Fréttablaðið - 25.09.2004, Blaðsíða 14

Treysta ekki Geir
Svo virðist sem áhrifamenn í Sjálfstæð-
isflokknum og á stuðningsblöðunum,
Morgunblaðinu og Viðskiptablaðinu,
treysti því ekki fyllilega að varaformaður
flokksins, Geir H. Haarde settur
dómsmálaráðherra, fylgi flokkslínunni
og skipi Jón Steinar
Gunnlaugsson í
embætti hæstarétt-
ardómara. Er hafin
mikil herferð Jóni
Steinari til stuðn-
ings. Felst hún m.a.
í harðri gagnrýni á
Hæstarétt og
undirskriftasöfn-
un meðal lög-
manna þar
sem áhersla er lögð á nauðsyn þess að
fá mann með lögmannsreynslu í rétt-
inn. Eru engin fordæmi fyrir slíkum
vinnubrögðum í aðdraganda dómara-
skipunar og sýnir hve málið er talið
mikilvægt fyrir flokkinn og æðstu for-
ystumenn hans. Líklegt er að Geir gangi
frá skipun í embættið í byrjun næstu
viku, en hann er nú staddur á þingi
Sameinuðu þjóðanna í New York. Hver
sem niðurstaða Geirs verður má víst
bóka að málið mun eiga sér framhald.
Aðeins 2,2% á kjörskrá
Fyrstu alþingiskosningarnar á Íslandi
fóru fram árið 1844. Nú 160 árum
síðar birtist fyrsta frumrannsóknin á
kosningunum í tímariti Hugvísinda-
stofnunar Háskóla Íslands, Ritinu, sem
er nýkomið út. Það er Gunnar Karlsson
sagnfræðiprófessor sem skoðað hefur
gögn um kosningarnar sem varðveitt
eru á Þjóðskjalasafni og fer hann ítar-
lega í saumana á þeim. Niðurstaða
hans er að ekki hafi verið mikið lýðræði
í þessum fyrstu alþingiskosningum.
„Efnaðasta sjöttungi bændastéttarinnar,
eingöngu körlum, ásamt flestum sýslu-
mönnum og kannski helmingi presta,
um 2,2% af íbúum landsins, var boðið
að velja 20 fulltrúa á ráðgefandi þing.
Um 60% þeirra tóku boðinu, sjálfsagt
margir af áhuga á þeirri pólitísku hreyf-
ingu sem var að byrja að rísa í landinu,
en vafalaust sumir af því að þeir töldu
það skyldu sína sem þegna í veldi hins
einvalda konungs að hlýða kalli
embættismanns hans,“ skrifar Gunnar.
Það er engu líkara en að kosninga-
barátta sé hafin. Aldrei fyrr hefur
stöðuveiting verið sótt – og varin
fyrirfram – með jafnmiklum ákafa
í fjölmiðlum eins og nú á sér stað
með veitingu embættis hæstarétt-
ardómara. Hópur lögmanna safnar
undirskriftum til stuðnings sínum
manni, Jóni Steinari Gunnlaugs-
syni. Hnútur fljúga um borð.
Mogginn krefst þess, í Stakstein-
um og leiðaraplássi, að hæstarétt-
ardómarar (að undanteknum Ólafi
Berki Þorvaldssyni) geri hreint
fyrir sínum dyrum og neiti að hafa
lagt að vissum mönnum að sækja
um embættið – ella segi þeir allir
af sér. Eins og fyrir kosningar og
prófkjör fyllist blaðið af með-
mælagreinum með hinum eina
sanna frambjóðanda. Eins og
venja er í slíkum greinum er
lofinu þykkt smurt á frambjóðand-
ann. Sveinn Óskar Sigurðsson
skrifar á fimmtudaginn og kýs að
spyrða saman tvo prófessora:
Hannes Hólmstein Gissurarson og
Jón Steinar Gunnlaugsson. Þann
fyrrnefnda telur hann sæta „ómál-
efnalegum árásum“ illra afla.
„Þessir aðilar særa en vilja ekki
sjást, naga en vilja ekki nást og
karpa en vilja ekki kljást“. Og
heldur áfram: „Það er hins vegar
alveg ótrúlegt að sjá hversu ötull
dr. Hannes Hólmsteinn Gissurar-
son hefur verið við að svara þess-
um óprúttnu röddum og telur
greinarhöfundur beinlínis að um
afburða kurteisi prófessorsins sé
að ræða við þetta ágæta fólk“.
Hugsið ykkur, eftir 13 ár í
innstu kimum valdsins sætir þessi
holdgervingur kurteisinnar enn
svívirðilegum ofsóknum af hálfu
pöpulsins! Og þá er komið að hin-
um klíkubróðurnum, sem greinar-
höfundur kýs að spyrða saman við
hinn ofsótta Hannes Hólmstein.
Hann heldur semsé áfram á þessa
leið: „Sá prófessor, sem greinar-
höfundur vill geta næst, starfar
við Háskóla Reykjavíkur og er lög-
spekingur mikill, ráðagóður mjög
og býr yfir mikilli reynslu í mál-
flutningi og menntun. Sá hefur
staðið keikur í gegnum ótal boða-
föll sem riðið hafa yfir hann æ
ofan í æ. Hann stendur ávallt vörð
um réttlætið og er tilbúinn að
verja frelsishugsjónir af miklum
þrótti. Eins og dr. Hannes þá
virðist sem prófessor Jón Steinar
Gunnlaugsson hafi einnig sína
djöfla að draga sem nú leggjast á
árarnar og sigla á sömu mið og
ljósvíkingar Hannesar. Ávallt er
ætlunin að stunda nornaveiðar og
hamra á með óvild og beiskju. Það
hefur verið eins með Jón og dr.
Hannes að þar fer afar kurteis
maður sem með rökræðu og skyn-
semi nær að hrista af sér flesta
óværu og halda sínu striki. Það er
ljóst að ef undirritaður gæti kosið
sér hæstaréttardómara, rétt eins
og gerist víða um heim, yrði
maður eins og Jón Steinar Gunn-
laugsson tvímælalaust fyrir valinu
að öðrum ólöstuðum“.
Svo vill til að fyrir liggur á
prenti nýlegt sönnunargagn um
kurteisi þessa manns, rökræðu og
skynsemi, og já, þá sérstöku dóm-
greind, sem hann mundi leggja
með sér í hæstarétt.
Fyrst verður að gera stutta
grein fyrir tilurð plaggsins. Sonur
Jóns Steinars sótti nám í Verzlun-
arskóla Íslands, útskrifaður vorið
1994. Hann var ötull félagsmála-
maður og leiddi þátttaka hans í fé-
lagslífi til lélegrar mætingar og
lakra skila á verkefnum. Próf tók
hann góð en auk þess ætlaðist fað-
ir hans til að hann fengi 9 til 10 í
kennaraeinkunn, m.a. í bókfærslu,
en þar hafði hann aldrei skilað
verkefni. Firrtist Jón Steinar við
þegar þessi tilætlan gekk ekki
fram og taldi skólastjórann,
Þorvarð Elíasson, leggja drenginn
í einelti, þótt skólastjóri hafi ekk-
ert með vetrareinkunn að gera. Á
vorin sendir skólastjóri Verzlunar-
skólans út stöðluð bréf til allra
grunnskólanemenda landsins sem
eru að ljúka tíundabekk og býður
þeim skólavist. Vorið 2002 fékk
dóttir Jóns slíkt bréf, og svaraði
Jón með bréfi, þar sem hann taldi
að framferði skólastjórans gagn-
vart syninum áður „benti til þess,
að þú gengir ekki að öllu leyti
heill“. Frábað hann sér bréf af
þessu tagi til annarra barna sinna.
Enn fór þó staðlað bréf frá Verzl-
unarskólanum til yngri sonar Jóns
sl. vor, eins og til þúsunda annarra
nemenda. Í bréfi frá Jóni dags. 17.
maí 2004 og stíluðu á skólastjóra
Verslunarskólans, Þorvarð Elías-
son, segir orðrétt: „Það er eins og
þú skiljir ekki að þú ert einhver
ömurlegasta persóna sem ég og
fjölskylda mín hefur kynnst fyrr
og síðar. Þú situr sem skólastjóri í
framhaldsskóla og beitir þar geð-
þóttavaldi og veitist að ungmenn-
um við skólann og velferð þeirra
með ofríki og fautagangi. Fram-
koma þín bendir til þess að þú sért
ekki heill heilsu. Það kemur auð-
vitað ekki til greina að börn mín
setjist á skólabekk í skóla sem
lýtur yfirstjórn manns eins og þín.
Þú verður að þjóna lund þinni á
öðrum börnum en mínum. Efast ég
ekki um að þú getir fundið þér við-
fangsefni, sem hæfa innrætinu“.
Skólastjórinn brást svo við að
hann hengdi bréf Jóns upp á töflu
á skólagangi, og því er það nú
opinbert plagg og birtist í heild í
DV í sumar.
Loftungur þær, sem nú mæra
Jón Steinar hvað ákafast fyrir af-
burðakunnáttu í lögfræði, rök-
ræðu, kurteisi og skynsemi, telja
það „pólitískar ofsóknir“ ef honum
verði ekki veitt það embætti, sem
nú er laust við Hæstarétt. En mál-
ið snýst ekki um pólitík. Hæsti-
réttur er fullur af fólki, sem ber,
eða hefur borið, flokksskírteini án
þess að nokkur hafi nokkuð við það
að athuga. Það sem máli skiptir er
að menn beri traust til dómaranna
um jafnaðargeð, óvilhallt mat á
málsatvikum hverju sinni, að dóm-
greind þeirra sé óskert af skoðun-
um þeirra á þjóðmálum eða holl-
ustu við Flokkinn sinn.
Tíu ár liðu frá því Jóni Steinari
sinnaðist við skólastjórann, og
þartil hann skrifaði ofangreint
bréf. Ber það vitni því jafnaðar-
geði, hlutlægri yfirvegun og heil-
brigðri dómgreind, sem dómari
þarf að vera gæddur? Er þetta sú
„rökræða og skynsemi“ sem
Hæstiréttur getur ekki verið án? ■
S amfélagsumræða á Íslandi hefur að mörgu leyti þokast írétta átt og fetað veginn í átt til sanngirnis og skilningsmilli ólíkra viðhorfa. Þessa sér gleggst merki í því að
betur hefur gengið að leysa ágreining á vinnumarkaði. Þróunin
hefur verið í þá átt að fremur er horft til lausna en vandamála
þegar sest er við samningaborð.
Kennurum og viðsemjendum þeirra hefur þó gengið treglega
að leysa sín mál. En verst hefur þó sjómönnum og útgerðarmönn-
um gengið að semja um sín mál.
Þvermóðska samningsaðila í kjarasamningum sjómanna hefur
verið slík að ekki hefur verið gerður kjarasamningur í mörg ár.
Lagasetning hefur verið lausnin sem gripið hefur verið til aftur
og aftur. Þegar horfst er í augu við slíka stöðu hljóta báðir aðilar
að líta í eigin barm.
Meðal þeirra deiluefna sem óleyst eru milli sjómanna og út-
vegsmanna er hvernig deila skuli út hagræðingu af fækkun í
áhöfn. Hagræðing sem getur skilað greininni og þjóðarbúinu
talsverðum hagsauka.
Greiningardeild Íslandsbanka hefur það verksvið að meta
stöðu efnahagsmála og þætti sem hafa áhrif á rekstur fyrirtækja
sem skráð eru á markaði. Deildin hefur staðið framarlega í
greiningu sjávarútvegsfyrirtækja og lagt margt til upplýstrar
umræðu um greinina.
Það er því eðlilegt að sérfræðingar hennar velti fyrir sér
áhrifum af breyttu fyrirkomulagi við útgerð Sólbaks. Greining-
ardeild Íslandsbanka bendir réttilega á að með styttri stans í
landi og fækkun í áhöfn Sólbaks sé augljós hagræðing af fyrir-
komulaginu. Ekki er tekin nein siðferðileg afstaða til fyrirkomu-
lagsins, enda segir greiningardeildin að ekki liggi fyrir upplýs-
ingar um hvernig ábatinn af fyrirkomulaginu skiptist milli
áhafnar og útgerðar.
Viðbrögð Árna Bjarnasonar, formanns Farmanna- og fiski-
mannasambandsins, við þessari sakleysislegu greiningu verða að
teljast afar vanstillt. Árni ritar grein undir fyrirsögninni:
„Greindarskortur greiningardeildar Íslandsbanka“. Þar hvetur
hann sjómenn til að eiga ekki viðskipti við bankann vegna grein-
arkorns greiningardeildarinnar. Árni gerir þar engan greinar-
mun á faglegri vinnu greiningardeildar sem er sjálfstæð frá
yfirstjórn bankans og stefnu bankans sjálfs. Sá hótunartónn sem
fylgir er forystumanni launahreyfingar ekki sæmandi og ekki til
framdráttar skilningi á málstað sjómanna. Ef stéttarfélag sjó-
manna telur útgerð Sólbaks brjóta á umbjóðendum sínum á að
taka þann slag við útgerðina en ekki þriðja aðila úti í bæ.
Þetta er í annað skiptið á stuttum tíma sem forystumaður
launafólks ræðst á Íslandsbanka. Eiríkur Jónsson, formaður
Kennarasambands Íslands, gagnrýndi bankann harðlega fyrir að
reyna að aðstoða starfsfólk sitt í þeim miklu vandræðum sem
skapast af verkfalli kennara.
Hótun ber vott um veikan málstað. Hún er ekki til þess fallin
að auka samúð með málstað. Hún er merki um rökþrot. Hún
er einungis til þess fallin að vekja upp spurningar um hvort
ástæðan fyrir því að lítið þokast í kjörum umbjóðenda forystu-
manna sem henni beita sé sú að þeir kunni ekki að leita sátta og
samninga. ■
25. september 2004 LAUGARDAGUR
SJÓNARMIÐ
HAFLIÐI HELGASON
Forystumenn stéttarfélaga eiga að leita sátta og samninga.
Hótun er merki
um rökþrot
Dómgreindarbrestur
ORÐRÉTT
Kurteisan mann í Hæstarétt
Það hefur verið eins með Jón og
dr. Hannes að þar fer afar kurt-
eis maður sem með rökræðu og
skynsemi nær að hrista af sér
flesta óværu og halda sínu stri-
ki. Það er ljóst að ef undirritaður
gæti kosið sér hæstaréttardóm-
ara, rétt eins og gerist víða um
heim, yrði maður eins og Jón
Steinar Gunnlaugsson tvímæla-
laust fyrir valinu að öðrum ólöst-
uðum.
Sveinn Óskar Sigurðsson
Morgunblaðið 23. september
Ferlið er til skammar - en ekki
Tinna
Manni sýnast opinberar ráðning-
ar orðnar mjög undarlegar. Það
eru mörg dæmi um slíkt. Hins
vegar óska ég Tinnu til ham-
ingju og vil taka það fram að ég
er ekki að gagnrýna að hún hafi
verið ráðin í stöðuna. Það er
ráðningarferlið sem er til
skammar.
Þórhildur Þorleifsdóttir
DV 24. september
FRÁ DEGI TIL DAGS
gm@frettabladid.is
ÚTGÁFUFÉLAG: Frétt ehf. RITSTJÓRI: Gunnar Smári Egilsson FRÉTTARITSTJÓRAR: Sigurjón M. Egilsson og Sigmundur Ernir Rúnarsson AÐSTOÐARRITSTJÓRI: Jón Kaldal FULLTRÚI
RITSTJÓRA: Guðmundur Magnússon RITSTJÓRNARFULLTRÚI: Steinunn Stefánsdóttir AUGLÝSINGASTJÓRI: Þórmundur Bergsson RITSTJÓRN, AUGLÝSINGAR OG DREIFING:
Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík AÐALSÍMI: 550 5000 SÍMBRÉF Á FRÉTTADEILD: 550 5006 NETFÖNG: ritstjorn@frettabladid.is og auglysingar@frettabladid.is VEFFANG: visir.is
SETNING OG UMBROT: Frétt ehf. PRENTVINNSLA: Ísafoldarprentsmiðja ehf. Fréttablaðinu er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu, Suðurnesjum og Akureyri. Einnig er hægt
að fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. ISSN 1670-3871
Í DAG
SKIPUN HÆSTARÉTTAR-
DÓMARA
ÓLAFUR
HANNIBALSSON
Það sem máli skiptir
er að menn beri
traust til dómaranna um
jafnaðargeð, óvilhallt mat á
málsatvikum hverju sinni,
að dómgreind þeirra sé
óskert af skoðunum þeirra
á þjóðmálum eða hollustu
við Flokkinn sinn.
,,