Fréttablaðið - 18.09.2004, Blaðsíða 19

Í síðustu viku skilaði nefnd um
réttarstöðu samkynhneigðs fólks
niðurstöðum sínum í vandaðri
skýrslu. Nefndin fór yfir íslensk
lög og reglur á þeim sviðum þar
sem samkynhneigðir njóta ekki
sömu réttarstöðu og gagnkyn-
hneigðir og kannaði framkvæmd
laga sem miða að því að vinna
gegn mismunun gegn samkyn-
hneigðum. Þrátt fyrir vandaða
vinnu veldur niðurstaða nefndar-
innar varðandi kirkjulega vígslu
samkynhneigðra miklum von-
brigðum en ljóst er að það mál er
mjög mikilvægt í baráttunni fyrir
jafnri stöðu samkynhneigðra og
gagnkynhneigðra.
Í dag gilda lög nr. 87/1996 um
staðfesta samvist um lögformlega
sambúð samkynhneigðra. Sam-
kvæmt þeim geta einungis sýslu-
menn og löglærðir fulltrúar
þeirra staðfest samvist samkyn-
hneigðra para. Þetta útilokar að
samkynhneigðir geti fengið
kirkjulega athöfn samkvæmt 17.
gr. hjúskaparlaga nr. 31/1993 en
sú grein heimilar prestum og for-
stöðumönnum annarra skráðra
trúfélaga hér á landi að annast
kirkjulega hjónavígslu. Það sama
gildir um sáttaumleitanir í tengsl-
um við skilnað. Samkvæmt lögum
um staðfesta samvist geta aðeins
sýslumaður eða dómari leitað
sátta á milli einstaklinga í stað-
festri samvist en ekki prestar eða
forstöðumenn trúfélaga.
Þetta þýðir að þótt íslenska
þjóðkirkjan eða önnur trúfélög
ákvæðu að fara að gefa saman
einstaklinga af sama kyni myndi
sú athöfn ekki hafa neitt lagalegt
gildi sökum hindrana í lögum um
staðfesta samvist. Það sama er
uppi á teningnum ef þjóðkirkjan
eða önnur trúfélög hefðu afskipti
af einstaklingum í staðfestri sam-
vist eins og með sáttaumleitunum
við skilnað. Alþingi þarf í báðum
tilfellum að breyta lögunum um
staðfesta samvist til að samkyn-
hneigðir geti fengið kirkjulega
vígslu eða verið lögformlega
undir armi kirkjunnar þegar
erfiðleikar koma upp í samband-
inu. Það veldur því miklum von-
brigðum að nefndin afgreiddi
málið með því að skora á þjóð-
kirkjuna að breyta afstöðu sinni
til staðfestrar samvistar samkyn-
hneigðra en leit algjörlega fram-
hjá því að slíkt hefði ekkert laga-
legt gildi. Í rökstuðningi kemur
fram að nefndin telji að kirkjan
þurfi að breyta afstöðu sinni til
þessara mála til að hægt verði að
breyta íslenskum lögum á þann
hátt að prestar geti einnig stað-
fest samvist.
Það verður að gera alvarlegar
athugasemdir við þessa af-
greiðslu nefndarinnar. Það liggur
fyrir að íslenska þjóðkirkjan
hefur til þessa ekki tekið það í mál
að heimila kirkjulega vígslu sam-
kynhneigðra. Það liggur einnig
fyrir að þjóðkirkjan hefur verið
að velta þessu máli fyrir sér síðan
1994 án niðurstöðu. Sendi biskup
Íslands nefndinni meðal annars
bréf á þessu ári þar sem kom
fram að íslenska þjóðkirkjan væri
ekki tilbúin að vígja samkyn-
hneigð pör sem hjón og ekki væri
hægt að svara því hvort og
hvenær það yrði gert. Það er því
ljóst að þessi afgreiðsla nefndar-
innar er einungis ávísun á óbreytt
ástand.
Verði farið að tillögum nefndar-
innar lítur út fyrir að þjóðkirkjan
hafi ekki aðeins vald til að standa í
vegi fyrir kirkjulegum vígslum á
eigin vegum heldur einnig til að
hindra að slíkar vígslur fari fram
innan annarra trúfélaga. Í 63. gr.
stjórnarskrár íslenska lýðveldis-
ins kemur fram að allir hafi rétt til
að stofna trúfélög og iðka trú sína
í samræmi við sannfæringu hvers
og eins. Það gengur einfaldlega
ekki upp að afstaða og sannfæring
íslensku þjóðkirkjunnar hafi úr-
slitaáhrif á lög sem gilda um öll
trúfélög á landinu og hafi áhrif á
iðkun trúar innan þeirra.
Íslenska þjóðkirkjan hefur
ekki lagasetningarvald. Það hefur
Alþingi. Því liggur endanleg
ábyrgð á núverandi ástandi þar.
Fyrst nefndin vildi raunverulegar
breytingar hefði verið mun rök-
réttara fyrir hana að skora á Al-
þingi að breyta lögum um stað-
festa samvist á þann hátt að prest-
um og forstöðumönnum skráðra
trúfélaga hér á landi yrði heimilt
að framkvæma staðfesta samvist.
Ef Alþingi breytir lögum um
staðfesta samvist yrði öðrum trú-
félögum veitt heimild til að fram-
kvæma slíkar vígslur. Það er
ástæða til að binda vonir við að
Fríkirkjan og umburðarlyndari
trúarbrögð hafi aðra afstöðu til
kirkjulegrar vígslu samkyn-
hneigðra en þjóðkirkjan. Með
slíkri lagabreytingu opnaðist
einnig fyrir þann möguleika að
samkynhneigðir stofnuðu sitt
eigið kristilega trúfélag.
Slík lagabreyting myndi jafn-
framt verða til þess að íslenska
þjóðkirkjan yrði að taka á þessu
máli af alvöru. Hún gæti tekið upp
á því að banna prestum sínum að
framkvæma slíkar athafnir en
frjálslyndum prestum væri veitt
mikilvægt vopn í baráttunni fyrir
meira umburðarlyndi og jafnrétti
innan kirkjunnar.
Með því að standa í vegi fyrir
því að samkynhneigðir fái kirkju-
lega vígslu eru Alþingi og ís-
lenska þjóðkirkjan að setja sam-
kynhneigða skör lægra í þjóð-
félaginu og ýta undir þá fordóma
að samkynhneigð sé á einhvern
hátt óeðlileg.
Það verður einnig að teljast
óþolandi að ríkisstofnun eins og
kirkjan mismuni fólki og ali á for-
dómum með þessum hætti. Það er
því staðföst trú undirritaðs að ef
Alþingi breyti ekki lögunum um
staðfesta samvist hljóti öll rök um
kosti ríkisrekinnar kirkju að vera
fallin. ■
19LAUGARDAGUR 18. september 2004
Með því að standa í
vegi fyrir því að
samkynhneigðir fái kirkju-
lega vígslu eru Alþingi og ís-
lenska þjóðkirkjan að setja
samkynhneigða skör lægra í
þjóðfélaginu og ýta undir þá
fordóma að samkynhneigð
sé á einhvern hátt óeðlileg.
Kristileg kúgun samkynhneigðra
ANDRI ÓTTARSSON
LÖGMAÐUR
UMRÆÐAN
KIRKJAN OG
SAMKYNHNEIGÐ
,,
BRÉF TIL BLAÐSINS
5 arma ljósakróna – Patricia
Nú: 14.830,-
Áður: 29.870,-
5 arma ljósakróna – Linda
9.940,-
5 arma ljósakróna – Sara
7.890,-
úrval ljósakróna á
frábæru verði
LJÓSIN Í BÆNUM, Suðurveri / RAFBÚÐIN ÁLFASKEIÐI, Hafnarfirði / BYMOS, Mosfellsbæ / RAFBÚÐ RÓ, Keflavík / BLÓMSTURVELLIR, Hellissandi / ÞRISTUR,
Ísafirði / KAUPF.HVAMMSTANGA / KH. BLÖNDUÓSI / RAFSJÁ, Sauðárkrók / RAFLAMPAR, Akureyri / ÖRYGGI, Húsavík / SVEINN GUÐMUNDSSON, Egilsstöðum
RAFALDA, Neskaupstað / HS RAF, Eskifirði / KLÖRUBÚÐ, Djúpavogi / LÓNIÐ, Höfn / KLAKKUR, Vík / GEISLI, Vestmannaeyjum
opið laugardaga: 11 - 16
Lenging skólaársins
mistök?
Pétur Ari Markússon skrifar:
Í ljósi ummæla kennara undanfarna
daga má skilja að ein grunnástæða óá-
nægju þeirra sé vegna þess að a) þeir
hafi nú fleiri og flóknari verkefni í
kennslu án þess að hafa ásættanlega að-
stöðu né kaup og b) lengri vinnutíma og
vinnuár, án samsvarandi aukningu í
launum. Sýnist mér að þessi kergja í
kennurum hafi magnast upp á tiltölu-
lega skömmum tíma eftir að skóladagur-
inn og skólaárið var lengt, enda hafa
sveitarfélögin ekki það fjármagn til að
koma til móts við þessar skipulagsbreyt-
ingar. Annars vil ég biðja fjölmiðla að
sýna okkur tölur og krónur um kröfur
kennara og afstöðu viðsemjanda þeirra í
stað að fá einungis ummæli deiluaðila.
Hvað er verið að rífast um í krónum og
tölum? Hver eru grunnlaunin, hvar á
launahækkunin að koma, hvernig vilja
kennarar endurskilgreina störf sín og á
hvaða töxtum?
Ég leyfi mér að fullyrða, án neinna hald-
bærra gagna nema mína eigin tilfinn-
ingu, að stór hluti foreldra grunnskóla-
barna hefur ekki séð ennþá hverju þessi
lenging á skóladvöl þeirra hefur skilað,
t.a.m. í aukinni kennslu og námsárangri.
Allir vita að þessi tími er nýttur í vett-
vangsferðir og leiki, m.ö.o. að þessi tími
hefur takmarkað gildi annað en að börn-
in eru í pössun. Ef til vill er þessi tími
nýttur betur á gagnfræðastiginu í ljósi
breytinga sem þar standa til í kennslu
námsefnis sem áður tilheyrði framhalds-
skólum, en í yngri bekkjum hefur þetta
engan raunverulegan tilgang. Því er kald-
hæðnisleg staðreynd að kennarar kvarta
svo yfir þessum aukatíma sem þeir virð-
ast vinna, að eigin sögn, á næstum því
sömu heildarlaunum og áður. Af hverju
taka sveitarfélögin sig ekki til og aftur-
kalla þessa lengingu skólaársins og
skóladagsins? Það er augljóst að þetta
var ótímabært ákvörðun, sem engu hef-
ur skilað nema kennaraverkfalli!
Við hvetjum lesendur til að senda
okkur línu og leggja orð í belg um efni
Fréttablaðsins eða málefni líðandi
stundar. Greinar og bréf skulu vera
stutt og gagnorð. Ritstjórn áskilur sér
rétt til að stytta aðsent efni. Einnig
áskilur ritstjórn sér rétt til að birta
aðsent efni að meginhluta á vefsíðu
blaðsins, sem er Vísir.is, og vísa þá til
þess með útdrætti í blaðinu sjálfu.
Vinsamlega sendið efni í tölvupósti á
greinar@frettabladid.is. Þar er einnig
svarað fyrirspurnum um lengd greina.