Fréttablaðið - 29.09.2004, Blaðsíða 14

Aldrei stærra Saga class
Íslandskynningin í París, höfuðborg Frakk-
lands, hefur vakið athygli franskra fjöl-
miðla enda ekki á hverjum degi sem ráð-
ist er inn í borgina með margra tonna ís-
jaka að vopni. Á sunnudag flaug fríður
flokkur Íslendinga utan til að vera við-
staddur opnun Íslandskynningarinnar og
var haft á orði að aldrei hafi Saga class
farrrýmið verið stærra í nokkurri flugvél
Icelandair en það náði langleiðina aftur
að stéli og aðeins pláss fyrir örfáa blaða-
menn og námsmenn aftast á al-
mennu farrými sem vissu ekki
hvaðan á þá stóð veðrið eða
vindurinn. Í breiðsætunum
fyrir framan þá sátu for-
kólfar helstu banka,
fyrirtækja og ráðu-
neyta ofan af Íslandi;
ráðherrar, stjórnarformenn og forstjórar
fremst en aðstoðarmenn, deildarstjórar
og verkefnisstjórar voru þar fyrir aftan og
hálffylltu vélina ...
Veislan á Champ Elysée
Í mikilli veislu sem Evrópumálaráðherra
Frakka hélt íslensku sendisveitinni í tign-
arlegum sal á Champ Elysée í gærkvöld
voru Halldór Ásgrímsson forsætisráðherra
ásamt maka, aðstoðarmanni, ráðuneytis-
stjóra og fleirum úr forsætisráðuneytinu,
Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir mennta-
málaráðherra ásamt maka, aðstoðar-
manni, ráðuneytisstjóra og deildarstjór-
um úr menntamálaráðuneytinu, Sturla
Böðvarsson samgönguráðherra ásamt
maka, aðstoðarmanni, ráðuneytisstjóra
og fleirum úr samgönguráðuneytinu og
þá eru ónefndir Þórólfur Árnason borgar-
stjóri ásamt nokkrum borgarfulltrúum,
Alfreð Þorsteinsson, stjórnarformaður
Orkuveitunnar, ásamt forstjóra og deildar-
stjórum, Jóhannes Geir Sigurgeirsson,
stjórnarformaður Landsvirkjunar, ásamt
forstjóra og deildarstjórum, að ógleymd-
um Björgólfsfeðgum og fleirum úr Lands-
bankanum, Bjarna Ármannssyni og fleir-
um úr Íslandsbanka, Sigurði Einarssyni og
fleirum úr KB-banka, Brynjólfi Bjarnasyni
og fleirum frá Símanum, Kára Stef-
ánssyni frá ÍE, Gunnlaugi Sævari
Gunnlaugssyni frá TM – og Vig-
dísi Finnbogadóttur, fyrrverandi
forseta. Er nema von að
Guðni Ágústsson, starfandi
forsætisráðherra, hafi fund-
ist hann einmana heima á
Íslandi á meðan öll þessi
skrautsýning fór fram ...
Helst vildi ég að Halldór Ás-
grímsson fengi hundrað rólega
hveitibrauðsdaga til að ná þeim
tökum á sínu nýja embætti sem
hann hafði á því gamla. Halldór
reyndist nefnilega dugmikill og
athafnasamur utanríkisráherra
sem sýndi bæði útsjónarsemi við
hagsmunagæslu fyrir Íslendinga
og ábyrgðartilfinningu gagnvart
skyldum okkar í heiminum. Auð-
vitað snýst starfið öðru fremur
um hagsmunagæslu, það gerir
það hjá öllum ríkjum heims.
Halldór reyndi hins vegar um-
fram forvera sína í starfi að
breyta stöðu okkar í alþjóðakerf-
inu úr því að vera laumufarþeg-
ar. Fyrir þetta hefur hann ekki
fengið miklar þakkir enda dýr-
ara að borga fargjald en að ferð-
ast frítt. Við erum í fyrsta sinn
farin að leggja fram umtalsvert
fé til þróunarmála þótt við ger-
um enn minna en flest þróuð
ríki. Það eitt ætti að gefa Hall-
dóri sess í sögunni. Afstaða okk-
ar til þessara mála var til hábor-
innar skammar um áratuga
skeið. Við tökum líka virkari þátt
í starfi alþjóðastofnana en við
höfum áður gert.
Þótt Halldór hafi þannig
reynst mjög nýtur utanríkisráð-
herra ættu menn að hafna bón
hans um að menn hætti að ræða
um innrás Bandaríkjanna í Írak
og stuðning íslenskra stjórn-
valda við hana. Til þess er málið
of stórt. Það snýst um grundvall-
aratriði í lífi smáþjóðar ekki síð-
ur en um Írak. Eins og spurning-
una um hvort lög eða hernaðar-
máttur eigi að ráða í alþjóðakerf-
inu. Skipti öryggisráðið og aðal-
ritari SÞ engu í þessu máli? Er
það afstaða vopnlausrar smá-
þjóðar? Erum við á móti því sem
Kofi Annan stendur fyrir og með
því sem George Bush stendur
fyrir? Er Kofi Annan fulltrúi úr-
eltra hugmynda um lög, rétt og
samvinnu en George Bush mað-
urinn sem við eigum að standa
með? Málið snýst líka um það
hvort við eigum nokkuð erindi í
alþjóðlegt samstarf á öðrum for-
sendum en hagsmunagæslu af
þrengsta tegund. Þegar kom að
spurningu um stríð eða frið,
skipti þá mestu máli fyrir okkur
sem þjóð að reyna að nota Íraks-
stríðið til að fá Bandaríkjamenn
til að staðsetja fjórar orustuþot-
ur í Keflavík? Viljum við fara í
öryggisráð SÞ til að afla okkur
fleiri tækifæra til að gera
Bandaríkjunum svo til geðs að
við fáum áfram að hafa þessar
fjórar þotur? Er þetta grunnur-
inn að hugsun okkar um stríð og
frið, lög og rétt, ábyrgð þjóða og
hlutverk okkar í heiminum?
Nú er ég alveg viss um að svo
er ekki í huga Halldórs Ásgríms-
sonar. Ekki að ég þekki manninn
vel persónulega, það geri ég
ekki, en verk hans hafa sýnt aðra
hugsun um skyldur okkar og
hlutverk. Og þess vegna vekur
stuðningur okkar við stríðið í
Írak upp spurningar um hvernig
utanríkisstefna íslendinga verð-
ur til. Hvers konar upplýsingar
eru notaðar? Hvers konar þekk-
ingar er aflað? Hvaða hugsjónir
koma til álita?
Það sérkennilega við hörm-
ungarnar í Írak er að ekkert í at-
burðarásinni hefur komið þeim á
óvart sem eitthvað þekktu til
þessa lands. Engum með lág-
marksþekkingu datt í hug að
tengja Saddam Hussain við al-
þjóðleg hryðjuverk sem var þó
ástæða innrásarinnar. Skálmöld-
in í Írak var líka algerlega fyrir-
sjáanleg. Ég hélt því sjálfur ít-
rekað fram í íslenskum fjölmiðl-
um fyrir innrásina að hún myndi
valda hörmungum af nákvæm-
lega því tagi sem við erum nú
daglega vitni að. Til að sjá þetta
fyrir þurfti hvorki skarpskyggni
né yfirburðaþekkingu enda er ég
enginn sérfræðingur í málefnum
Íraks. Ég hafði hins vegar fyrir
því að lesa það sem helstu fræði-
menn sögðu og fór svo í stutta
heimsókn til Persaflóa til við-
ræðna við fólk. Ekki flókið mál.
Þótt enginn sjái nákvæma at-
burðarás fyrir má fullyrða að
ekkert af því sem gerst hefur í
Írak að undanförnu hafi þurft að
koma nokkrum manni á óvart
sem hafði fyrir því að kynna sér
aðstæður. Nema kannski það eitt
að Írakar, einir þjóða í öllum
þessum heimshluta, áttu engin
efnavopn. Ástandið í Írak er ekki
furðuleg niðurstaða af undarleg-
um tilviljunum, heldur beinlínis
fyrirsjáanleg afleiðing ákvarð-
ana sem teknar voru fyrir hálfu
öðru ári síðan á fölskum forsend-
um og vegna vísvitandi blekk-
inga manna með pólitíska hags-
muni. Reyndi íslenska ríkið ekki
að afla sér upplýsinga frá öðrum
en CIA og Pentagon? Hvernig
var ákvörðunin tekin? Hvaða
upplýsingar, hvaða hugsjónir og
hvaða hagsmunir komu við
sögu? Þessar spurningar eru
ekki dónaleg hnýsni í prívatmál.
Þær snúast um það hver við
erum sem þjóð og hver við vilj-
um vera. ■
Ý msir hafa veitt því athygli að stöðuveitingar og ráðningar íábyrgðar- og stjórnunarstörf virðast oftar vekja upp um-ræður um jafnréttismál kynjanna hér á landi en í löndunum
í kringum okkur. Skýringin er líklega ekki sú að íslenskar konur
séu kröfuharðari og hörundsárari en kynsystur þeirra meðal
nágrannaþjóðanna, heldur fremur sú að staða íslenskra kvenna er
á þessu sviði lakari en í flestum nálægum löndum eins og tölulegar
upplýsingar sýna. Hvert nýtt tilvik þar sem karl er tekinn fram
yfir jafn hæfa konu vekur því meiri athygli en ella.
Algeng viðbrögð við kvörtunum af þessu tagi eru að óeðlilegt sé
að láta kynferði eitt ráða ferðinni. Grundvallaratriði sé að mennt-
un, þekking og reynsla hvers einstaklings fái að njóta sín í starfi og
þeir eiginleikar megi ekki falla í skuggann fyrir áherslu á kynferð-
ið eitt. Margt er til í þessu. Blind kvótaskipting kynjanna við stöðu-
veitingar og starfsráðningar er tæpast til farsældar. En svolítil um-
hugsun um stöðu kynjanna á vinnumarkaði og annars staðar í þjóð-
félaginu hlýtur að vekja upp þá spurningu hvort það geti virkilega
verið að hæfileikum fólks í þessu landi sé svo misskipt að drýgsti
hlutur þeirra hafi af einhverjum dularfullum ástæðum fundið sér
bólstað hjá karlkyninu. Er ekki líklegra að ástæðan fyrir því að
konur verða sjaldnar en karlar fyrir valinu þegar ráðið er í há emb-
ætti og forystustörf sé að karlarnir sem fyrir eru eða halda um
taumana bak við tjöldin séu meðvitað og ómeðvitað að standa vörð
um það sem þeir telja vera hagsmuni sína; þeir séu þegar öllu er á
botninn hvolft gamaldags, íhaldssamir og fordómafullir?
Það var gott fyrir Þjóðleikhúsið og gott fyrir þjóðfélagið að
Tinna Gunnlaugsdóttir var á dögunum ráðin þjóðleikhússtjóri. Þor-
gerður Katrín Gunnarsdóttir menntamálaráðherra má gjarnan
fylgja þeirri stöðuveitingu eftir. Tölur frá árinu 2002 sýna að af 56
forstöðumönnum stofnana á vegum ráðuneytisins voru aðeins
fimmtán konur. Er þó hlutfallið þar konum síst óhagstæðara en í
öðrum ráðuneytum. Forystumenn atvinnu- og viðskiptalífsins í
landinu þurfa líka að taka sér tak. Tölur sýna að karlar eru langt-
um fleiri en konur í stjórnum fyrirtækja og stjórnunarstörfum.
Nýleg athugun leiddi í ljós að í stjórnum fyrirtækja sem skráð eru
í Kauphöll Íslands eru nítján karlar fyrir hverja eina konu.
Fyrir dyrum stendur skipun dómara í Hæstarétt Íslands. Af níu
dómurum við réttinn eru tvær konur og á önnur þeirra aðeins tvö
ár eftir til starfsloka. Einkennilegt og óvenjulegt er að í umræðun-
um í aðdraganda skipunar í embættið hefur varla nokkur maður
nefnt nafn eina kvenumsækjandans um embættið, Hjördísar
Hákonardóttur, sem þó hefur ótvíræða hæfileika til starfans og
yrði réttinum áreiðanlega ekki síður til styrktar en karlumsækj-
endurnir sem verið hafa í sviðsljósinu. Í staðinn hefur orðið mikill
karlaslagur um embættið með háværri og óvæginni pólitískri um-
ræðu um það hvort einn karlumsækjendanna hafi notið nægilegrar
sanngirni í umsögn Hæstaréttar. Minnir sá atgangur svolítið á
hross með blöðkur sem hlaupa af þvílíkum ákafa að marki að þau
skeyta ekki um þótt vaðið sé yfir forað og kálgarð. Það hallar á
konur í Hæstarétti og eðlilegt er því að sá sem fer með veitingar-
valdið hugi af alvöru að því atriði þegar skipað er í embættið og láti
hávaðann og þytinn frá hrossunum ekki villa sér sýn. ■
29. september 2004 MIÐVIKUDAGUR
SJÓNARMIÐ
GUÐMUNDUR MAGNÚSSON
Karlaslagurinn um Hæstarétt má ekki beina
athyglinni frá jafnréttiskröfunni.
Hlutur kvenna
gleymist ekki
Hver erum við?
ORÐRÉTT
Ætli ísjakinn sé ekki leiður?
Ekki hafa þó allir fagnað ísjak-
anum því græningjar í borgar-
stjórn Parísar komu í veg fyrir
að hann yrði fluttur að ráðhúsi
Parísar þegar „menningarnótt“
hefst þar innan skamms. Þeir
harma að ísjaki sé fluttur úr
náttúrulegu umhverfi sínu á Ís-
landi.
Frétt frá París.
Fréttablaðið 28. september
Líklegt til vinsælda
Það er því full ástæða fyrir skipu-
lagsyfirvöld og yfirvöld umhverfis-
mála í Reykjavík að huga að því
að taka gjald fyrir akstur um hel-
stu umferðaræðar á álagstímum.
Fjárfesting í greiðslukerfi kann að
reynast mun betri fjárfesting en
frekari breikkun og stækkun um-
ferðarmannvirkja.
Þórólfur Matthíasson, prófessor í HÍ.
Morgunblaðið 28. september
Þörf á Jóni Steinari
Umsögnin sannar þannig að í
Hæstarétt vantar menn eins og
Jón Steinar, sem hefur lengi
barist fyrir því að dómarar
dæmi eftir lögunum, en ekki
geðþótta.
Friðbjörn Orri Ketilsson
Morgunblaðið 27. september
Rebbi í landbúnaðarmálunum
Ætli það væri ekki skemmtileg-
ast að vera fjallarefur. Það er
frelsi hans og baráttan við veiði-
manninn sem heillar mig. Við
stjórnmálamenn erum vanir
áhættu. Það er mikil spenna í
lífi fjallarefsins.
Guðni Ágústsson, landbúnaðarráð-
herra.
DV 27. septembe
r
Vanþekking á séríslenskum að-
stæðum
Það er áhugavert að ræða við dokt-
or Gissurarson en hann er augljós-
lega of mikill öfgamaður til að tala
fyrir hönd stjórnmálaflokks.
Bart Cameron, blaðamaður.
DV 28. September
FRÁ DEGI TIL DAGS
Samfylkingarfélagið
í Reykjavík
Ingibjörg Sólrún á hverfafundi
Fundur verður haldin í Hverfafélagi Hlíða- og Laugar-
dalshverfa miðvikudaginn 29.september 2004 kl. 20:30
í Kaffi Laugum við Sundlaugaveg (World Class)
Fundarefni: Spáð í spilin. Ingibjörg Sólrún Gísladóttir spáir í
stjórnmálin. Það eru athyglisverðir tímar framundan í stjórnmál-
um ekki síst nú þegar stólaskiptin fara fram í Stjórnarráðinu.
Fundarstjóri: Bryndís Hlöðversdóttir, alþingiskona.
Stjórn hverfafélagsins.
ser@frettabladid.is
ÚTGÁFUFÉLAG: Frétt ehf. RITSTJÓRI: Gunnar Smári Egilsson FRÉTTARITSTJÓRAR: Sigurjón M. Egilsson og Sigmundur Ernir Rúnarsson AÐSTOÐARRITSTJÓRI: Jón Kaldal FULLTRÚI
RITSTJÓRA: Guðmundur Magnússon RITSTJÓRNARFULLTRÚI: Steinunn Stefánsdóttir AUGLÝSINGASTJÓRI: Þórmundur Bergsson RITSTJÓRN, AUGLÝSINGAR OG DREIFING:
Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík AÐALSÍMI: 550 5000 SÍMBRÉF Á FRÉTTADEILD: 550 5006 NETFÖNG: ritstjorn@frettabladid.is og auglysingar@frettabladid.is VEFFANG: visir.is
SETNING OG UMBROT: Frétt ehf. PRENTVINNSLA: Ísafoldarprentsmiðja ehf. Fréttablaðinu er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu, Suðurnesjum og Akureyri. Einnig er hægt
að fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. ISSN 1670-3871
Í DAG
ÍSLAND OG ÍRAK
JÓN ORMUR
HALLDÓRSSON
Þótt enginn sjái
nákvæma atburðarás
fyrir má fullyrða að ekkert
af því sem gerst hefur í Írak
að undanförnu hafi þurft að
koma nokkrum manni á
óvart sem hafði fyrir því að
kynna sér aðstæður.
,,