Fréttablaðið - 18.09.2004, Blaðsíða 42

Leikkonan María Ellingsen sýnir
stöðugt á sér nýjar hliðar. Við höf-
um séð hana í íslenskum og
bandarískum kvikmyndum, á
leiksviði, í blaðamennsku og við
þáttagerð í ljósvakamiðlum. Og
enn sýnir María nýja hlið þegar
hún sest í leikstjórastólinn og
stýrir uppfærslu á Úlfhamssögu,
einni magnaðri fornaldarsögu
sem aðeins hefur varðveist í rím-
um frá 14. öld. Sýning er færð upp
í Hafnarfjarðarleikhúsinu en
undirbúningur hefur staðið í hátt
á þriðja ár. Það var svo í vor sem
María hélt leiksmiðju í tvær vik-
ur, þar sem hún valdi leikara sem
henni fannst tilvaldir til þess að
vinna eftir aðferðum frumskap-
andi leikhúss.
„Þekktasti hópurinn sem vinn-
ur eftir þessari aðferð er Theater
Complicité,“ segir María. „Út-
gangspunkturinn er ekki leikrit
sem hefur verið skrifað, heldur
getur verið hvað sem er, til dæm-
is borð, mynd, eða ljóð. Þaðan er
síðan hugmyndin látin kvikna og
hópurinn spinnur sig áfram þar til
til verður heil sýning.
Okkar byrjunarreitur var Úlf-
hamsrímur. Hugsanlega hefur
þetta upphaflega verið saga en
hefur aðeins varðveist sem rímur,
þannig að útgangspunkturinn
okkar var ekki bók, eða leikgerð,
eða leikrit, heldur sungið sögu-
ljóð. Það er mjög vel samið og
virðist sem einn höfundur hafi
samið það, vegna þess að það er
mjög úthugsað. Á yfirborðinu er
sagan í ljóðinu skemmtun og
ævintýri, en undir niðri er dýpt og
innsæi. Við höfðum því heilmik-
inn grunn til þess að standa á með
þessa sögu.“
Hef treyst mikið á tilfinninguna
Sagan kom upp í hendur Maríu
eftir að hún rakst á umfjöllun um
hana eftir að Aðalheiður Guð-
mundsdóttir skrifaði um hana
doktorsritgerð, eftir margra ára
rannsóknir. „Þannig opnaði hún
söguna, setti rímuna yfir á nú-
tímamál, gerði hana aðgengilega,
auk þess að greina hana og túlka.
Mér fannst þetta strax vera
leiksýning. Ég fann mjög fljótt
fyrir taktinum, söngnum og dans-
inum í henni. Sjálf er ég Færey-
ingur og kannski var það þess
vegna sem ég tengdi söguna strax
við þá hefð að hópur segir sögu í
gegnum dans.
Ég var stödd í Færeyjum á
þessum tíma þar sem ég fór á tón-
leika hjá ungri stúlku sem var
berfætt að syngja trúarljóð. Söng-
urinn var svo tær að ég var sann-
færð um að þetta væri sú rödd
sem ég vildi hafa í sýningunni.
Stúlkan hét Eivör Pálsdóttir og ég
dreif í að hringja í hana. Hún var
þá stödd á flugvellinum á leið til
Íslands og sagðist bara koma í
kaffi til mín seinni part dagsins –
sem hún og gerði.
Það má segja að ég hafi treyst
mjög mikið á tilfinninguna fyrir
þessu verkefni. Næst rakst ég á
dansblað frá Finnlandi. Á einni
síðunni var mynd af fólki í sokka-
buxum og táskóm en á næstu opnu
var mynd af manni sem var að
hlaupa nakinn úti í skógi. Ég
komst að því að þetta var Reijo
Kela tilraunadansari sem kallar
sig stundum umhverfisdansara,
vegna þess að hann kýs oft að
vinna út frá rýminu sem þá er
jafnvel utandyra. Ég hringdi í
hann og spurði hvort hann væri
nokkuð geðveikur eða alkóhólisti.
Hann hló og sagði svo ekki vera.
Þá spurði ég hvort hann væri til í
að slást í hópinn sem væri að
undirbúa Úlfhamssögu. Ég vissi
ekki þá að hann er ríkislistamað-
ur, á launum við að dansa alla ævi.
Hann er þjóðargersemi. Ég er
ekkert viss um að ég hefði þorað
að hringja í hann, hefði ég vitað
það. En hann var til. Til þess síðan
að fá myndræna þáttinn hringdi
ég í Snorra Frey Hilmarsson leik-
myndahönnuð.
Næsta skref var að fjármagna
fyrirtækið. Á meðan byrjuðum
við fjögur að hittast á vinnufund-
um, þar sem hvert okkar kom með
sína nálgun. Snorri sat með teikni-
blokkina, Reijo fór að hreyfa sig,
Eivör að heyra tóna og ég að sjá
fyrir mér senur. Ég vildi að við
skrifuðum verkið í hring, en ekki
þannig að ég skrifaði og hin
myndskreyttu. Hins vegar tók
mun lengri tíma að fjármagna
sýninguna en ég hélt. Það tók tvö
og hálft ár. Í millitíðinni eignaðist
ég barn, Eivör varð fræg og
Snorri var gleyptur af Latabæ.
Samt var hringurinn smám saman
að stæka. Gréta María Bergsdótt-
ir dramatúrg hefur unnið með
mér að uppbyggingu verksins og
síðastliðið vor kom Andri Snær
Magnason inn í samstarfið til þess
að skrifa sjálft sviðsverkið út frá
hugmyndum okkar. Þá kom leik-
hópurinn inn til að byrja að vinna
tungumál og andrúmsloft sýning-
arinnar. Reijo lét þau hreyfa sig
inni og úti, Eivör lét þau spinna
tónlist og síðan notaði ég þær að-
ferðir sem ég lærði í New York til
þess að vinna út frá.“
Kvenímyndin fór í taugarnar á
mér
María lærði leiklist við Ex-
perimental Theatre Wing í New
York-háskóla. „Sú tegund af leik-
húsvinnu sem ég er að vinna með
í Úlfhamssögu er af því tagi sem
við lærðum mest um í þessu fjög-
urra ára námi,“ segir María. Það
má því segja að hún sé loksins
komin á þann stað sem hún ætlaði
sér þegar hún hóf námið. Í milli-
tíðinni hefur hún þó ekki setið
auðum höndum.
Eftir námsárin fjögur kom
María heim til Íslands og starfaði
í Þjóðleikhúsinu í tvö ár, þar til
því var lokað vegna viðgerða. Þá
rétt brá hún sér af bæ, fór til New
York til þess að vinna sem aðstoð-
arleikstjóri og fara í nokkrar
prufur en endaði í Kaliforníu í
fjögur ár þar sem hún lék í ýms-
um kvikmyndum og þáttaröðinni
Santa Barbara. En það var síður
en svo að María missti fótanna við
að vera komin í glysborgina
Hollywood, heldur hélt hún sinni
íslensku jarðfestu og bjó í litlum
kofa úti í skógi á hestabúgarði.
„Mér gekk mjög vel og umboðs-
menn mínir voru mjög fúlir þegar
ég fór heim til Íslands. Ég fór ekki
svo í prufu að ég fengi ekki ein-
hver viðbrögð,“ segir María en
hún ákvað samt að koma heim.
„Það var ákaflega gaman að
fara í gegnum þetta en það háði
mér hvað ég er djúpþenkjandi, al-
vörugefin og pólitísk. Kven-
ímyndin í bíómyndum fór í taug-
arnar á mér og ég var fljótlega
orðin upptekin af alls konar mál-
efnum sem eiga ekki upp á pall-
borðið í þessum heimi. Ég var líka
30 18. september 2004 LAUGARDAGUR
María Ellingsen hefur kannað marga heima, frá New York til Hollywood til Íslands, frá því að
vera áhyggjulaus ungstjarna til þess að vera móðir. Líf hennar einkennist af stöðugum breyting-
um og sífellt nýjum áskorunum. Nú er hún sest í leikstjórastólinn.
Djúpþenkjandi,
alvörugefin
og pólitísk
FR
ÉT
TA
B
LA
Ð
IÐ
/P
JE
TU
R
O
G
E
.Ó
L.