Fréttablaðið - 19.09.2004, Blaðsíða 40

20 19. september 2004 SUNNUDAGUR
Suður. Austur. Norður. Vestur. Bentu á þann sem að þér þykir bestur. Ja, hvar býr hamingjan? Úti á landi, segja nýjustu rannsóknir á lífs-
viðhorfi Íslendinga. Sveitafólkið er hamingjusamara, yfirvegaðra, rólyndara og með önnur sjónarmið á gildi lífs og tilveru. Lifa í sátt við
Guð og menn. Helgarblaðið tók hugarhús á innfæddum sem aðfluttum dreifbýlingum í Grímsey og Sandgerði og á Patreksfirði og
Borgarfirði eystri; einum úr hverri höfuðátt landsins fagra.
Lifað í útnárum Guðs
„Ég held að Grímsey sé svolítið
eins og falin paradís,“ segir skóla-
stjórafrúin og leiðbeinandinn
Helga Mattína Björnsdóttir í
Grímsey. Í Grímseyjarskóla eru
nú tólf nemendur á aldrinum sex
til þrettán ára. Meðalaldur eyja-
skeggja er þrjátíu ár.
„Grímseyingar eru vissulega
öðruvísi en annað fólk. Þeir eru
einstaklega glaðsinna og opnir.
Sögnin „að leiðast“ er ekki til í
orðaforða íbúanna. Þetta er harð-
duglegt fólk og óskaplega sjálf-
barga, bæði til vinnu og skemmt-
anahalds,“ bætir Helga Mattína
við, en sjálf kemur hún af Lauga-
veginum í Reykjavík og hefur
sannarlega samanburð. Síðastlið-
inn áratug hefur hún búið í
Grímsey, en áður hafði hún búið
eitt ár í Súðavík.
„Búflutningar út á land hafa
aldrei verið vonbrigði, en alltaf
viðbrigði. Að búa í Súðavík og
Grímsey er til dæmis mjög ósam-
bærilegt miðað við landsbyggð-
ina. Annar staðurinn er lokaður;
hinn opinn fyrir víðáttunni. Víð-
áttan er í algleymingi og þannig
verður hugurinn eins; opinn og
víður. Það er lýsandi að umhverf-
ið kemur fram í daglegu lífi
Grímseyinga.“
Þegar Helga Mattína flutti
heimilisfang sitt í nyrstu byggð
Íslands tók hún vitaskuld bílinn
með sér. Í þá daga þvældust fáir á
bíl um tvær götur Grímseyjar
sem aðeins tekur fimm mínútur
að rúnta.
„Í fyrstu var gert grín að okkur
og þótti ástæða til að taka upp á
þorrablóti bílferðir skólastjóra-
hjónanna.“
Í Grímsey eru engin fjöll og
ekki tekur meira en fimm tíma að
ganga hringinn. Veðursæld er
mikil þótt vestanáttin sé skæð.
Íbúarnir eru 93 en hafa í gegnum
tíðina verið í kringum hundrað,
enda búið gott og afkoman enn
betri. Við Grímsey eru einhver
fengsælustu fiskimið landsins og
hægt að sjá skipin á veiðum frá
eyjunni. Fólkið hefur það gott,
bæði afkomulega og í sinni; býr
vel, á góð hús, fína bíla og íbúðir í
landi og fer mikið í ferðalög til að
skoða heiminn.
„Grímseyingar eru tengdir
sterkum vináttuböndum og njóta
þess virkilega að vera saman. Það
var mikil upplifun þegar ég
fermdi yngsta barnið mitt hér í
eynni. Þá kom í ljós að mæður
fermingarbarna hafa fyrir sið að
halda veislurnar saman, en að
jafnaði fermast hér tvö börn á ári.
Þá er engum boðið formlega í
ferminguna því öll eyjan mætir
hvort eð er og er meira en vel-
komin. Húsmæðurnar koma fær-
andi hendi; sú klárasta í flatköku-
bakstri með sína afurð og sömu-
leiðis sú sem er flinkust í
margengskökugerðinni.“
Í Grímsey er ein verslun, gall-
erí, gistiheimili, sumarhótel og
veitingastaðurinn Krían. „Fólk
gerir hér vel við sig í mat og
drykk, býður heim, borðar saman
og spilar. Hér búa heimsborgarar
en engir sveitamenn með barlóm
eða minnimáttarkennd. Maður
hefur aldrei á tilfinningunni að
maður sé staddur úti á hjara og
reyndar finnst mér ég oft búa í
New York miðað við víðáttuna og
þegar ég keyri um sveitir landsins
og horfi á afskekkta sveitabæi
uppi í hlíðum. Því hér er svo mik-
ið bæjarlíf og eyjarskeggjar svo
sprelllifandi, duglegir og glaðir í
dagsins amstri.“
thordis@frettabladid.is
„Ég fann reyndar mína konu í
höfuðstaðnum, en Sandgerðingar
finna ástina jafnt heima í þorpinu
sem og annars staðar um heim-
inn,“ segir Sigursveinn Jónsson,
formaður knattspyrnudeildarinn-
ar Reynis í Sandgerði. Sigursveinn
er borinn og barnfæddur í þessum
ysta útgerðarbæ Suðurnesja og
foreldrar hans eru báðir innfædd-
ir Sandgerðingar með stórar fjöl-
skyldur á báða bóga í bænum. Í
Sandgerði búa um 1.400 manns.
Sigursveinn er klár á því að
Sandgerði muni dafna í framtíð-
inni enda bærinn hálfpartinn orð-
inn að úthverfi höfuðborgarsvæð-
isins. „Það voru gífurleg vonbrigði
fyrir konuna að uppgötva að ég
væri úr Sandgerði á sínum tíma.
Henni reyndist þung raunin að
flytja hingað og var lengi að kynn-
ast einhverjum í bænum. En svo
vinnur Sandgerði á, enda sjarmer-
andi bær með góðu fólki og ein-
stakt að ala hér upp börn. Hér geta
börnin leikið sér frjáls úti í náttúr-
unni frá morgni til kvölds og upp-
lifað ævintýri sem ekki gerast á
malbikinu.“
Sigursveinn segir að mesti
ókostur bæjarfélagsins sé smæð-
in. „Þá tala ég út frá fótboltanum.
Það er erfitt að halda úti öflugu
félagsstarfi án stuðnings fyrir-
tækjanna í bænum sem hér eru
svo fá. Í samanburði við nágranna-
bæinn Grindavík, einn stærsta
kvótabæ landsins, er knattspyrnu-
liðið þar í úrvalsdeild, enda miklir
peningar í umferð og slíkt helst
alltaf í hendur.“
Sigursveinn segir Sandgerð-
inga eiga sameiginlegt að sækja í
náin tengsl við haf og náttúru. Þeir
séu lausir við ys og þys, og haldnir
innri ró. „Maður hugsar auðvitað
oft hvað það væri fínt að vera einn
af fjöldanum í Reykjavík, en svo
koma tímar sem maður óttast að
það yrði einmanaleg tilvera. Það
eina sem vantar til að fullkomna
lífið hér er meira úrval afþreying-
ar og félagslífs. Hér eru tveir
pöbbar og ágætis mæting þegar
eitthvað er um að vera, en annars
allt lokað klukkan ellefu um helg-
ar. Ég mundi vilja sjá þá sem reka
pöbbana gera betur í að fá góða
listamenn til bæjarins og stuðla
þannig að meiri fjölbreytni.“
Og að sögn Sigursveins eru
Sandgerðingar afar stoltir af bæn-
um sínum. „Þetta var stór útgerð-
arbær á sínum tíma, en nú er nær
allur kvóti horfinn. Í staðinn er
Sandgerði orðinn hálfgerður vís-
indabær og svo hefur bæjarstjórn-
in verið dugleg við að bæta ímynd-
ina. Undanfarið hefur svo verið
rætt um sameiningu Sandgerðis
við Reykjanesbæ, en flestir Sand-
gerðingar eru svo stoltir að þeir
vilja ekki heyra á það minnst.“ ■
„Iss, þótt kjaftasögur séu landlæg-
ar í litlum sjávarþorpum eru þær
bara hluti af lífinu og káfa ekki upp
á mig. Svona er mannlífið alls stað-
ar; líka í Reykjavík,“ segir hin
kotroskna Bríet Arnardóttir, skrif-
stofukona og þriggja barna hús-
móðir á Patreksfirði. „Kosturinn
við smæð samfélagsins felst í sam-
heldninni. Ef eitthvað bjátar á
vinna allir saman,“ segir Bríet.
Bríet er Vestfirðingur í húð og
hár. Alin upp á Bíldudal en kynntist
ástinni á Patró. „Það er mjög stutt
til Reykjavíkur frá Patreksfirði, en
mjög langt frá Reykjavík hingað.
Vestfirðingar keyra til borgarinnar
fyrir hádegi og eru komnir heim
aftur um kvöldið.“
Áður en kvótakerfið útrýmdi að
mestu byggðinni fyrir vestan var
Patreksfjörður blómstrandi fiski-
þorp. Núna standa mörg húsanna
tóm og íbúarnir um 700. „Fiskimið-
in eru ríkuleg og þorpið hefði öll
tækifæri til að blómstra á ný ef
kvótakerfið væri sanngjarnara.
Hér lifa menn fyrst og fremst á
fisknum en bærinn er hægfara
deyjandi. Atvinnuástand hefur ver-
ið nokkuð gott en þeir sem sjá bara
vonleysi eru fljótir að flytja á möl-
ina. Annars er einkenni íbúanna
lífsgleði og skemmtilegheit. Hér, og
í fjörðunum í kring, er mikið menn-
ingarlíf og nóg að gera. Fólkið er
stolt af vestfirska upprunanum og
laust við alla dreifbýlisminnimátt-
arkennd. Ég verð alltaf Vestfirðing-
ur og hér slær hjartað. Hér á ég
heima.“ ■
Helga Mattína Björnsdóttir, leiðbeinandi í Grímsey:
Heimkynni hamingjunnar
Bríet Arnardóttir, skrifstofumaður á Patreksfirði:
Hér slær hjartað mitt; hér á ég heima
Sigursveinn Jónsson, knattspyrnukappi í Sandgerði:
Frúin tollir ekki lengi
í einu í Sandgerði
M
YN
D
Þ
O
RG
IL
S
JÓ
N
SS
O
N