Fréttablaðið - 04.09.2004, Blaðsíða 14

Misskilningur
Ari Edwald, framkvæmdastjóri Samtaka
atvinnulífsins, gerir skrif Styrmis Gunn-
arssonar að umræðuefni í leiðara Frétta-
bréfs samtakanna. „Ritstjóri Morgun-
blaðsins telur,“ skrifar Ari, „að „sérhags-
munasamtök“ á borð við heildarsamtök
íslensks atvinnulífs, eigi hreinlega ekki
að hafa með í ráðum þegar stjórnvöld
marki stefnu út frá heildar-
hagsmunum. Virðist það
sjónarmið hans ríma við
þá yfirlýsingu viðskipta-
ráðherra að markaður-
inn sé fyrir almenning,
en ekki fyrir forstjórana
og fyrirtækin!“. Ari
segir þetta firru:
„Það er
einfaldlega grundvallarmisskilningur hjá
ritstjóranum að stilla hagsmunum at-
vinnulífsins og almennings upp sem
andstæðum með þessum hætti. Miklu
nærtækara er að rifja upp fræg orð
Gunnars Sträng, eins helsta forystu-
manns sænskra jafnaðarmanna og ráð-
herra 1945-1976... Hann lýsti viðhorfi
sósíaldemókrata til atvinnulífsins og
undirstöðu velferðarkerfisins á þann
hátt, að það sem væri gott fyrir fyrirtækin
væri gott fyrir almenning.... det som er
bra för Volvo, er bra för Sverige“.
Til hvers?
Spurningar vakna um það hver sé til-
gangurinn með að friða hús sem þykja
einstök fyrir menningarsöguna ef eig-
endur geta án minnstu fyrirstöðu virt frið-
unina að vettugi. Þessu velta ýmsir fyrir
sér nú þegar allt bendir til þess að Andri
Már Ingólfsson, nýr eigandi Eimskipafé-
lagshússins í miðbænum muni láta taka
niður fagurlega útskornar veggþiljurnar í
hinum gamla afgreiðslusal Eimskips á
annarri hæð hússins. Þær voru friðaðar
samkvæmt ákvörðun húsafriðunar-
nefndar árið 1991. Örfá ár eru liðin síðan
eigendur veitingahússins Apóteksins í
Austurstræti léku sama leik
þegar þeir fjarlægðu friðað-
ar innréttingar í húsinu án
þess að húsafriðunarnefnd
hafi spyrnt við fæti. Spyrja
má hvort ekki sé hætt við
að nefndin tapi tiltrú
með þessu
áframhaldi.
Á vesturlandamærum Kína, landi
sem löngum hefur verið kallað
Innri-Mongólía en Kínverjar kalla
Síndsjang, býr Víkar-þjóðin (Uigh-
ur-), afkomendur þess herskáa
þjóðflokks sem fyrir 8-12 öldum
síðan lagði undir sig mikinn hluta
Asíu og Evrópu og drottnaði yfir
ríkjum sínum af mikilli hörku og
grimmd. Kynbræður þeirra lögðu
undir sig Kína um tíma en seinna
snerist stríðsgæfan gegn þeim og
öldum saman hafa þeir talist
þegnar yfirvalda í Peking. Komm-
únistar tóku þá stefnu strax eftir
sigur sinn í byltingunni að gera
kröfu til allra þeirra landa, sem
einhverntíma höfðu tilheyrt kín-
verska keisaraveldinu, Miðríkinu.
Þannig réðust þeir inn í Tíbet og
lögðu undir sig og hafa síðan leynt
og ljóst unnið að því að flytja Han-
Kínverja þangað, til þess að breyta
samsetningu íbúanna þannig, að
hinir innfæddu verði í vonlausum
minnihluta.
Sömu pólitík hafa Kínverjar
rekið í Innri-Mongólíu, sem um
skamma stund fyrir 1949 taldist
sjálfstætt ríki. Íbúarnir tala tyrk-
neska tungu, alls óskylda máli
herraþjóðarinnar. Yfirgnæfandi
meirihluti þeirra er múslimir, sem
frá fornu fari hafa talist í hópi
frjálslyndustu múslima og taldir
hliðhollir vestrænni menningu. Yf-
irvöld í Peking hafa löngum haft
illan bifur á Víkar-þjóðinni og
sakað leiðtoga hennar um skort á
hollustu, jafnvel um landráð. Einn
af leiðtogum stúdentanna á Torgi
hins himneska friðar var Víkari og
notuðu kínversk yfirvöld sér það
óspart sem yfirvarp til að kæfa í
fæðingunni öll óánægjuöfl í Sínd-
sjang, hvort sem kröfur þeirra
beindust að auknu lýðræði eða
voru af þjóðernislegum toga.
Í síðasta hefti tímaritsins The
Economist er skýrt frá nýrri vend-
ingu yfirvalda í Peking í tilraunum
sínum til að tryggja alger yfirráð
Han-Kínverja yfir þessu land-
svæði. Verið er að byggja járn-
braut og leggja olíuleiðslur til vest-
urhluta landsins, sem hingað til
hefur verið að mestu griðland
Víkaranna. Kínverskir verktakar
njóta gríðarlegra styrkja frá rík-
inu til hvers konar framkvæmda í
landinu. Þeir ráða nær eingöngu
kínverska verkamenn, sem þar
njóta hvers konar fríðinda meðan
hlutskipti innfæddra er að fylgjast
með úr fjarlægð. Engin virðing er
borin fyrir menningu innfæddra
og trúarbrögðum. Heilu borgar-
hverfin eru jöfnuð við jörðu til að
skapa pláss fyrir kínverskar versl-
unarmiðstöðvar og íbúðaháhýsi
fyrir hina aðfluttu verkamenn.
Kína er enn nær lokað land og
fréttir af skornum skammti frá út-
jöðrum ríkisins. Þó er vitað að nær
daglega kemur til árekstra milli
Víkara og herraþjóðarinnar, þótt
ekki komist frásagnir af þeim í
heimspressuna. En meira að segja
þessum eðlilegu viðbrögðum þjóð-
ar, sem sér sjálfa sig í útrýmingar-
hættu, má snúa gegn henni sjálfri.
The Economist skýrir frá því að
eftir 11. September 2001, hafi Pek-
ing-yfirvöldin reynt að beintengja
þjóðernishreyfingu Víkara við al
Kaída, jafnvel gengið svo langt að
lýsa yfir að um 1000 Víkarar hafi
fengið þjálfun í þjálfunarbúðum
Osama bin Ladens. Fyrir þessu er
reyndar sá flugufótur að örfáir
Víkarar börðust með talibönum í
Afganistan, en það gerðu reyndar
líka nokkrir breskir og bandarísk-
ir þegnar. Ekkert annað bendir til
tengsla þjóðernissinna Víkara við
al Kaída. Bandaríkjamenn ákváðu
samt í upphafi að sögn tímaritsins
að taka þennan skáldskap peking-
stjórnarinnar trúanlegan og settu
lítt kunnan hóp víkarskra þjóð-
ernissinna á lista sinn yfir alþjóð-
lega hryðjuverkahópa. Þetta not-
færðu Kínverjar sér til að kalla
alla Víkara hryðjuverkamenn.
The Economist segir að kínversk
yfirvöld skilgreini terrorista í
Síndsjang, sem hvern þann, sem
„hugsar aðskilnaðarhugsanir“.
Með þessu yfirvarpi hafa kín-
versk yfirvöld fangelsað tugi þús-
unda Víkara, og tekið marga af
lífi að sögn Amnesty
International. Yfirvöld í Peking
tilkynntu nýlega að þessum að-
gerðum yrði fram haldið um ófyr-
irsjáanlega framtíð.
Með þessu móti eru hófsamir
þjóðernissinar sem einungis óska
aukinnar sjálfstjórnar, en ekki
endilega sjálfstæðis, hraktir yfir í
herbúðir hinna herskáu öfgahópa
múslima - og með því fá yfirvöld í
Peking nýjar átyllur til fjölda-
morða á Víkurum. Þetta er sú
þróun sem er að gerast um allan
heim. Einræðisstjórnir tilnefna
andstæðinga sína sem hryðju-
verkamenn og þeir komast á lista
Bandaríkjanna um alþjóðlega
hryðjuverkastarfsemi. Um leið
verða þeir réttdræpir og missa öll
mannréttindi, Genfarsáttmál-
anum er vikið til hliðar, öll meðul
eru leyfileg eftir að terrorista-
stimplinum hefur verið klínt á
hópa eða einstaklinga, þar á með-
al pyntingar, morð á konum, börn-
um og gamalmennum, og hverj-
um öðrum óvopnuðum borgurum.
Upp er runnin gósentíð allra
kúgara heimsins. Stríð sem stig-
magnast með hverjum „sigri“,
stríð gegn öllum þeim sem
dirfast að „hugsa aðskilnaðar-
hugsanir“, hugsa öðruvísi en
yfirvöldum þóknast, stríð sem
aldrei endar. ■
Á stæða er til að hafa orð á einkennilegum vinnubrögðumstjórnvalda í tveimur stórmálum að undanförnu. Í fjöl-miðlamálinu var fyrst sett á fót nefnd trúnaðarmanna
ríkisstjórnarinnar sem skilaði skýrslu er unnin var án nokkurs
samráðs við hagsmunaaðila á sviði fjölmiðlunar og þá sem
mesta sérþekkingu höfðu á efninu. Í framhaldinu var, einnig án
samráðs, samið lagafrumvarp sem lagt var fram á Alþingi án
þess að beðið væri eftir viðbrögðum við skýrslunni.
Allir þekkja örlög fjölmiðlamálsins. Vinnubrögðin í málinu
áttu stóran þátt í þeirri andstöðu sem frumvarpið mætti og fór
sem bylgja um allt þjóðfélagið.
Valgerður Sverrisdóttir viðskiptaráðherra kaus að læra ekki af
þessum mistökum. Hún lét nefnd sem hún skipaði til að fjalla um
viðskiptaumhverfið á Íslandi starfa án samráðs við þá aðila sem
mesta þekkingu hafa á málinu og mestra hagsmuna hafa að gæta.
Nú þegar skýrsla þeirrar nefndar liggur fyrir ætlar ráðherrann að
láta semja lagafrumvarp með sama einhliða hættinum og ein-
kenndi störf nefndarinnar. Jafnframt hefur hún gefið afdráttar-
lausar yfirlýsingar um skoðun sína á tillögum skýrsluhöfunda og
telur sig greinilega ekki þurfa að hlusta á nein önnur sjónarmið.
Hafa þó allir málsmetandi menn í íslensku viðskipta- og atvinnulífi
sem sagt hafa sína skoðun á málinu eindregið hvatt ráðherrann og
ríkisstjórnina til að fara ekki of geyst.
Fleyg hafa orðið þau ummæli viðskiptaráðherra að markaðurinn
sé fyrir almenning en ekki fyrir forstjórana og fyrirtækin. Sætir
furðu að ráðherrann skuli grípa til svo ódýrs lýðskrums í opinberri
umræðu um mikilsvert málefni. Og eftir höfðinu dansa limirnir
eins og sannast á því að málsvarar ríkisstjórnarinnar í fjölmiðlum
verja vinnubrögðin með þeim orðum að „sérhagsmunasamtök“ eigi
ekkert erindi að stefnumótun stjórnvalda í mikilsverðum málum er
varði almannahagsmuni.
Hugsunarháttur af þessu tagi felur í sér grundvallarmisskilning
eins og Ari Edwald, framkvæmdastjóri Samtaka atvinnulífsins,
bendir réttilega á í fréttabréfi samtakanna: „Er það allt í einu orð-
inn viðurkenndur skilningur á þjóðfélagsgerð Vesturlanda, að
þegar menn vinni að heildarhagsmunum, þá séu fyrirtækin og for-
stjórarnir óvinurinn?“
Samráð og málamiðlanir hafa verið meginstefið í stjórnmálum lýð-
ræðisríkja Vesturlanda áratugum saman. Enginn dregur í efa að á
endanum eru það síðan réttkjörnir fulltrúar þjóðarinnar allrar sem
taka ákvarðanir um löggjafarmálefni. En forsenda fyrir því að þeir
komist að skynsamlegri niðurstöðu er að leitað sé upplýsinga og skoð-
ana meðal þeirra sem til þekkja og hagsmuna hafa að gæta. Það væri
mikill skaði fyrir íslenskt samfélag ef samráðsstjórnmál víkja fyrir
valdboðsstjórnmálum eins og við höfum illu heilli orðið vitni að í fjöl-
miðlamálinu og aðdraganda nýrrar löggjafar um viðskiptalífið. ■
4. september 2004 LAUGARDAGUR
SJÓNARMIÐ
GUÐMUNDUR MAGNÚSSON
Það er mikill skaði ef valdboð á að koma
í stað samráðs og málamiðlana.
Gagnrýnisverð
vinnubrögð
ORÐRÉTT
En hvort er skemmtilegra?
Það mætti segja mér að titrarar
hér á landi væru jafnútbreiddir
og Morgunblaðið.
Ásgeir Davíðsson kaupmaður
DV 3. september
Það er alltaf von
Það er ekki verið að höfða mál
vegna þess að þeir viti að við höf-
um gert eitthvað rangt. Ekki af
því að þá gruni að við höfum gert
eitthvað rangt. Þarna er verið að
höfða mál af því að þeir vona að
við höfum gert eitthvað rangt.
Kári Stefánsson um málshöfðun á
hendur DeCode.
Fréttablaðið 3. septembe
Óvænt sjónarhorn
Ég er sannfærður um að stefna
Sjálfstæðisflokksins og ekki síst
unglingaliðahreyfingarinnar hafi
átt ríkan þátt í því að færa ís-
lenskt þjóðfélag í átt til aukins
frelsis og hagsældar.
Hafsteinn Þór Hauksson, formaður
Sambands ungra sjálfstæðismanna.
Trúin flytur fjöll og bíla
Tölvan í bílnum tilkynnti á
Hvolsvelli að nú væri bíllinn
orðinn eldsneytislaus. Það má
því segja, að við höfum farið síð-
asta spölinn á bæninni.
Stefán Ásgrímsson hjá FÍB
Fréttablaðið 3. september
Gott, en ekki nóg
Ég sá að menntamálaráðherra
var að vísu í bolnum, pilsinu og
með svuntu og belti en skott-
húfuna vantaði og þá vantar
mikið.
Ragnhildur H. Ingólfsdóttir hús-
freyja.
DV 3. september
Bíddu nú aðeins...
Kerry myndi láta stjórnvöld í
París ákveða hvort verja þyrfti
Bandaríkin. Ég vil að Bush taki
þá ákvörðun.
Zell Miller öldungardeildarþingmaður
á flokksþingi repúblikana í New York.
Morgunblaðið 3. september.
FRÁ DEGI TIL DAGS
Fleyg hafa orðið þau ummæli viðskiptaráðherra
að markaðurinn sé fyrir almenning en ekki fyrir for-
stjórana og fyrirtækin. Sætir furðu að ráðherrann skuli grípa til
svo ódýrs lýðskrums í opinberri umræðu um mikilsvert málefni.
,,
MARKAÐUR
Listasmiðjan Keramik
og Glergallerý GARÐI
OPIÐ Í DAG FRÁ 12-18
Handverk, grænmetisbíllinn, antík og
gamlir munir, spákonur og tattoo.
Kynningar á föndurvörum, keramikmál-
un og glerbræðslu, fatnaði frá Frientex.
15% afsláttur af keramik og gleri
VERIÐ VELKOMIN
Í GARÐINN
ÚTGÁFUFÉLAG: Frétt ehf. RITSTJÓRI: Gunnar Smári Egilsson FRÉTTARITSTJÓRAR: Sigurjón M. Egilsson og Sigmundur Ernir Rúnarsson AÐSTOÐARRITSTJÓRI: Jón Kaldal FULLTRÚI
RITSTJÓRA: Guðmundur Magnússon RITSTJÓRNARFULLTRÚI: Steinunn Stefánsdóttir AUGLÝSINGASTJÓRI: Þórmundur Bergsson RITSTJÓRN, AUGLÝSINGAR OG DREIFING:
Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík AÐALSÍMI: 550 5000 SÍMBRÉF Á FRÉTTADEILD: 550 5006 NETFÖNG: ritstjorn@frettabladid.is og auglysingar@frettabladid.is VEFFANG: visir.is
SETNING OG UMBROT: Frétt ehf. PRENTVINNSLA: Ísafoldarprentsmiðja ehf. Fréttablaðinu er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu, Suðurnesjum og Akureyri. Einnig er hægt
að fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. ISSN 1670-3871
Kína er enn nær
lokað land og fréttir
af skornum skammti frá út-
jöðrum ríkisins. Þó er vitað
að nær daglega kemur til
árekstra milli Víkara og
herraþjóðarinnar, þótt ekki
komist frásagnir af þeim í
heimspressuna.
,,
Í DAG
ÞJÓÐERNISÁTÖKIN
Í KÍNA
ÓLAFUR
HANNIBALSSON
Að búa til hryðjuverkamenn
gm@frettabladid.is