Fréttablaðið - 28.09.2004, Blaðsíða 14
Kolbrún á móti
Atli Gíslason, lögfræðingur og varaþing-
maður Vinstri grænna, sagði í Silfri Egils
á Stöð 2 á sunnudaginn að hann væri
ósammála kennaraforystunni sem
hafnað hefur undanþág-
um fyrir kennslu handa
fjölfötluðum og ein-
hverfum börnum.
Kvaðst hann á sínum
tíma hafa gengið í
„v e r k f a l l s s k ó l a “
verkalýðsforingjans
Guðmundar J. Guð-
mundssonar þar
sem svona af-
staða hefði ekki
átt upp á pall-
borðið. Við
annan tón og heldur ómannúðlegri
kveður hjá flokkssystur Atla, þingkon-
unni Kolbrúnu Halldórsdóttur, sem
sagði í morgunþætti Stöðvar 2 í gær-
morgun að synjun á undanþágu fyrir
veik og fötluð börn væri „eðlileg á
þessu stigi málsins“. Ýmsir spyrja sig
hvað sé að gerast í flokki Vinstri græn-
na en stutt er síðan forystumenn flokks-
ins í Reykjavík stóðu fyrir því að bera
langveikan öryrkja úr félagslegri íbúð á
vegum borgarinnar.
Ákafi í baráttu
Skiptar skoðanir eru um það hvaða
merkingu beri að leggja í þann óvenju-
lega ákafa sem einkennir „kosningabar-
áttu“ Jóns Steinars Gunnlaugssonar
prófessors í aðdraganda skipunar í
embætti hæstaréttardómara. Sumir
telja þetta þaulhugsaða brellu til að
gera Geir H. Haarde auðveldara fyrir að
velja Jón Steinar. Aðrir – og þeim fer
fjölgandi – telja að ekki hafi neitt verið
handsalað milli æðstu for-
ystumanna Sjálf-
stæðisflokksins um
skipan Jóns Stein-
ars í embættið.
Settum dóms-
málaráðherra sé
einfaldlega treyst til
að velja „rétt“. Spurn-
ingin er bara hvort all-
ir leggi sömu merk-
ingu í það orð.
Forsætisráðherrann setti um
daginn ofan í við forstöðumann
Hagfræðistofnunar Háskóla Ís-
lands og sagði honum að hugsa
um hagfræðina en láta stjórn-
málamönnum eftir pólitíkina.
Tilefnið var svar forstöðumann-
ins við spurningu um hvernig
draga mætti úr rikisútgjöldum
og nefndi hann annars vegar ut-
anríkisþjónustuna og hins vegar
landbúnaðinn. Að mínu mati
voru viðbrögð stjórnmála-
mannsins eðlileg og rétt. Þegar
sérfræðingar fara að gefa ráð af
þessu tagi liggur þeirra gildis-
mat að baki og ekkert annað.
Hagfræðingar geta í skjóli
menntunar sinnar og þekkingar
sagt að nauðsynlegt sé að draga
úr ríkisútgjöldum til að minnka
þenslu í efnahagskerfinu þegar
þannig stendur á eða ef kreppa
er í efnahagskerfinu að skyn-
samlegt væri að auka ríkisút-
gjöld. Hvernig það er gert hlýt-
ur hins vegar að vera verkefni
stjórnmálamannanna. Hefði
forstöðumaðurinn verið þannig
innréttaður að honum fyndist of
miklu eytt í menntamál eða heil-
brigðismál þá hefði hann getað
sagt að draga mætti úr ríkisút-
gjöldum með því að minnka
fjárveitingar til þeirra mála-
flokka. Svo hefði hann líka getað
farið út í flóknar hagfræðilegar
útskýringar og sýnt fram á að
hagur alls þjóðfélagsins yrði
betri ef hið vitlausa landbúnað-
arkerfi væri sett á haus. Hag-
fræðingar í stjórnmálum hafa
reyndar í áratugi barist gegn
því vitlausa kerfi en það er svo
ofið í menningu landsins að
miklu meira þarf til að breyta
því en að sýna fram á hvað það
er vitlaust. Það sem ég er að
reyna að segja með þessu er að
vissulega eru sérfræðingar
nauðsynlegir og þeir eiga að
gefa ráð á hinn bóginn eru það
stjórnmálamenn sem velja og
ákveða í krafti þess umboðs sem
kjósendur veita þeim á fjögurra
ára fresti.
Verkfræðingar leggja til það
fræðilega sem til þarf til að
byggja vegi en það eru stjórn-
málamenn sem ákveða hvar
þeir eru byggðir. Þess vegna er
nýi vegurinn á Tjörnesi að
minnsta kosti jafn breiður ef
ekki breiðari en vegurinn á milli
Reykjavíkur og Mosfellsbæjar,
jafn gáfulegt og það nú er. Hag-
fræðingar hefðu getað reiknað
út fyrir stjórnmálamennina
hvort borgaði sig betur að legg-
ja veginn á Tjörnesi eða breikka
þann upp í Mosfellsbæ, en þeir
voru annað hvort ekki spurðir,
eða ekki farið að ráðum þeirra,
enda bera hvorki verkfræðing-
ar né hagfræðingar ábyrgð á
þessari forgangsröðun heldur
stjórnmálamennirnir.
Það hefur löngum þótt góð
undirstaða til að demba sér í
stjórnmálavafstur að vera lög-
lærður. Sú skoðun helgast vænt-
anlega af því að starfið á Al-
þingi felst í því að setja þjóðinni
lög. Svo koma menn fram á
sjónarsviðið og segja „ég sem
lögfræðingur...“. Starf alþingis-
mannsins felst hins vegar ekki í
því að skrifa lög heldur að
ákveða hvað eigi að standa í lög-
unum, um hvað þau eigi að
fjalla, síðan er hægt að fá lög-
lærða menn til að setja það í
hinn rétta búning. Þá skiptir
máli að það sé gert þannig að
lögin séu læsu fólki skiljanleg.
Lög eru nefnilega fyrir fólk en
ekki fyrir lögfræðinga. Við upp-
lifðum það nú aldeilis í sumar að
það skiptir máli hvernig lögin
eru skrifuð. Þau þurfa að vera
einföld og skýr. En jafnvel þó
þau séu það, eins og stjórnar-
skráin, þá koma sérfræðingarn-
ir, lögfræðingarnir, fram á sjón-
arsviðið og reyna að segja okkur
að við kunnum ekki að lesa. Þeg-
ar þeir ná ekki sínu fram þá við-
urkenna þeir ósigur sinn með
því að leggja til að lögunum eða
í tilfellinu frá í sumar að stjórn-
arskránni verði breytt. Við því
er ekkert nema gott eitt að segja
og reynir þá á samtakamátt
þeirra sem ekki vilja breytingar
að standa gegn þeim.
Þeir sem leggja til að fé sem
varið er til utanríkismála sé
skorið niður eru alltaf í öruggu
skjóli. Sérfræðingar í þeim
málaflokki eiga ekki upp á pall-
borðið. Sagt er að lítil þjóð hafi
ekkert með stóra utanríkisþjón-
ustu að gera. Mér finnst sú lógík
ekki alveg ganga upp. Umheim-
urinn er ef eitthvað er stærri
fyrir litla þjóð en stóra. Það
mætti því færa að því rök að öfl-
ug utanríkisþjónusta sé lítilli
þjóð mikilvægari en stórum
þjóðum. Með þessu er ég hreint
ekki að halda því fram að pen-
ingunum sem varið er til utan-
ríkisþjónustunnar sé endilega
rétt varið innan hennar, fremur
en að peningum til vegamála sé
rétt varið með því að byggja veg
á Tjörnesi fremur en að breikka
veginn upp í Mosfellsbæ. Það er
sem sagt mín skoðun að við eig-
um að reka öfluga utanríkis-
þjónustu og kosta til hennar því
sem þarf. Ég segi þetta ekki í
krafti sérfræði eða menntunar,
heldur einfaldlega vegna þess
að það er mín skoðun og svo eru
aðrir á annarri skoðun, það er
nú ekki flóknara en það.■
N okkur íslensk fyrirtæki hafa valið þann kost í starfsemi sinniað vera með það sem kallað hefur verið starfandi stjórnarfor-menn. Einkenni þeirra fyrirtækja sem hafa valið þetta fyrir-
komulag er útrás og vöxtur. Þessi félög eru skráð á Íslandi, en eiga
dótturfélög úti um allan heim. Þetta eru fyrirtæki eins og KB banki,
Bakkavör, Opin kerfi og Samherji.
Hlutverk þessara stjórnarformanna hefur verið að samræma starf-
semi dótturfélaga og leita nýrra tækifæra til vaxtar fyrirtækjanna.
Fyrirkomulagið hefur gefist vel og árangur margra þessara fyrirtækja
á undanförnum misserum verið einkar glæsilegur og til mikilla hags-
bóta fyrir land og þjóð.
Tillögur viðskiptaráðherra um breytingar á lögum um hlutafélög
lúta meðal annars að því að takmarka frekar en nú er þau störf sem
stjórnarformaður félags getur tekið að sér fyrir það. Einn nefndar-
manna skrifaði ekki undir þennan þátt skýrslunnar og benti á góða
reynslu af núverandi fyrirkomulagi auk þeirrar meginreglu að hlut-
hafar velji sjálfir hvaða form þeir vilja hafa á stjórn fyrirtækis.
Umræðan um íslenskt viðskiptalíf hefur einkennst af hræðslu við
að allt peningavaldið sé að færast á eina hendi. Ráðamenn hafa tekið
undir þetta sjónarmið og slegið sig til riddara við að koma böndum á
viðskiptalífið. Skýrsla nefndar viðskiptaráðherra var tilraun til þess að
bregðast við þeim röddum.
Margar tillögur nefndarinnar eru til bóta og til þess fallnar að
skerpa reglur og auka þroska markaðarins og atvinnulífsins. Hins veg-
ar verður ekki séð að bráð nauðsyn sé á breytingu á stöðu stjórnarfor-
manna frá því sem nú er. Meginregla í löggjöf á að vera að skapa
ramma utan um hegðun í samfélaginu, en ekki að njörva hana niður. Sú
hugmynd byggir á þeirri einföldu reglu að reglur um alla skapaða hluti
hamli þroska dómgreindar og vinni gegn þeim tilgangi manna að mót-
ast og þroskast sem siðferðisverur eftir hyggjuviti sínu og reynslu.
Eftir því sem kemur fram í skýrslu lögmanna sem unnin var fyrir
KB banka á tillagan um starfandi stjórnarformenn sér fá fordæmi.
Hún er dregin af dönskum reglum sem settar voru í kjölfar hneykslis-
máls sem skók danskt viðskiptalíf. Danir drógu því almenna reglu af
hinu sérstaka, sem getur verið varasamt.
Lagarammi samfélags sem gengur út frá því að allir sem það geta
misnoti aðstöðu sína er ekki til þess fallinn að skapa gott samfélag.
Rannsóknir á fyrirtækjum og árangri þeirra benda eindregið til þess
að þeim fyrirtækjum sem gera ráð fyrir að starfsmenn þeirra séu heið-
arlegir og samviskusamir gangi margfalt betur en þeim fyrirtækjum
sem eru sífellt að girða fyrir hugsanlega og mögulega misnotkun og
vinnusvik. Ekki er fráleitt að álykta að slíkt eigi einnig við um sam-
félög. Stjórnvöld ættu því að stíga varlega til jarðar við setningu
reglna um hugsanlega og mögulega misnotkun á stöðu einhvern tím-
ann í óskilgreindri framtíð. ■
28. september 2004 ÞRIÐJUDAGUR
SJÓNARMIÐ
HAFLIÐI HELGASON
Varlega á að fara í að hefta núverandi reglur um
stjórnarformenn hlutafélaga.
Starfsamir
stjórnarformenn
Um sérfræði hvers konar
ORÐRÉTT
Meinlætalíf
Ég þarf sífellt að vera að rétt-
læta mig því ég vinn ekki á
sunnudögum, drekk ekki kaffi
eða vín, fasta á föstudögum,
borða ekki sykur, reyki ekki,
blóta ekki og borða hvorki svína-
kjöt né rækjur.
Jón Gnarr í bakþönkum.
Fréttablaðið 23. september
Ekkert hugflæði, takk!
Það er búið að vera ljóst í
marga mánuði að þessi rammi,
sem þeir lögðu fram í maí, er of
lítill. Þeir leggja hann á borðið
ellefu tímum fyrir verkfall og
eru enn að tala um að fara í
einhverja hugarflæðisumræðu í
kringum þennan sama ramma.
Ég sé ekki nokkra ástæðu til að
endurtaka þann leik.
Finnbogi Sigurðsson, formaður Fé-
lags grunnskólakennara.
Morgunblaðið 24. september
Nýr Ólafur Teitur
Upp á síðkastið hefur verið
mikil vinstri slagsíða í fréttum
Stöðvar 2. Slagsíðan er meira
áberandi hjá sumum frétta-
mönnum en öðrum, einkum hjá
vinstri sinnaða varafréttastjór-
anum.
Elín Granz.
Fréttablaðið 27. september
Já, einmitt það
Þetta er skref upp á við fyrir
mig.
Jón Arnór Stefánsson körfuknatt-
leiksmaður sem fluttist úr NBA-
deildinni í rússnesku fyrstu deildina.
Fréttablaðið 27. september
FRÁ DEGI TIL DAGS
Eftir því sem kemur fram í skýrslu lögmanna
sem unnin var fyrir KB banka á tillagan um starf-
andi stjórnarformenn sér fá fordæmi. Hún er dregin af
dönskum reglum sem settar voru í kjölfar hneykslismáls
sem skók danskt viðskiptalíf. Danir drógu því almenna
reglu af hinu sérstaka, sem getur verið varasamt.
,,
gm@frettabladid.is
ÚTGÁFUFÉLAG: Frétt ehf. RITSTJÓRI: Gunnar Smári Egilsson FRÉTTARITSTJÓRAR: Sigurjón M. Egilsson og Sigmundur Ernir Rúnarsson AÐSTOÐARRITSTJÓRI: Jón Kaldal FULLTRÚI
RITSTJÓRA: Guðmundur Magnússon RITSTJÓRNARFULLTRÚI: Steinunn Stefánsdóttir AUGLÝSINGASTJÓRI: Þórmundur Bergsson RITSTJÓRN, AUGLÝSINGAR OG DREIFING:
Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík AÐALSÍMI: 550 5000 SÍMBRÉF Á FRÉTTADEILD: 550 5006 NETFÖNG: ritstjorn@frettabladid.is og auglysingar@frettabladid.is VEFFANG: visir.is
SETNING OG UMBROT: Frétt ehf. PRENTVINNSLA: Ísafoldarprentsmiðja ehf. Fréttablaðinu er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu, Suðurnesjum og Akureyri. Einnig er hægt
að fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. ISSN 1670-3871
Í DAG
UTANRÍKISÞJÓNUSTAN
VALGERÐUR
BJARNADÓTTIR
VIÐSKIPTAFRÆÐINGUR
Það er sem sagt
mín skoðun að við
eigum að reka öfluga utan-
ríkisþjónustu og kosta til
hennar því sem þarf. Ég segi
þetta ekki í krafti sérfræði
eða menntunar, heldur ein-
faldlega vegna þess að það
er mín skoðun.
,,