um álfuna eins og fullyrt var margsinnis
við útför Reagans sem einna helst minnti
á útför Stalíns eða Maó á sínum tíma.
Hann hafði ekkert með það að gera. Þetta
hafði að gera með stund og stemningu.
Hugmyndafræðilegt og efnahagslegt
gjaldþrot stefnunnar sem þróaðist frá því
að vera falleg hugmynd um jafnrétti og
bræðralag til þess að verða fasískt stjórn-
vald. Fólkið tók sjálft í taumana“.
Grein í heild – Vísir.is.
NANNA Þ. HAUKSDÓTTIR
LAGASYNJUN OG STJÓRNARSKRÁIN
10-11 Leiðari 23.7.2004 18:41 Page 3