Fréttablaðið - 04.09.2004, Blaðsíða 44

McCall sagður leiðinlegur
Alexander McCall Smith nýtur vinsælda víða um heim fyrir bækur sínar um kvenspæjarann
Precious Ramotswe, en bók um hana, Kvenspæjarastofa númer 1, er nýkomin út hér á landi og
hefur selst ágætlega. McCall Smith hefur sent frá sér nýja bók um Precious, In the Company of
Cheerful Ladies. Í dómi í Sunday Times furðar gagnrýnandinn, Peter Parker, sig á vinsældum
bókanna sem hann segir vera hægar og fremur leiðinlegar þótt margt sé þar vissulega þokkalega
gert. Í dómnum um hina nýju bók kemur fram að gagnrýnandinn hafi ekki smekk fyrir henni og vill
meira spennandi lesningu.
BÓKASKÁPURINN
32 4. september 2004 LAUGARDAGUR
Geðbilun í ættinni
Geðbilun í ættinni eftir William
Styron. Hér er að finna safn smá-
sagna eftir einn þekktasta höfund
Bandaríkjanna á sínum tíma. Í sög-
unum blandast kímni og tregi á sér-
lega heillandi hátt. Gyrðir Elíasson
þýðir og eins og allir eiga að vita eru
það sérstök meðmæli með bók taki
hann að sér að þýða hana. Áður
hefur Gyrðir þýtt Ég heiti Aram eftir
sama höfund.
AÐALLISTINN - ALLAR BÆKUR
RÖDDIN - KILJA
Arnaldur Indriðason
DA VINCI LYKILLINN
Dan Brown
DÖNSK-ÍSLENSK/ÍSL.-DÖNSK
Orðabókaútgáfan
VERKEFNI FYRIR GLUGGAUMHVERFI
Námsbók
KALDALJÓS - KILJA
Vigdís Grímsdóttir
DÖNSK ÍSLENSK SKÓLAORÐAB.
Mál og menning
EXCEL 2002
Offset fjölritun
ENSK-ÍSLENSK/ÍSLENSK-ENSK
Orðabókaútgáfan
KÁRAHNJÚKAR - MEÐ OG Á MÓTI
Ómar Ragnarsson
ÍSLENDINGAR
Sigurgeir Sigurjónss. og Unnur Jökulsd.
SKÁLDVERK - INNBUNDNAR BÆKUR
RÖDDIN
Arnaldur Indriðason
DA VINCI LYKILLINN
Dan Brown
KALDALJÓS
Vigdís Grímsdóttir
ÚLFURINN RAUÐI
Liza Marklund
GRAFARÞÖGN
Arnaldur Indriðason
KORKUSAGA
Vilborg Davíðsdóttir
LOVESTAR
Andri Snær Magnason
KVENSPÆJARASTOFA NÚMER 1
Alecander McCall-Smith
HJARTASTAÐUR
Steinunn Sigurðardóttir
ÍSLANDSKLUKKAN
Halldór Laxness
KILLIANSFÓLKIÐ
Einar Kárason
SJÁLFSTÆTT FÓLK
Halldór Laxness
DAUÐARÓSIR
Arnaldur Indriðason
ÞETTA ER ALLT AÐ KOMA
Hallgrímur Helgason
MÝRIN
Arnaldur Indriðason
HÍBÝLI VINDANNA
Böðvar Guðmundsson
EDDUKVÆÐI
Mál og menning
FÁTÆKT FÓLK
Tryggvi Emilsson
ÝMISLEGT UM RISAFURUR OG TÍMANN
Jón Kalman Stefánsson
ANDSÆLIS Á AUÐNUHJÓLI
Listinn er gerður út frá sölu dagana
25. 08. - 31.08. 2004 í Bókabúðum Máls og
menningar, Eymundsson og Pennanum
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
EYMUNDSSON
MÁL OG MENNING
PENNINN
[ METSÖLULISTI ]
Jóhann Sigurjónsson ákvað
rúmlega tvítugur að helga sig
skáldskap. Hann hætti námi í
dýralækningum við Landbúnað-
arháskólann í Kaupmannahöfn
við litla hrifningu Sigurjóns
föður síns, stórbónda að Laxa-
mýri í Suður-Þingeyjarsýslu
sem þótti lítið til ritiðju sonar-
ins koma. Jóhann var hinsvegar
viss í sinni sök og er einn af
fyrstu höfundum íslenskra bók-
mennta sem gera ritstörf að at-
vinnu.
Jón Viðar Jónsson hefur
skráð sögu Jóhanns sem án efa
er frægasta leikritaskáld Ís-
lendinga. Verk hans hafa verið
sýnd beggja vegna Atlantsála
og notið virðingar og vinsælda.
„Ferill Jóhanns var á margan
hátt mjög sérkennilegur,“ segir
Jón Viðar. „Hann er auðvitað
alinn upp í leikhúslausu landi og
þekkir lítið til alvöruleikhúss
þegar hann kemur til Kaup-
mannahafnar 19 ára að aldri.
Með Fjalla-Eyvindi slær hann í
gegn og verður frægur um öll
Norðurlönd.“
Jón Viðar velkist ekki í vafa
um sess Jóhanns í bókmennta-
sögunni. „Hann er eitt af höfuð-
skáldunum. Hann lyftir ís-
lenskri leikritun nánast upp á
heimsbókmenntalegt plan með
Fjalla-Eyvindi. Og sem ljóð-
skáld er hann eitt af stóru nöfn-
unum, það má kannski segja að
hann sé síðasti stóri róman-
tíkerinn og fyrsti módernist-
inn.“
Uppfinningar og hafnargerð
Jóhann Sigurjónsson átti sér
stóra drauma og stefndi hátt.
Ekki bara í skáldskap heldur í
lífinu yfirleitt. Athuganir Jóns
Viðars leiddu í ljós aðrar hliðar
skáldsins. „Jóhann vissi að hann
gæti ekki lifað af því að vera
skáld. Þótt hann hefði góðar
tekjur á stundum var tilveran
óviss og þar sem hann vildi lifa
góðu lífi hafði hann ýmislegt
annað á prjónunum. Hann
fékkst t.d. við uppfinningar og
fékk einkaleyfi á klemmum til
að halda höttum á höfðum fínu
kvennanna og lokum til að verja
bjórkrúsir fyrir ryki. Klemm-
urnar fóru aldrei í framleiðslu
en þónokkuð var búið til af ryk-
lokunum sem reyndar ryðguðu
illilega með tímanum.“
Í ofanálag hafði Jóhann há-
leitar hugmyndir um gerð síld-
arhafnar í Höfðavatni í Skaga-
firði. Hafði hann fengið danska
fjárfesta og verkfræðinga í lið
með sér og eitt stærsta
verktakafyrirtæki Danmerkur
virðist hafa verið komið á kaf í
málið. Tæknilega voru þetta
raunhæf áform og verkefnið
var komið vel á veg þegar Jó-
hann dó 1919. Um svipað leyti
varð aflabrestur og að auki
féllu fleiri frá sem tengdust
málinu. Var álfunum í Þórðar-
höfða kennt um en þeir voru
sagðir mótfallnir hafnargerð-
inni.
Sögulegt einkalíf
Jón Viðar segir einkalíf
Jóhanns hafa verið býsna sögu-
legt á köflum. „Í mörg ár átti
hann í leynilegu ástarsambandi
við gifta konu, Ingeborg, sem
varð svo kona hans skömmu
eftir að fyrri maður hennar lést.
Hún var stóra ástin í lífi hans.
Áður hafði Jóhann eignast dótt-
urina Grímu en erfiðleikar í
samskiptum hennar og Inge-
borg gerðu að verkum að sam-
bandið milli föður og dóttur var
stopult. Um Grímu vildi enginn
vita á Íslandi og hér var ekki
talað um hana.“
Að sama skapi var lítið talað
um hneigðir Jóhanns til víns en
hann fór illa með sig á drykkju.
„Þá eru traustar heimildir fyrir
því að hann hafi veikst af sýfil-
is og þó að hann hafi komist að
mestu yfir sjúkdóminn er talið
að hann hafi átt sinn þátt í
dauða skáldsins. Vitneskja um
allt þetta skiptir okkur máli því
að Jóhann sótti sem skáld í til-
finningar sínar og einkalíf.“
Talsvert til af heimildum
Jón Viðar vann að bókinni í
nokkur ár samhliða öðrum
störfum. Tveggja ára starfslaun
frá Launasjóði rithöfunda gerðu
honum svo kleift að helga sig
verkefninu. „Það er til gletti-
lega mikið af heimildum um
Jóhann en þær eru brotakennd-
ar og oft á tíðum var tafsamt að
komast yfir þær. Ég fann ýmis-
legt sem ekki hefur áður verið
notað t.d. handrit Ingeborgar að
æviminningum hennar, sem
komu fyrst út á dönsku 1932, en
margt sem hún skrifaði þótti
ekki prenthæft og var því rit-
skoðað út úr bókinni á sínum
tíma. Þá styðst ég við frásagnir
Líneyjar Jóhannesdóttur, bróð-
urdóttur Jóhanns, en hún vissi
margt sem var viðkvæmt í nán-
ustu fjölskyldu hans og menn
vildu síður tala um. Þá skoðaði
ég einkabréf, bæði í söfnum og
einkaeigu, margt sem aldrei
hefur áður komið fram. Sumt af
því verður raunar prentað sem
viðauki með bókinni, bréf hans
til Ingeborg og eins nánasta
vinar hans, Guðmundar Bene-
diktssonar.“
Jón Viðar segir að bókin sé
ekki hefðbundin ævisaga.
„Þetta er tilraun til að draga
upp heildarmynd af skáldinu og
rannsókn á ákveðnum megin-
þemum í lífi og skáldskap
Jóhanns.“
Nafn bókarinnar, Kaktus-
blómið og nóttin, vísar í mynd-
mál það sem gengur eins og
rauður þráður í gegnum mikið
af ljóðlist Jóhanns. Hún kemur
út hjá bókaforlaginu Hólum á
Akureyri og er væntanleg eftir
nokkrar vikur.
bjorn@frettabladid.is
[ BÓK VIKUNNAR ]
Enska skáldkonan Mary Renault fæddist á þessum degi árið 1905. Átta ára ákvað hún
að verða rithöfundur og var afkastamikil um ævina. Mörg verka hennar eru sögulegar
skáldsögur og þríleikurinn um Alexander mikla þeirra þekktast. Reunault eyddi efri ár-
unum í Suður-Afríku og lést þar 1983.
Nýr metsöluhöfundur?
Ævintýrabækur njóta mikilla vinsælda nú um stundir. Menn í breska bókabransanum fullyrða að
prestsdóttir frá Nottingham verði senn vellauðug vegna kvikmyndunar á bók sem kemur út í
Bandaríkjunum nú eftir helgi. Bókin heitir Jonathan Strange and Mr. Norrell, er 800 síður og segir
frá töframönnum sem aðstoða hertogann af Wellington við að vinna orrustuna um Waterloo.
Höfundurinn, Susanna Clarke, var tíu ár að skrifa bókina og vinnur nú að annarri bók sinni. Bók-
inni er spáð mikilli velgengni og í Hollywood berjast menn um kvikmyndaréttinn.
Ég er ráðrík.
Ég eigna mér menn.
Og ég er vandlát. Vel mér aðeins þá
til eignar sem eru myndrænir í hugs-
un og dálítið trylltir.
Vigdís Grímsdóttir.
Kaktusblómið og nóttin
Jón Viðar Jónsson hefur skráð ævisögu Jóhanns Sigurjónssonar skálds
JÓHANN OG JÓN Jón Viðar Jónsson stendur hér við höfuðmynd af Jóhanni Sigurjónssyni, eftir Gerði Helgadóttur, í Kristalssal
Þjóðleikhússins.
Hann er eitt af
höfuðskáldunum.
Hann lyftir íslenskri leik-
ritun nánast upp á heims-
bókmenntalegt plan með
Fjalla-Eyvindi.
,,
FR
ÉT
TA
B
LA
Ð
IÐ
/E
.Ó
L.