Fréttablaðið - 19.09.2004, Blaðsíða 18

18 19. september 2004 SUNNUDAGUR
Flest bendir til að verkfall kenn-
ara hefjist á mánudagsmorgun
enda heilu úthöfin á milli krafna
þeirra og þess sem sveitarfélögin
eru reiðubúin að borga. Núorðið
eru verkföll heldur fátíð í sam-
félaginu en í eina tíð logaði allt í
óeirðum á vinnumarkaði og hver
stéttin á fætur annarri lagði niður
störf um lengri eða skemmri tíma.
Ýmist lauk þeim með samningum
eða lögum.
Eftir að þjóðarsáttarsamning-
arnir tókust 1990 hefur að mestu
ríkt friður milli launþega og
vinnuveitenda, hvort heldur sem
launagreiðendur eru fyrirtæki,
ríki eða sveitarfélög. Á því eru þó
vitaskuld nokkrar undantekning-
ar og yfirgnæfandi líkur á að enn
ein undantekningin verði að veru-
leika á mánudag. Annars er
athyglisvert og umhugsunarefni
að á síðustu árum hafa það eink-
um verið kennarar, heilbrigðis-
stéttir og sjómenn sem hafa grip-
ið til verkfallsvopnsins. Aðrir
virðast sáttari við sitt eða eiga
betra með að ná viðunandi kjara-
samningum án teljandi átaka.
Raunar er deilt um afl verk-
fallsvopnsins og halda sumir því
fram að verkföll skili sjaldnast
því sem vonast var til. Langvinn
vinnustöðvun kostar auðvitað
sitt og launahækkanir í samning-
um eru sjaldnast svo miklar að
þær vegi upp á móti nokkurra
vikna tekjutapi. Á móti segja
„fylgjendur“ verkfalla að þau
séu eina leiðin til að ná fram við-
unandi kjarabótum. Ekki sé
hlustað á menn við samninga-
borðið fyrr en verkfallsheimild
sé veifað og það sé svo undir
vinnuveitendunum komið hvort
þeir láti sverfa til stáls eða ekki.
Þeirra sé valið.
Setja verður sérstakan fyrir-
vara við orðið fylgjendur í þessu
sambandi því sjaldnast eru menn
fylgjandi því í hjarta sínu að til
verkfalls komi. Slíkar aðgerðir
eru jafnan sársaukafullar og geta
haft víðtækar afleiðingar í sam-
félaginu. Kennaraverkföll eru því
marki brennd. Áhrif þeirra ná
víða og setja hefðbundið þjóðlíf í
hálfgert uppnám.
Sé litið yfir átakasögu á vinnu-
markaði síðustu tveggja áratuga
er staðnæmst sérstaklega við
nokkur verkföll.
Haustið 1984 sváfu óvenju marg-
ir út og það í marga daga því prent-
arar voru í verkfalli í sjö vikur og
félagar í BSRB í tæpar fjórar.
Prentararnir gerðu það að verkum
að engin voru blöðin og opinberir
starfsmenn settu marga aðra þætti
samfélagsins í algjört uppnám.
Farmenn fóru í mánaðarlangt
verkfall í ársbyrjun 1987 og
starfsmenn innan VR voru frá
vinnu um skeið 1988. Sjúkraliðar
voru í um sjö vikna verkfalli 1994
og sjómenn voru frá vinnu í þrjár
vikur 1998 og í sex vikur 2001.
Auk þessa má nefna fjölmörg
lengri og skemmri verkföll ann-
arra stétta, t.d. bifreiðastjóra í
Sleipni, mjólkurfræðinga, far-
manna, framhaldsskólakennara,
Dagsbrúnarmanna og hjúkrunar-
fræðinga.
Hér á síðunni má sjá nokkrar
myndir úr safni frá verkföllum
liðinna ára. Greinilegt er að verk-
fallsverðir taka störf sín alvar-
lega enda skín einbeiting úr
hverju andliti.
bjorn@frettabladid.is
Verkföll hafa sett sinn svip á samfélagið í gegnum
áratugina og kostað sitt. Deilt er um bit verkfallsvopnsins
en því var oftar beitt áður fyrr. Sársaukafullt kennara-
verkfall vomir þó yfir þjóðinni.
Það er verkfall
ÚT MEÐ ÞIG
Til átaka kom milli
starfsmanna Secur-
itas og Póstsins í
BSRB-verkfallinu
1984. Óvíst er
hvorir höfðu betur.
1984
LÖGREGLAN SKAKKAR
LEIKINN
Verkfallsaðgerðir hafa á
stundum orðið róstusamar
líkt og gerðist í verkfalli
prentara árið 1984.
1984
ÞAÐ FER ENGINN
INN HÉR
Dagsbrúnarmenn á
verkfallsvakt standa
vörð við Mjólkur-
samsöluna í Reykja-
vík 1997.
1997
LOKAÐ
Hurð Hagkaupa í Kringlunni rennt nið-
ur í verkfalli VR-starfsmanna 1988.
1988
VILT’ Í NEFIÐ VINUR MINN?
Guðjón A. og Helgi Laxdal fá
sér hressingu í verkfalli far-
manna 1998.
1998
STOKKIÐ Í LAND
OG GÍTARINN MEÐ
Sjómenn fóru í verk-
fall 1995, aftur 1998
og enn aftur 2001.
Hvað gerist nú?
2001